Persoonlijke verzorging in de Wmo

Transcriptie

1 Persoonlijke verzorging in de Wmo Notitie d.d. 18 maart Inleiding In 2014 is er lange tijd onzekerheid geweest voor welke taken op het gebied van persoonlijke verzorging gemeenten verantwoordelijk worden. Sinds december 2014 weten we dat de gemeente ook verantwoordelijk is voor het bieden van lijfgebonden persoonlijke verzorging; denk hierbij aan hulp bij het douchen of het wassen. Deze zorg is niet meegenomen in de aanbesteding Wmoondersteuning uit 2014 omdat toen nog niet bekend was dat wij dergelijke zorg moeten gaan leveren. De transitie heeft er voor gezorgd dat er onduidelijkheid is rondom de levering van persoonlijke verzorging aan oud-awbz-cliënten. We hebben nu geen compleet beeld van wie deze zorg ontvangt en is veelal onduidelijk of de zorg nu (begin 2015) wordt geleverd onder verantwoordelijkheid van de juiste partij; de gemeente of de zorgverzekeraar. Daarbij is ook onduidelijk aan welke cliënten we na 2015 lijfgebonden verzorging moet verlenen. Ondanks deze onduidelijkheid moeten we als gemeente wel een lijn bepalen hoe we omgaan met (inkoop van) lijfgebonden verzorging. Deze lijn is verwoord in het voorliggende memo Inhoud van dit memo In hoofdstuk 2 gaan we allereerst kort in op wat persoonlijke verzorging is. In hoofdstuk 3 beschrijven we de rolverdeling tussen gemeente en de zorgverzekeraar. Hierbij gaan we ook in op de omvang van de groep cliënten waar wij verantwoordelijk zijn voor de levering van zorg en de onzekerheden waar we nu tegenaan lopen. In hoofdstuk 4 beschrijven we hoe we onze rol gaan invullen. Hiervoor geven we de uitgangspunten voor onze aanpak en beschrijven we de activiteiten die we in gang zetten (en hebben gezet). Raadhuisplein GA Veenendaal Postbus BC Veenendaal Tel. (0316) Fax (0318) info@veenendaal.nl

2 2. Wat is persoonlijke verzorging We maken een onderscheid in drie vormen van persoonlijke verzorging: A. Lijfgebonden persoonlijke verzorging. Zoals opstaan, douchen en aankleden, toiletgang, scheren, haren kammen, tanden poetsen of steunkousen aantrekken. B. Niet-lijfgebonden persoonlijke verzorging. Betreft de verzorging van cliënten die zichzelf wel kunnen wassen en aankleden en naar de wc gaan, maar daartoe aangespoord moeten worden door de begeleider omdat ze een regieprobleem hebben. Deze vorm van verzorging past binnen de "individuele ondersteuning". C. Verzorging tijdens de dagbesteding. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen helpen met naar de wc gaan. Dit zijn handelingen die de begeleider van de dagbesteding verricht. Deze hebben we in Veenendaal belegd via de inkoop. Dit memo, spitst zich toe op de eerste twee vormen van persoonlijke verzorging, en dus niet op de verzorging tijdens de dagbesteding. Deze is belegd bij de groepsgerichte ondersteuning 3. De rolverdeling rondom persoonlijke verzorging Met ingang van 1 januari 2015 vervalt de AWBZ en is de zorg voor 95% van de mensen aan wie persoonlijke verzorging wordt verleend overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet (Zvw). De persoonlijke verzorging aan de overige 5% van de mensen is samen met begeleiding onder de verantwoordelijkheid van gemeenten gebracht met de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015). Dit betreft zowel de lijfgebonden als de niet-lijfgebonden ondersteuning. Het budget voor deze 5% cliënten is mee overgegaan naar de Wmo De procentuele verdeling was al medio 2014 bekend. Welke cliënten dit betreft werd pas in december 2014 bekend. Voor inzicht om wie het gaat en welke rol de gemeente heeft is het van belang om onderscheid te maken tussen "bestaande cliënten", die in 2014 al persoonlijke verzorging krijgen op basis van de AWBZ, en "nieuwe cliënten" die vanaf 1 januari 2015 voor het eerst of opnieuw een beroep doen op zorg of ondersteuning. 3.1 "Bestaande cliënten" Onder bestaande cliënten verstaan we personen die in 2014 al persoonlijke verzorging ontvingen op basis van de AWBZ. Bij deze groep is de grondslag van de indicatie leidend om te bepalen of de zorg valt onder de Wmo of onder de Zvw. Zorg via de Wmo Voor de oude AWBZ-cliënten met persoonlijke verzorging met een indicatie op basis van de grondslagen psychiatrische aandoening of beperking, verstandelijke of zintuiglijke handicap geldt dat zij gebruik kunnen maken van het overgangsrecht in de Wmo De gemeente is verplicht aan deze cliënten de persoonlijke verzorging uit de indicatie te verlenen tot uiterlijk 31 december 2015, of zoveel eerder als de looptijd van de indicatie eindigt. 2

