N O T I T I E. deze in de vorm van geld verstrekt te krijgen, om zo zelf de hulp in te kopen. Dit is een persoonsgebondenbudget of PGB

Transcriptie

1 N O T I T I E Aan dagelijks bestuur Van Robert Noorlander Onderwerp Inkoop hulp bij het huishouden Datum 17 maart 2011 Ter bespreking en besluitvorming Algemeen Deze notitie heeft betrekking op de inkoop van de individuele voorziening hulp bij het huishouden met ingang van 1 januari De inhoud en strekking van deze notitie en de gekozen methode van inkoop kan niet los worden gezien van de landelijke en regionale ontwikkelingen op het gebied van de economie en de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning en zijn globaal september 2010 met de portefeuillehouder de heer van Ast besproken. In deze notitie beschrijf ik de uitgangspunten voor de inkoop van hulp bij het huishouden per 1 januari Ik beschrijf allereerst de doelstelling van de inkoop, vervolgens met welke inkoopwijze deze doelstellingen gerealiseerd kunnen worden en tot slot vraag ik u om in te stemmen met de beoogde wijze van inkopen en het te volgen traject. Doelstelling inkoop hulp bij het huishouden De doelstelling van de inkoop hulp bij het huishouden is sterk verbonden met de doelstelling genoemd in de Wmo: Gemeenten moeten hun burgers compenseren voor de beperkingen die zij ondervinden in het voeren van een huishouden. De individuele voorziening hulp bij het huishouden moet in het geval de burger hier zelf niet toe in staat is en er geen voorliggende of algemene voorzieningen bestaan, de hem in voldoende mate compenseren een huishouden te voeren. Het in te kopen product moet hier zodoende op worden afgestemd. Gelet hierop alsmede min en pluspunten van de huidige wijze van inkoop en de recente economische ontwikkelingen, heb ik de volgende (sub)doelstellingen opgesteld: Het inkoopsysteem moet: - budgetneutraal zijn, dat wil zeggen ten opzichte van het huidige systeem geen hogere gemiddelde stijging van de uurprijs hebben dan de indexatie. In januari 2011 bedroeg de gemiddelde uurprijs over alle uitstaande opdrachten 20,47. Voor ongeveer 7000 uur per week werd hulp bij het huishouden geleverd. - flexibel zijn; - veel minder uitvoeringshandelingen vergen dan het oude systeem (minstens 50% minder) - begrijpelijk zijn voor de burger, zorgaanbieder en uitvoering van de ISD - continuïteit bieden voor burger, zorgaanbieder en de ISD Bollenstreek - toegankelijk zijn voor kleine lokale zorgaanbieders - een goede kwaliteit/ prijs verhouding kennen - marktwerking mogelijk houden - transparant zijn voor alle partijen. Doelgroep De doelgroep bestaat uit burgers van de ISD gemeenten die door een beperking niet in staat zijn een huishouden te voeren, die geen gebruik kunnen maken van een voorliggende voorziening of algemene voorziening en die voor zorg in natura 1 hebben gekozen. In de maand januari 2011 was de doelgroep 2108 personen groot en werd er voor gemiddeld 2,8 uur per persoon per week aan hulp geleverd. 1 Zodra aanspraak op een individuele voorziening bestaat, kan de burger ervoor kiezen deze in natura verstrekt te krijgen of deze in de vorm van geld verstrekt te krijgen, om zo zelf de hulp in te kopen. Dit is een persoonsgebondenbudget of PGB C:\WINDOWS\TEMP\convert25636.doc, rnoor Pagina

