JAARPLAN 2011 Projectbureau NHW

Transcriptie

1 JAARPLAN 2011 Projectbureau NHW Waterlinie, een verrassende onderneming Vastgesteld Liniecommissie 12 januari 2011

2

3 INHOUD VOORWOORD 1. KERNTHEMA S: de rode draden 1.1 Borging 1.2 Verzelfstandiging 1.3 Koppeling met andere thema s 1.4 Toekomst voor het nationaal project 2. NATIONAAL PROJECT; programmamanagement 2.1 Strategie en koers 2.2 Uitvoeringsprogramma 2.3 Kwaliteit en kennis 2.4 Organisatie van het nationaal project 3. PIJLER 1: Herkenbaar Waterlinieprofiel: ontwikkeling fysieke ruimte 3.1 Gebiedsontwikkeling: natuur, recreatie, water en infra 3.2 Beleidsinstrumenten 4. PIJLER 2: Waterlinie als liefhebberslandschap: hoofden en harten 4.1 Communicatie 4.2 Educatie 5. PIJLER 3: Duurzame economische benutting: beheer en exploitatie 5.1 Marketing 5.2 Ondernemersnetwerk 5.3 Beheer en exploitatie 5.4 Internationale samenwerking Bijlage 1. Mijlpalen, uren, geld Bestuursovereenkomst: de taken van het Projectbureau 1

4 VOORWOORD Hoe de realisatie van het Nationaal Project NHW zich de komende jaren zal ontwikkelen is op het moment van schrijven van dit jaarplan een open vraag. Door de lopende kabinetsformatie en de aanstaande provinciale verkiezingen zijn de onzekerheden groot: komt er een wijziging in de bestuurlijke verhoudingen met consequenties voor de NHW, willen de bestuurders die nieuw aantreden voortvarend verder met het Nationaal Project en komt er ruimte om financiële dekking te realiseren voor nieuwe projecten? Deze factoren bepalen in sterke mate het handelingsperspectief van de Liniecommissie en daarvan afgeleid de taken van het Projectbureau. Voor de korte termijn, c.q. jaarplan 2011, wordt er enerzijds op ingezet om plannen en taken die reeds zijn opgepakt zo goed mogelijk voort te zetten en wordt er anderzijds op ingezet om ontwikkelingen die van belang zijn voor de toekomst van het nationaal project te volgen, in beeld te brengen en waar mogelijk in gunstige zin te beïnvloeden. In dit plan wordt er vooralsnog van uit gegaan dat het project met dezelfde steun en voortvarendheid door de liniepartners wordt uitgevoerd als tot op heden het geval was. Zo nodig zal, bij veranderde omstandigheden, dit plan tussentijds aangepast worden. De opzet van het jaarplan sluit aan bij de taak van de Liniecommissie enerzijds en de doelen van het nationaal project NHW anderzijds. De taak van de Liniecommissie is om in 2020 het nationaal project gereed op te leveren. De (drie) hoofddoelen van het Nationaal Project zijn omschreven in de Bestuursovereenkomst NHW en het Panorama Krayenhoff. Om deze doelen te bereiken dient een liniebreed programmamanagement uitgevoerd te worden. Het Projectbureau is het uitvoerend bureau in dezen voor de Liniecommissie (bijlage 2). Het Projectbureau voert het programmamanagement uit en levert ondersteuning en inhoudelijke resultaten voor het behalen van de doelen. Bij de start van de opstelling van dit jaarplan is aan de leden van het Programmamanagersoverleg en het Dagelijks Bestuur gevraagd wat voor hen de prioriteiten zijn voor 2011 in de werkzaamheden van het Projectbureau. Deze zijn met name verwoord in het onderdeel Kernthema s, waarin de grote lijn en de rode draden van het handelen van het Projectbureau beschreven zijn. Bij de uitwerking van activiteiten en resultaten in de daaropvolgende delen wordt op deze rode draden teruggegrepen. De verdere indeling van het jaarplan betreft de indeling van werkzaamheden voor het programmamanagement en de drie hoofddoelen van het Nationaal Project. De laatste drie onderdelen zijn de pijlers waarop het nationaal project schraagt en vorm krijgt. De indeling van dit jaarplan is dan als volgt: = kernthema s: de rode draden = nationaal project: programmamanagement = pijler 1: herkenbaar waterlinieprofiel = pijler 2: hoofden en harten = pijler 3: duurzame economische benutting. In de tekst worden de resultaten als mijlpaal weergegeven. Aan de hand hiervan kan in de loop van het jaar de voortgang van de uitvoering van het jaarplan bijgehouden worden. De mijlpalen die de jaarlijks terugkerende activiteiten benoemen zijn niet in de tekst opgenomen maar in bijlage 1. 2

5 1. KERNTHEMA s: de rode draden De rode draden die door het jaarplan heen lopen zijn: Borging Verzelfstandiging Verbreding en koppeling met andere publieke opgaven Toekomst van het Nationaal Project In de tekst van de hoofdstukken 2 t/m 5 zijn deze rode draden met de betreffende kleur aangegeven. 1.1 Borging Borging van Fysieke kwaliteit Hoofden en harten: politiek, publiek, ondernemers Procesgang van het project vastleggen Kwaliteit alle aspecten: fysiek, uitingen, te beschermen waarden, duurzaamheid In 2010 is begonnen met de aanwijzing van de gehele Waterlinie als rijksmonument. De aanwijzing van de afzonderlijke elementen door de gemeenten is in volle gang en zal waar nodig verder ondersteund worden. Er wordt op ingezet om de tot nu toe nog niet beschermde onderdelen als houten huizen ook een of andere vorm van borging te geven. Er wordt verder volle ondersteuning gegeven aan de nominatie voor werelderfgoed van de UNESCO. Borging wordt verder bewerkstelligd met het ruimtelijke ordeningsinstrumentarium op de planniveaus van gemeente, waterschap, provincie en rijk. Met de in 2010 opgestelde handleiding wordt vanuit het Projectbureau actief meegedacht met de bestuursorganen om de kwaliteiten van de linie veilig te stellen. De afgelopen jaren is stevig gewerkt om de bekendheid van de waterlinie bij publiek, ondernemers, politici en bestuurders in het hoofd en hart te doen postvatten. Dit werk wordt voortgezet. Politici en bestuurders zullen steeds weer geïnformeerd worden, in vervolg op de kennismaking van de nieuwe bestuurders van gemeenten en 2 e Kamer, over de ontwikkelingen in de linie en de kansen en bedreigingen die zich voordoen. Hen (blijven) verbinden met de linie is een van de belangrijkste taken van het Projectbureau. Het grote publiek zal benaderd worden conform de strategie voor communicatie en marketing. Informatiecentra in de linie zullen ingericht worden, de website zal voor verschillende doelgroepen onderhouden worden, waaronder de educatieve site voor scholen. Te weinig bekende waarden zullen onder de aandacht gebracht worden, zoals de diversiteit aan natuurwaarden in de linie. De geschiedenis van het nationaal project wordt door de chroniqueur onderzocht en vastgelegd. De bevindingen zijn van belang voor de verdere ontwikkeling van het nationaal project en voor het uitdragen van de geslaagde bestuurlijke constructie en gevoerd procesmanagement bij andere bestuursopgaven. Een belangrijk aspect van borging is de borging van de kwaliteit. Hierop wordt ingezet met advisering door het Kwaliteitsteam en de restauratiearchitect, met bijeenkomsten voor specifieke doelgroepen en met inhoudelijke kwaliteitsinstrumenten. Ook speelt het kennismanagement een belangrijke rol in de kwaliteitsborging van de NHW. 3