3 Zorg via de Zvw Voor cliënten met persoonlijke verzorging met een indicatie op basis van de grondslagen psychogeriatrisch. lichamelijke beperking of somatische aandoening geldt dat zij gebruik kunnen maken van het overgangsrecht voor wijkverpleging. Hierbij is door ons geen actie noodzakelijk. Om wie gaat het? Wij hebben nu 64 mensen in beeld waarbij de gemeente verantwoordelijk is voor het leveren van persoonlijke verzorging. Het gaat om 34 cliënten met zorg in natura en 30 cliënten met een PGB. Onzekerheden Zoals genoemd hebben we nu 64 cliënten in beeld met een AWBZ-indicatie voor persoonlijke verzorging. Wij zijn verantwoordelijk voor het leveren van de zorg aan deze cliënten. Voor géén van de cliënten is ons bekend waar de zorg uit bestaat. We weten daarom niet of het lijfgebonden of nietlijfgebonden zorg is. Wij kennen nu 30 cliënten met een PGB voor persoonlijke verzorging. Dit aantal is niet 'hard'. In november hebben we de zorgovereenkomsten voor PGB-ers van de SVB ontvangen en beoordeeld. De overeenkomsten voor cliënten zonder begeleiding of beschermd wonen hebben we toen naar de SVB geretourneerd omdat wij, op basis van de beschikbare informatie, concludeerden dat wij bij deze cliënten geen zorg te hoeven leveren. Medio december 2014 werd duidelijk dat we ook verantwoordelijk zijn voor de levering van persoonlijke verzorging aan cliënten, ongeacht of er daarbij ook sprake is van begeleiding. Het vermoeden bestaat nu dat er in november overeenkomsten zijn geretourneerd van cliënten met persoonlijke verzorging die formeel vallen onder onze verantwoordelijkheid. Wanneer dit het geval is, is de groep PGB-ers waar wij verantwoordelijk zijn voor de persoonlijke verzorging groter dan 30. Daarnaast speelt het volgende: Voor de "bestaande cliënten" met een AWBZ-indicatie persoonlijke verzorging geldt dat de gemeente de zorg als beschreven in de indicatie moet verlenen tot en met 31 december 2015, of zoveel eerder als de looptijd van de indicatie eindigt. Vanaf het moment dat de indicatie eindigt moeten deze "bestaande cliënten" worden gezien als "nieuwe cliënten". Dan speelt opnieuw de vraag wie verantwoordelijk is voor de levering van de lijfgebonden ondersteuning aan deze cliënten (zoals hieronder wordt beschreven speelt dan niet de grondslag van de indicering maar het criterium wel/geen sprake van behoefte aan medische zorg of een hoog risico daarop). Onduidelijk is hoeveel van de huidige cliënten in 2016 nog steeds door de Wmo moeten worden bediend. Het vermoeden is dat een groot deel van hen alsnog onder de Zvw valt. 3