2 De doelgroep kan toe- of afnemen. Een verbetering in het systeem kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat mensen met een persoongebondenbudget (of PGB) 2 overstappen naar een verstrekking in natura. Ook kan de creatie van een algemene voorziening er voor zorgen dat er minder mensen gebruik maken van de individuele voorziening hulp bij het huishouden. Aanbesteden of onderhandelen Afhankelijk van de vraag of een dienst binnen de Europese Richtlijn 2004/18 (hierna Richtlijn) moet worden aangemerkt als een 2A dienst of 2B dienst, moet volgens de procedures in de Richtlijn worden aanbesteed. Voor 2A diensten geldt dat deze moet worden aanbesteed conform één van de procedures in de Richtlijn. Voor 2B diensten geldt dat er een verlicht Europees regime geldt en de aanbesteding enkel moet voldoen aan de Europese (aanbestedings)beginselen, zoals het gelijkheid, non- discriminatie en objectiviteit. In de bijlage van de Richtlijn staat een opsomming van diensten vermeld die als 2B dienst moeten worden aangemerkt. Voor 2B diensten wordt een uitzondering gemaakt, omdat daarvan wordt aangenomen dat deze de mededinging tussen lidstaten niet wezenlijk beïnvloeden. Denk hierbij aan diensten op het gebied van de advocatuur, accountancy, re-integratie en gezondheidszorg. In den lande is er een discussie gaande, of de dienst hulp bij het huishouden als 2A of als 2B dienst moet worden aangemerkt. De Europese Commissie en het Ministerie van VWS zijn de mening toegedaan dat hulp bij het huishouden toch vooral gekakrakteriseerd moet worden als 2A dienst. Desalniettemin zijn er verscheidene partijen die de mening zijn toegedaan dat omwille van het sociale karakter van de dienst en signalering hulp bij het huishouden als 2B dienst moet worden aangemerkt. Verscheidene gemeenten ( bijvoorbeeld Boskoop, Raalte en binnenkort Amsterdam) hebben zodoende ervoor gekozen hulp bij het huishouden aan te merken als 2B dienst en middels onderhandelingen (met zorgaanbieders) de hulp bij het huishouden in te kopen. Een uitspraak van het Europese Hof van Justitie zal waarschijnlijk pas echt duidelijkheid geven of een hulp bij het huishouden middels onderhandeling kan worden ingekocht. De ISD Bollenstreek kan er in ieder geval nu al ervoor kiezen om middels onderhandeling een raamovereenkomst af te sluiten. Er bestaat in dat geval een klein risico dat er problemen ontstaan. Ten eerste kan de Europese Commissie middels een procedure bij het Europese Hof van Justitie de lidstaat Nederland kunnen dwingen om de hulp bij het huishouden in de Bollenstreek Europees aan te besteden. Dat risico lijkt mij verwaarloosbaar klein. Een tweede risico is dat de accountant geen goedkeurende verklaring zal afgeven. Net als andere accountants, heeft onze huidige accountant dit traject van inkopen bij andere gemeente reeds eerder geaccordeerd. Dit risico is derhalve ook gering. Een derde risico is dat een marktpartij naar de rechter stapt en vordert dat de ISD Bollenstreek Europees aanbesteed. In het geval de ISD transparant handelt en het systeem ook voor externe (nieuwe) partijen toegankelijk houdt is de kans dat dit gebeurt klein. Bovendien zijn, in het geval de ISD de rechtszaak verliest (de kans hierop is klein) de gevolgen beperkt. De raamovereenkomst kan hoogstens worden vernietigd, hetgeen aanleiding voor de ISD is om een nieuwe raamovereenkomst opnieuw (maar nu Europees) aan te besteden. De onderhandeling biedt daarentegen wel enkele belangrijke voordelen. Ten eerste kan er een raamovereenkomst worden afgesloten die 7 jaar duurt, hetgeen meer continuïteit voor aanbieder, burger en ISD tot gevolg heeft. Voorts vindt er een betere