Openbaar advies B en W Welzijn Sociale zaken en werkgelegenheid

Transcriptie

1 Openbaar advies B en W Welzijn Sociale zaken en werkgelegenheid registratienummer opsteller advies H. Roodenburg telefoonnummer paraaf chef/sectorhoofd paraaf sectorcontroller medeparaaf sector sector middelen portefeuillehouder de heer J.F. Koen raadscommissie postcode alle postcodes Onderwerp: Advies B en W 450 extra middelen langdurige minima 2003 Maassluis, 31 juli 2003 Inhoud van dit advies Najaarsakkoord In het najaarsakkoord van 28 november 2002 hebben kabinet en sociale partners afspraken gemaakt met betrekking tot een financiële regeling in 2003 voor mensen zonder arbeidsmarktperspectief met een langdurig minimuminkomen. Na een brief van FNV/CNV van 5 februari 2003 met het verzoek om snelle uitwerking van de afgesproken regeling, volgde op 17 februari 2003 een verzamelcirculaire van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met een toelichting op deze afspraken. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft vervolgens in de nieuwsbrief van 28 februari 2003 de uitgangspunten meegedeeld, die de VNG met de staatssecretaris heeft afgesproken voor deze regeling. In de verzamelbrief van de minister van SoZaWe van 13 maart 2003 zijn vervolgens een aantal scenario s geschetst voor de inzet van deze extra middelen. Het kabinet stelt in 2003 eenmalig 20 miljoen beschikbaar in aanvulling op de in het gemeentefonds beschikbare middelen voor gemeentelijk inkomensbeleid. Het ministerie van Financiën heeft in de gemeentefondscirculaire van 14 maart 2003 de verdeling van deze middelen over de gemeenten toegelicht en deze met de circulaire van 27 juni 2003 feitelijk toegevoegd aan de Gemeentefondsuitkering voor Voor Maassluis betekent dit een extra bijdrage van ,50 voor In combinatie met de inzet van gemeentelijke middelen moet dit in 2003 voor de doelgroep leiden tot een aanvulling op het sociaal minimum van: 450, - voor gezinnen, 400, - voor alleenstaande ouders en 320, - voor alleenstaanden. De gemeenten moeten binnen de kaders van de landelijke afspraken met sociale partners en de VNG de doelgroep definiëren en de hoogte van de benodigde aanvulling bepalen. Daarbij ligt het voor de hand dat zij aansluiting zoeken bij bestaand beleid. Voorzoverre gemeenten al voorzien in een dergelijke regeling, kunnen zij de extra middelen inzetten voor intensivering van het armoedebeleid. 1

