Voorjaarsnota provincie Groningen

Transcriptie

1 Voorjaarsnota 2012 provincie Groningen versie PS 27 juni

2 2

3 Inhoudsopgave DEEL 1. HOOFDLIJNEN VAN BELEID (KOERSVERHAAL)... 7 INLEIDING BESTUUR ECONOMIE EN WERK CULTUUR EN EVENEMENTEN ENERGIE EN KLIMAAT LEEFBAARHEID, VOORZIENINGEN EN ZORG MOBILITEIT, INFRASTRUCTUUR EN GRIJS MILIEU RUIMTE EN LANDSCHAP FINANCIËN PERSONEEL EN ORGANISATIE DEEL 2. FINANCIEEL KADER SAMENVATTING EN CONCLUSIES FINANCIEEL PERSPECTIEF Ontwikkeling flexibel budget op basis van aanvaard beleid Uitvoering voorgenomen bezuinigingen Knelpunten bij uitvoering bezuinigingen Vermogenspositie, reserves en investeringen Reserve Compensatie dividend Essent Reserve ESFI Rendementsmodel Essent-middelen Uitvoering motie 2 Integrale Bijstelling Cofinanciering Kompas Stand van zaken Stand van de reserve Cofinanciering Kompas Stand projecten Provinciale Meefinanciering Stand van zaken Stand van de reserve Provinciale Meefinanciering Stand projecten RSP-ZZL ESFI MIT Blauwestad Onzekerheden Bestuursafspraken Rijk-gemeenten- provincies-waterschappen, uitwerken Deelakkoorden CAO Afwijkende ontwikkelingen van inflatie en rente Wet Houdbare overheidsfinanciën (HOF) Stabiliteitsprogramma Nederland (principeakkoord d.d. 26 april 2012) DEEL 3. BELEIDSWIJZIGINGEN BELEIDSWIJZIGINGEN PER PROGRAMMA Leven en wonen in Groningen Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Ondernemend Groningen Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid

4 Bereikbaar Groningen Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Karakteristiek Groningen Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Schoon/veilig Groningen Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Energiek Groningen Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Gebiedsgericht Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Bestuur Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Bedrijfsvoering Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid Algemene Dekkingsmiddelen Knelpunten aanvaard beleid Substitutievoorstellen met een andere bestemming Voorbeslag Voorjaarsnota Knelpunten bezuinigingen Majeure incidentele knelpunten Nieuw beleid

5 DEEL 4. BIJLAGEN BIJ VOORJAARSNOTA BIJLAGE 1.1. UITGANGSPUNTEN MEERJARENRAMINGEN BIJLAGE 1.2. KAPITAALLASTEN, BESPAARDE RENTE EN DIVIDENDEN BIJLAGE 1.3. APPARAATSKOSTEN PERSONEEL BIJLAGE 1.4. OPBRENGST OPCENTEN MOTORRIJTUIGENBELASTING BIJLAGE 1.5. UITKERING PROVINCIEFONDS BIJLAGE 1.6. SUBSTITUTIEVOORSTELLEN BIJLAGE 2. INCIDENTELE MAJEURE KNELPUNTEN EN VOORSTELLEN NIEUW BELEID BIJLAGE 3. RESERVES EN INVESTERINGEN Financiële recapitulatie reserves Beschrijvingen per reserve Investeringen ten laste van reserves BIJLAGE 4.1. PROVINCIALE MIT BIJLAGE 4.2. BESTEDINGEN 2012 COFINANCIERING KOMPAS BIJLAGE BESTEDINGEN 2012 PROVINCIALE MEEFINANCIERING BIJLAGE BESTEDINGEN 2012 INNOVATIEF ACTIEPROGRAMMA GRONINGEN BIJLAGE BESTEDINGEN 2012 INNOVATIEF ACTIEPROGRAMMA GRONINGEN BIJLAGE 4.4. BESTEDINGEN 2012 RSP-ZZL DEEL 5. BEGROTINGSWIJZIGINGEN

