Programmavisie Omgevingswet. Samen maken we de stad

Transcriptie

1 Programmavisie Omgevingswet Samen maken we de stad 18 oktober 2016

2 Leidse programmavisie Omgevingswet Hoofdlijnen 1. De gemeente Leiden benut de Omgevingswet om in samenwerking met inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties de kwaliteit van Leiden als Stad van Ontdekkingen verder te versterken onder het motto Samen maken we de stad 2. De gemeente Leiden gebruikt een programmatische aanpak om de Omgevingswet te implemen teren, met de volgende hoofdpunten: a. b. c. d. Ruimte voor ontwikkelingen en waarborgen voor kwaliteit als doelstelling Eigentijdse informatievoorziening en dienstverlening als middel Democratisch gelegitimeerde kaderstelling en besluitvorming als waarborg Met elkaar werken aan stapsgewijze verbetering als houding 3. Leiden is óók bij implementatie en uitvoering van de Omgevingswet voorstander van samen werking in de Leidse regio die realisatiekracht en bestuurlijke slagkracht vergroot. Doel van deze programmavisie De invoering van de Omgevingswet is een grote verandering voor gemeenten. Vrijwel alle regelgeving op het gebied van de ruimtelijke ordening en leefomgeving verandert. Die verandering beoogt onder meer om de integrale benadering van de leefomgeving te bewerkstelligen, meer inzicht en overzicht in het omgevingsrecht te bieden, de lokale afwegingsruimte te vergroten en de dienstverlening te verbete ren. Dat is nogal wat. Vooral ook omdat nog niemand precies weet hoe je dat zou moeten aanpakken. Dat moeten we dus met elkaar uitvinden. In onze manier van werken gaan we aanpassingen doen. Deze programmavisie is bedoeld als leidraad in die verandering. Deze programmavisie beschrijft de uitgangspunten voor de manier waarop we de nieuwe Omgevingswet gaan uitvoeren. Na vaststelling van deze programmavisie stellen we een uitvoeringsprogramma op. Daarin beschrijven we de activiteiten en projecten die we gaan uitvoeren om nieuwe manieren van werken te implementeren, met een kalender en een begroting. In 2017 en 2018 starten we met deze nieuwe manieren van werken zodat onze werkwijzen klaar zijn voor de Omgevingswet vanaf begin Deze programmavisie is tot stand gekomen na uitvoerige bespreking door de gemeenteraad van bestuur lijke thema s die relevant zijn voor invoering van de Omgevingswet. Dat heeft geleid tot richtinggevende uitspraken en aandachtspunten voor het vervolg. Deze hebben we uiteraard meegenomen in deze programmavisie. Ook hebben we een-op-een-gesprekken gevoerd met een aantal leidinggevenden uit onze organisatie en met vertegenwoordigers van organisaties uit de stad. Die laatsten hebben op persoonlijke titel hun visie gegeven over de manier waarop de gemeente uitvoering zou moeten geven aan de nieuwe Omgevingswet. Ook uit deze een-op-een-gesprekken hebben we rijkelijk geput. Programmavisie Omgevingswet 2

3 Inhoud Hoofdlijnen van Leidse programmavisie Omgevingswet 2 Doel van deze programmavisie 2 Omgevingswet een nationale stelselherziening 4 Programmavisie Omgevingswet Gemeente Leiden 6 Leiden, Stad van Ontdekkingen verder versterken Samen maken we de stad 6 Het gaat om de kwaliteit van de leefomgeving 6 Vier uitgangspunten in onze aanpak 7 Ruimte voor ontwikkelingen en waarborgen voor kwaliteit als doelstelling 7 Eigentijdse informatievoorziening en dienstverlening als middel 8 Democratisch gelegitimeerde kaderstelling en besluitvorming als waarborg 8 Met elkaar werken aan stapsgewijze verbetering als houding Regionale samenwerking niet-vrijblijvend Organisatorische veranderaanpak Omgevingswet Rolopvatting 10 Nieuwe werkwijzen 10 Competenties 11 Lerende organisatie 11 Programmavisie Omgevingswet 3

