REGIOCONTRACT ACHTERHOEK

Transcriptie

1 REGIOCONTRACT ACHTERHOEK VAN KRIMP EN KRAMP NAAR KANS EN KWALITEIT Versie 2.0

2 INHOUD Politiek bestuurlijke samenvatting...4 Managementsamenvatting...5 De formele basis voor dit voorstel...7 Beleid nieuw college GS / PS...7 Bestuurskracht in een nieuwe tijd...7 Open en verkennend i.p.v. blauwdrukplanning...7 Met de samenleving i.p.v. over de samenleving...8 Robuust en duurzaam i.p.v. versnipperd en korte termijnagenda...8 Kiezen en consequent zijn i.p.v. eindeloos op zoek naar compromissen...8 De ambities van de regio Achterhoek...8 Agenda Coöperatie 3-0 s...9 Urgentie...9 Demografie...9 Geografie...9 Economie...10 Van introvert naar extravert...10 Vertrouwen op eigen kracht uitstralen...10 Verbinding maken in netwerken...10 De brede scope van onze ambities in relatie tot de beperkte scope van het RC-programma...11 RC, GSO en KSB beslaan maar een klein deel van onze ambities...11 Onze wensen m.b.t. andere middelenstromen van provincie, rijk, EU...12 Urgentiefonds Demografische Ontwikkeling Gelderland...12 Wat verwachten wij van het strategisch overleg met college GS...12 Beschrijving van onze actuele investeringsagenda A2020 (wordt voortdurend geactualiseerd)

3 Innovatieve en duurzame economie...13 Vitale leefomgeving...13 Kansrijk platteland...13 Slim en snel verbinden...14 De vertaling van investeringsagenda A2020 naar RC vereisten van de provincie...14 Inhoudelijke prioriteiten van acht gemeenten in de regio...16 Hoe heeft selectie projecten feitelijk plaats gevonden in 2 e helft Rol van de raden...17 Ons voorstel voor het RC-programma...17 onze prioriteiten voor het RC-programma: de short list...17 Beschrijving per afzonderlijke prioriteit (programma s)...18 Hoe wordt uitvoering RC-programma organisatorisch ingekaderd...42 Structuur en proces...42 Verantwoording

4 POLITIEK BESTUURLIJKE SAMENVATTING De trends en ontwikkelingen die op de Achterhoek af komen, zullen tot grote veranderingen leiden die buitengewoon ingrijpend zijn op maatschappelijk, economisch en financieel gebied. Het samenkomen van de economische crisis en het wereldwijde energievraagstuk, maar bovenal de zeer ingrijpende effecten van demografische ontwikkeling zijn enorm. Dit vraagt om tijdig anticiperen en een strategische toekomstagenda. Met de Agenda 2020 beschikt de Achterhoek hierover. Om deze agenda uit te voeren is samenwerking met partners in de Achterhoek en met andere overheden absoluut noodzakelijk. Alleen als we hierin slagen zal het ons lukken de Achterhoek toekomstbestendig te maken. URGENTIEFONDS DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELING In het verleden hebben Achterhoekse gemeenten samen met de Provincie opgetrokken toen er nog werd uitgegaan van een groeiende woningbehoefte. De gemeenten hebben miljoenen moeten afboeken om de verliezen op woningbouw- en industrielocaties op te vangen. De gevolgen van de demografische ontwikkeling strekken echter veel verder dan de gemeentelijke boekhoudingen en zullen, als we niets doen, diep ingrijpen in onze samenleving. Om deze ontwikkelingen het hoofd te bieden is de scope van het regiocontract helaas te beperkt. Zowel qua termijn, als qua financieringsruimte. Daarom vragen we de provincie een Urgentiefonds Demografische Ontwikkeling Gelderland te creëren. Het fonds zal alleen worden aangesproken voor zichtbare investeringen die voortkomen uit de demografische ontwikkeling en een duidelijk positief effect hebben voor de samenleving. Met dit fonds kunnen we de ontwikkelingen in onze kernen, die als gevolg van de demografische ontwikkeling dreigen te verpauperen, voor een neerwaartse spiraal behoeden. BREEDBAND De Achterhoek gaat het komende decennia te maken krijgen met grote veranderingen in het landelijk gebied. De helft van de agrariërs zal zijn bedrijf beëindigen. Door de veranderende demografische samenstelling zal de bereikbaarheid van de Achterhoek via digitale weg steeds belangrijker worden als vestigingsvoorwaarde voor bedrijven en burgers. Ook de toekomstige dienstverlening in de zorg zal, bij uitstek in het buitengebied, langs de digitale weg verlopen. Daarom zetten de Achterhoekse gemeenten in op een kwartiermaker breedband. Deze kwartiermaker zal een businesscase moeten opstellen die als hefboom dient om breedband in de gehele Achterhoek realiseerbaar te maken. De gemeenten Bronckhorst en Berkelland lopen hierin voorop en hebben middelen beschikbaar om een pilot in een deel van hun gemeente mede mogelijk te maken. De overige noodzakelijke investeringen zijn opgenomen op de investeringsagenda. BESTUURLIJKE OPGAVE De nieuwe tijden die voor ons liggen stellen ons voor een ongekende bestuurlijke opgave. We vertrouwen er op dat we met de provincie schouder aan schouder staan en op open wijze toekomstafspraken kunnen maken. Dit vraagt een nieuwe bestuurscultuur en heldere communicatie. We bepalen samen de hoofdthema s en zetten een duidelijke koers uit. Maar we houden ruimte om de koers te verkennen en te verleggen. 4

5 MANAGEMENTSAMENVATTING De Achterhoek neemt het aanbod en de uitdaging van de provincie om een regiocontract nieuwe stijl te sluiten op basis van een samenhangende visie 2020, graag aan. De Achterhoek beschikt reeds over een gedragen visie op de toekomst; Agenda Deze agenda is vertaald in een investeringsagenda Achterhoek 2020 die voortdurend actueel gehouden wordt. De uitdagingen waar de Achterhoek voor staat en de thema s van de agenda 2020 zijn majeure opgaven. Ook de voorstellen van Doetinchem en Winterswijk voor respectievelijk het GSO en KSB-contract dragen bij aan het realiseren van deze opgaven. Ook Doesburg, geen onderdeel van de WGR Regio Achterhoek ziet raakvlakken met de Agenda 2020 en benoemt deze in haar KSB voorstel. Desondanks is de scope van de investeringsagenda Achterhoek 2020 veel breder dan de scope van het regio- en de stadscontracten tezamen. RC-PROGRAMMA Om te komen tot een voorstel voor het RC-programma zijn hebben we moeilijke keuzes moeten maken. Agenda 2020 was hierbij richtinggevend. Echter niet alle opgaven van de Agenda 2020 passen binnen de scope van het RC-programma. Gelet op de urgentie, de vereisten van de Provincie, de prioriteiten van de gemeenten en de beschikbaarheid van cofinanciering stellen wij voor in het RC-programma over de volgende programma s afspraken te maken: 0. AGENDA 2020: FACILITEREN VAN HET TRANSITIEPROCES ( ) 1. INNOVATIEVE EN DUURZAME ECONOMIE A Innovatie ( ) B toekomstbestendig maken onderwijs en arbeidsmarkt ( ) C Energietransitie ( ) D Toekomstbestendig maken van de woningen ( ) 2. VITALE LEEFOMGEVING A Toekomstbestendig maken van de kernen ( ) B Fact finding toekomst van voorzieningen ( ) C Realiseren vernieuwende sportarrangementen ( ) D Gezondheid en zelfmanagement ( ) 3. KWARTIERMAKER BREEDBAND ( ) 5