4 3.2 "Nieuwe cliënten" Dit betreft cliënten die vanaf 1 januari 2015 voor het eerst of opnieuw een beroep doen op zorg of ondersteuning. Wanneer mensen behoefte hebben aan zorg of ondersteuning kunnen zij zich vanaf 1 januari 2015 melden bij de gemeente voor ondersteuning en bij de wijkverpleegkundige voor wijkverpleging. Of deze zorg moet worden geleverd via de Wmo of via de Zvw is vooral afhankelijk van de vraag welke vorm van zorg nodig is. Zorg via de Zvw In de Zorgverzekeringswet is bepaald dat mensen aanspraak hebben op verpleging en verzorging zoals verpleegkundigen die plegen te bieden wanneer zij behoefte hebben aan geneeskundige zorg. of een hooq risicn daarop. Deze zorg maakt onderdeel uit van het basispakket van verzekerden. De toevoeging "of een hoog risico daarop" is de basis voor inzet van persoonlijke verzorging bij mensen op een hoge leeftijd die nog niet direct behoefte hebben aan geneeskundige zorg, maar wel een hoog risico hebben hieraan behoefte te krijgen. Voor de Zvw is het de (wijk)verpleegkundige die bepaalt of er behoefte is aan verpleging en verzorging van de verzekerde, alsmede de aard, inhoud en omvang. De (wijk)verpleegkundige heeft nadrukkelijk de ruimte om, op basis van de professionele afweging, persoonlijke verzorging te bieden in een situatie waar nog geen sprake is van dominante medische problematiek. Zorg via de Wmo In geval dat een bewoner in 2015 (of daarna) behoefte heeft aan persoonlijke verzorging maar er géén sprake is van behoefte aan geneeskundige zorg of een hoog risico daarop, dan moet de gemeente deze bewoner passende ondersteuning bieden. Om wie gaat het? Wij hebben geen informatie over hoeveel nieuwe cliënten er jaarlijks te verwachten zijn die om persoonlijke verzorging vragen en waarbij de gemeente deze via de Wmo moet leveren. Gelet op het criterium (géén sprake van behoefte aan medische zorg of een hoog risico daarop) ligt het in de verwachting dat de meeste vragen om persoonlijke verzorging die bij de Wmo komen gericht zullen zijn op niet-lijfgebonden verzorging. Het aantal cliënten dat lijfgebonden verzorging nodig heeft zal beperkt zijn; zo wordt vermoed. Onzekerheden Zoals genoemd hebben we op dit moment geen zicht op het aantal cliënten dat we komend jaar als "nieuwe cliënt" kunnen verwachten omdat zij behoefte hebben aan persoonlijke verzorging. Ook in de aard van de hulpvragen hebben we nu geen inzicht. 4

5 4. Uitgangspunten Bij het bepalen van onze acties gaan we uit van de volgende uitgangspunten: Niemand valt tussen wal en schip Voor ons staat voorop dat de zorg die voor bewoners noodzakelijk is, wordt geleverd. De discussie over verantwoordelijkheden en financiering is een tweede. Respecteren bestaande rechten De voormalige AWBZ-cliënten die persoonlijke verzorging ontvangen, krijgen deze zorg op basis van een indicatie uit Deze indicaties lopen ergens in 2015 af. Wij respecteren deze rechten. Persoonlijk contact met alle cliënten In de loop van 2015 zullen we alle cliënten met persoonlijke verzorging een bezoek brengen. Het moment van dit bezoek hangt samen met het moment van verlopen van de AWBZ-indicatie. We bezoeken elke cliënt voor het einde van hun huidige indicatie. Waar mogelijk inzetten van bestaand aanbod Persoonlijke verzorging omvat zowellijfgebonden als niet-lijfgebonden zorg. Het niet-lijfgebonden deel past binnen de "individuele ondersteuning" die wij in 2014 hebben ingekocht. Waar mogelijk zetten we deze ondersteuning in. Vooralsnog geen aanbesteding starten voor lijfgebonden zorg De lijfgebonden zorg die we bij een aantal cliënten moeten leveren maakt geen onderdeel uit van de aanbesteding uit Wij hebben deze zorg daarom nog niet ingekocht. In de motie van 30 mei 2013 heeft de gemeenteraad het college verzocht "bij toekomstige aanbestedingen niet te kiezen voor een meervoudige onderhandse aanbesteding, maar voor een openbare aanbesteding waaraan alle zorgaanbieders kunnen meedoen". Gelet op de omstandigheden kiezen we vooralsnog voor om geen aanbesteding te starten voor deze vorm van ondersteuning. De belangrijkste reden hiervoor is de onduidelijkheid over het aantal cliënten aan wie deze vorm van ondersteuning nu, en vooral in 2016, door ons moet worden geleverd. Wanneer we een aanbestedingsprocedure zouden starten, zal de op deze wijze ingekochte zorg kunnen worden geleverd vanaf eind Voor de "bestaande cliënten" en voor nieuwe cliënten die zich in de loop van het jaar melden moet tot eind 2015 de zorg op een andere wijze worden georganiseerd. Zoals genoemd in hoofdstuk 2 is onduidelijk hoeveel nieuwe cliënten te verwachten zijn. Ook is aangegeven dat slechts een beperkt deel van de "bestaande cliënten" aan het eind van 2015 door de Wmo moet worden bediend. Het aantal cliënten waarvoor de gemeente in 20161ijfgebonden ondersteuning moet leveren is vermoedelijk lager dan begin 2015; wellicht zelfs geen. Omdat het vermoedelijk om een beperkt aantal cliënten gaat, en vooral omdat er onduidelijkheid is over het aantal cliënten en de omvang van de in te kopen zorg, kiezen we er vooralsnog voor geen aanbesteding te starten voor de lijfgebonden ondersteuning. 5