4 OMGEVINGSWET Een nationale stelselherziening Begin 2019 wordt de Omgevingswet ingevoerd. De Omgevingswet bundelt en vereenvoudigt de regel geving op het gebied van omgevingsrecht. Dat is een grote verandering. Het omgevingsrecht bestaat nu nog uit tientallen wetten en honderden regelingen voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Zij hebben allemaal hun eigen uitgangspunten, werkwijzen en eisen. De wetgeving is daardoor volgens het kabinet te ingewikkeld geworden voor de mensen die ermee werken. De Omgevingswet komt in de plaats van 26 oude wetten voor onder meer bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Het aantal wetsartikelen daalt van 5000 naar circa 350. Het aantal ministeriële regelingen en Algemene Maatregelen van bestuur daalt van 240 naar 14. En in iedere gemeente komt er één omgevingsplan in de plaats voor alle bestemmingsplannen. De impact van de Omgevingswet, wordt door gemeenten ingeschat als groot, blijkt uit onderzoek van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). De Omgevingswet vergt van gemeenten meer aandacht voor de ontwikkeling van bestuurlijke visies en plannen, de werkprocessen veranderen en de organisatie moet daarop aangepast worden. Van medewerkers worden andere kwaliteiten gevraagd en er zijn aanpassingen nodig in de informatievoorziening. De Omgevingswet heeft algemene doelen en maatschappelijke doelen, die we onderschrijven, en die we hieronder beknopt weergeven. Algemene doelen Omgevingswet: Vergroten gebruiks gemak, vereenvoudigen en vergroten inzichtelijkheid Samenhangende benadering, gebiedsgerichte integrale aanpak Grotere bestuurlijke afwegingsruimte, meer gebiedsgericht maatwerk Versnellen en verbeteren van besluitvorming Maatschappelijke doelen Omgevingswet: De Omgevingswet moet bijdragen aan het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit Tegelijkertijd moet de wet bijdragen aan het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving om maatschappelijke functies te vervullen Kerninstrumenten die voortvloeien uit Omgevingswet Om onze leefomgeving te beschermen tegen (een bepaalde mate van) ongewenste veranderingen, maar tegelijkertijd kansen op kwaliteitsverbetering van de leefomgeving te benutten, wordt gebruik gemaakt van verschillende wettelijke instrumenten. De Omgevingswet introduceert zes nieuwe kerninstrumenten die in de plaats komen van huidige instrumenten zoals structuurvisies en bestemmingsplannen (Berenschot, 2016). Omgevingsvisies zijn integrale lange termijn visies van een bestuursorgaan over de gewenste ontwikkelingen in een gebied. Programma s of plannen hebben als doel de omgevingsvisie concreet te maken. Ze bevatten concrete en uitvoeringsgerichte maatregelen over hoe de doelstellingen uit de omgevingsvisie gehaald worden. Programmavisie Omgevingswet 4

5 Decentrale regels zijn om ieder bestuursorgaan te voorzien van één gebiedsdekkende regeling. Ze zijn onder te verdelen in een gemeentelijk omgevingsplan, een provinciale omgevingsverorde ning, en een waterschapsverordening die alleen voor waterschappen geldt. Algemene rijksregels worden door het Rijk vastgelegd in AMvB s. Binnen de Omgevingswet zijn vier AMvB s terug te vinden. Deze AMvB s hebben een algemeen verbindende werking. Omgevingsvergunningen zijn een verbreding van de omgevingsvergunning uit de Wabo. De omge vingsvergunning toetst vooraf of een bepaalde activiteit in de fysieke leefomgeving mag en is alleen nodig als algemene rijksregels niet volstaan. Projectbesluiten zijn er voor het Rijk, de provincie of een waterschap. Ze zijn bedoeld om doelgericht in te kunnen spelen op ingewikkelde projecten die een publiek belang hebben. Programmavisie Omgevingswet 5