6 4. KANSRIJK PLATTELAND Meer rendement uit landschap groenblauwe diensten vrije tijd en cultuurhistorie ( ) URGENTIEFONDS DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELING De investeringen die met het aanpakken van de gevolgen van de demografische ontwikkeling gemoeid zijn, zijn immens. De gemeenten hebben door afschrijvingen op grondposities reeds enorme tegenvallers in moeten calculeren. We vragen van de Provincie om buiten het RCprogramma een urgentiefonds Demografische Ontwikkeling Gelderland te creëren. Met dit fonds kunnen investeringen worden gedaan die ervoor zorgen dat er in Gelderland geen gebieden in een negatieve spiraal terechtkomen als gevolg van demografische ontwikkelingen. Het fonds zal alleen worden aangesproken voor zichtbare investeringen die voortkomen uit de demografische ontwikkeling en een duidelijk positief effect hebben voor de samenleving. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het toekomstbestendig maken van onze kernen. FINANCIERING TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN KERNEN Voor het toekomstbestendig maken van de kernen vragen wij via het regiocontractprogramma aan provinciale middelen. Wij stellen voor om deze middelen beschikbaar te stellen op grond van de volgende criteria: Uitvoeringsgereedheid van een project; zowel qua beschikbaarheid van eigen middelen als qua planvorming; mate waarin de gevolgen van demografische ontwikkelingen worden opgevangen en kernen toekomstbestendig en structuurversterkend worden aangepakt; mate waarin projecten leerpunten opleveren voor andere projecten op het vlak van omgaan met demografische ontwikkeling. Het zal duidelijk zijn dat onvoldoende is om de kernen inde Achterhoek toekomstbestendig te maken. Voor het overige zou het Urgentiefonds Demografische Ontwikkeling in de behoefte van additionele Provinciale middelen moeten voorzien. 6

7 DE FORMELE BASIS VOOR DIT VOORSTEL BELEID NIEUW COLLEGE GS / PS De Samenleving verandert snel. Veel is in beweging. De gevolgen en de duur van de economische crisis zijn nog niet te overzien. Kimaatverandering confronteert ons met de noodzaak om te werken aan een duurzame economie en een ander gebruik van energie. Dit is de eerste alinea van het coalitie-akkoord Uitdagend Gelderland 1. Voeg hier de demografische ontwikkeling aan toe en ook de beschrijving van de ontwikkelingen in de Achterhoek is compleet. Het College van GS heeft aangegeven ook deze bestuursperiode stads- en regiocontracten te willen sluiten en het coalitie-akkoord is hiervoor het inhoudelijk kader 2. Het College heeft de regio s uitgedaagd vanuit een samenhangende visie 2020, doelen te onderscheiden voor 2015 en vervolgens programma s op te stellen, waarover wij realistische en uitvoerbare contractafspraken maken voor de periode tot en met De Achterhoek neemt deze uitdaging graag aan en ziet hiertoe voldoende raakvlakken: de ontwikkelingen genoemd in het coalitieakkoord komen immers overeen met de Achterhoekse praktijk. RELATIE MET VOORGAANDE VERSIES Dit voorstel voor het RC-programma trekt de lijnen die met het vorige Regio-, GSO- en KSBcontract 4 zijn gezet voort. Uit dit voorstel zal blijken dat de Achterhoek de uitdagingen waar de streek voor staat inmiddels scherper in het vizier heeft. BESTUURSKRACHT IN EEN NIEUWE TIJD OPEN EN VERKENNEND I.P.V. BLAUWDRUKPLANNING Bij de huidige tijd past het niet om een in beton gegoten contract met de Provincie te sluiten. De toekomst is hiervoor te onzeker. De Provincie onderschrijft dit ook en het college formuleert het zelf als volgt: behelst partnerschap voor ons ook dat we op grond van een politiek-bestuurlijke beoordeling van de urgentie van maatschappelijke opgaven, concrete investeringsbeslissingen nemen en niet dat de bestuurlijke daadkracht tijdens de ontwikkeling en uitvoering van de contracten gedicteerd wordt door stringente criteria en 1 Uitdagend Gelderland, Coalitieakkoord , p.2, 8 april 2011, Arnhem. 2 Brief GS, Nieuwe contractperiode , p. 1, 1 juli 2011, Arnhem. 3 Brief GS, Nieuwe contractperiode , p. 1, 1 juli 2011, Arnhem. 4 RC-programma Achterhoek , Achterhoek Vitaal en Verbindend, 23 april 2008, Doetinchem Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid , Stadscontract Doetinchem, 23 april 2008., Doetinchem Klein Stedenbeleid , Stadscontract Winterswijk, 23 april 2008 Winterswijk. 7

8 normeringen, protocollen en planningen. 5 Daarom vragen we de Provincie met ons open afspraken te maken. We bepalen samen de hoofdthema s en zetten een heldere koers uit. Maar we houden ruimte om de koers te verkennen en te verleggen. MET DE SAMENLEVING I.P.V. OVER DE SAMENLEVING In deze tijd past het niet om als bestuur zonder de samenleving te denken. In het uitvoeringsprogramma stelt het College van GS: We leven in een netwerksamenleving en willen daarom op een nieuwe manier werken aan een uitdagend Gelderland: doelgericht en oplossingsgericht samenwerken met partijen, die ook hun verantwoordelijkheid nemen. 6 De bepaling van de hoofdthema s van dit voorstel zijn tot stand gekomen met de inbreng van veel Achterhoekers die een maatschappelijke organisatie, bedrijf of overheidsinstelling vertegenwoordigen. Ook de verdere ontwikkeling van onze agenda en de uitvoering ervan zullen we mét de samenleving oppakken. ROBUUST EN DUURZAAM I.P.V. VERSNIPPERD EN KORTE TERMIJNAGENDA De verleiding is groot om met de middelen van de provincie de financiële problemen die vooral op korte termijn spelen aan te pakken. Deze hebben we echter kunnen weerstaan. We hebben een robuust en duurzaam voorstel opgesteld waar we snel mee aan de slag kunnen, maar waar de gehele Achterhoek ook op lange termijn baat bij heeft. KIEZEN EN CONSEQUENT ZIJN I.P.V. EINDELOOS OP ZOEK NAAR COMPROMISSEN Om dit voorstel op te stellen hebben we moeilijke keuzes moeten maken. Dit soort keuzes heeft altijd het gevolg dat niet iedereen op alle onderdelen 100% tevreden is. Het alternatief was het eindeloos zoeken naar compromissen, met de kleinste gemene deler tot gevolg. Hiervoor hebben wij niet gekozen. We zijn gegaan voor een consequent doordacht voorstel op basis van onze visie van Agenda Dit heeft zoveel overtuigingskracht dat alle gemeenten het totaalpakket van dit voorstel onderschrijven. DE AMBITIES VAN DE REGIO ACHTERHOEK Wij hebben de ambities van de Achterhoek in dit voorstel getrapt in drie treden voor u uitgewerkt. In deze paragraaf staan wij stil bij onze ambities geformuleerd op visie niveau. Dit is agenda Vervolgens nemen wij u mee naar de concrete vertaling hiervan in de nog in ontwikkeling zijnde investeringsagenda Achterhoek Tot slot hebben wij hieruit een selectie gemaakt die wij kansrijk achten voor het regiocontractprogramma. AGENDA 2020 De Agenda 2020 is een transitieagenda; een herstructureringsopgave voor de lange termijn waarvoor het besef van de krimp de aanleiding was en waarvoor de overtuiging dat de toekomst kansen voor duurzame kwaliteitsverhoging biedt, het lonkend perspectief vormt. Deze Achterhoekse herstructureringsopgave is in Gelderland uniek. Wat op ons af komt is nog onbekend en zal zich nergens anders in de provincie voordoen. Samen met tal van 5 Brief GS, Nieuwe contractperiode , p. 1, 1 juli 2011, Arnhem. 6 Uitvoeringsagenda 2011 e.v., p.4 Provincie Gelderland, 29 juni 2011, Arnhem. 8

