1 Inleiding Verantwoording Opsteller en begeleidingscommissie Leeswijzer 3

Transcriptie

1 Module C1000 Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) Inhoud 1 Inleiding Verantwoording Opsteller en begeleidingscommissie Leeswijzer 3 2 Uitgangspunten en systematiek Afbakening BRP en de relatie met andere planvormen - definitiekader Algemene opzet en relatie met andere modules Uitgangspunten en randvoorwaarden Toetsingsmethoden 6 3 Totstandkomingsproces Processchema opstellen BRP Stap 1: Ga na of het noodzakelijk is een nieuw BRP op te stellen Stap 2: Ga na of alle gegevens beschikbaar en actueel zijn Stap 3: Stel de uitgangspunten vast Stap 4: Stel het concept-brp op Stap 5: Toets het concept-brp Stap 6: Stel het BRP vast en verspreid het Afstemming derden Controles en rapportages 10 4 Inventarisatie gegevens Inleiding Openbare vuilwaterstelsels Systeembeschrijving Hoofdstructuur en geometrie Belasting bij droog weer Belasting bij neerslag Praktijkwaarnemingen en meetgegevens Uitgangspunten en randvoorwaarden Openbare hemelwaterstelsels Systeembeschrijving Hoofdstructuur en geometrie Belasting bij droog weer Belasting bij neerslag Uitgangspunten en randvoorwaarden Openbare ontwateringsstelsels Systeembeschrijving Hoofdstructuur en geometrie Belasting bij neerslag Uitgangspunten en randvoorwaarden Interacties Rapportagevorm en kwaliteitscontroles 22 Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) C1000 Leidraad Riolering 1

2 5 Toetsing uitgangssituatie Inleiding Openbare vuilwaterstelsels Hydraulisch functioneren Milieutechnisch functioneren Interacties Openbare hemelwaterstelsels Hydraulisch functioneren Milieutechnisch functioneren Interacties Openbare ontwateringsstelsels Hydraulisch functioneren Milieutechnisch functioneren Rapportagevorm en kwaliteitscontroles 28 6 Toekomstige situatie (plansituatie) Algemeen Systeemkeuze lange(re) termijn Invloed klimaat Oplossingsrichtingen Openbare vuilwaterstelsels Hydraulisch functioneren Milieutechnisch functioneren Openbare hemelwaterstelsels Openbare ontwateringsstelsels Rapportagevorm en kwaliteitstoets 32 Trefwoorden 33 Bijlage 1 Checklists en BRP-bijlagen 35 Bijlage 2 Kaartlagen overzichtstekening 37 Bijlage 3 Raakvlakken met andere Leidraad-modules 38 Leidraad Riolering C1000 Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) 2

3 1 Inleiding 1.1 Verantwoording De Wet Milieubeheer (Wm) verplicht gemeenten een gemeentelijk rioleringplan (GRP) op te stellen. Ook geeft de Wm aan welke elementen zij ten minste in hun GRP moeten opnemen. In het GRP legt een gemeente haar beleidsuitgangspunten en -keuzen voor de rioleringszorg vast. Hiervoor heeft zij veel gegevens nodig over het bestaande (afval)watersysteem en de toekomstplannen voor dat systeem. Deze gegevens haalt zij normaliter uit een basisrioleringsplan (BRP). Hoewel het BRP geen wettelijk verplichte planvorm is, vormt het een van de basisdocumenten bij het opstellen van een GRP. Mede daarom heeft vrijwel elke gemeente in Nederland een BRP. Verbreed BRP Met de introductie van de Wijzigingswet Gemeentewet, enz. (verankering en bekostiging van ge - meentelijke watertaken) (Wet gemeentelijke watertaken) is de werkingssfeer van het GRP verbreed. Naast de zorgplichten voor afval- en hemelwater moet de gemeente in het GRP inhoud geven aan haar grondwatertaak. Ook onder de nieuwe wetgeving is een basisdocument van belang dat de huidige situatie en het hydraulisch en milieutechnisch functioneren aangeeft van alle systemen die de gemeente voor haar zorgplichten inzet. Om tot een zekere mate van uniformiteit te komen en een handreiking te bieden bij het opstellen van dit verbrede BRP (hierna aangeduid als BRP), is deze module opgesteld. Doelgroep De module is bedoeld voor opstellers van een BRP (rioleringsbeheerders) en degenen die bij het totstandkomingsproces betrokken zijn. Hiermee hebt u een instrument in handen waarmee u een compleet en handzaam BRP kunt opstellen. 1.2 Opsteller en begeleidingscommissie Michel Moens van ARCADIS Nederland en François Clemens van Witteveen+Bos hebben de module opgesteld. De begeleidingscommissie bestond uit: Richard Oudhuis Auke Doornbosch Hein Herbermann Gerard Martijnse Aad Oomens Maaike Ros John Vrinds Chris de Boer Waternet, voorzitter Gemeente Hengelo ONRI, Royal Haskoning Ingenieurs- en Architectenbureau Ministerie van VROM/DGM ONRI, Grontmij Nederland BV Waterschap Rivierenland Gemeente Roosendaal Stichting RIONED 1.3 Leeswijzer Voor het beschrijven van de werking van de verschillende systemen definieert het BRP twee situa ties: de uitgangssituatie en de toekomstige situatie. De uitgangssituatie, de huidige situatie inclusief alle veranderingen die u niet meer kunt terugdraaien, komt aan de orde in hoofdstuk 5 en de toekomsti ge situatie, de uitgangssituatie inclusief de in het BRP voorgestelde maatregelen, in hoofdstuk 6. Hoofdstuk 2 beschrijft de gehanteerde systematiek in deze module. Ook gaat dit hoofdstuk in op de relatie tussen het BRP en andere planvormen, waaronder het GRP. Hoofdstuk 3 schetst het totstandkomingsproces en de afstemming en informatie-uitwisseling met derden. Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) C1000 Leidraad Riolering 3