6 PROGRAMMAVISIE OMGEVINGSWET Samen maken we de stad Leiden, Stad van Ontdekkingen verder versterken Leiden is een stad van kennis, cultuur en historie, waarin iedereen telt en meedoet, in een stedelijke regio waar het goed wonen is, en die wordt omzoomd door een grote variëteit aan waardevolle landschappen. In onze ontwikkelingsvisie Leiden, Stad van Ontdekkingen, in de toekomstvisie van de Leidse regio Kwaliteiten versterken & krachten verenigen, en in de Regionale agenda omgevingsvisie Hart van Holland beschrijven wij onze wensen en ambities voor de ontwikkeling van onze leefom geving. De Omgevingswet beschouwen wij als een middel om onze ambities voor de leefomgeving in stad en regio te realiseren. De Omgevingswet beschouwen wij als een middel om onze ambities voor de leefomgeving in stad en regio te realiseren. De ontwikkeling van de stad is een product van heel veel mensen. Veranderingen komen voort uit plan nen, ideeën, initiatieven, projecten en acties van duizenden inwoners en vele bedrijven en organisaties. Ons motto voor ontwikkeling van de leefomgeving is dan ook: Samen maken we de stad. Het gaat om de kwaliteit van de leefomgeving De kwaliteit van de leefomgeving is een zaak die ons allemaal aan gaat, of we nou bewoners of gebruikers zijn van de stad en de regio of van een specifieke plek of buurt. We hebben allemaal belang bij een leefomgeving die zich goed leent om te wonen, te werken, anderen te ontmoeten, onderwijs te volgen, te ondernemen, onszelf te verplaatsen, buiten te spelen, te fietsen et cetera et cetera. Bij veranderingen in die leefomgeving kunnen er dus ook heel veel betrokkenen zijn. En die betrokkenen kunnen heel verschillende wensen en belangen hebben: sociaal, economisch of anderszins. Wat de een ziet als kwaliteitsverbetering (een extra parkeerplaats of dakopbouw bijvoorbeeld), kan de ander zien als kwaliteitsverlies (meer blik op straat, meer schaduw). Om kwaliteit te kunnen toevoegen aan de leefomgeving hebben we beleid (zoals een Omgevingsvisie), afspraken en procedures nodig die enerzijds gewenste veranderingen mogelijk maken, en die anderzijds voldoende waarborgen bevatten voor rechtszekerheid, voorspelbaarheid, consistentie, duidelijkheid en gebruiksgemak. Dat beleid, die afspraken en die procedures gaan over zaken als informatievoorziening, dienstverlening, gebieds- & planontwikkeling, kaderstelling en besluitvorming. De Omgevingswet maakt dat we een Omgevingsvisie en Omgevingsplan moeten opstellen, en dat we afspraken en procedures moeten vernieuwen. We zullen nieuwe routines moeten ontwikkelen. Welke uitgangspunten hanteren we daarbij? De nieuwe beleidsdocumenten, afspraken en procedures die het ons gemakkelijker maken om kwaliteit toe te voegen aan de leefomgeving, kunnen we niet van de ene op de andere dag bedenken, vaststellen en implementeren. Dat hoeft ook niet. De invoering van de Omgevingswet is gepland voor begin Dat lijkt misschien ver weg, maar dat is eigenlijk heel dichtbij. Er moet namelijk heel veel gebeuren, voor dat beleidsdocumenten kunnen worden vastgesteld, regelgeving is aangepast en nieuwe manieren van werken zijn ingevoerd. In aanloop naar 2019 bereiden we ons voor, waar dat mogelijk is. We gaan nieuwe manieren van werken implementeren en toetsen, resultaten observeren en analyseren, en leren en verbeteren. Dat doen we Programmavisie Omgevingswet 6