9 Achterhoekers hebben we de afgelopen twee jaar tijdens verschillende bijeenkomsten 7 gezocht naar die thema s die bepalend zullen zijn voor de toekomst van de Achterhoek. Vervolgens is er op basis hiervan een agenda opgesteld die helder maakt wat de uitdagingen voor de Achterhoek zijn en welke actie we moeten ondernemen. Zo is de Agenda 2020 een innovatief, ambitieus en duurzaam plan voor de toekomst van de Achterhoek geworden. We benutten hiermee kansen voor duurzaam werkende oplossingen die het verdienvermogen van de regio kunnen vergroten. Deze agenda omvat de thema s: Innovatieve Economie, Slim & Snel Verbinden, Vitale Leefomgeving en Kansrijk Platteland 8. De missie van de Agenda 2020 luidt: DE ACHTERHOEK IS IN 2020 EN DAARNA EEN DUURZAAM VITALE REGIO MET EEN AANTREKKELIJKE EN GEZONDE LEEFOMGEVING. COÖPERATIE 3-0 S De Achterhoek is op weg naar de ondertekening van het Convenant Achterhoek 2020 en de vaststelling van een regionale visie: Agenda De coöperatieve samenwerking tussen Overheid, Ondernemers en maatschappelijke Organisaties die ruim twee jaar geleden een sterke impuls kreeg (het Achterhoeks model ) is daarmee in een vergevorderd stadium. De partijen in de Achterhoek kiezen ervoor om de unieke combinatie van nabijheid, menselijke maat, traditie, vakmanschap en innovatiedrang te benutten en te versterken in een coöperatieve samenwerking. Deelname aan dit proces is uitdrukkelijk niet vrijblijvend. Iedereen bouwt mee, iedereen deelt in het resultaat. Dát is de essentie van de Achterhoek Agenda Het proces van maatschappelijke samenwerking dat in gang is gezet, is volgens ons de enige weg om van krimp en kramp naar kans en kwaliteit te komen. Alle gemeenteraden in de Achterhoek hebben dit onderschreven en het convenant inmiddels goedgekeurd. URGENTIE DEMOGRAFIE We krijgen de komende decennia te maken met ingrijpende en onontkoombare demografische ontwikkelingen. De eerste negatieve verschijnselen van ontgroening en vergrijzing zijn al zichtbaar. Voeg hier aan toe de aanstaande krimp van de bevolking in het algemeen en de krimp van de beroepsbevolking in het bijzonder en bij niets doen dreigt een negatieve spiraal. Dit moet kost wat kost voorkomen worden. GEOGRAFIE Door de globalisering wordt het speelveld van mensen en bedrijven in snel tempo steeds groter. De mate waarin een gebied fysieke en digitaal verbonden is met de wereld er om heen, is daardoor van steeds groter belang voor de economische kansen van bewoners en 7 21 juni Bijeenkomst Wijngoed Besselinkschans, 1 December 2010 buffet pensant ROC Het Graafschap college, 21 juni 2011 bijeenkomst Winterswijk. 8 Zie bijlage voor de complete beschrijving van Agenda

10 bedrijven. De Achterhoek heeft wat dat betreft zijn ligging niet mee. Dit maakt de noodzaak om te investeren in deze verbindingen alleen maar groter. ECONOMIE De Achterhoekse economie kampt nog steeds met de gevolgen van de economische crisis en recessie. De bouwsector en de maakindustrie, die in de Achterhoek sterk vertegenwoordigd zijn, zijn hierdoor onevenredig hard getroffen 9. De Achterhoek kent van oudsher een sterke landbouw. Ook deze wordt getroffen door ontwikkelingen die een groot aantal bedrijven waarschijnlijk niet zullen overleven. KLIMAAT De urgente noodzaak speelt om duurzamer te produceren en consumeren; niet omdat we in de Achterhoek het wereldwijde klimaatprobleem kunnen oplossen, maar omdat fossiele brandstoffen en grondstoffen op den duur uitgeput raken en de kans op watertekorten en overlast toenemen. Hier nu op anticiperen is van groot belang. VAN INTROVERT NAAR EXTRAVERT VERTROUWEN OP EIGEN KRACHT UITSTRALEN De ontwikkelingen die de Achterhoek gaan raken hebben een pijnkant maar ook een kanskant. Als we deze kanskant weten te vinden en optimaal benutten, ontstaan nieuwe en duurzaam werkende oplossingen die de levenskracht van de Achterhoek blijvend kunnen vergroten. VERBINDING MAKEN IN NETWERKEN De Achterhoek bevindt zich uiteraard niet in een beleidsvacuüm. Ook andere overheden dan de Provincie en de Regio Achterhoek hebben beleidsvoornemens, doelen, visies en agenda s opgesteld die duidelijke raakvlakken hebben met de visie en Achterhoek Agenda In geografische volgorde sluiten de voornemens van de Achterhoek aan bij: Kompass 2025 Kreis Borken, de doelstellingen van de Euregio, Krimpen met Kwaliteit van VNG, IPO en Rijk, de doelstellingen van het Europees Sociaal Fonds en de toekomstvisie Europa BUREN; KREIS BORKEN De overeenkomsten tussen de Achterhoek en de Kreis Borken zijn legio. Van de vijf hoofddoelstellingen van het Kompass vertonen er vier sterke overeenkomsten met de punten op de agenda voor de Achterhoek Dit zijn een sterke economie, breed onderwijs, hoge levenskwaliteit en natuurlijke omgeving. De vijfde doelstelling, een actieve gezinsvriendelijke politiek, komt niet rechtstreek in de Agenda 2020 voor maar maakt indirect onderdeel uit van het streven naar een vitale leefomgeving. EUREGIO De kerntaken van de Euregio kennen ook een duidelijk overlap met de doelen van de Agenda 9 Krimpen biedt Kansen, Demografische ontwikkelingen in de Achterhoek, april 2008, Doetinchem 10 Agenda 2020, p. 5-6, Doetinchem, zie bijlage 11 Kompas 2025 Kreis Borken, , Borken 10