6 1.2 Verzelfstandiging van het nationaal project Inmiddels kennen tal van de 46 forten een of andere vorm van exploitatie. Dit is de opmaat naar een solide economische basis van de linie. In 2010 is gewerkt aan het opzetten van een ondernemersnetwerk, o.a. door het Hoofdkwartier (loges voor ondernemers) en de bouw van een internettool voor exploitatie en beheer van de linie. Activiteiten om het nationaal project meer naar de markt te brengen worden voortgezet. Marketing wordt ingezet om de doelgroep van ondernemers te bereiken en te betrekken bij de linie. De strategie van exploitatie en beheer wordt verder uitgewerkt op basis van de concepten die in 2010 zijn ontwikkeld. Omdat het niet zeker is dat exploitatie en beheer uiteindelijk geheel of grotendeels door de markt zullen worden overgenomen zullen alternatieve scenario s voor exploitatie en beheer opgesteld worden. 1.3 Koppeling met andere autonome ontwikkelingen De doelstelling van het nationaal project is om de Nieuwe Hollandse Waterlinie als onderdeel van het Nederlandse cultureel en landschappelijk erfgoed tot een herkenbare ruimtelijke eenheid te maken (Bestuursovereenkomst NHW 2005). Cultuurhistorie, recreatie en natuur zijn de meest prominente waarden die tot nu toe veiliggesteld en ontwikkeld zijn. De grote verscheidenheid van de onderdelen van de waterlinie maken ontwikkeling van meerdere functies mogelijk. Daarmee wordt de basis van het project verbreed. In 2011 zullen de mogelijkheden verkend en ontwikkeld worden. Te denken valt aan aspecten van waterberging, werkgelegenheid (sociale werkprojecten; relatie met krachtwijken), kunst en cultuur (economische motor bij kleine kernen), duurzaamheid. Bij de inrichting van de vlakken van de linie kan ingespeeld worden op de dynamiek vanuit andere publieke opgaven zoals klimaatadaptatie en aanpassingen aan de vervoersinfrastructuur. Het projectbureau zal bij een aantal van deze ontwikkelingen een initiërende en agenderende rol vervullen om de NHW integraal onderdeel te laten zijn van dergelijke andere publieke opgaven (voorbeelden: Ring Utrecht, verbreding A27). 1.4 Toekomst voor het nationaal project Ondanks de boven aangegeven onzekerheid over de richting waarin het nationaal project zich ontwikkelt is het toch van belang toekomstschetsen uit te werken en actueel te houden op korte, middellange en lange termijn (t/m 2011, en ). Vanuit het Projectbureau zal in nauw contact met de Liniecommissie voeling gehouden worden met de bestuurlijke en beleidsomgeving van de waterlinie om adequaat op ontwikkelingen te kunnen reageren. In dit kader is in 2010 het traject Herijking Nationaal Project begonnen. Dit wordt in 2011 voortgezet en tot afronding gebracht. De activiteiten die hieronder vallen lopen uiteen van het voeren van bestuurlijke gesprekken met inhoudelijke verkenningen en verkenning van het commitment tot het samen met de provincies actualiseren van het uitvoeringsprogramma tot Het beoogd resultaat van de Herijking is een solide werkbasis voor de nieuwe bestuursperiode van rijk en provincies ( ). 4

7 2. NATIONAAL PROJECT; programmamanagement Aan het programmamanagement wordt door het Projectbureau uur en 3 ton budget besteed; respectievelijk bijna de helft van het totaal aantal uren en een kwart van het totale budget. Budget en uren worden met name ingezet op Kwaliteit en Kennis (Kwaliteitsteam, gegevensverzameling), Organisatie (besluitvorming, bedrijfsvoering en secretariaat Projectbureau) en Uitvoeringsprogramma (opstellen nieuw programma). 2.1 Strategie en koers Tweede helft 2010 startte een traject voor de bestuurlijke herijking van het Nationaal Project NHW. In de eerste helft van 2011 kan dit leiden tot nieuwe bestuurlijke afspraken over het commitment, de positionering en de aanpak van het Project voor de nieuwe bestuurlijke periode van rijk en provincies. - nieuwe bestuurlijke afspraken over het commitment, de positionering en de aanpak van het Project voor de nieuwe bestuurlijke periode van rijk en provincies. 2.2 Uitvoeringsprogramma Het Overkoepelend Uitvoeringsprogramma Nationaal Landschap Nieuwe Hollandse Waterlinie. Eén Linie, samen sterk in de uitvoering is in 2006 opgesteld op basis van het Linieperspectief Panorama Krayenhoff en de Bestuursovereenkomst. Uitvoeringsprogramma In 2010 is de balans van het resultaat van het huidige overkoepelende uitvoeringsprogramma opgemaakt en is het programma herijkt op basis van nieuwe inzichten en beleid. Belangrijke bouwstenen hierbij zijn de monitoringsresultaten, de in 2010 opgestelde gebiedsontwikkelingskaarten (kwaliteitsmonitoring), het geactualiseerde beleid voor communicatie en marketing, de financiële analyse en de beheer en exploitatiestrategie. Samen met de uitvoeringsprogramma s van de enveloppen zal het herziene Overkoepelend Uitvoeringsprogramma begin 2011 voorgelegd worden voor besluitvorming. De implementatie van het uitvoeringsprogramma en in het bijzonder de daaruit volgende liniebrede taken zullen voor een groot deel het werkprogramma van het Projectbureau voor de komende jaren bepalen. Afgeleid van het herziene programma voor de periode zal ook de ruimtelijke investeringsstrategie worden herijkt. Indien passend zal dit kunnen leiden tot een nieuw Pact van Rijnauwen (uitvoeringsimpuls). Bij deze investeringsstrategie zullen met name ook de Europese fondsen onderzocht worden. - herzien Overkoepelend Uitvoeringsprogramma bestuurlijk vastgesteld - geactualiseerde investeringsstrategie (mogelijk Pact van Rijnauwen II) bestuurlijk vastgesteld. 5

8 Accountmanagement Veel externe partijen zoeken via het Projectbureau hun ingang in het project. Het is van belang dat het Projectbureau los van directe projecten en taken tijd heeft voor nieuwe contacten. Hiervoor vormt het accountmanagement vaak het loket. Daarnaast is het accountmanagement vanuit het Projectbureau erop gericht relaties tot stand te brengen en te onderhouden die nodig zijn voor het bereiken van de NHW-doelen. In 2011 is met name het betrekken van private partijen bij de uitvoering en de exploitatie belangrijk. De advisering aan enveloppecommissies en daaraan gekoppelde ambtelijke werkgroepen zal gecontinueerd worden. Bijzondere aandachtspunten zijn het verbinden van de liniebrede projecten aan de lokale uitvoering en het verbinden van de enveloppen onderling. De rol- en taakopvatting van het Projectbureau zoals die zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld zal voortgezet worden. Dit houdt in dat het Projectbureau zich richt op liniebrede taken; lokale taken en uitvoering wordt in de enveloppen gerealiseerd. Voor zover het Projectbureau betrokken is bij lokale projecten is dit of op verzoek vanuit de enveloppen of vanuit een initiërende en adviserende rol van waaruit de leerervaringen uiteindelijk liniebreed toegepast kunnen worden. Monitoring en rapportage De voortgang van het uitvoeringsprogramma wordt halfjaarlijks gemonitord. Het Projectbureau maakt overzichten en signaleert op basis daarvan successen en knelpunten. Tot en met 2010 betrof dit de aspecten geld, tijd en risico s. Voor 2011 bestaat het voornemen om ook het aspect kwaliteit in de rapportage mee te nemen aan de hand van de gebiedskaarten. - in de rapportage van mei een eerste proeve van kwaliteitsmonitoring. 2.3 Kwaliteit en kennis Kwaliteit Een van de kerntaken vanuit kwaliteit is het zorgen voor samenhang tussen ruimtelijke ontwikkelingen en cultuurhistorische- en landschappelijke waarden van de waterlinie. Tevens is (uniforme) herkenbaarheid van de linie in vormgeving en uitingen een belangrijk kwaliteitsaspect. Het Kwaliteitsteam zal in den brede gevraagd en ongevraagd adviseren over deze en andere kwaliteitsaspecten. Vanuit kwaliteit wordt de verbinding met politici, bestuurders en partijen in de linie gezocht door te adviseren aan de linie- en enveloppecommissies. Zo mogelijk worden sectorgesprekken tussen het Kwaliteitsteam en de sectoren grond, water, recreatie en groen georganiseerd. Dit krijgt vorm door het organiseren van een workshop, met een bezoek in het veld en een discussie over de (on)mogelijkheden van de verbinding tussen NHW en de sectoren. Bijvoorbeeld: wat kan het waterschap in haar opgaven met inundatievelden? Hoe kunnen de kernkwaliteiten van de NHW worden geborgd in de grondsector? Uitgangspunt is dat de focus van het Kwaliteitsteam op de begeleiding van de enveloppecommissie ligt. 6