2 Langdurigheidstoeslag WWB Deze regeling voor 2003 is de voorloper van de langdurigheidstoeslag, als opgenomen in de nieuwe Wet Werk en Bijstand (WBB), voorzien voor 1 januari Na invoering hiervan wordt het inkomensbeleid weer een exclusieve rijksaangelegenheid. Gemeenten hebben dan, behalve voor personen van 65 jaar en ouder, geen ruimte meer voor categoriale bijzondere bijstand als een witgoedregeling. De langdurigheidstoeslag houdt in dat personen in de leeftijd van 23 tot 65 jaar, die minstens vijf jaar ononderbroken aangewezen zijn geweest op een inkomen op het sociaal minimum, op aanvraag jaarlijks recht hebben op aanvullende inkomensondersteuning. Voorwaarde is dat men in genoemde periode geen inkomsten uit of in verband met arbeid heeft gehad en zich voldoende heeft ingespannen om werk te verkrijgen. De mogelijkheden voor verstrekking van de langdurigheidstoeslag volgens dit wetsvoorstel zijn dus aanzienlijk beperkt in vergelijking tot de huidige voorwaarden voor categoriale bijzondere bijstand. De afdeling SoZaWe stelt daarom voor om niet inhoudelijk vooruit te lopen op de WBB, maar de regeling voor 2003 in Maassluis in te vullen als verwoord in dit advies. Doelgroep De gemeenten moeten de begrippen mensen zonder arbeidsmarktperspectief en langdurig minimuminkomen concreet maken. Vanuit het oogpunt van herkenbaarheid voor de cliënten en helderheid in de uitvoering wordt voorgesteld aansluiting te zoeken bij de bestaande lokale, categoriale voorzieningen en wel bij de regeling voor duurzame gebruiksgoederen. Deze kent immers een omschrijving van een langdurige minima: personen, die gedurende een periode van minimaal vier aaneengesloten kalenderjaren een inkomen gelijk aan of lager dan het bedrag voor het sociaal minimum, verhoogd met een bedrag ad 68, - per maand, hebben ontvangen. Het ontbreken van arbeidsmarktperspectief is aanzienlijk lastiger in te vullen en komt in het huidige gemeentelijke beleid niet voor. Gezien de bestaande categoriale voorzieningen, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt aan de hand van eventueel perspectief op werk, dient zich nadrukkelijk de vraag aan of de regeling, behalve voor de doelgroep van de afspraken in het najaarsakkoord, niet eveneens opengesteld moet worden voor langdurige minima met arbeidsmarktperspectief. De afdeling Sociale zaken en werkgelegenheid stelt voor om dit bevestigend te beantwoorden en ook deze doelgroep van het armoedebeleid in aanmerking te brengen voor extra inkomensondersteuning in Dit biedt het voordeel dat geen, in de praktijk zeer moeilijk uit te voeren, individuele beoordeling van de kansen op werk hoeft plaats te vinden. Dit maakt een eenvoudige uitvoering van de regeling mogelijk. Daarnaast ondervinden langdurige minima met kans op werk dezelfde financiële problemen. Bovendien is het een meer principiële vraag of de armoedeval beperkt moet worden door de personen met kans op werk geen (extra) inkomensondersteuning te bieden. De afdeling is geneigd deze vraag negatief te beantwoorden, in ieder geval zolang wetgeving en beschikbare middelen dit mogelijk maken. Tenslotte wordt voorgesteld de regeling open te stellen voor een andere belangrijke doelgroep van het armoedebeleid in Maassluis: de personen met een inkomen dat zich juist boven het sociaal minimum bevindt. De witgoedregeling kent immers een inkomensgrens ter hoogte van het sociaal minimum, verhoogd met een netto bedrag van 68, - per maand. Huidig categoriaal beleid Op dit moment kent Maassluis een aantal vormen van bijzondere bijstand van categoriale aard, zoals de regeling voor duurzame gebruiksgoederen, deelname aan maatschappelijke activiteiten en indirecte studiekosten. De individuele bijzondere bijstand en kwijtschelding van lokale belastingen en heffingen kunnen niet worden meegenomen in de door het kabinet en sociale partners beoogde aanvulling op het sociaal minimum. Gedurende 2002 werd in 455 gevallen bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen (witgoedregeling) verstrekt. De personen in deze doelgroep hebben op aanvraag ook recht op bijzondere bijstand voor de deelname aan maatschappelijke activiteiten. 2

3 Beide vormen van bijzondere bijstand brengen gezamenlijk in 2003 tenminste de volgende bedragen bij elkaar: witgoed activiteiten totaal gezinnen: 227, , - = 341, - alleenstaande ouders: 227, , - = 364, - alleenstaanden: 227, , - = 318, - Het verschil tussen deze bedragen en de beoogde aanvulling op het sociaal minimum is: aanvulling totaal verschil gezinnen: 450, - -/- 341, - -/- 109, - alleenstaande ouders: 400, - -/- 364, - -/- 36, - alleenstaanden: 320, - -/- 318, - -/- 2, - Dit verschil wordt in sommige gevallen gedeeltelijk gecompenseerd door de aanvullende, categoriale bijzondere bijstand per kind voor maatschappelijke activiteiten en voor indirecte studiekosten. Voorgesteld wordt echter om bijzondere bijstand voor deze kosten, vanwege de ver doorgevoerde differentiatie, buiten beschouwing te laten en er dus van uit te gaan dat de beoogde aanvulling op het sociaal minimum hiermee niet wordt gerealiseerd. Nieuw categoriaal beleid Uitgaande van: een maximale verhoging van het aantal toekenningen in 2003 met 10 % (van 455 naar 500) en een procentuele verhouding tussen gezinnen, alleenstaande ouders en alleenstaanden van is het mogelijk om de volgende extra vergoedingen voor duurzame gebruiksgoederen te verstrekken in 2003 aan de doelgroep van de huidige witgoedregeling: extra witgoed aantal totaal gezinnen: 135, x = , - alleenstaande ouders: 65, x = , - alleenstaanden: 50, x = 8.500,- totaal , -. De gezamenlijke bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen met deze extra vergoeding en voor deelname aan maatschappelijke activiteiten brengen de inkomensondersteuning tenminste op: witgoed + activiteiten extra witgoed totaal gezinnen: 341, - +/+ 135, - = 476, - alleenstaande ouders: 364, - +/+ 65, - = 429, - alleenstaanden: 318, - +/+ 50, - = 368, - Deze bedragen zijn hoger dan de in het najaarsakkoord afgesproken inkomensondersteuning: totaal aanvulling totaal gezinnen: 476, - -/- 450, - = +/+ 26, - alleenstaande ouders: 429, - -/- 400, - = +/+ 29, - alleenstaanden: 368, - -/- 320, - = +/+ 48, - Het feit dat alleenstaanden verhoudingsgewijs hoger uitkomen dan gezinnen, wordt in een behoorlijk aantal gevallen gecompenseerd door de extra voorzieningen, die aan gezinnen worden verstrekt ten behoeve van kinderen. 3