11 2020. Deze kerntaken zijn sociaal-culturele integratie (waaronder alledaagse grensvragen), toerisme/cultuur, sport en educatie, ruimtelijke structuur/infrastructuur en wetenschap & technologie 12. NL Het interbestuurlijke Actieplan Krimpen met kwaliteit van VNG IPO en Rijk 13 stelt als voorwaarde om de demografische ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden regionale en dus intergemeentelijke samenwerking centraal. Daarnaast wordt er gesteld dat maatschappelijke organisaties als woningcorporaties, onderwijs-, zorg- en welzijnsinstellingen en burgers en bedrijven kunnen bijdragen aan het vinden van oplossingen. De aanpak van de Agenda 2020 door de drie O s gezamenlijk laat zien dat de Achterhoek reeds van deze notie doordrongen was. EU Op het Europese speelveld zijn er twee aspecten waarmee de Agenda 2020 prominente raakvlakken heeft. Allereerst het Europees Sociaal Fonds (ESF) 14. Het ESF heeft als taak om economische en sociale samenhang te versterken. Hierbij wordt beleid ondersteund voor het bereiken van volledige werkgelegenheid, het verbeteren van de arbeidskwaliteit, het bevorderen van integratie van de beroepsbevolking en het verkleinen van de verschillen in werkgelegenheid tussen regio's. Het mogelijk duidelijk zijn dat het ESF van groot belang zal zijn om de Agenda 2020 in het algemeen en de doelen op het vlak van de arbeidsmarkt in het bijzonder te realiseren. De Europese Unie heeft zijn hoofddoelstellingen geformuleerd in zijn groeistrategie Europa De vijf hoofddoelstellingen voor werkgelegenheid, innovatie, onderwijs, sociale samenhang en klimaat/energie, die de EU tegen 2020 wil bereiken sluiten naadloos aan bij de ambities van de Achterhoek. DE BREDE SCOPE VAN ONZE AMBITIES IN RELATIE TOT DE BEPERKTE SCOPE VAN HET RC-PROGRAMMA RC, GSO EN KSB BESLAAN MAAR EEN KLEIN DEEL VAN ONZE AMBITIES De uitdagingen waar de Achterhoek voor staat en de thema s van de agenda 2020 zijn majeure opgaven. De voorstellen van Doetinchem en Winterswijk voor respectievelijk het GSO en KSB-contract dragen bij aan het realiseren van deze opgaven. Ook Doesburg, geen onderdeel van de WGR Regio Achterhoek ziet raakvlakken met de Agenda 2020 en benoemt deze in haar KSB voorstel. Desondanks is de scope van de Agenda 2020 veel breder dan de scope van het regio- en de stadscontracten tezamen. Het bijstellen van de Krimpen met kwaliteit, november 2009, Den Haag, Europa 2020, een strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei, , Brussel. 11

12 woningbouwplannen, het vitaal houden van onze kernen, het verbeteren van de ontsluiting via weg, spoor en breedband vragen zulke majeure programma s dat zij langs andere wegen mogelijk gemaakt moeten worden. In dit voorstel voor het RC-programma komen deze opgaven uiteraard wel aan bod, maar we vragen de Provincie buiten de regio- en stadscontracten om hierover afspraken met ons te maken. ONZE WENSEN M.B.T. ANDERE MIDDELENSTROMEN VAN PROVINCIE, RIJK, EU Er moet veel gebeuren in de Achterhoek en daar heeft de Achterhoek ook partners van buiten voor nodig. Zelf onderhouden wij intensieve contacten met Binnenlandse Zaken en verkennen we de wegen in Brussel. Steun vanuit Gelderland is hierbij echter onontbeerlijk. De infrastructurele investeringen die in de Achterhoek nodig zijn, worden aangepakt via de samenwerkingsagenda met de provincie. Samen met de provincie trekken we voor aanvullende middelen op naar Brussel, Den Haag, Rijkswaterstaat en Prorail. URGENTIEFONDS DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELING GELDERLAND De gevolgen van de demografische ontwikkelingen gaan de mogelijkheden van het RCprogramma ver te boven. De Krimp Conferentie van 4 november jl. 16 en bijvoorbeeld het artikel in de Volkskrant van 19 november jl. 17 maken dat pijnlijk duidelijk. De investeringen die met het aanpakken van de gevolgen van de demografische ontwikkeling gemoeid zijn, zijn immens. In het verleden hebben Achterhoekse gemeenten samen gewerkt met de Provincie toen er nog werd uitgegaan van een groeiende woningbehoefte. De gemeenten hebben miljoenen moeten afboeken om de verliezen op woningbouw- en industrielocaties op te vangen. De gevolgen van de demografische ontwikkeling strekken echter veel verder dan de gemeentelijke boekhoudingen en zullen, als we niets doen, diep ingrijpen in onze samenleving. Daarom vragen we van de Provincie om buiten het RC-programma om een urgentiefonds Demografische Ontwikkeling Gelderland te creëren. Met dit fonds kunnen investeringen worden gedaan die ervoor zorgen dat er in Gelderland geen gebieden in een negatieve spiraal terechtkomen als gevolg van demografische ontwikkelingen. Het fonds zal alleen worden aangesproken voor zichtbare investeringen die voortkomen uit de demografische ontwikkeling en een duidelijk positief effect hebben voor de samenleving. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het toekomstbestendig maken van onze kernen. De voorbeelden van andere regio s in het land die wel in deze negatieve spiraal terecht zijn gekomen, zijn bij eenieder bekend. Gelderland en de Achterhoek hebben nu nog de kans om te voorkomen dat zij op het rijtje van steeds weer genoemde krimpregio s gaan voorkomen. WAT VERWACHTEN WIJ VAN HET STRATEGISCH OVERLEG MET COLLEGE GS De Achterhoek zal de komende decennia een uitzonderlijke transitie moeten doormaken. We vragen de Provincie dit te erkennen en hiermee in haar beleid rekening te houden. Het feit dat we gedwongen zijn te zoeken naar nieuwe oplossingen betekent dat we aan het College vragen met ons een open en verkennende ontwikkelagenda op te stellen; geen in beton 16 Krimp conferentie, , De Radstake. 17 Volkskrant