afstemming van het product met de zorgaanbieder plaats. Daardoor verbetert het product, kunnen de beperkingen van de burgers effectiever en efficiënter worden gecompenseerd en kan de relatie met de zorgaanbieder worden verbeterd. Een goede samenwerking met de zorgaanbieders is namelijk hard nodig om de toekomstige ontwikkelingen (overheveling AWBZ taken naar de Wmo) het hoofd te kunnen bieden. Kortom het inkopen middels onderhandeling biedt veel voordelen, terwijl de risico s klein zijn. Ik adviseer uw bestuur om derhalve middels een 2B procedure een raamovereenkomst met de zorgaanbieders te sluiten. Een 2B procedure dient overigens wel nog als mogelijkheid in het aanbestedingsbesluit van uw bestuur worden opgenomen. 2 Zie verwijzing 1 C:\WINDOWS\TEMP\convert25636.doc, rnoor Pagina

3 De raamovereenkomst Net als in het huidige model wordt het grondgebied van de ISD Bollenstreek opgedeeld in percelen. Een perceel omvat het gehele grondgebied van één van de ISD gemeenten. Zo is er een perceel Lisse, een perceel Hillegom, etc, Zorgaanbieders kunnen met uw bestuur een raamovereenkomst afsluiten voor het leveren van hulp bij het huishouden op één, meerdere of alle percelen. Het is voor een zorgaanbieder niet langer mogelijk opdrachten hulp bij het huishouden te vergaren in een perceel die niet is geïncludeerd in de met hen gesloten raamovereenkomst. Deze mogelijkheid bestaat nu namelijk wel en leidt in de praktijk tot veel onduidelijkheid bij burgers. Het wordt daarentegen wel mogelijk om tussentijds één keer per jaar één perceel, of meerdere percelen erbij te nemen of af te stoten. Ook nieuwe partijen kunnen één keer toetreden tot het systeem. De raamovereenkomst met inactieve zorgaanbieders kan worden beëindigd. Zo blijft het systeem overzichtelijk voor de cliënten. De hulpvraag van de cliënt (hierna: opdracht) worden in de regel verdeeld middels de zorgtoewijzing. Een kleine populatie cliënten wordt hiervan uitgezonderd. Voor hen geldt een vast tarief, en toewijzing aan hun oude zorgaanbieder. Tot deze populatie behoren cliënten, die reeds hulp in het kader van de Wmo krijgen van een zorgaanbieder en waarbij er een medische of psychiatrische contra-indicatie bestaat voor het wijzigen van de hulp of aanbieder. De robotvariabelen die een rol spelen bij de zorgtoewijzing zijn de voorkeur en anti- voorkeur van de cliënt, de geboden korting en het gemiddelde cijfer uit het klanttevredenheidsonderzoek (hierna: KTO). De opdracht kan voor een bepaalde tijd of onbepaalde tijd worden toegewezen. Cliënten kunnen jaarlijks echter aangeven of ze een andere zorgaanbieder willen. Een opdracht voor onbepaalde tijd kan worden beëindigd. Onder welke omstandigheden de opdracht voor onbepaalde tijd eindigt wordt in de onderhandelingen afgestemd met de zorgaanbieders. Of een opdracht voor bepaalde tijd wordt toegewezen of voor onbepaalde tijd hangt samen met de indicatieperiode van de cliënt. De biedingsplicht komt te vervallen en in plaats daarvan komt een systeem, waarin er zekerheid bestaat dat een opdracht uiteindelijk door de zorgaanbieders wordt opgepakt. Hoe dit eruit komt te zien zal afhangen van het overleg met de zorgaanbieders. Nadat een opdracht is toegewezen zal deze jaarlijks geïndexeerd moeten worden. Op welke wijze de indexatie plaatsvindt en welke tabel hiervoor gebruikt zal worden zal afhangen van het overleg met de zorgaanbieders. Het voordeel van het op deze wijze verdelen van de opdrachten is dat er continuïteit