4 Om de inkomensondersteuning daadwerkelijk categoriaal te maken, zal gedurende 2003 geen individuele beoordeling van de noodzaak en de hoogte van de kosten van deelname aan maatschappelijke activiteiten en van duurzame gebruiksgoederen plaatsvinden. Het gaat dan bij de witgoedregeling om de nota van de aankoop in het voorafgaande kalenderjaar en bij de deelname aan maatschappelijke activiteit(en) om het aangeven voor welke activiteit(en) de bijstand wordt aangewend. Financiële consequenties Zoals aangegeven betreft dit voorstel de uitwerking van de besteding van extra, voor dit doel door het rijk eenmalig ter beschikbaar gestelde middelen via de uitkering gemeentefonds. In het advies over de Junicirculaire 2003 is voor het jaar 2003 op hoofdfunctie 9 een stelpost van afgerond ,00 opgenomen voor langdurige minima. Wij stellen u voor deze middelen in te zetten en het budget voor bijzondere bijstand ( ) eenmalig met dit bedrag te verhogen. Personele en organisatorische consequenties Omdat rekening is gehouden met de praktische uitvoerbaarheid van het nieuwe beleid, heeft het in de voorgestelde vorm geen ingrijpende personele gevolgen. De minister van SoZaWe heeft aangegeven dat hij via de reguliere informatieverzameling de besteding van de extra rijksmiddelen zal monitoren. Daarnaast zal hij op verzoek van de Tweede Kamer in september 2003 een gericht onderzoek doen naar de wijze waarop gemeenten invulling geven aan het Najaarsakkoord. Op de meeste vragen op dit gebied is met dit besluit reeds een antwoord geformuleerd. Daarnaast moeten de uitgaven onder een specifieke CBS-code geregistreerd worden. Juridische consequenties Omdat aansluiting is gezocht bij de regeling voor duurzame gebruikgoederen en de categoriale verstrekking voor deelname aan maatschappelijke activiteiten, is het noodzakelijk de bijbehorende beleidsregels aan te vullen en aan te passen. De aangepaste, zakelijke inhoud van de beleidsregels moet gepubliceerd worden in een huis-aan-huisblad en ter inzage worden gelegd (artikel 3:42 Algemene wet bestuursrecht). Deze regels moeten bovendien ter kennis gebracht worden van de commissie Welzijn (artikel 20 van de bijzondere bijstandsverordening). Externe adviesorganen De inhoud van dit voorstel is op 6 mei 2003 besproken met het cliëntenplatform van de afdeling SoZaWe. In een uitgebreide discussie heeft het platform vastgesteld dat bij het vaststellen van een regeling als deze altijd groepen buiten de boot vallen en dat dit onvermijdelijk tot op bepaalde hoogte arbitrair is. Het platform stemt echter in met de invulling van de financiële regeling voor langdurige minima als verwoord in dit advies. Zij voegt daaraan toe, dat naast het rijk ook de gemeente zelf extra middelen beschikbaar zou moeten stellen voor armoedebeleid. Het platform is van mening dat de gemeente dit jaar een aanvullend bedrag ter hoogte van de extra gemeentefondsuitkering ( ,50) uit de algemene middelen moet inzetten, bij voorbeeld voor een eindejaarsuitkering. Over een dergelijke uitkering zal het platform op een later tijdstip nog een advies uitbrengen. Naar onze mening is hiervoor op de lopende begroting echter geen plaats. De financiële situatie van de gemeente in 2003 dwingt tot bezuinigingen en laat de gevraagde inzet van extra (algemene) middelen niet toe. Hierboven is reeds opgemerkt dat de voorgestelde regeling voldoet aan wat het Najaarsakkoord van gemeenten verwacht. Communicatieparagraaf Zoals boven omschreven is publicatie een wettelijk vereiste voor beleidsregels. De afdeling SoZaWe zal nagaan of de personen, die voor 2003 op grond van de witgoedregeling bijzondere bijstand hebben ontvangen of dat hebben aangevraagd, ook hebben verzocht om bijzondere bijstand voor deelname aan maatschappelijke activiteiten en hen (alsnog) in aanmerking brengen voor de extra bijdrage. 4