13 gegoten agenda of contract met keiharde criteria. Aangezien de scope van onze investeringsagenda breder is dan de scope van het RCprogramma vragen we het College om daarnaast met ons afspraken te maken hoe we de projecten van onze investeringsagenda kunnen realiseren. Zoals gezegd zullen we daarbij ook de hulp van andere overheden nodig hebben. BESCHRIJVING VAN ONZE ACTUELE INVESTERINGSAGENDA A2020 (WORDT VOORTDUREND GEACTUALISEERD) De investeringsagenda A2020 is de vertaling van de visie van de Agenda 2020 in concrete programma s en projecten en is nu in eerste aanzet opgesteld. Deze investeringsagenda wordt voortdurend geactualiseerd en krijgt spoedig een nadere onderbouwing. Onderstaand de shortlist van programma s en projecten die nu op de Investeringsagenda staan 18. INNOVATIEVE EN DUURZAME ECONOMIE Innovatiestructuur en Innovatiefonds Agem Biogas: aansluitsubsidie agrarische ondernemers Zonne-energie: grootschalige aanpak op braakliggende bouwterreinen en Toekomstbestendig wonen Revitalisering bedrijventerreinen Industrieel erfgoed herontwerpen tot economische dragers van de toekomst VITALE LEEFOMGEVING Regionale sociale atlas Toekomstbestendig maken van de kernen De juiste woning op de juiste plaats Gezondheid, toegankelijkheid en zelfmanagement KANSRIJK PLATTELAND Groenblauwe Diensten Vrijkomende agrarische bebouwing 18 In de bijlage een beschrijving van de programma s en projecten van de Investeringsagenda A2020 van dit moment. 13

14 Verbreding van de landbouw (Achterhoek food) Herstructurering van landbouw SLIM EN SNEL VERBINDEN A18 en eerste en tweede fase N18 Hoogwaardig Openbaar Vervoer naar, door en van de Achterhoek ook over de grens Regiodekkend glasvezelnetwerk DE VERTALING VAN INVESTERINGSAGENDA A2020 NAAR RC2012 VEREISTEN VAN DE PROVINCIE Om de kansrijke elementen voor het RC-programma uit de Agenda 2020 te halen, hebben we allereerst de vereisten van de Provincie op drie punten geïnventariseerd; inhoudelijk, procesmatig en voor wat betreft de te maken afspraken. Onderstaand de belangrijkste uitspraken van de Provincie 19 : INHOUDELIJK Een belangrijk nieuw accent is dat we vooral willen investeren in structuurversterkende programma s. We verwachten dat binnen de regiovisie en regiodoelen wordt ingegaan op de specifieke problematiek en uitdagingen van de steden. Door Provinciale Staten is een aantal kaders c.q. thema s benoemd die bijzondere aandacht verdienen bij de regionale samenwerking, de uitvoering van programma s en het versterken van de structuur. Het gaat om de economische, logistieke en cultureel historische versterking. Om de herstructurering en verduurzaming van binnensteden en dorpen. Om het vergroten van de leefbaarheid en veiligheid en tot slot het verhogen van de weerbaarheid van de beroepsbevolking voor de snelle (technologische) ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De afgelopen jaren is stevig geïnvesteerd in de integrale wijkaanpak. Wij kunnen ons voorstellen gezien de aard van de opgaven dat de klus nog niet geklaard is en staan open voor programma s op dit punt Het thema energie is voor ons college van belang en zou op stedelijk en regionaal niveau kunnen inspireren tot samenwerking 19 Brief GS, Nieuwe contractperiode , 1 juli 2011, Arnhem. 14

15 Een opgave die gegeven de marktontwikkelingen naar ons oordeel weerbarstig is betreft de herstructurering van woningen, waarbij als gevolg van krimp en vergrijzing, respectievelijk leegstand en verrommeling kan ontstaan, dan wel behoefte aan specifieke woonvormen bijvoorbeeld levensloop bestendige woningen. Volledigheidshalve onderstrepen wij nogmaals dat wij geen financiële bijdragen zullen leveren aan het afboeken van tekorten. Het ook voor steden en regio s zeer relevante vraagstuk van mobiliteit (infrastructuur en openbaar vervoer) beschouwen wij als niet passend bij het instrument van de stads- en regiocontracten maximaal 25% van het voor de stads- en regiocontracten beschikbare budget willen investeren in sociale activiteiten Overigens kunnen ook programma s gericht op blauwe en groene diensten een stevige bijdrage leveren aan de leefbaarheid en vitaliteit van het platteland. Een aanpak die zich naar ons oordeel ook goed leent voor een meer regionale aanpak Kansen zien we op de terreinen economie, topsport, kunst, cultuur en cultuurhistorie. Een breed palet aan opgaven die wat ons betreft mede en in hoge mate relevant zijn voor de economische ontwikkeling. PROCESMATIG Een bijzonder aandachtspunt in deze bestuursperiode is de betrokkenheid van de gemeenteraden. Het aanbrengen van focus is daarbij van groot belang, niet alleen vanwege de omstandigheid dat ook forse budgetten uiteindelijk beperkt zijn, maar ook omdat we uiteindelijk gezamenlijk afgerekend willen worden niet op wat we in de contracten opschrijven, maar op wat we in de praktijk gerealiseerd krijgen. Het leggen van verbindingen met maatschappelijke organisaties en marktpartijen helpt daarbij zeker, niet alleen uit budgettaire overwegingen, maar ook vanwege hun visie en uitvoeringskracht. AFSPRAKEN Uit gesprekken blijkt de provincie afspraken te willen maken op het niveau van programma s en dus niet op projectniveau 20. Dit biedt ruimte om gedurende het contract de uitvoering te wijzigen, maar dwingt wel om de doelen die we met de contracten nastreven concreet en meetbaar te definiëren. Voorts meldt GS over de te maken afspraken: Wij blijven separate contracten afsluiten met de regio s (RC), de kleine (KSB) en grote steden (GSO). 20 Bestuurlijk Overleg Provincie Gelderland en Achterhoek RC-programma, GSO en KSB, d.d en

16 Wij hebben geenszins de behoefte om op voorhand een vast cofinancieringpercentage te presenteren, maar achten gezamenlijke financiering wel zeer noodzakelijk. In principe zijn we bereid om bijdragen van bijvoorbeeld woningbouwcorporaties en marktpartijen te verdisconteren met de gemeentelijke bijdragen. Wij zijn ook bereid indien op regionaal niveau in programma s op overtuigende wijze wordt samengewerkt dit te vertalen in een hogere provinciale bijdrage. Tot slot behelst partnerschap voor ons ook dat we op grond van een politiek-bestuurlijke beoordeling van de urgentie van maatschappelijke opgaven, concrete investeringsbeslissingen nemen en niet dat de bestuurlijke daadkracht tijdens de ontwikkeling en uitvoering van de contracten gedicteerd wordt door stringente criteria en normeringen, protocollen en planningen. we zullen een deel van de beschikbare middelen werkende weg programmatisch investeren door de contracten te actualiseren. INHOUDELIJKE PRIORITEITEN VAN ACHT GEMEENTEN IN DE REGIO Naast de vereisten van de Provincie zijn ook de prioriteiten van de Achterhoekse gemeenten nader bezien. De Provincie maakt weliswaar formeel afspraken met de Regio Achterhoek, maar dit is een samenwerkingsverband van 8 Achterhoekse gemeenten. De Regio is geen op zichzelf staande entiteit maar het touwtje om deze acht gemeenten dat deze gemeenten met elkaar verbindt 21. De afspraken die de Regio Achterhoek met de Provincie maakt voor het RCprogramma moeten dus hun basis hebben in het gemeentelijk beleid. Een analyse van de coalitieakkoorden van de gemeenten laten de volgende inhoudelijke prioriteiten zien: Kansen voor de jeugd; Ontwikkelingen in de landbouw; Voorzieningenniveau in de kernen; Verbindingen tussen kernen en tussen de Achterhoek en de rest van het land; Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zowel kwalitatief als kwantitatief; Economische crisis o.a. in de maakindustrie; Gezondheid; Onder druk staan van vrijwilligers i. HOE HEEFT SELECTIE PROJECTEN FEITELIJK PLAATS GEVONDEN IN 2 E HELFT Citaat Herman Kaiser tijdens raadsledenbijeenkomst RC-programma en investeringsagenda, , Ulft. 16