4 Hoofdstuk 4 behandelt het verzamelen en rapporteren van gegevens en hoe u de kwaliteit van de gegevens en de informatie kunt beoordelen. Hoofdstuk 5 gaat over het definiëren en beoordelen van de uitgangssituatie aan de hand van in het GRP vastgelegde criteria. Hoofdstuk 6 behandelt de toekomstige situatie, waarbij te nemen maatregelen en de invloed van klimaatverandering aan de orde komen. Bijlage 1 biedt een checklist voor het proces en de inhoud van een BRP en een lijst met mogelijke bijlagen. Bijlage 2 geeft de benodigde lagen voor de opbouw van een integrale overzichtstekening van het rioolsysteem. Bijlage 3 geeft een overzicht van de raakvlakken met andere Leidraad-modules. Leidraad Riolering C1000 Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) 4

5 2 Uitgangspunten en systematiek 2.1 Afbakening BRP en de relatie met andere planvormen - definitiekader De Wet gemeentelijke watertaken verdeelt de gemeentelijke zorgplichten in taken voor afval-, regen- en grondwater. Hierbij is dus expliciet onderscheid in regen- en afvalwatertaken. Meer informatie over de achtergronden van het beleidskader vindt u in de modules A1000 Beleidskader, de context van de rioleringszorg en A2000 Juridische aspecten bij rioleringsactiviteiten. Deze module conformeert zich aan het nieuwe definitiekader van de zorgplichten. In zijn klassieke vorm heeft het BRP drie functies: informatiedrager voor het GRP, met name voor de beschrijving van de aanwezige voorzieningen en het hydraulisch en milieutechnisch functioneren ervan, en als documentatie die de achtergrond van gemaakte keuzen vastlegt; het geven van informatie aan de water- en zuiveringsbeheerder voor zijn taken; het geven van informatie en onderbouwing van maatregelen bij vergunningtrajecten. Ten opzichte van een klassiek BRP komen er in het verbrede BRP drie aandachtsvelden bij (zie hoofdstuk 6): anticiperen op klimaatverandering; opvang en verwerking van overtollig hemelwater; opvang en verwerking van overtollig grondwater. Informatiedrager Behalve het (verbrede) GRP kunnen ook andere planvormen putten uit de informatie die u hebt ver - zameld tijdens het opstellen van het BRP. Denk aan optimalisatiestudies van het afvalwater systeem (OAS), waterplannen en operationele jaarprogramma s. In een BRP verzamelt u alle informatie van de bekeken systemen: de geometrie van het systeem, de bijzondere constructies, maar bijvoorbeeld ook het afvoerende oppervlak. Door de focus van waterkwaliteitsbeheerders op de sanering van gemeng - de rioolstelsels in de afgelopen jaren besteden veel BRP s alleen aandacht aan dit type riolering. Met de komst van het verbrede GRP zal dit naar verwachting veranderen. Hierop anticipeert deze module. In kaart brengen functioneren en maatregelen In de loop van de jaren heeft het BRP ook een functie gekregen als onderbouwing van maatregelen in het kader van de Wvo en maatregelen tegen water op straat. Waterkwaliteitsbeheerders hebben ook behoefte aan inzicht in het milieutechnisch en hydraulisch functioneren van rioolsystemen voor hun taken rond afvalwaterzuivering en oppervlaktewaterbeheer. Hierbij baseren zij zich vaak op de berekeningen conform module C2100, aangevuld met waarnemingen en meetgegevens. De resul - taten van berekeningen en gegevens uit waarnemingen en metingen zijn terug te vinden in het BRP. De maatregelen die uit een BRP voortvloeien, kunnen nieuwbouw, onderzoek of vervanging omvat - ten. Het GRP en de operationele jaarprogramma s die daaruit voortvloeien, moeten deze maatrege - len bevatten, inclusief de globale kosten. 2.2 Algemene opzet en relatie met andere modules Een BRP bevat informatie over de structuur, de geometrie, de belasting en het hydraulisch en milieu - technisch functioneren van alle systemen die een gemeente inzet bij haar zorgtaken. Daarom heeft het BRP relaties met verschillende andere activiteiten en planvormen binnen de rioleringszorg. De algemene opzet van deze module volgt in grote lijnen de indeling van een BRP. Hierbij maakt de module steeds onderscheid naar de verschillende systemen die een gemeente beheert bij de invul - ling van haar zorgplichten. Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) C1000 Leidraad Riolering 5