9 Daarnaast adviseert het Kwaliteitsteam doorlopend aan de bestuurders van gemeenten, provincies en rijk over ruimtelijke plannen in de NHW. Het Kwaliteitsteam volgt in dit kader de wetgeving van de ruimtelijke ordening nauwlettend en adviseert indien nodig aan het rijk. Het Kwaliteitsteam is actief betrokken geweest bij het tot stand komen van het onderzoeksvoorstel voor de aanstelling van een chroniqueur. Deze zal, werkzaam vanuit de Universiteit van Amsterdam, de komende jaren onderzoek doen naar het concept van bestuurlijke organisatie van het nationaal project NHW, e.e.a. in relatie tot de ruimtelijke en functionele transformaties en de economische ontwikkeling. Het Kwaliteitsteam zal in 2011 dit onderzoek actief blijven volgen en waar nodig inhoudelijk adviseren. Het Kwaliteitsteam zal actief adviseren bij gebiedsontwikkelingsprojecten zoals Westelijke Veenweiden en Groene Ruggengraat. Het accent zal o.a. liggen op het zorgen voor een goed en samenhangend ruimtelijk ontwerp waarbij de NHW tot zijn recht komt. Als basis hiervoor dienen de gebiedskaarten die het Kwaliteitsteam in 2010 tot stand heeft gebracht in samenwerking met de enveloppen. Het Kwaliteitsteam zal hier op voortborduren door het realiseren van een kwaliteitskaart waarop, vanuit linieperspectief, zowel de aanvullende ambities als de kansen en de bedreigingen aangegeven staan. Deze kaart zal samen met de enveloppekaarten de basis vormen voor het uitvoeringsprogramma en kwalitatieve monitoring. Ter borging van de technische kwaliteit bij de aanpak van bouwwerken is de restauratiearchitect beschikbaar voor advisering bij projecten. Uit de praktijk komt steeds vaker de vraag aan een duidelijk visie op herkenbaarheid van de linie. Vanuit het Kwaliteitsteam kunnen kunstenaars, ontwerpers en architecten worden gestimuleerd een bijdrage te leveren aan de herkenbaarheid van de linie en daarmee de activiteiten versterken. Een van de opgaven daarbij is het verbeelden van de hoofdverdedigingslijn. Het Kwaliteitsteam zal hier een voorstel voor maken Kwaliteitsborging wordt ook gerealiseerd door verzelfstandiging van het kwaliteitsconcept. Dit gebeurt door kennisuitwisseling (fortenvademecum), advisering aan specifieke doelgroepen en de Code of Practise die de ondernemers in de linie hanteren. Een onderdeel van het kwaliteitsbeleid is alert te zijn op de ontwikkeling van de identiteit en het functioneel programma (wat zijn de waarden, functies, mogelijkheden). De inspiratiedag in februari 2011 zal in het teken staan van deze toekomstontwikkeling. De dag wordt gehouden om hierover met stakeholders van gedachte te wisselen. Het Kwaliteitsteam is betrokken bij de voorbereiding van deze dag. - sectorgesprekken en gesprekken met grondeigenaren gevoerd - voorstel voor verbeelding van de hoofdverdedigingslijn opgesteld - adviezen en voorbeeldontwerpen voor specifieke gebiedsontwikkelingsprojecten geleverd - wetenschappelijke rapportage chroniqueur van de Linie opgesteld. 7

10 Kennis Kennismanagement Binnen het nationaal project is zowel sprake van veel kennisontwikkeling als van kennislacunes op divers gebied. In 2010 is de stand van zaken hiervan in beeld gebracht. In 2011 zal uitvoering gegeven worden aan de geactualiseerde kennisagenda. Hoofdthema is de binnen de uitvoeringsprojecten opgedane kennis op het gebied van restauratie en transformatie toegankelijk te maken en te verspreiden. Daarnaast blijft informatie verzameld worden over staat en functioneren van de onderdelen van de waterlinie. Het betreft bijvoorbeeld de waterstaatkundige werken als sluizen en kanalen. In 2010 is een begin gemaakt om de ontwikkeling van de structuur en organisatie van het kennismanagement binnen de waterlinie af te stemmen in het Interreg-project ManagePlus. Dit zal in 2011 voortgezet worden. Onderdeel hiervan is de afstemming met het RCE met het oog op uiteindelijke overdracht van het beheer van vergaarde en ontsloten kennis binnen de waterlinie aan het RCE. Zowel de ervaringen met de kennisstructuur als met de inhoudelijke invulling ervan kunnen als voorbeeld dienen voor andere Nationale Landschappen. Kennisinhoud Er zal verder gewerkt worden aan inhoudelijke onderwerpen zoals kennislacunes, doelgroepen, ontsluiting en beschikbaarstelling van informatie. Ten behoeve van de UNESCO-nominatie zal in overleg met het RCE eventueel benodigde kennis verzameld worden. In 2011 zal ook het boek over (historische) beplanting op de forten opgeleverd worden. Daarnaast ligt in 2011 ligt de focus op twee kennisonderwerpen: vleermuizen en duurzaamheid. De resultaten van onderzoek dat de laatste jaren aan vleermuizen is uitgevoerd, de ervaringen met beheer ervan en de ontwikkelingen in beleid zullen in één document samengevat worden. Dit kan de basis zijn voor een toekomstig op te stellen plan voor bescherming en beheer van de vleermuizen in de waterlinie. Zo nodig zal gezorgd worden dat nog aanvullend onderzoek hiervoor uitgevoerd wordt. In het kader van duurzaamheid wordt kennis verzameld over met name energiearme dan wel energieneutrale klimaatbeheersingssystemen. In het buitenland bestaat hier al enige ervaring mee. Zo mogelijk wordt aangesloten bij de onderzoeksprogramma s die tussen ministeries en onderzoeksorganisaties zijn overeengekomen. Een deelproject is het fortenvademecum. Aan dit onderdeel van de website, waarin kennis over restaureren wordt samengebracht en dat in 2010 is gestart, zal in 2011 een vervolg worden gegeven. Doel is de kwaliteit van de restauraties te borgen en te zorgen dat forten duurzaam worden behouden. In 2011 wordt een tussenstand opgenomen over de effectiviteit van deze manier van verspreiding van kennis. Kennisuitwisseling, zowel het verzamelen van nieuwe kennis als het uitdragen ervan, zal ook in internationaal verband plaatsvinden. Deze uitwisseling vindt al plaats binnen de drie internationale projecten Repair, Collabor8 en ManagePlus. Voor zover onderwerpen en ontwikkelingen niet binnen deze projecten passen zal op adhocbasis kennisuitwisseling plaatsvinden. Ook deze projecten zullen op hun nut en noodzaak onderzocht worden. 8