17 Op grond van bovenstaande gemeentelijke prioriteiten en de uitgangspunten van de Agenda 2020 hebben gemeenten na de zomer van dit jaar hun projectideeën ingediend. Dit heeft geleid tot een groslijst van 150 projectideeën. Deze groslijst is geclusterd en ingedikt tot een beperkt aantal programma s en subprogramma s en zo als voorstel voorgelegd aan het AB van 16 november jl. Dit voorstel kon op onvoldoende steun rekenen. Daarop is een nieuwe inspanning gepleegd: nogmaals zijn de projecten beoordeeld naar de criteria van de agenda 2020 en de gemeenschappelijke speerpunten in de coalitieakkoorden. Bovenal is de hardheid van de opgevoerde financiering zwaarder in de selectie meegewogen. Op basis hiervan is dit voorstel voor het RC-programma tot stand gekomen. ROL VAN DE RADEN De gemeenteraden zijn door hun colleges intensief betrokken bij de totstandkoming van de agenda Daarnaast waren de raadsleden aanwezig bij de algemene bijeenkomst over de Agenda en specifiek voor hen georganiseerde bijeenkomsten 23. Tot slot zijn de raadsleden tijdens een drietal bijeenkomsten 24 betrokken bij de totstandkoming van het RCprogramma. Op 5 november werd de met de agenda 2020 uitgezette koers door de aanwezige raadsleden onderschreven. Er werd vertrouwen uitgesproken dat wij de gezamenlijke opdracht ook daadwerkelijk waar kunnen maken. ONS VOORSTEL VOOR HET RC-PROGRAMMA ONZE PRIORITEITEN VOOR HET RC-PROGRAMMA: DE SHORT LIST Niet alle opgaven van de Agenda 2020 passen binnen de scope van het RC-programma. Gelet op de urgentie, de vereisten van de Provincie, de prioriteiten van de gemeenten en de beschikbaarheid van cofinanciering stellen wij voor in het RC-programma over de volgende programma s afspraken te maken: 0. AGENDA 2020: FACILITEREN VAN HET TRANSITIEPROCES ( ) 1. INNOVATIEVE EN DUURZAME ECONOMIE A Innovatie ( ) B toekomstbestendig maken onderwijs en arbeidsmarkt ( ) C Energietransitie ( ) juni Bijeenkomst Wijngoed Besselinkschans, 1 December 2010 buffet pensant ROC Het Graafschap college, 21 juni 2011 bijeenkomst Winterswijk december 2010, Graafschap College Doetinchem, 21 juni 2011 Winterswijk, 5 november 2011, DRU, Ulft 24 Provinciebrede raadsbijeenkomst d.d , DRU, Ulft. Achterhoekbrede raadsbijeenkomsten d.d , DRU, Ulft en , Doetinchem. 17

18 D Toekomstbestendig maken van de woningen ( ) 2. VITALE LEEFOMGEVING A Toekomstbestendig maken van de kernen ( ) B Fact finding toekomst van voorzieningen ( ) C Realiseren vernieuwende sportarrangementen ( ) D Gezondheid en zelfmanagement ( ) 3. KWARTIERMAKER BREEDBAND ( ) 4. KANSRIJK PLATTELAND Meer rendement uit landschap groenblauwe diensten vrije tijd en cultuurhistorie ( ) BESCHRIJVING PER AFZONDERLIJKE PRIORITEIT (PROGRAMMA S) 0. AGENDA 2020: FACILITEREN VAN HET TRANSITIEPROCES ( ) De Achterhoekse herstructureringsopgave is in Gelderland uniek. Wat op ons af komt, is ons nog onbekend en zal zich nergens anders in Gelderland voordoen. Het proces dat hiertoe met de drie O s in de Achterhoek in gang is gezet, is volgens ons de enige weg om te komen tot duurzaam werkende oplossingen om van krimp en kramp naar kans en kwaliteit te komen. Deze samenwerking zal zelfs nog een spade dieper moeten om gezamenlijk de pijnlijke keuzes die nog gemaakt moeten worden te dragen. Samen zorgen we ervoor dat er in de zomer van 2012 een nader uitgewerkte investeringsagenda ligt die (zo veel als dan mogelijk) zicht biedt op de immense opgave waar we in de Achterhoek voor staan met de drie o s. Deze samenwerking en het kwetsbare proces hieromheen gaan niet vanzelf. Daartoe stellen we een apart programma voor gericht op deze samenwerking en het zoeken naar transitie instrumenten die voor de hele agenda kunnen worden ingezet. OVERIGE PROGRAMMA S Onderstaand een korte beschrijving van de overige programma s. Het betreft een uitwerking van programma 1 t/m 4 van bovenstaande shortlist 25. Hiervoor zijn per programma de volgende vragen beantwoord: WAT WAAROM 25 In bijlage zijn de programma s uitgewerkt in subprogramma s en meer in detail beschreven in door de Provincie gehanteerde programmaformats. 18

19 WAAR MET WIE WAARMEE WANNEER Gelet op de urgentie, de vereisten van de Provincie, de prioriteiten van de gemeenten en de beschikbaarheid van cofinanciering stellen wij voor in het RC-programma over de volgende programma s afspraken te maken: 1. A INNOVATIE WAT Field Lab Zorg: Van de zes 6 op te richten Field labs in Gelderland, wordt er 1 in de Achterhoek gesitueerd. Een fieldlab is een samenwerking van regionale ondernemers en zorginstellingen en ziet op technologisch geavanceerde oplossingen en slimme inzet van apparatuur en nieuwe manieren van denken hoe we zorg organiseren en inrichten. De Efroaanvraag voorziet in de organisatiekosten. In aanvulling daarop doet dit project ook een beroep op het innovatiebudget voor de vraaggestuurde ontwikkeling en implementatie van zorgproducten in de Achterhoek in samenwerking van zorgaanbieders en maakbedrijven. WAAROM De Achterhoek krijgt de komende decennia te maken met grote demografische veranderingen. Dit project voorziet in het ontwikkelen van innovatieve technische oplossingen om ook op termijn de zorg op een voor de mensen aangename wijze te kunnen organiseren en inrichten. WAAR Het fieldlab zorg is gevestigd in Doetinchem en heeft de hele Achterhoek tot werkgebied. MET WIE Bedrijfsleven, zorginstellingen, woningbouwcorporaties, kennisinstellingen, ACT. WAARMEE Gevraagde investering: WANNEER Het werk is in afwachting van de Efro-subsidie al van start gegaan. 19