7 stap voor stap, zonder radicale veranderingen, op een manier die logisch voelt en die past bij de ontwik keling van de stad en de regio. Vier uitgangspunten in onze aanpak Hoe zou de gemeente Leiden straks moeten gaan werken, wanneer wij verantwoordelijk zijn voor uit voering van de omgevingswet? Die vraag hebben we in de afgelopen maanden gesteld aan raadsleden, ambtenaren en vertegenwoordigers van stadspartners. Uit hun reacties hebben we uitgangspunten gedestilleerd, die we samenbrengen onder vier noemers: Ruimte voor ontwikkelingen en waarborgen voor kwaliteit als doelstelling Eigentijdse informatievoorziening en dienstverlening als middel Democratisch gelegitimeerde kaderstelling en besluitvorming als waarborg Met elkaar werken aan stapsgewijze verbetering als houding Ruimte voor ontwikkelingen en waarborgen voor kwaliteit als doelstelling De Omgevingswet moet bijdragen aan het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit. En zo zullen wij de omgevingswet ook gebrui ken: als hulpmiddel voor ruimte voor ontwikkelingen en waarborgen voor kwaliteit van de leefomgeving in onze stedelijke regio. Daarbij benutten wij de mogelijkheden en instrumenten die de wet biedt, zoals de omgevingsvisie, omgevingsprogramma s, het omgevingsplan en omgevingsvergunningen. De kwaliteit van de leefomgeving in onze stedelijke regio komt voort uit verscheidene elementen die samen bijdragen aan een goed functionerende regio: Kwaliteiten van afzonderlijke plekken en buurten, waar we bijvoorbeeld wonen, werken of recreëren. De kwaliteit van zo n plek of buurt is de optelsom van allerlei verschillende aspecten, zoals functionele en aantrekkelijke bebouwing, een prettige openbare ruimte en bereikbaarheid. Belangrijke vragen hierbij zijn bijvoorbeeld of de inrichting goed past bij de functie van de buurt of plek, of de gebouwen, de privéruimte en de openbare ruimte elkaar op een goede en prettige manier aanvullen, of de buurt veilig is, duurzaam, gezond, vitaal en vrij is van hinder en overlast, etcetera. Afhankelijk van functie en karakter van een buurt of plek kan meer of minder regulering van veranderingen in de leefomgeving gewenst zijn (denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen de binnenstad en de Stevenshof, en tussen Rooseveltstraat en Bio Science Park). De manier waarop kwaliteiten van verschillende plekken en buurten elkaar aanvullen, zowel in de stad als in de regio ( complementariteit ). Bij deze complementariteit gaat het bijvoorbeeld om vragen als: beschikken de buurten tezamen over voldoende studentenhuisvesting om als universiteitsstad en kennisregio te kunnen blijven floreren? Over voldoende sociale huurwoningen? Bedrijfsruimte? Basisscholen? Zorgvoorzieningen? Speeltuinen, parken en sportterreinen? Etc. De manier waarop al die plekken en buurten met elkaar verbonden zijn, met infrastructuur zoals waterwegen, groenverbindingen en auto-, fiets-, OV- en wandelnetwerken. Programmavisie Omgevingswet 7