11 - kennisagenda uitgevoerd - onderzoek cultuurhistorie (eventueel mede tbv UNESCO-nominatie) uitgevoerd - boek Beplanting opgeleverd - overzichtsrapport voor vleermuizen in de linie opgesteld - onderzoek naar klimaatbeheersingssystemen uitgevoerd - tussenstand effectiviteit kennisuitwisseling via Fortenvademecum opgenomen - nut en noodzaak internationale projecten onderzocht - internationale kennisuitwisseling gerealiseerd. 2.4 Organisatie van het nationaal project Herijking In de herijking van het nationaal project die eind 2010 in gang gezet is wordt de opzet van het gehele nationale project onder de loupe genomen. De besluitvorming over het Nationaal Project ligt bij de Liniecommissie, vertegenwoordigd door het Dagelijks Bestuur. Beide gremia worden ondersteund door het PMO (Programmamanagersoverleg). De Liniecommissie is opdrachtgever voor de enveloppecommissies. De samenstelling van Liniecommissie en Dagelijks Bestuur zal opnieuw bezien worden op basis van de uitkomst van de herijking van het Nationaal Project. Nu exploitatie en beheer van de forten meer ingevuld worden zal bezien worden of een vertegenwoordiging van deze groepen al of niet permanent aan het PMO zal deelnemen. De werkwijze en vergaderfrequentie van Liniecommissie, Dagelijks Bestuur en PMO zullen op elkaar afgestemd worden. - resultaten van de herijking van de organisatie van het nationaal project ingevoerd. Projectbureau Voor de bedrijfsvoering van het Projectbureau speelt in 2011 met name de huisvesting. Het huidige huurcontract op de Muntstraat loopt in principe op 31 maart af. In het voorjaar van 2011 zal derhalve een bij de opdracht en positionering van het Projectbureau passend gebouw betrokken dienen te worden. De bereikbaarheid voor zowel bezoekers als medewerkers is hierbij een cruciaal aspect. Zoals te doen gebruikelijk worden de werkzaamheden van het Projectbureau vastgelegd in een jaarplan dat door het Dagelijks Bestuur goedgekeurd en door de Liniecommissie vastgesteld wordt. In de halfjaarlijkse voortgangsrapportage en het jaarverslag (Waterlijn) wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van het jaarplan. Het Projectbureau verricht de activiteiten 2011 met de financiële kaders die het rijk daarvoor (via de Liniecommissie) heeft vastgesteld: uur en 1,1 miljoen budget. Daarnaast genereert het Projectbureau met haar activiteiten inkomsten bij derden (bijvoorbeeld voor chroniqueur, ict-architectuur en samenwerking ondernemers). 9

12 PIJLER 1: Herkenbaar Waterlinieprofiel: ontwikkeling fysieke ruimte Aan Pijler 1 wordt door het Projectbureau uur en ruim 1 ton budget besteed, respectievelijk 12% en 11% van het totaal aantal uren en budget. De ontwikkeling van de fysieke ruimte gebeurt met name via de door de provincies/enveloppecommissies uitgevoerde projecten. Het budget van het Projectbureau betreft met name opzet van liniebrede recreatieroutes. De uren betreffen met name de ondersteuning bij de grote projecten op het gebied van management, natuur en landschap, recreatie en water en infrastructuur. 3.1 Gebiedsontwikkeling Gebiedsontwikkeling zorgt ervoor dat actoren worden samengebracht in een procesarchitectuur rond projecten en middelen ten einde een hogere effectiviteit én duurzame kwaliteit te bereiken met de linie als ruimtelijk structurerend element. Zo is er door de beschikbare Nota Ruimtemiddelen de mogelijkheid om in een aantal gebieden tot meer samenhangende uitvoering te komen op bovenlokale schaal. Gebiedsontwikkeling blijft een kwestie van lange adem en vereist kennis en ervaring om strategisch te opereren, zowel bestuurlijk als operationeel. De inzet van het Projectbureau moet daarbij versnellend werken en waarde toevoegen. De liniekracht is de goede bestuurlijke hechting/sturing, goede verbanden door bestuurslagen heen en de focus op concreet resultaat. De inzet van het Projectbureau is evenals in voorgaande jaren tweeledig. Het betreft ten eerste het op verzoek ondersteunen en adviseren van de regionale partijen bij het verder uitwerken en uitvoeren van reeds in gang gezette gebiedsontwikkelingen en ten tweede het agenderen, signaleren en operationaliseren van (nieuwe) ruimtelijke ontwikkelingen (zowel het benutten van meekoppelkansen als het wegnemen van bedreigingen) op nationaal, regionaal en lokaal niveau (bijvoorbeeld woningbouwplannen gemeenten). Het gaat om het aanhaken bij grotere, autonome gebiedsontwikkelingen van nationaal belang en met ingrijpende regio-impact zoals bijvoorbeeld Deltaprogramma, Ruimte voor de Rivier, waterveiligheid en verbetering infrastructuur (MIRT). De prioriteiten voor gebiedsontwikkelingsprojecten worden in het herijkte overkoepelende uitvoeringsprogramma vastgelegd. Vooralsnog wordt er van uit gegaan dat het accent van de inzet vanuit het Projectbureau vooral zal liggen op onderstaande projecten. Hierbij zal de verschuiving van inzet van het Projectbureau van initiëren naar ondersteunen van de laatste jaren voortgezet worden. De focus wordt gelegd op het handhaven van de continuïteit, het versnellen van de uitvoering en het verhogen van de doelmatigheid. Verkenning: 1. Ring van Utrecht 2. Nieuwersluis knooppunt Groene Ruggengraat Planontwikkeling (ontwerp, financiering, besluitvorming): 3. Land van Heusden en Altena 4. Tielerwaard West / Gorinchem Oost 5. Everdingen-Honswijk 6. Culemborg West en Diefdijk (dijkversterking primaire kering categorie C) 7. Eiland van Schalkwijk 8. Laagraven / Nieuw Wulven 10

13 9. Bloemendalerpolder nieuwe ontwikkelingen KNSF-terrein 10. OV-SAAL Uitvoering (onomkeerbare besluiten genomen): 11. Munnikenland (MER- en SNIP-stappen) 12. Rijnauwen-Vechten fort Vechten 13. Lingekwartier. Door het kwaliteitsteam is in 2010 gewerkt aan een kaart met circa 12 belangrijke opgaven. Deze opgaven vallen voor een belangrijk deel samen met de bovenstaande gebiedsontwikkelingsprojecten. In het landelijk gebied zijn vele partijen werkzaam. DLG is in vele gevallen uitvoerder voor deze partijen. Het Projectbureau zal zich er, via de techniek van de uitvoering, voor inzetten dat de NHW-doelen binnen DLG optimaal geïntegreerd worden in ander ILG-werk waarvan DLG de uitvoerder is. Dit ten behoeve van een efficiënte uitvoering van projecten. - advisering en agendering van majeure gebiedsontwikkelingen - projecten ILG en NHW binnen DLG optimaal geïntegreerd. In het herijkte overkoepelende uitvoeringsprogramma wordt de strategie voor de thematische aspecten natuur en landschap, recreatie en water en infrastructuur nader uitgewerkt. Vooralsnog kan voor deze aspecten aan het volgende gedacht worden. Natuur Algemene ontwikkelingen op het gebied van natuur en landschap worden gevolgd maar vragen waarschijnlijk weinig inzet van het Projectbureau. Specifieke kansen die het landschaps-, leefgebieden- en soortenbeleid biedt worden binnen de gebiedsontwikkelingsprojecten opgepakt. De in het kader van kennisuitwisseling opgedane kennis over natuur en landschap zal eveneens in deze projecten ingebracht worden. Recreatie Recreatie is een belangrijke manier om de waterlinie in de hoofden en harten te krijgen. Er ligt hier dan ook een sterk verband met het dossier communicatie, marketing en PR. In het kader van gebiedsontwikkeling gaat het met name om de randvoorwaarden voor het gebruik van de waterlinie in termen van hardware. Dit betreft het in beeld brengen van de attracties en aanleg en verbetering van de verbindingen daartussen (over weg, pad en water). In dat verband zijn o.a. al een NHW-langeafstands wandelpad, de NHW-fietsroute- en de fietsknooppuntenkaart gerealiseerd. In 2011 zal de bestaande uitgave van de LAW-NHW in een vernieuwde vorm worden uitgegeven. Daarbij zal een koppeling worden gemaakt met lokale-regionale paden en waar mogelijk ook met gebruik van nieuwe technieken (zoals GPS). Daarbij zal ook worden bezien in hoeverre extra inzet op dit punt via programmering in de enveloppen nodig is. De koppeling met bestaande toeristisch-recreatieve infrastructuur en daarmee de aantrekkelijkheid van de waterlinie voor de recreant kan nog verbeterd worden. Met de belangrijkste stakeholders zal een actieplan worden opgesteld hoe hierin verbetering gebracht kan worden. De openstelling van de forten gedurende het toeristische seizoen zal hierin meegenomen worden. Zie ook H