5 Omdat de afdeling mogelijk rechthebbenden op bijzondere bijstand begin januari 2003 actief heeft benaderd, is verdergaande communicatie dan een publicatie op de gemeentepagina en een persbericht niet nodig. Één van de belanghebbenden heeft schriftelijk vragen gesteld over de uitvoering van deze regeling. Voorgesteld wordt hem bondig over uw besluit te informeren. Ambtelijk advies aan burgemeester en wethouders Onderwerp: Advies B en W 450 extra middelen langdurige minima 2003 Registratienummer: Het college besluit: 1. invulling te geven aan een financiële regeling voor langdurige minima zonder arbeidsmarktperspectief in 2003 door aansluiting te zoeken bij de bestaande witgoedregeling en de bijzondere bijstand voor deelname aan maatschappelijke activiteiten; 2. daartoe de bijzondere bijstand voor beide genoemde kostensoorten volledig categoriaal te verstrekken, zodat de noodzaak en de hoogte van de kosten niet individueel beoordeeld worden, en beide beleidsregels hierop aan te passen; 3. in 2003 naast de huidige vergoeding van 227, - op grond van de witgoedregeling de volgende extra vergoedingen voor duurzame gebruiksgoederen te verstrekken: voor gezinnen : 135, -; alleenstaande ouders : 65, - en alleenstaanden : 50, -; 4. de doelgroep van deze extra vergoeding identiek aan die van de witgoedregeling vast te stellen; 5. de stelpost op hoofdfunctie 9 voor langdurige minima van ,- in te zetten ter dekking van de extra vergoedingen voor duurzame gebruiksgoederen en het budget bijzondere bijstand 2003 eenmalig met dit bedrag te verhogen; 6. het advies van het cliëntenplatform om een aanvullend bedrag uit de algemene middelen van de gemeente vrij te maken voor armoedebeleid niet over te nemen vanwege de huidige financiële situatie; 7. dit besluit ter kennis te brengen van de commissie Welzijn, het cliëntenplatform en de belanghebbende, en 8. publicatie en ter inzage legging als vereist voor beleidsregels te verzorgen, evenals voorlichting op de gemeentepagina en een persbericht (via de sector Algemene zaken). Besluit burgemeester en wethouders d.d. 26 augustus 2003 Conform het ambtelijk advies. Bestuurssamenvatting Onderwerp: Advies B en W 450 extra middelen langdurige minima 2003 Registratienummer: Het college besluit als volgt invulling te geven aan de afspraken tussen kabinet, sociale partners en VNG over een financiële regeling voor langdurige minima zonder arbeidsmarktperspectief in 2003, waarvoor de rijksoverheid via het gemeentefonds extra geld beschikbaar stelt. De bestaande beleidsregels voor de bijzondere bijstand voor deelname aan maatschappelijke activiteiten en duurzame gebruiksgoederen worden aangepast, zodat bij aanvragen om bijzondere bijstand voor deze kostensoorten de individuele beoordeling van de noodzaak en de hoogte van de kosten geheel achterwege blijft. Aan de doelgroep van de huidige witgoedregeling, waaronder langdurige minima (minimaal vier jaar) zonder kans op werk, zal naast de huidige standaardvergoeding van 227, - in 2003 eenmalig een extra vergoeding voor duurzame gebruiksgoederen verstrekt worden. Voor gezinnen bedraagt dit extra bedrag 135, -, voor alleenstaande ouders 65, - en voor alleenstaanden 50, -. Behalve voor de inkomensondersteuning van langdurige minima zonder perspectief op de arbeidsmarkt zet het college op deze wijze de extra middelen eveneens in voor langdurige minima met kansen op werk, evenals voor personen die al lange tijd een inkomen net boven het sociaal minimum hebben. Het voorstel van het cliëntenplatform SoZaWe om een extra bedrag uit de algemene middelen van de gemeente vrij te maken voor uitbreiding van deze 5

6 regeling, wordt niet overgenomen. De financiële situatie van de gemeente laat de gevraagde inzet van extra middelen niet toe. 6