8 Met toepassing van de instrumenten van de Omgevingswet streven we naar een hogere kwaliteit van de fysieke leef Gebiedsgerichte omgeving in afzonderlijke plekken en buurten, van alle plekken aanpak met een en buurten als geheel in één stedelijk gebied en van de onder stapsgewijze invoering linge verbondenheid van al die plekken en buurten in stad en regio. Integraliteit is sociaal, maatschappelijke en econo Leidse gemeenteraad, mische doelen daarbij een sleutelwoord, waarin gebieds 26 mei 2016 gerichte aanpak en sectorale belangen samenkomen. Met een integrale afweging van belangen, waarin de drie verschillende invalshoeken kunnen worden meegewogen, is de ontwikkeling van de leefomgeving van en voor onze burgers het beste af. Eigentijdse informatievoorziening en dienstverlening als middel De informatievoorziening en dienstverlening van de gemeente op het gebied van de leefomgeving is erop gericht om inwoners en initiatiefnemers in staat te stellen om kwaliteit te behouden, te versterken en toe te voegen. Ook willen we de inzichtelijkheid, de voorspelbaarheid en het gebruiksgemak van het omgevingsrecht in de gemeente vergroten. [Participatie met] Ons beleid voor informatievoorziening en dienstverlening met betrekking tot de aandacht voor burgers leefomgeving baseren we op landelijke overheidsdoelstellingen voor digitalisering, zoals die door VNG-KING en de Vereniging van Directeuren voor Publieks dienst die minder goed uit verlening zijn geformuleerd met provincies, waterschappen en rijks overheid. Kort de voeten kunnen op gezegd komen deze erop dat we informatie en diensten zo veel mogelijk digitaal de digitale snelweg aanbieden, zodat burgers altijd toegang hebben tot relevante informatie en ze hun zaken zo veel mogelijk zelf kunnen regelen. Informatie over de leefomgeving Leidse gemeenteraad, ontsluiten we digitaal, op een manier die aansluit op behoefte van gebruiker 26 mei 2016 (variërend van leek tot professional). We streven naar een gelijke informatiepositie van burgers, partners in de stad en overheid. Daarmee bevorderen we zelfredzaamheid, actieve partici patie en eigen initiatief om de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om informatie over wat er wel en niet is toegestaan aan veranderingen in de leefomgeving op een bepaal de plek, en welke projecten er eventueel op stapel staan. Digitalisering? Face-to-face dienstverlening zetten we alleen in als dit toe gevoegde Een belangrijk thema, waarde heeft voor burgers en overheid, onder het motto lichte ondersteuning waar het kan, intensieve ondersteuning waar het maar pas op voor het moet. Voor burgers die geen gebruik kunnen maken van internet voorop lopen. organiseren overheden een vangnet, bijvoorbeeld in de vorm van specifieke face-to-face dienstverlening. Voor standaardveranderingen Leidse gemeenteraad, 26 mei 2016 in de leefomgeving hanteren we een standaardwerkwijze. Succesvol standaardiseren is óók: beslissen waar een standaardbenadering niet effectief is. In niet-standaardsituaties kiezen we voor maatwerk, waarmee de gemeente minder als toet ser en meer als begeleider van (voorgenomen) veranderingen in de leefomgeving zal optreden. Differentiatie is daarbij onvermijdelijk en zelfs wenselijk. Om regeldruk te minimaliseren en dienstverlening te verbeteren werken we daarbij met medewerkers die inhoudelijke deskundigheid combineren met adviesvaardigheden en een integrale blik. Zij beschikken over een zo groot mogelijk mandaat om namens de gehele gemeentelijke organisatie te kunnen handelen. Programmavisie Omgevingswet 8

9 Democratisch gelegitimeerde kaderstelling en besluitvorming als waarborg Integrale afweging van belangen : dat is een kernelement van de Omgevingswet. De eindverant woordelijkheid voor die integrale belangenafweging ligt bij de gekozen volksvertegenwoordiging (de gemeenteraad). Met beleidskaders en met kaders voor gebiedsontwikkeling kan de gemeenteraad regels opstellen waarmee het college (en namens het college de ambtelijke organisatie) de Omgevingswet kunnen uitvoeren. De gemeenteraad heeft in mei 2016 nadrukkelijk aandacht gevraagd voor het democratische gehalte van besluitvorming in relatie tot participatie. Bij implementatie en uitvoering van de Omgevingswet is het van belang goed te bezien wie in besluit vorming het laatste woord heeft, en hoe inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties in besluitvorming kunnen participeren. Flexibilisering is interessant, mits er veel aandacht is voor de rechtszekerheid zoals de rechtsmiddelen en toegang tot het recht. Voor uitvoering van de Omgevingswet streven we naar een steeds beter samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving in beleid, regelge ving, besluitvorming, ontwikkeling, uitvoering, vergunningverlening, toezicht en handhaving. Dat begint met democratisch gelegitimeerde Leidse gemeenteraad, besluitvorming. De Raad voor Openbaar Bestuur 26 mei 2016 heeft in recente publicaties vier elementen benoemd die daaraan bijdragen, en die wij in de uitvoering van de Omgevingswet ter harte nemen: Input. Belanghebbenden kunnen hun stem laten horen, zodat hun belang kan worden mee gewogen in besluitvorming. Daarom streven we in besluitvorming naar een goede representativiteit en participatie van belanghebbenden. Bij gebieds- en planontwikkeling kunnen dat omwonenden zijn, maar ook andere belanghebbenden, zoals winkeliers, ondernemers, zorginstellingen, Omgevingsdienst, RDOG, politie, brandweer, waterschap etc. Kaderstelling. Met het instrumentarium van de Omgevingswet van de gemeenteraad richting geven aan de ontwikkeling van de leefomgeving. Nadat betrokkenen hun standpunten hebben gegeven, is het aan het bevoegd gezag (gemeenteraad of namens de raad het college) om tot een integrale belangenafweging te komen en beslissingen te nemen over beleid (bijvoorbeeld over gewenste kwaliteitsniveaus, wijkontwikkeling en voorzieningenniveaus), over kaders (bijvoorbeeld in een omgevingsplan, met wijziging van bestemmingen, transformatie van laag- naar hoogbouw etc. ) of over vergunningverlening (vanwege de grotere afwegingsvrijheid voor gemeenten). Die integrale benadering is een belangrijk element in de kwaliteit van besluitvorming. De overheid treedt daarbij op als de hoeder van het algemeen belang. Overigens is in de kaderstelling een combinatie mogelijk van enerzijds zelfbindende (niet bij de rechter afdwingbare) regels en anderzijds regels en besluiten waarop burgers zich kunnen beroepen bij de rechter. De eerste categorie leent zich goed voor gebiedsvisies met een wensbeeld, de tweede categorie is bedoeld voor normen die gehandhaafd moeten kunnen worden. Een goed evenwicht tussen deze twee vormen van kaderstelling kan bijdragen aan een van de hoofddoelen van de Omgevingswet: afname van regeldruk en versnelde en verbeterde besluitvorming over projecten. Uitvoering conform eerdere besluiten. Consistentie is hierbij van belang. Wanneer de overheid besluit om in de uitvoering af te wijken van eerder vastgesteld beleid, tast dat voorspelbaarheid en rechtszekerheid aan. Dit is een belangrijk aandachtspunt, onder meer bij de verplichte overgang van (een grote hoeveelheid) bestemmingsplannen naar één omgevingsplan. Vergunningverlening, Programmavisie Omgevingswet 9