14 12

15 Aan Kunst en Cultuur zal verder inhoud worden gegeven langs de lijnen zoals die in 2010 zijn opgesteld samen met de enveloppen (m.n. Pact van Loevestein) en de Vrede van Utrecht. Er zal een plan van aanpak opgesteld worden gericht op de verbinding van cultuur met de NHW. Dit zal niet alleen gericht zijn op manifestaties en puntlocaties maar ook op de rol van de culturele waarde van het NHW-landschap. In 2011 zal met name de programmatische samenwerking met de Vrede van Utrecht worden vormgegeven. Het voornemen is dat dit zal leiden tot een tweetal manifestaties/evenementen op het gebied van kunst en cultuur in de Waterlinie, die een liniebrede uitstraling hebben, maar ook een duidelijke relatie met de streek kennen. Uitvoering van deze evenementen zal derhalve gedeeld door het Projectbureau met de betrokken provincies, programmaorganisaties en eigenaren worden gedaan. In vervolg op ontwerpstudies in 2010 is een catalogus van liniemeubilair voor de gehele linie opgesteld, in samenspraak met DLG, het Kwaliteitsteam en de enveloppen. Met de liniebrede uitrol / implementatie van de liniebanken kan dan in 2011 al een start worden gemaakt. - recreatieve routes: 2 GPS-routes gerealiseerd - kaart gerealiseerd over recreatieve infrastructuur waarop alle trekpleisters binnen het gebied van de Waterlinie zijn benoemd - actieplan voor koppeling met bestaande toeristisch-recreatieve infrastructuur opgesteld - plan van aanpak op het gebied van kunst en cultuur gerealiseerd - catalogus liniemeubilair uitgebracht. Water en infrastructuur Met name op het terrein van infrastructuur zal het Projectbureau de proactieve opstelling van de afgelopen tijd voortzetten. Het gaat om het verbinden van infraambities aan de strategie van de waterlinie (behoud en versterking van punten-lijnenvlakken). Actuele infra-projecten zijn Ring van Utrecht, A1-Muiden, A27, A12 en A2. Hierbij wordt het accent gelegd op cultuurhistorie als drager van gebiedsinrichting en het verbinden van schaalniveaus (o.a. OV/transferia). De rolverdeling met de provincies zal steeds zijn dat de provincie het proces trekt en het Projectbureau initiërende inhoudelijke bijdragen levert. Liniebreed zal gewerkt worden aan versterking van de samenwerking in de waterlinie rond het innovatieprogramma Wegen naar de Toekomst op het terrein van duurzaamheid, leefbaarheid en mobiliteit. Liniebreed wordt gewerkt aan bundeling van waterthema s als waterkwantiteit/veiligheid, waterkwaliteit, mooi water. Dit zal zowel binnen de gebiedsontwikkelingsprojecten als binnen programma s van de regionale waterbeheerders gebeuren. Liniebreed zal ingezet worden op vergroting van de verwevenheid van het Projectbureau met de uitvoeringsprojecten van Rijkswaterstaat en de regio. Hierbij zal o.a. ingespeeld worden op het thema veiligheidsbeleid water Delta-programma waarmee een directe koppeling met de ruimtelijke inrichting wordt bereikt. Voorbeelden zijn Munnikenland (Ruimte voor de Rivier) en Molenkade 1 (waterberging in combinatie met REV); Molenkade 2 wordt voorbereid. - inbreng water en infra in gebiedsontwikkelingsprojecten geleverd - samenwerking rond innovatieprogramma Wegen naar de Toekomst gerealiseerd - Waterlinie opgenomen in Deltaprogramma Rivieren. 13

16 3.2 Beleidsinstrumenten Afhankelijk van het nieuwe kabinetsbeleid, maar ook naar aanleiding van de provinciale verkiezingen, kunnen zich voor de NHW relevante (nieuwe) beleidslijnen voordoen. De mate waarin dat nodig of wenselijk is is op dit moment nog niet te voorzien. In elk geval zal er een belangrijke focus zijn op de communicatie met de nieuwe bestuurders (zie H 4.1). Een aantal ingezette trajecten voor behoud van bouwwerken en objecten in de linie zal verder worden geïmplementeerd. De uitvoering van de bescherming via de Monumentenwet zal verder inhoud krijgen. De afronding van de aanwijzingsprocedure van militaire objecten is naar verwachting in 2010 afgerond. De wijze van bescherming van de overige objecten zal nader worden bepaald en zo mogelijk al geïmplementeerd worden. Het betreft bijvoorbeeld houten huizen en de waterwerken die niet specifiek voor de NHW zijn aangelegd, maar wel noodzakelijk waren voor de inundatie. Er zal, indien de RCE hierin geen verantwoordelijkheid neemt, een onderzoek gestart worden voor inventarisatie en mogelijkheden tot bescherming van deze elementen. Afhankelijk van het advies van de commissie die de UNESCO-sites in Nederland heroverweegt in 2010 zal een standpunt worden bepaald over hoe omgegaan wordt met de status van de NHW in dit verband. Wellicht is een heroverweging nodig of een versneld implementatietraject. Voor wat betreft het ruimtelijke instrumentarium zal de nadruk liggen op het monitoren van de plannen van overheden. Hierbij zullen ook de programmamanagers een rol moeten spelen. Daarbij zal gekeken worden in hoeverre de inhoudelijke handreiking ook daadwerkelijk wordt doorgevoerd in de teksten van die plannen. Bij afwijkingen daarop zal de Liniecommissie en het Kwaliteitsteam om een aanvullend standpunt worden gevraagd. Voor wat betreft de overige instrumenten zal, in overleg met het PMO, een nadere studie worden verricht naar de mogelijkheden die instrumenten als beschermde stads- en dorpsgezichten, landschapsgezichten en/of bufferzones bieden. Hier worden nadrukkelijk de betrokken overheden in mee genomen en wordt gekeken naar de ervaringen met andere cultuurhistorische objecten. In internationaal verband worden in voorkomende gevallen activiteiten ondernomen voor het beïnvloeden van het Europees beleid op het gebied van wet- en regelgeving en op de inhoud van de nieuwe EU-subsidieprogramma s die in 2013 van start gaan (toekomstige financiering). Deze activiteiten worden deels uitgevoerd via het project Repair en door samen te werken met onder andere de nationale landschappen, Erfgoed Nederland, het ministerie van LNV, de RCM en Europa Nostra. - voorstellen toepassingsmogelijkheden WRO in de handreiking NHW-RO gedaan - wijze van bescherming van overige objecten in de linie bepaald - monitoring van RO-plannen uitgevoerd - studie naar inzet overig instrumentarium uitgevoerd 14