20 1. A INNOVATIE 20

21 1. B TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN ONDERWIJS EN ARBEIDSMARKT : SLUITENDE AANPAK SCHOLING EN WERK WAT De sluitende aanpak scholing en werk geeft een passend antwoord op de ontwikkelingen in de arbeidsmarkt en het vraagstuk van het binden van talenten aan de Achterhoek. WAAROM Demografische en andere autonome economische ontwikkelingen hebben hun invloed op de manier waarop scholing, arbeidstoedeling en werkgeverschap aangepast moeten worden en hoe we talent aan de Achterhoek kunnen binden. WAAR Voor de sluitende aanpak wordt het MBO De Graafschap de spil. Haar werkgebied bestrijkt de hele Achterhoek. De hoofdvestiging is in de Doetinchem. Talenten binden we aan de gehele Achterhoek MET WIE Het programma wordt opgepakt samen met het onderwijs, werkgevers en arbeidsmarktoeleidende partijen en gemeenten (POA). WAARMEE Gevraagde investering: ,- WANNEER Direct na toekenning van de middelen is de start van de projecten voorzien. 21

22 1. B TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN ONDERWIJS EN ARBEIDSMARKT 22

23 1. C ENERGIETRANSITIE WAT De transitie naar duurzame energie is een van de speerpunten van de Agenda Vanuit het akkoord van Groenlo heeft de Achterhoek de ambitie om in 2030 energie neutraal te worden door in te zetten op energieopwekking en energiebesparing. WAAROM Het realiseren van deze ambitie zorgt ervoor dat in het kielzog extra banen worden gecreëerd. De regio krijgt een top imago en ontwikkelt kansen voor export buiten de regio. Daarnaast draagt het bij aan maatschappelijke innovatie en een versterkte sociale cohesie door grotere maatschappelijke betrokkenheid en lokale georganiseerdheid. WAAR Energietransitie vindt in de hele Achterhoek plaats: op het platteland door biogasproductie uit mest en in (on)bebouwd gebied door grootschalige productie van zonne- en windenergie. MET WIE Samen met bedrijven, gemeenten, provincie, woningbouwcorporaties, kennisinstellingen, banken, Alliander wordt een biogasinfrastructuur gerealiseerd en samen met gemeenten en exploitanten van bedrijventerreinen wordt ingezet op productie van zonne-energie. De Agem is het regionaal energiebedrijf die de energietransitie zal aanjagen en faciliteren WAARMEE Gevraagde investering: WANNEER Direct na toekenning van de middelen is de start van de verschillende deelprojecten voorzien. 23

24 1. C ENERGIETRANSITIE 24

25 1. D TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN VAN WONINGEN: I JUISTE WONING OP DE JUISTE PLAATS II ENERGIETRANSITIE WAT I Naar aanleiding van de demografische ontwikkelingen is de Achterhoek gekomen met een regionale woonvisie waarin afspraken zijn gemaakt over woningbouw met corporaties en ontwikkelaars. II Verduurzaming van de bestaande woningvoorraad bij woningbouwcorporaties en particulieren door ketensamenwerking in de bouw, het ondersteunen van ondernemers en het inzetten van innovatiekracht voor meer werk in de krimpende markt. WAAROM I Deze woonvisie moet nu verder worden uitgewerkt naar een transformatie van de bestaande voorraad zowel die van corporaties als van eigenaar-bewoners. Veel woningen zijn niet levensloopbestendig en energiezuinig. Daardoor maken bewoners hoge kosten of moeten overheden noodmaatregelen treffen zoals het invoeren van het primaat verhuizen voor mensen met een beperking. Voor eigenaar-bewoners betekent het bezit van een dergelijke woning vaak onverkoopbaarheid waardoor het gespaarde kapitaal niet vrijgemaakt kan worden. Er is nu al sprake van verrommeling in wijken en kernen en er staan veel onverkoopbare woningen in het lagere segment, waardoor ook voorheen leefbare wijken onder druk komen te staan. II De energiekosten zullen de komende jaren sterk stijgen als gevolg van de uitputting van de fossiele bronnen. Door verduurzaming worden de energielasten omlaag gebracht, wordt duurzame energie gestimuleerd, wordt een betere leefomgeving gerealiseerd. Tegelijkertijd wordt door de ketenaanpak de innovatieve kracht van de ondernemers in de bouw gestimuleerd, waardoor voor deze bedrijven een nieuwe markt ontstaat. WAAR I In het kader van de demografische ontwikkelingen is het belangrijk dat de regio hiervoor oplossingen ontwikkelt met betrokken partijen. II In alle gemeenten in de Achterhoek worden met woningbouwcorporaties plannen ontwikkeld. De woningbouwcorporaties vervullen een voorbeeldfunctie voor de particuliere woningbouw. MET WIE I Partijen als bouwondernemers, eigenaars van woningen, makelaars, corporaties en andere en financiers. 25

26 II Samen met bedrijfsleven, gemeenten, provincie, woningbouwcorporaties, ACT en kennisinstellingen. WAARMEE Gevraagde investeringen: I II WANNEER I De projectvoorstellen liggen klaar. II De diverse ingediende voorstellen voor verduurzaming van de bestaande woningbouw zullen worden afgestemd, waarna in de loop van 2012 de projecten van start kunnen gaan. 26

27 D TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN VAN WONINGEN 27

28 2. A TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN VAN DE KERNEN WAT De Achterhoek heeft tientallen verschillende kleine kernen die het hart vormden van de streek voor alle inwoners en toeristen. Deze kernen in de Achterhoek veranderen in hoog tempo, doordat de levensstijl van bewoners verandert. Het internet winkelen neemt toe, de ondernemers vergrijzen net zoals de rest van de bevolking en vinden geen opvolgers en andere maatschappelijke functies moeten hun plek gaan vinden. WAAROM Door dit proces is de Achterhoek genoodzaakt zich te heroriënteren op de manier waarop de kernen aantrekkelijk kunnen blijven en verschillende maatschappelijke functies een plek kunnen bieden. WAAR Daarom zijn de kernen Aalten, Dinxperlo, Bredevoort, Winterswijk, Groenlo, Neede, Ulft, Varsseveld en Hengelo (Gld) opgenomen in het RC-programma. MET WIE Samen met de woningbouwcorporaties, de Rijksbouwmeester en andere maatschappelijke partijen zoals zorgaanbieders en met de bijdrage van de Provincie Gelderland wil de Achterhoek deze kernen toekomstbestendig en duurzaam inrichten, zodat deze voorbereid zijn op nieuwe en verschillende functies, aantrekkelijk blijven en goed toegankelijk zijn voor iedere inwoner. WAARMEE Gevraagde investering: Wij stellen voor om deze middelen beschikbaar te stellen op grond van de volgende criteria: Uitvoeringsgereedheid van een project; zowel qua beschikbaarheid van eigen middelen als qua planvorming; mate waarin de gevolgen van demografische ontwikkelingen worden opgevangen en kernen toekomstbestendig en structuurversterkend worden aangepakt; mate waarin projecten leerpunten opleveren voor andere projecten op het vlak van omgaan met demografische ontwikkeling. 28