6 Omdat het BRP tussen beleid en uitvoering is gepositioneerd, heeft deze module raakvlakken met veel andere Leidraad-modules. Hierover vindt u meer informatie in bijlage Uitgangspunten en randvoorwaarden Het BRP richt zich op een nauw omschreven gebied. Dat kan een hele gemeente (dus inclusief het zogenaamde buitengebied), een bemalingsgebied, een kern of enkele kernen zijn. Ook moet u in het BRP de planperiode aangeven, bijvoorbeeld met een harde einddatum voor de geldigheid van het plan. Maar u kunt ook aangeven dat de geldigheid eindigt als bepaalde omschreven uitgangs - punten of randvoorwaarden wijzigen. Bijvoorbeeld bij groei van het aantal woningen met meer dan 5%, de ontwikkeling van een bedrijventerrein of herzieningen van doelen, functionele eisen en maatstaven in het GRP. Belangrijke randvoorwaarden voor een BRP ontstaan door: de beheerwijze van de oppervlaktewaterpeilen (in verband met de grondwaterzorgplicht en de drempelhoogten van overstorten); de wijze van operationeel beheer van de rwzi (bijvoorbeeld de aansturing van gemalen). Hierbij moet u nagaan of binnen de BRP-planperiode wijzigingen in deze randvoorwaarden optreden. 2.4 Toetsingsmethoden Verschillen in lokale omstandigheden maken van een BRP maatwerk. Elk BRP heeft zijn eigen speci - fieke zwaartepunten die sterk samenhangen met de aard en omvang van de actuele problematiek en de in het GRP gemaakte strategische keuzen. Toch bestaan er enkele toetsingmethoden die algemeen toepasbaar zijn. Modelberekeningen Veel BRP en gaan uit van de resultaten van modelberekeningen. Waarschijnlijk blijft dat in de toe - komst ook zo. In Nederland is het algemeen geaccepteerd om uit te gaan van reeksberekeningen met een hydrodynamisch model. De module C2100 beschrijft in detail hoe u een dergelijke be - rekening moet opzetten, uitvoeren en rapporteren. Een volledige rapportage van hydraulische berekeningen is onderdeel van een BRP. Meldingen Meldingen geven belangrijke informatie over het functioneren van de huidige systemen. Daarnaast kunt u er de effectiviteit van in het verleden genomen maatregelen mee toetsen. Maar de betrouw - baarheid van meldingen kan te wensen overlaten. Daarom moet u deze informatie vóór gebruik eerst controleren op consistentie. Bijvoorbeeld door zowel de meldingen als de terugkoppeling erop vanuit de afdeling beheer te analyseren. Voorwaarde is wel dat u de gegevens van deze terug kop - pe ling registreert. Door in de meldingensystemen onderscheid te maken in de vorm en aard van de wateroverlast, kunt u in een later stadium gerichter informatie inwinnen. Meetresultaten Sinds enkele jaren meten gemeenten steeds meer routinematig het hydraulisch functioneren van met name rioolstelsels. Ook deze gegevens kunnen fouten bevatten. Stel daarom vóór gebruik de kwaliteit van de informatie vast (zie hiervoor de Leidraad-modules over meten: serie C2300). Milieutechnisch functioneren Veel BRP en gaan uit van een toetsing aan de zogeheten basisinspanning. Op 18 juni 2001 ver - scheen de definitieve versie van het rapport Eenduidige basisinspanning; nadere uitwerking van de definitie van de basisinspanning van de Commissie Integraal Waterbeheer (CIW). Dit rapport is Leidraad Riolering C1000 Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) 6

7 breed geaccepteerd als toetsingsinstrument voor het milieutechnisch functioneren van gemengde en gescheiden rioolstelsels. Ga in de GRP-procedure na welke toetsingscriteria de waterbeheerder hanteert, vóórdat u met het opstellen van het BRP start. Opstellen Basisrioleringsplan (BRP) C1000 Leidraad Riolering 7

8 Het volledige document is beschikbaar voor begunstigers. Dit document is volledig beschikbaar voor begunstigers van Stichting RIONED. Als uw organisatie begunstiger is, kunt u inloggen via Vervolgens kunt u dit document volledig bekijken door hier te klikken. Meer informatie over het begunstigerschap van Stichting RIONED kunt u vinden op