17 PIJLER 2: Waterlinie als liefhebberslandschap: hoofden en harten Aan Pijler 2 wordt door het Projectbureau ruim uur en ruim 3 ton budget besteed, respectievelijk 17% van het totaal aantal uren en 30% van het totale budget. De liniebrede communicatie ten behoeve van hoofden en harten is met name de taak van het Projectbureau. Het budget betreft de jaarlijkse uitgaven voor Waterlijn, website en brochures en de eenmalige Inspiratiedag. De uren worden besteed aan ontwikkeling, begeleiding en uitvoering van de communicatieactiviteiten. 4.1 Communicatie De communicatieactiviteiten zijn gericht op het vergroten van kennis over en begrip voor de waterlinie bij met name het grote publiek. Dit wordt geïnformeerd met behulp van tekst, advertenties, publiciteit, promoties en speciale gebeurtenissen. Ook richt communicatie zich op het signaleren van uitingen en trends bij doelgroepen om hier bij het uitdragen van kennis op in te spelen. De communicatieactiviteiten zijn met name gericht op het scheppen en vasthouden van een goed imago van de waterlinie: verkoop van producten en diensten valt onder marketing (H 5.1). Het Projectbureau heeft specifiek de taak de liniebrede communicatie te verzorgen over het gehele Nationale Project en hiermee aan een brede doelgroep uit te leggen wat de doelen en resultaten zijn van het Nationale Project NHW. Nu er steeds meer Waterlinieprojecten in uitvoering zijn en gaan neemt de noodzaak van communicatie over de diverse uitvoeringsprojecten toe. De samenhang van deze projecten met het Nationale Project moet tot uiting komen in alle provinciale, regionale en lokale communicatieboodschappen. Een van de taken van de liniebrede communicatie is de eenheid in verscheidenheid te borgen door alle betrokkenen met één boodschap aan te laten spreken (het imago van de waterlinie organiseren). Om de communicatie zowel liniebreed als over de uitvoeringsprojecten door betrokken partijen goed te organiseren is eind 2010 een strategisch communicatieplan opgesteld. Elementen hierin zijn de onderlinge afstemming van communicatieactiviteiten en de liniebrede benadering van het grote publiek. Onderlinge afstemming communicatieactiviteiten Het projectbureau zal in 2011 proactief en leidend zijn in de liniebrede communicatie over de waterlinie en de verbindende factor zijn naar de uitvoerende partijen in de NHW-enveloppen. Er zullen diverse liniebrede communicatieoverleggen worden georganiseerd met de communicatieadviseurs van provincies, gemeenten, Staatsbosbeheer en andere uitvoeringsorganisaties (zoals DLG). Afstemming wordt o.a. bereikt door het uitbrengen van een vernieuwde huisstijl cdrom, een (power point) basispresentatie en vernieuwde folder/flyer over de waterlinie waarin de communicatieboodschappen verpakt zitten. Deze communicatieproducten kunnen door alle partners in de Linie gebruikt worden, Liniebrede communicatie Er wordt in de volle breedte meer, beter en structureel gecommuniceerd naar het grote publiek, ook over de liniebrede uitvoeringsaspecten en de nationale NHWmijlpalen. De boodschap is de maatschappelijke, recreatieve en economische kansen 15

18 van de waterlinie aan het brede publiek en specifieke liniebrede doelgroepen duidelijk te maken. Hiervoor voert het Projectbureau o.a. een actief persbeleid en worden diverse werkbezoeken georganiseerd voor de nieuwe provinciale statenleden en voor het nieuwe kabinet. Jaarlijks doorlopende werkzaamheden zijn het uitbrengen van de nieuwsbrief Waterlijn en onderhoud en beheer van de website. Om de zichtbaarheid van 10 jaar Waterlinie te vergroten, zal op 10 februari 2011 een inspiratiedag worden georganiseerd voor alle partners in de NHW. - liniebrede communicatieoverleggen opgezet - liniebreed te gebruiken communicatieproducten opgeleverd - goede communicatie over bijzondere uitvoeringsprojecten gerealiseerd - Inspiratiedag voor alle partners in de waterlinie georganiseerd. 4.2 Educatie (Digitale) NHW-lessen Alle educatieprogramma s over de waterlinie zijn in 2010 gerealiseerd. Een van de laatste projecten was de inrichting van de educatieve website. De activiteiten van het Projectbureau worden nu beperkt tot het regelmatig onder de aandacht brengen van deze programma s bij de doelgroepen. In 2011 zal vóór het begin van het nieuwe schooljaar een landelijke promotieactie worden opgezet naar de basisscholen en het voortgezet onderwijs over de educatieve website en al het andere educatieve NHW-aanbod. Tevens wordt contact onderhouden met de erfgoedpartners (o.a. provinciale Erfgoedhuizen) die hun Waterlinielessen bij hun klanten blijven afzetten. NHW Informatiecentra Het Projectbureau heeft de regie in de afstemming van de informatie van de drie Waterlinie-informatiecentra: in de vesting Naarden, t.z.t. op Fort Vechten en op Slot Loevestein. Het Nationale Waterliniecentrum Fort Vechten zal vooral liniebrede informatie verschaffen. Naarden en Loevestein zullen meer op de regio s Noord en Zuid gerichte informatie aanbieden. Nationaal Waterliniecentrum Fort Vechten Het Projectbureau NHW neemt deel aan alle werkgroepen programmering Waterliniecentrum Vechten. Het accent ligt op de inhoudelijke invulling en realisatie van het nieuwe Liniecentrum, de belevingsclusters en de nieuwe groenstrook. Ook aan de realisatie van het Internationaal Vleermuiscentrum zal ondersteuning geboden worden. In 2011 zal een trainingsprogramma voor gidsen en vrijwilligers in de waterlinie opgezet worden. -landelijke educatie promotie b.o. en v.o. zomer 2011 gehouden -bijdrage geleverd voor het NHW-infopunt Utrechtse Poort in de vesting Naarden, het NHW-infocentrum Slot Loevestein en het informatiepunt in de Waterliniecentrum op Vechten. 16

19 PIJLER 3: Duurzame economische benutting Aan Pijler 3 wordt door het Projectbureau uur en een kleine 3,5 ton budget besteed, respectievelijk ruim 20% van het totaal aantal uren en ruim 3% van het totale budget. De uren worden met name besteed aan marketingactiviteiten en internationaal. Het budget betreft met name een veelheid van marketingactiviteiten. De kosten voor Beheer & Exploitatie, met name de ontwikkeling van ict-architectuur, wordt grotendeels gefinancierd met ManagePlus-gelden. De opzet voor het ondernemersnetwerk wordt grotendeels gefinancierd uit Collabor8-gelden. 5.1 Marketing Marketingactiviteiten zijn er in zijn algemeenheid op gericht om producten en diensten zo optimaal mogelijk aan te bieden en af te zetten. Hiermee kunnen ondernemers komen tot een rendabele economische exploitatie van hun ondernemingen in de waterlinie. Tot nu toe zijn veel marketingactiviteiten geïnitieerd en uitgevoerd door het Projectbureau en in het bijzonder door het Hoofdkwartier dat door het Projectbureau gefinancierd werd. Eind 2010 zijn de activiteiten van het Hoofdkwartier beëindigd met de bedoeling dat de activiteiten uiteindelijk door de ondernemers in de waterlinie overgenomen zullen worden. Tot het zover is zullen vanuit het Projectbureau nog marketingactiviteiten uitgevoerd worden. Deze zijn met name landelijk en regio-overstijgend; lokale activiteiten zullen door de ondernemers opgepakt (moeten) worden. Dit past bij de rol van het Projectbureau waarvan de activiteiten liniebreed een versterkend effect dienen te hebben op de positionering van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ook door overheden, zoals provincies en gemeenten, en diverse uitvoeringspartijen zoals Staatsbosbeheer en Dienst Landelijk Gebied, worden communicatie- en marketingactiviteiten ondernomen. Het Projectbureau entameert overleg met deze partijen om dit op elkaar af te stemmen (zie ook 4.1 Communicatie). Eind 2010 is een evaluatie gedaan naar de marketing van de NHW. Op basis hiervan zal begin 2011 het marketingplan geactualiseerd worden en ook de inzet van de middelen (o.a. advertenties, aanwezigheid op beurzen, publieksacties e.d.) bepaald worden. Het marketingtraject zal worden afgestemd met het nieuw op te richten samenwerkingsverband van ondernemers in de waterlinie (zie 5.3). Vooruitlopend op het marketingplan zijn er enkele activiteiten waarvoor eind 2010/begin 2011 al de voorbereidingen getroffen moeten worden. Het jaar 2011 staat in het teken van de vleermuis. In het kader hiervan zal een informatieboekje en een ander publieksproduct (bijvoorbeeld online vleermuisspel, filmpje) gemaakt worden. Vleermuizen, en meer algemeen natuur zal in alle marketingactiviteiten worden meegenomen. Er zal een onderzoek naar Joint Promotions gedaan worden waarbij met een sterke mediapartner een actiegerichte waterlinieprijsvraag georganiseerd wordt. Eerder is dit gedaan met o.a. de Museumjaarkaart, NBT&C en Toeractief. In 2011 wordt ingezet op een grote speler als de NS. Dit levert weer nieuwe promotionele mogelijkheden op. 17