wordt geboden aan alle partijen, dat er veel minder uitvoeringshandelingen noodzakelijk zijn en dat concurrentie op prijs en kwaliteit blijft bestaan. Voorbeeld Aanbieder Alfa heeft een raamovereenkomst afgesloten waarin zij opdrachten verwerven in Lisse en Noordwijkerhout. Jan, burger uit Lisse spreekt zijn voorkeur uit voor Alfa en hij krijgt Alfa ook toegewezen. Omdat de indicatieperiode voor Jan op onbepaalde tijd is gesteld, levert Alfa voor onbepaalde tijd hulp bij het huishouden bij Jan. Piet woont in Teylingen en wil ook Alfa. Piet kan zijn voorkeur niet voor Alfa uitspreken. Hij krijgt zorgaanbieder Beta toegewezen. Omdat hij een indicatieperiode voor vier jaar is gesteld, krijgt hij in 2012 Beta voor vier jaar toegewezen. Eind 2012 geeft Alfa aan per 1 januari 2013 hulp bij het huishouden in Teylingen te willen gaan leveren en geen opdrachten meer wil genereren in Lisse. Piet is niet tevreden over Beta en vraagt na een jaar om een nieuwe zorgaanbieder. Hij geeft een antivoorkeur aan Beta en een voorkeur voor Alfa. Hij krijgt Alfa voor de resterende periode (te weten drie jaar) toegewezen. Piet dementeert en kan niet meer met veranderingen omgaan. Na drie jaar loopt de indicatie en opdracht via Alfa af. Uw bestuur stelt een nieuwe indicatie voor onbepaalde tijd. Piet wordt buiten de zorgtoewijzing om, voor onbepaalde tijd toegewezen aan Alfa, tegen het vooraf afgesproken tarief. Jan uit Lisse behoudt Alfa, totdat de afgesproken omstandigheden zich voordoen dat Alfa kan stoppen met het leveren van hulp bij het huishouden in Lisse. In dat geval wordt Jan gevraagd een nieuwe voorkeur uit te spreken. C:\WINDOWS\TEMP\convert25636.doc, rnoor Pagina

4 Product en kwaliteit De dienstverlening zoals deze nu wordt ingekocht is onder te verdelen in drie categorieën, te weten: - categorie 1, is het reguliere huishoudelijke werk, uitgevoerd door een medewerker van de zorgaanbieder; - categorie 2 is het reguliere huishoudelijke werk, uitgevoerd door een medewerker die is opgeleid om met moeilijke thuissituaties om te gaan; - categorie 3 is het organiseren van het huishouden (waaronder het bereiden van maaltijden) en het opvangen van kinderen, uitgevoerd door een medewerker die hiertoe is opgeleid. In het nieuwe systeem worden deze categorieën gehandhaafd. De kwalificaties, competenties en eventuele opleidingseisen van de medewerkers wordt vastgesteld in onderling overleg met de zorgaanbieders. De signaleringsfunctie wordt breder. Als minimale eis geldt de beschrijving van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: IGZ). De IGZ definieert de signalerende taak van de medewerker als volgt: de medewerker signaleert onveilige situaties en knelpunten in het huishouden en eventuele veranderingen in de wijze waarop de klant in staat is tot het voeren van zijn eigen huishouden, bespreekt deze met de cliënt en geeft deze zo nodig door aan de organisatie. In de onderhandelingen met de zorgaanbieders zal met hen besproken worden op welke wijze de signalering nog verder kan worden ingevuld. Ten aanzien van de kwaliteit van de aanbieder en de dienst hulp bij het huishouden moeten deze minimaal voldoen aan de wettelijk gestelde eisen van de Kwaliteitswet zorginstellingen, Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen en de Wet klachtrecht cliënten zorgsector 3. Kort samengevat betekent dit dat de zorgaanbieders verantwoorde hulp bij het huishouden moeten leveren, over een cliëntenraad en over een goede