Rioleringstechniek. Lesboek module 1. Nieuwegein, w w w. w a t e r o p l e i d i n g e n. n l

Transcriptie

1 Rioleringstechniek Lesboek module 1 Nieuwegein, 2012 w w w. w a t e r o p l e i d i n g e n. n l

2 Stichting Wateropleidingen, september 2012 Groningenhaven PE Nieuwegein Versie 2.0 Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Wateropleidingen.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding en wetgeving... 5 Leerdoelen Aanleiding Leidraad Riolering Geschiedenis van de riolering Waterketen en watersysteem Het stedelijke watersysteem (Grond)wateroverlast (Grond)water tekorten Relatie tussen waterketen en (stedelijk) watersysteem Wetgeving en beleid Inleiding Rioleringsbeleid in Nederland / De geschiedenis Wetgeving Rijksbeleid Provinciaal Beleid Regionaal Beleid Transport van afvalwater Inleiding Gemengd stelsel Gescheiden stelsel Verbeterd gemengd stelsel Verbeterd gescheiden stelsel Mechanische riolering Alternatieven voor riolering Voorbeeld: riolering in Rotterdam Algemene rioleringstechniek Leerdoelen Gemeentelijk rioleringsplan Opstellen van het GRP Financiële inleiding Jaarplannen of jaarprogramma s Onderdelen van het rioolstelsel Riolen Vormen rioolbuizen Toegepaste materialen Huisaansluiting Kolkaansluiting Putten Overstort Stuwvoorzieningen Rioolgemaal Persleidingen De zuiveringsinstallatie Functioneren van gemengde en verbeterd gescheiden riolering... 59

4 2.4 Verbetermaatregelen Belasting op het systeem Leerdoelen Inleiding Grootheden en eenheden SI-stelsel Eenheid Grootheid Eigenschappen van vloeistoffen Dichtheid Gewicht Viscositeit Samendrukbaarheid Basisbegrippen Vuiluitworp Afvoerend oppervlak Berging Verloren berging Pompovercapaciteit Ledigingstijd Hydraulische belasting op het systeem Inleiding Droogweerafvoer Neerslag Afvoerend oppervlak en rioolinloop Overstortingfrequentie uit regenreeksberekening Bijlage 1: Overstortingsfrequentie volgens de stippengrafiek Vloeistofmechanica: hydrostatica Leerdoelen Plaats binnen de rioleringstechniek Hydrostatica Hydrostatische druk Wat doet een vloeistof? Drukfiguren Kracht op een verticale wand Wet van Pascal Ingesloten lucht Wet van Archimedes Toepassingen Opdrijving Vloeistofmechanica: hydrodynamica Leerdoelen Plaats binnen de rioleringstechniek Inleiding Basisbegrippen, voorwaarden en parameters

5 5.3.1 Basisbegrippen Voorwaarden Verliesparameters Praktische (handmatige) berekeningen Vrij verval Opgaven en uitwerkingen Persleiding opgaven Pompprincipe en hydraulische aspecten Statische opvoerhoogte Dynamische opvoerhoogte Leiding karakteristiek Wisselende statische opvoerhoogte Pompen Leerdoelen Inleiding Gemalen Algemeen Het bouwwerk Mechanische installatie Pompkeuze Elektrische installatie Wel of geen natte opstelling van pompen Persleidingsystemen Algemeen Materiaal Afvoersystemen buitengebieden Drukriolering Vacuümsysteem Luchtpersriolering Ontwerpaspecten mechanische riolering Drukriolering Vacuüm en luchtpersriolering Waterslag Inleiding Definitie Formule Middelen om waterslag te voorkomen Keuze van de voorziening Aansprakelijkheid en veilig werken Leerdoelen Inleiding Uitleg juridische begrippen Wanprestatie en overmacht Wettelijk kader: Arbeidsomstandighedenwet Algemeen Arbeidsomstandighedenwet (Arbo-wet) Bouwprocesbesluit Ketenaansprakelijkheid en uitbesteding

6 7.3 Toepassing veiligheid riolering Algemeen Gevaren en risico s rioolstelsels Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor gemalen, beheerfase Categorisering van gemalen in relatie tot de RI&E Algemene veiligheidsmaatregelen Veiligheids- en gezondheidsplan, voorbereidings- t/m uitvoeringsfase V&G-dossier Bijlage 1: Arbowetgeving en beleidsregels Bijlage 2: Categorie-indeling (bouw)werken Arbeidsomstandighedenbesluit Bijlage 3: De praktijk van het Arbeidsomstandighedenbesluit