20 - overleg over afstemming communicatie- en marketingactiviteiten opgezet - geactualiseerd marketingplan opgesteld - marketingplan uitgevoerd. 5.2 Ondernemersnetwerk In 2010 is gestart met de oprichting van een samenwerkingsverband van ondernemers in de waterlinie. Doel hiervan is om de ondernemers activiteiten te laten stimuleren en organiseren via een nog op te richten stichting of vereniging, in hoofdzaak gedreven door de ondernemers zelf. Deze moet begin 2011 van start gaan. Daarmee zou er voor het eerst een private rechtspersoon ontstaan die op Liniebreed niveau denkt en handelt; een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van het bedrijf Waterlinie. Dit streven past bij de ambitie om zorg te dragen voor een goede economische benutting van de Linie. Daarnaast past het in de strategie om op termijn taken van het Projectbureau over te dragen aan de markt (past binnen kernthema verzelfstandiging van het nationaal project). Dit samenwerkingverband zal een aantal taken kunnen uitvoeren: organisatie seizoensopening, fortenmaand, stimuleringsfonds voor productontwikkeling en het merkbeheer. Het nieuwe zelfstandige samenwerkingsverband zal ondersteuning nodig hebben zoals o.a. een secretariaat. Het Projectbureau geeft voor 2011 (en mogelijk ook 2012) financiële ondersteuning hiervoor om de kans van slagen van de nieuwe organisatie zo optimaal mogelijk te maken. De activiteiten voor het stimuleren van het ondernemersnetwerk worden voor de helft betaald door het projectbureau NHW en de Kamer van Koophandels uit het NHW-gebied. De andere helft komt uit het internationaal Interregproject Collabor8, waarin ook ervarings/kennisuitwisseling plaatsvindt met ondernemersnetwerken uit andere landen. - een zelfstandig samenwerkingsorgaan opgericht - een aantal taken aan dit samenwerkingsorgaan overgedragen: met name de organisatie van de seizoensopening en fortenmaand. 5.3 Beheer en exploitatie Op basis van de in 2010 gemaakte studies van Tauw, Alterra en Bunker Q is in 2010 een algemeen kader en een strategie voor beheer en exploitatie opgesteld. In het te herijken uitvoeringsprogramma zal na een periode met accent op investeren nu meer aandacht komen voor beheer en exploitatie en in het bijzonder de verantwoordelijkheid hierin van de publieke partners. De eerste stap uit de uitwerking van de strategie was het nauwkeurig in beeld brengen van de financiële beheeropgave. Deze stap was ook in 2010 klaar. In 2011 volgt de verdere uitwerking van strategie en organisatie voor beheer en exploitatie. Beoogd wordt dat dit nog in 2011 leidt tot het opzetten van een organisatiestructuur en de vorming van een financieringsconstructie voor de onrendabele beheeropgaven in de NHW. Voor het toekomstig beheer en exploitatie wordt via het interregproject ManagePlus een informatiearchitectuur ontwikkeld die bijdraagt aan een duurzaam beheer en 18

21 exploitatie van de Waterlinie. Bij voorkeur wordt deze informatiearchitectuur zelfsturend met input van alle stakeholders uit het gebied. Het project kent verschillende fasen in de periode 2009 tot Nadat in 2010 de procesarchitectuur is bepaald en het programma van eisen voor het functioneel ontwerp in concept gereed is wordt in 2011 met de bouw van de informatiearchitectuur begonnen. - bouw van de informatiearchitectuur - gedetailleerde financiële uitwerking van de beheer- en exploitatieopgave (rekenmodel) - organisatie (juridisch, financieel, organisatorisch) voorstel met waardering en prioritering beheer- en exploitatie - bestuurlijk besluit over uitwerking en implementatie managementmodel beheeren exploitatie - inrichting van organisatie en financiële voorziening publieke beheertaak (beheerfonds). 5.4 Internationale samenwerking Werkzaamheden op het internationale vlak betreffen de samenwerking met buitenlandse partijen op het gebied van kennisuitwisseling, financiering van projecten en beleidsbeïnvloeding (wet- en regelgeving en toekomstige financieringsmogelijkheden uit de programma s ). De activiteiten zijn sterk verweven met de activiteiten die bij de andere onderdelen van dit jaarplan zijn beschreven. Momenteel lopen er drie Europese projecten. Het project Repair is een kennisuitwisselingsproject dat draait om het hergebruik en ontwikkeling van militair erfgoed in een stedelijke omgeving (REPAIR - Realising the Potential of Abandoned Military Sites). Het project Collabor8 betreft het opzetten van een ondernemersnetwerk (H 5.2). ManagePlus gaat over het toekomstige beheer en exploitatie van de Waterlinie (H 5.3). Deze projecten lopen de komende jaren nog door. In 2011 zal een verkenning van kansen op een nieuw Europees project uitgevoerd worden. - uitvoering Repair, Collabor8 en ManagePlus - inzet op Brusselse beleidsbeïnvloeding - verkenning naar nieuw Europees project uitgevoerd. 19

22 Bijlage 1 Overzicht mijlpalen, uren, budget MIJLPALEN 2011 Planning 2011 UREN BUDGET Nationaal Project Strategie en koers Nieuwe bestuurlijke afspraken over het commitment, de positionering en de aanpak van het Project voor de nieuwe bestuurlijke periode van rijk en provincies Uitvoeringsprogramma Herzien Overkoepelend Uitvoeringsprogramma bestuurlijk vastgesteld Geactualiseerde investeringsstrategie (mogelijk Pact van Rijnauwen II) bestuurlijk vastgesteld In de rapportage van mei een eerste proeve van kwaliteitsmonitoring Uitvoering liniebreed programmamanagement Advisering enveloppecommissies en ambtelijke werkgroepen Kwaliteit en kennis Voorstel voor verbeelding van de hoofdverdedigingslijn opgesteld Sectorgesprekken en gesprekken met grondeigenaren gevoerd Adviezen en voorbeeldontwerpen voor specifieke gebiedsontwikkelingsprojecten geleverd Wetenschappelijke rapportage chroniqueur van de Linie opgesteld Programma voor identiteit van de Linie voor het symposium opgesteld Organiseren vergaderingen kwaliteitsteam + opstellen van adviezen Opstellen plan van aanpak voor bescherming houten huizen (afh. RCE) Kennisagenda uitgevoerd Onderzoek cultuurhistorie (eventueel mede tbv UNESCO-nominatie) uitgevoerd Boek Beplanting opgeleverd Overzichtsrapport voor vleermuizen in de linie opgesteld Onderzoek naar klimaatbeheersingssystemen uitgevoerd Tussenstand effectiviteit kennisuitwisseling via Fortenvademecum opgenomen Nut en noodzaak internationale projecten onderzocht Internationale kennisuitwisseling gerealiseerd 20