10 toezicht en handhaving blijven we eigentijds, efficiënt en effectief organiseren. Dat doen we op manieren die passen de kaders die de gemeenteraad stelt voor de ontwikkeling van de leef omgeving. Vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn uitvoeringsinstrumenten waarvan aard en karakter zal veranderen, deels naar aanleiding van verandering in wetgeving en deels naar aanleiding van lokaal beleid. Verantwoording afleggen en leren van uitkomsten en van de manier waarop die tot stand zijn gekomen (procesgang). Een van de doelen van de Omgevingswet is om bij te dragen aan het doel matig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving om maatschappelijke functies te vervullen. Door doelmatig alle instrumenten die de gemeente inzet om de Omgevingswet uit te voeren, periodiek tegen het licht te houden, ontstaan mogelijkheden om te leren en te verbeteren. Met elkaar werken aan stapsgewijze verbetering als houding De veranderingen die de Omgevingswet met zich meebrengt, grijpen we aan om stapsgewijs ver beteringen door te voeren. Beleidsdoelstellingen gaan we bijvoorbeeld stapsgewijs aanpassen en onze informatievoorziening en dienstverlening gaan we stapsgewijs verbeteren. Ook evalueren we hoe kaderstelling en besluitvorming functioneert in het licht van de bedoeling van de Omgevingswet, waarbij we ook letten op kosten en risico s. Overigens zijn we voor deze verbeteringen mede afhankelijk van de ruimte die de rijksoverheid Regionale samenwerking? gemeenten toestaat. De ervaringen met decentralisa Een pragmatische aanpak, ties uit het sociale domein zijn wat dat betreft niet kijken waar het kan. onverdeeld positief; hoewel lokale beleidsvrijheid door landelijke politici met de mond wordt beleden, zien we Leidse gemeenteraad, in het sociale domein nog veel bemoeizucht en regel 26 mei 2016 druk vanuit Den Haag. Regionale samenwerking niet-vrijblijvend Bij beleidsvoorbereiding en -uitvoering werkt de gemeente Leiden graag samen met de buurgemeenten in de Leidse regio (Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten en Zoeterwoude). Dat geldt ook bij de imple mentatie en uitvoering van de Omgevingswet. Dat is een complexe operatie, zelfs voor één gemeente. Samenwerking kan daarom niet vrijblijvend zijn ze moet de realisatiekracht en bestuurlijke slagkracht helpen vergroten voor alle deelnemers, waaronder Leiden zelf. De organisatievorm van de samenwerking moet daarbij passen. ORGANISATORISCHE VERANDERAANPAK Omgevingswet Een van de doelen van de Omgevingswet is om een integrale afweging van belangen tot stand te brengen. Dergelijke integrale afwegingen van belangen zijn al onderdeel van de Leidse manier van werken, maar die krijgt nu een extra impuls doordat allerlei sectorale regelgeving opgaat in de Omgevingswet. Naar aanleiding van invoering van de Omgevingswet intensiveren we ons streven naar integraliteit. We combineren inhoudelijke deskundigheid, die ook een deelterrein kan betreffen, met een integrale manier van werken. Die manier van werken heeft impact op de cultuur, gedrag en competen ties binnen onze organisatie. Meer integraal werken vraagt om een andere rolopvatting, om nieuwe werkwijzen, en om competenties die ook centraal staan in de organisatieontwikkeling Met Hart voor de Stad die we in 2014 in gang hebben gezet. Programmavisie Omgevingswet 10