29 Het moge duidelijk zijn dat onvoldoende is om de kernen in de Achterhoek toekomstbestendig te maken. Voor het overige zou het Urgentiefonds Demografische Ontwikkeling in de behoefte van additionele Provinciale middelen moeten voorzien. WANNEER Direct na de toekenning van de middelen kunnen de eerste projecten starten. 29

30 2. A TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN VAN DE KERNEN 30

31 2.B FACT FINDING TOEKOMST VAN VOORZIENINGEN WAT In de Achterhoek zijn veel voorzieningen aanwezig in de kernen. Op het gebied van voorzieningen verandert nu al veel als gevolg van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. De exploitatie van zwembaden en sporthallen wordt moeilijker, de culturele- en sportverenigingen vergrijzen evenals de aanbieders van voorzieningen als eerstelijns gezondheids zorg. De individualisering is ook in de Achterhoek toegenomen en het basisonderwijs heeft te maken met een sterk dalend aantal leerlingen. WAAROM De demografische ontwikkelingen noodzaken de Regio in de komende jaren een analyse te maken van al deze voorzieningen en de ontwikkelingen in kaart te brengen. WAAR Het is belangrijk een toekomstbestendige en robuuste structuur te ontwikkelen ten behoeve van de hele regio. MET WIE Bij dit proces zijn veel verschillende partijen betrokken, het basisonderwijs, de zorg, de verzekeraar, de verenigingen en wellicht bijna alle burgers. Naast de inhoudelijke uitdaging betreft het ook een procesaanpak voor de hele regio, want het draagvlak voor de uitkomsten van dit proces is uiterst belangrijk. WAARMEE Gevraagde investering: WANNEER Met het basisonderwijs wordt inmiddels een eerste verkenning ingezet, na toekenning van de middelen voor de zogenaamde Atlas van de Achterhoek moet het proces vol worden ingezet. Het projectplan zal begin 2012 gereed zijn. 31

32 2.B FACT FINDING TOEKOMST VAN VOORZIENINGEN 32

33 2. C REALISEREN VERNIEUWENDE SPORTARRANGEMENTEN WAT Sport en bewegen worden steeds belangrijker, ter voorkoming van overgewicht en alle daaraan gerelateerde problemen zoals diabetes type 2. Deze aandoening dreigt uit te groeien tot volksziekte nummer 1 in Nederland. WAAROM Ook de Achterhoekse jeugd beweegt te weinig en springt er daarom qua overgewicht negatief uit. Elk initiatief om hierin verandering te brengen draagt bij aan een gezondere samenleving, zeker wanneer wordt geïnvesteerd in jongeren. Ook voor andere bevolkingsgroepen is deze investering gerechtvaardigd, immers er is niet alleen bij jongeren sprake van overgewicht. De maatschappelijke kosten van overgewicht zijn groot, denk bijvoorbeeld aan verstrekkingen voor de Wmo, de zorgverzekeringswet en de AWBZ. WAAR Daarom heeft de opleiding Sport en Bewegen van ROC de Graafschap haar 10 jarig jubileum aangegrepen om een verbindende manifestatie te organiseren in het voorjaar van 2012, waarin zij hun kennis en mogelijkheden zo veel mogelijk willen overdragen aan alle partijen die bij sport en bewegen betrokken zijn in de Achterhoek. MET WIE Hierbij wordt gedacht aan ouders, onderwijs, verenigingen, producenten van sportartikelen, gezondheidszorg aanbieders etc. WAARMEE Gevraagde investering: WANNEER Voor beide projecten liggen plannen klaar die kunnen worden gestart op het moment dat het RC-programma in gaat. 33

34 2. C REALISEREN VERNIEUWENDE SPORTARRANGEMENTEN 34

35 2. D GEZONDHEID EN ZELFMANAGEMENT 26 WAT De Nederlandse bevolking vergrijst. Niet alleen als gevolg van de vergrijzing nemen de kosten voor zorg en voorzieningen toe, mensen nemen ook minder verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid door ongezond te leven en weinig te bewegen. Om een omslag te bereiken in het denken over gezondheid en welzijn zetten overheden steeds meer in op zelfmanagement (verantwoordelijkheid nemen voor jezelf door verantwoord om te gaan met gezondheid) en preventie. Door de toegang tot preventieproducten en zorg goed te organiseren, mensen aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheid en mantelzorg laagdrempelig aan te bieden wordt geprobeerd de vraag zoveel mogelijk omlaag te brengen en zo de kosten in de hand te houden. Ook door het vrijwilligers werk op een andere, meer laagdrempelige manier te organiseren proberen gemeenten zo te voorkomen dat er een tekort aan vrijwilligers optreedt. WAAROM De gemeentelijke overheid heeft met de Wmo een grote verantwoordelijkheid gekregen voor zelfzorg, mantelzorg en vrijwilligers- en welzijnswerk. Deze verantwoordelijkheid kan op termijn alleen worden gedragen als mensen zelf verantwoordelijkheid nemen voor eigen gezondheid en voor hun omgeving. Gegeven het feit dat de Regio meer dan beroepsbeoefenaren te kort komt in 2020 moeten mensen deze verantwoordelijkheid wel gaan dragen! WAAR In alle gemeenten van de regio is het mogelijk preventieve maatregelen te nemen door mensen goed te informeren over de mogelijkheden die er zijn om zelfzorg en preventie goed in te vullen. Door middel van ICT is het mogelijk mensen met elkaar te laten communiceren en zo zwaardere zorgvragen te voorkomen. Ook nieuwe vormen van mantelzorgondersteuning en vrijwilligerswerk kunnen zo worden gefaciliteerd. Door mensen goed te informeren en te helpen de informatie te vinden, wordt contact en steun door bijv overleg met deskundigen laagdrempelig aangeboden achter de voordeur. Door grensoverschrijdend gebruik te kunnen maken van de verschillende mogelijkheden van de Duitse ziekenhuizen hoeven mensen niet onnodig ver te reizen voor een goede behandeling en wordt de samenwerking grensoverschrijdend verder doorgezet. MET WIE 26 In dit programma wordt niet opgenomen de middelen die zijn aangevraagd door de Stedendriehoek voor het samenwerkingsprogramma NOG Veiligerhuis. De Regio Achterhoek ondersteunt deze aanvraag inhoudelijk wel. 35