23 Organisatie Resultaten herijking organisatie van het nationaal project ingevoerd Jaarplan en voortgangsrapportage Projectbureau opgesteld 3. Herkenbaar Waterlinieprofiel Gebiedsontwikkeling Advisering en agendering van majeure gebiedsontwikkelingen Projecten ILG en NHW binnen DLG optimaal geïntegreerd Recreatieve routes: 2 GPS-routes gerealiseerd Kaart gerealiseerd over recreatieve infrastructuur waarop alle trekpleisters binnen het gebied van de Waterlinie zijn benoemd Actieplan voor koppeling met bestaande toeristisch-recreatieve infrastructuur opgesteld Plan van aanpak op het gebied van kunst en cultuur gerealiseerd Catalogus liniemeubilair uitgebracht Inbreng water en infra in gebiedsontwikkelingsprojecten geleverd Samenwerking rond innovatieprogramma Wegen naar de Toekomst gerealiseerd Waterlinie opgenomen in Deltaprogramma Rivieren Bijdrage voor bestemmingsplan Munnikenland geleverd Restauratie batterijen Brakel + Poederooijen ondersteund Oplevering restauratie sluizencomplex Poederooijen ondersteund Restauratie sluizenstelsel Diefdijk Oude Horn ondersteund Advies voor uitvoering dijkversterking Diefdijk uitgebracht Inbreng opname NHW in Delta-programma Rivieren geleverd Ondersteuning ontwerpateliers Ring van Utrecht, MER-fase 2 geleverd Voorkeursvariant transformatie en duurzame ruimtelijke samenhang Ring van Utrecht ingebracht Ruimtelijke kwaliteit A1, Poort van Muiden, studie ism kwaliteitsteam uitgevoerd Inbreng bij voorstudie A27, passage fort Altena geleverd Beleidsinstrumenten Voorstellen toepassingsmogelijkheden WRO in de Handreiking NHW-RO gedaan Wijze van bescherming van overige objecten in de linie bepaald Monitoring van RO-plannen uitgevoerd Studie naar inzet overig instrumentarium uitgevoerd Doorwerking PK in beleid Ondersteuning voordracht Unesco Linie als voorbeeldproject MoMo opgevoerd 21

24 4. Liefhebberslandschap Communicatie Liniebrede communicatieoverleggen opgezet Liniebreed te gebruiken communicatieproducten opgeleverd Goede communicatie over bijzondere uitvoeringsprojecten gerealiseerd Inspiratiedag voor alle partners in de linie georganiseerd Update Huisstijl cd-rom Plan van aanpak openstelling forten Onderhoud en ontwikkeling website Onderhoud en beheer projectsite 4x Waterlijn; Jaarlijn Persbeleid, persberichten en publiciteit Communicatiefolder/ flyer Bijstellen NHW-presentatie, foto s Organiseren werkbezoeken Voorbereiding symposium sluizen 2012 Vervolgopdracht Elsa Sietsma DDD 2012 Kennisuitwisseling bijeenkomsten Informatieboekje vleermuizen in NHW Educatie Landelijke educatie promotie b.o. en v.o. zomer 2011 gehouden Bijdrage geleverd voor het NHW-infopunt Utrechtse Poort in de vesting Naarden, het NHWinfocentrum Slot Loevestein en het informatiepunt in de Waterliniecentrum op Vechten Strategisch plan opstellen voor infocentra NHW in Nationaal Historisch Museum Arnhem Programmering Liniecentrum Fort Vechten Educatief programma op nationale televisie Semi permanente tentoonstelling Loevestein Inhoudelijke bijdrage infocentrum Slot Loevestein Onderhoud en beheer educatieve site Trainingsprogramma gidsen en vrijwilligers 5. Duurzame economische benutting Marketing Overleg over afstemming communicatie- en marketingactiviteiten opgezet 22

25 Geactualiseerd marketingplan opgesteld Marketingplan uitgevoerd Advertentiebeleid uitgevoerd Online marketing opgezet NHW folder verspreiden op beurzen Prijsvraagactie Joint Promotion opgezet Gadgets/ merchandising uitgevoerd Uitbreiding fortengidsen met 4 stuks Online vleermuisspel Jaar Vleermuis gemaakt Update YouTube kanaal oral history Adhoc publiekacties gehouden Prentbriefkaarten Tempelman en MvC gerealiseerd Update publieksfolder nieuwe huisstijl Seizoensopening NHW 3e weekend april georganiseerd Secretariaat Stichting NHW gevoerd Fortenmaand 2011 georganiseerd Stimuleringsfonds voor productontwikkeling in nieuwe Stichting opgericht Promotie producten Loge ondernemers gehouden PvA online NHW routesysteem opgesteld Ondernemersnetwerk Een zelfstandig samenwerkingsorgaan opgericht Taken aan dit samenwerkingsorgaan overgedragen: m.n. seizoensopening en fortenmaand Beheer en exploitatie Bouw van de informatiearchitectuur Gedetailleerde financiële uitwerking van de beheer- en exploitatieopgave (rekenmodel) Organisatie (juridisch, financieel, organisatorisch) voorstel met waardering en prioritering beheer- en exploitatie Bestuurlijk besluit over uitwerking en implementatie managementmodel beheer- en exploitatie Inrichting van organisatie en financiële voorziening publieke beheertaak (beheerfonds) Internationale samenwerking Uitvoering Repair, Collabor8 en ManagePlus Inzet op Brusselse beleidsbeïnvloeding Verkenning naar nieuw Europees project uitgevoerd TOTAAL uren budget 23

26 Bijlage 2 Positionering en taakvelden projectbureau (vastgesteld in DB; sept. 2008) Het projectbureau wordt aangestuurd door de Liniecommissie, door de tien opdrachtgevers tezamen, die zich in het Dagelijks Bestuur laten vertegenwoordigen door de voorzitter, de provincie Utrecht, provincie Gelderland, en het ministerie van LNV. Het Ministerie van LNV is het coördinerend ministerie dat zorgt voor financiering van het projectbureau. Het projectbureau heeft een door de jaren heen blijvend takenpakket dat volgt uit haar positionering en de NHW-doelen (Bestuursovereenkomst NHW, september 2005). Binnen dit takenpakket veranderen de accenten per fase van het project Nieuwe Hollandse Waterlinie. De hoofdtaak van het projectbureau is om het procesmanagement te voeren voor het totale project, met als doel het realiseren van de drie hoofddoelen uit het Uitvoeringsprogramma tot 2020 (van dec. 2006). Deze hoofddoelen zijn: 1) een versterkt en herkenbaar Waterlinieprofiel 2) de Waterlinie in hoofden en harten 3) duurzame economische benutting. De taakvelden die uit de positionering en doelen voortvloeien zijn: monitoring van de inhoudelijke kwaliteit en de voortgang van - en financiële dekking voor de uitvoering (nu: van het Pact van Rijnauwen/Nota Ruimte) volgen van de ontwikkelingen (politiek, bestuurlijk, beleidsmatig, vakinhoudelijk, maatschappelijke opgaven) en daarop inspringen, ondersteuning van de uitvoering op vraag vanuit provincies/enveloppen, voor zover dit past binnen de jaarlijkse opdracht van de Liniecommissie. secretariaat / ondersteuning van besluitvorming in het Programmamanagersoverleg, Dagelijks Bestuur en Liniecommissie ontwikkelen / coördineren van liniebrede activiteiten op het gebied van kennis en innovatie, kwaliteit, educatie, internationale samenwerking, marketing, PR: het projectbureau is de hoeder van de NHW, uitdragen identiteit, het loket, het gezicht naar buiten strategie-ontwikkeling op de terreinen interbestuurlijke samenwerking, markt, proces, inhoud, financiering, programma, organisatie. (nu: voor de periode na het Pact en de nieuwe Bestuurscolleges) verbindende rol: het vormen van een schakel tussen lokaal project en liniebrede doelen en tussen betrokken partijen (tussen lokaal en europees, markt en overheid, verschillende disciplines en sectoren, burger en overheid, uitvoering en beleid, gemeente x en gemeente y in andere provincie). 24