11 Rolopvatting Meer integraal werken brengt verandering in zowel de rol van ambtenaren als van bestuurders. Het gaat dan enerzijds over de samenwerking in de ambtelijke organisatie; samenwerking tussen de verschillende teams met hun eigen doelstellingen. Het gaat anderzijds over de rolverhouding tussen politiek en bestuur, tussen gemeenteraad en college van B&W (sturen versus loslaten). Nieuwe werkwijzen Meer integraal werken betekent ook meer in interactie met de stad en de regio; met burgers, onder nemers en betrokken partijen. De Omgevingswet vraagt om meer ruimte voor van buiten naar binnen werken, voor burgerparticipatie, voor ideeën en eigen initiatief van burgers en partijen in de stad en de regio. Bestaande werkwijzen ontwikkelen we (nog meer) van sectoraal naar meer integraal en meer gebiedsgericht. We bezien doelstellingen steeds in de gemeentebrede context, dus niet alleen binnen die van het eigen kennisdomein of het eigen team. We kijken naar het integrale resultaat van onze inspan ningen voor een totaal gebied en de synergie die hiermee tot stand komt. Competenties Meer integraal en in interactie met de stad en de regio werken, dat vraagt om kwaliteiten en competen ties die daarbij passen. Het vraagt medewerkers om vanuit de initiatiefnemer te kijken en samen oplossingen te bedenken, met specifieke persoonseigenschappen en vaardigheden: communicatief, vaardigheden om intern en extern samen te werken, op basis van loslaten en vertrouwen, flexibiliteit, zelfwerkzaamheid en bereidheid tot co-creatie van oplossingen en faciliteren van initiatieven. Lerende organisatie De organisatieontwikkeling geven we vorm langs twee routes: verandering in het werk en het streven naar continu verbeteren. We ondersteunen dit met verschillende communicatie- en HRM-instrumenten. Voor de invoering van de Omgevingswet houden we deze aanpak ook aan; het traject zien we in feite als een verbijzondering van de ontwikkeling die we gemeentebreed in gang hebben gezet. Het is belangrijk om met elkaar in gesprek te gaan en te inventariseren hoe groot de impact is van de Omgevingswet op onze eigen organisatie en waar de verschillende aandachtspunten en kansen liggen om bestaande processen te verbeteren. We bouwen meerdere communities of practice waarin om te beginnen de teams die al aan de slag zijn met de Omgevingswet met elkaar in gesprek gaan: Waar lopen zij tegenaan? Wat gaat goed? Wat kan beter? Deze teams raken op deze wijze onderling verbonden door hun gezamenlijke praktijk, door wat zij geleerd en ervaren hebben en door hun onderlinge interactie. We delen deze inzichten met de hele Leidse organisatie. De communities of practice dragen zo bij aan de lerende organisatie die we willen zijn. Een lerende organisatie die open staat voor veranderingen in de omgeving en reflectie aanmoedigt op wat anders kan om uiteindelijk te komen tot veranderen, vernieuwen en/of verbeteren van gedrag. Programmavisie Omgevingswet 11

12