6 5. Activiteiten Om aan de cliënten passende ondersteuning zetten we de volgende activiteiten in gang: 1. Activiteiten gericht op duideliikheid rondom afbakening Wmo/Zvw Voor de cliënt, en ook voor onszelf, moet duidelijk zijn wie verantwoordelijk is voor de levering van persoonlijke verzorging. Hiervoor maken we afspraken met de wijkverpleegkundigen en hebben en houden we contact met de zorgverzekeraars. Ook zorgen we voor werkinstructies voor het Wmo-loket en de consulenten. 2. Tijdelijke contracten Alle cliënten met persoonlijke verzorging ontvangen de zorg die ze nodig hebben. Dat staat voorop. Met de aanbieders van de zorg die nu al geleverd wordt sluiten we tijdelijke contracten om de levering van Züïg te cüntinüeïen en te gaïandeïen. Deze cüntracten omvatten tevens de ai geieverde zorg vanaf 1 januari Administratieve verwerking mogelijk Wij passen ons systeem {Wmo-ned) aan om de zorgverlening ook administratief te verwerken. 4. Inzicht in behoeftes cliënten Aangezien de zorg onder onze verantwoordelijkheid wordt geleverd willen we inzicht in de behoefte van de cliënten. Daarom brengen we een bezoek aan alle cliënten waar sprake is van persoonlijke verzorging. Bezoek aan PGB-ers {staat al op de planning) Bezoek aan PV-zin cliënten 5. Herindicatie Alle cliënten met persoonlijke verzorging ontvangen deze nu nog op basis van de AWBZ-indicatie. Wij komen in 2015 tot een herindicatie van alle cliënten met persoonlijke verzorging. 6. Verrekenen met zorgverzekeraars en SVB De onzekerheden waar wij mee geconfronteerd worden rondom persoonlijke verzorging spelen ook bij de SVB en bij de zorgverzekeraars. We gaan met hen in gesprek om te komen tot verrekening van die zorg die door de verkeerde partij is gefinancierd. Dit betekent: Terugvorderen bij verzekeraars en SVB wanneer wij in hun plaats zorg hebben gefinancierd Betalen aan verzekeraars en SVB voor die zorg die zij in onze plaats hebben gefinancierd. 7. Keuzes over inkoop lijfgebonden zorg 2016 e.v. De herindicaties geven inzicht in het aantal cliënten waarvoor wij ook in 2016 de persoonlijke verzorging uit moeten voeren en de aard en omvang van deze zorg. Dit, en de ervaringen die gemeenten elders in het land opdoen, gebruiken we voor het bepalen van de inkoop van lijfgebonden zorg voor 2016 en daarna. 6