klachtenprocedure moeten beschikken. In de onderhandelingen met de zorgaanbieders moeten daarnaast afspraken worden gemaakt over - de continuïteit bij vakanties en ziekte; - het informeren van en het vastleggen van afspraken met de cliënt; - de opleiding en competenties van de medewerkers; - het gebruik van protocollen; en - de methodiek van het vaststellen van een KTO- cijfer Controle op naleving Om de kwaliteit van de dienstverlening zo hoog mogelijk te houden en om oneerlijke concurrentie tegen te gaan, zal de ISD Bollenstreek op een efficiënte wijze de zorgaanbieders moeten controleren. Hoe deze controle zal plaatsvinden, en welke gevolgen verbonden moeten worden aan het niet naleven van de raamovereenkomst zal onderdeel zijn van de onderhandelingen met de zorgaanbieders. Facturatie Het digitaal factureren gaat erg goed. In de nieuwe raamovereenkomst zal van de zorgaanbieders worden gevraagd hun facturen op dezelfde wijze aan te leveren, als nu het geval is. Ontwikkelingen AWBZ en Wmo Gelet op de economische ontwikkelingen is de kans groot dat het Wmo- budget achteruit gaat terwijl de kosten van de dienstverlening juist stijgen. Daarnaast is het kabinet voornemens om begeleiding en dagbesteding in het kader van de AWBZ op niet al te lange termijn over te hevelen naar de Wmo. Er komen dus allemaal maatschappelijke veranderingen aan die grote budgettaire en uitvoeringsgerelateerde consequenties hebben. Gelet hierop en op de beoogde duur van de raamovereenkomst moet het systeem zo worden ingericht dat de raamovereenkomst gemakkelijk kan worden aangepast. Zo mogen minder opdrachten niet tot gevolg hebben,dat de ISD Bollenstreek haar verplichtingen uit de raamovereenkomst niet langer kan nakomen en moet het systeem zodanig worden ingericht dat er categorieën (AWBZ zorg) aan kunnen worden toegevoegd. Onder bepaalde omstandigheden moet het zelfs mogelijk zijn de raamovereenkomst tussentijds te beëindigen. 3 Op dit moment ligt er een wetsvoorstel bij de tweede kamer voor een nieuwe wet, de Wet cliëntenrechten zorg die deze wetten vervangt. Hierin wordt geregeld dat het toezicht op de kwaliteit van de geleverde diens in ieder geval nog tot 2014 bij de IGZ ligt. C:\WINDOWS\TEMP\convert25636.doc, rnoor Pagina

5 Tijdsplanning Indien u instemt met deze uitgangspunten, wordt deze notitie aan de Wmo-adviesraad verstuurd met het verzoek advies hierover uit te brengen. Vervolgens worden de uitgangspunten op 16 en 25 mei gepresenteerd aan geïnteresseerde gemeenteraadsleden, terwijl in dezelfde periode de huidige zorgaanbieders uitgenodigd worden deel te nemen aan de onderhandelingen. Ook wordt op de website andere geïnteresseerde zorgaanbieders gevraagd zich te melden. Begin juni starten de onderhandelingen en uiterlijk begin september 2011 wordt de raamovereenkomst met de zorgaanbieders gesloten. Geïnteresseerde zorgaanbieders die geen deel hebben uitgemaakt van de onderhandelingen krijgen tot 1 november de tijd om een zelfde raamovereenkomst met de ISD Bollenstreek aan te gaan. Besluit Gelet op het bovenstaande verzoek ik u als volgt te besluiten: - de beschreven 2B procedure te volgen en een raamovereenkomst middels onderhandeling te sluiten; - de bovenbeschreven kenmerken van het systeem als uitgangspunt te nemen; en - daar waar mogelijk is met zorgaanbieders te onderhandelen binnen de gestelde kaders en doelstellingen C:\WINDOWS\TEMP\convert25636.doc, rnoor Pagina

6 C:\WINDOWS\TEMP\convert25636.doc, rnoor Pagina