6 6

7 Deel 1. Hoofdlijnen van beleid (Koersverhaal) Inleiding In 2008 is de economie wereldwijd ernstig getroffen door de kredietcrisis. Overheden in de westerse wereld hebben aanvankelijk veel middelen gestoken in het voorkomen van een crash van het financiële systeem. Vervolgens is een stimulerend beleid gevoerd om de economie gaande te houden. Deze maatregelen hebben weliswaar effect gehad, maar de economische ontwikkeling is nog steeds niet uit de crisis geraakt en de financiële crisis raakt steeds harder de reële economie. Burgers en ondernemers voelen de teruglopende bestedingen, de werkloosheid loopt op, de woningmarkt staat er slecht voor en het vooruitzicht op een spoedig herstel is zeer onzeker. De gevolgen zijn merkbaar in de provincie Groningen. De noodzaak om overheidsuitgaven onder controle te brengen, gaat gepaard met bezuinigingen die de provincie en gemeenten raken. Wij hebben in 2010 tamelijk diep in de begroting van de provincie gesneden. In 2011 was er na de verkiezingen beperkt ruimte voor nieuw beleid. In het collegeakkoord en de voorjaarsnota 2011 heeft dat tot keuzes voor nieuwe bestedingen geleid, in het bijzonder om duurzame (economische) ontwikkeling in onze provincie te stimuleren. Door de meest recente bezuinigingsronde komen wij opnieuw voor de noodzaak te staan om onze ambities bij te stellen. De precieze omvang en reikwijdte van de gevolgen van het aangekondigde pakket rijksmaatregelen is nog niet duidelijk, maar nopen tot ingrijpen. Wij zullen hiertoe aanvullende voorstellen doen, zodra de exacte aard en omvang duidelijk zijn. Na een periode van enkele decennia van sterke economische groei, waarin de provincie samen met andere overheden een krachtige ontwikkelingsagenda voerden, met veel nieuwe grootschalige projecten en een forste woningbouwopgave, zal het dit decennium meer in het teken staan van het uitvoeren, herijken en voltooien van bestaande plannen. In regionaal verband moeten ramingen voor woningbouw en bedrijventerreinen worden aangepast en gesaneerd. Wij hebben stappen in dat proces gezet, onder meer in de regio Groningen Assen, en zullen verdere stappen gezamenlijk met de regionale partners gaan zetten. Hoewel middelen schaars zijn, handhaven wij onverkort onze ambitie om de economische ontwikkelingen te stimuleren, de leefbaarheid te verbeteren en onze leefomgeving naar een kwalitatief hoger niveau te brengen. Om Groningen duurzaam te ontwikkelen, beschikken wij nog over het vermogen dat is verkregen uit de vervreemding van ons aandeel in het energiebedrijf Essent. Wij werken met volle kracht aan het verder in uitvoering krijgen van het RSP-pakket en ons MIT. Dit leidt tot verbetering van het vestigings- en investeringsklimaat, en daarmee tot een versterking van economie en werkgelegenheid. Wij helpen hiermee de bedrijfstak bouw en infrastructuur, die met de recessie te kampen heeft. De taakverdeling en verhouding tussen overheden is aan wijziging onderhevig. Het Rijk bezuinigt en decentraliseert. Dat heeft gevolgen voor ons provinciale domein onder meer: een versterkte rol van provincies op het terrein van Ruimtelijke Ordening, verantwoordelijkheid voor natuur en landschap, zij het met sterk ingeperkte rijksmiddelen, nieuwe vormen van bestuurlijk toezicht. In dit Koersverhaal werken we het collegeprogramma Energiek en scherp aan de wind verder uit en formuleren wij onze verder uitgewerkte plannen en ambities voor deze periode en geven we een doorkijk naar de langere termijn. Wij volgen daarbij de hoofdstukindeling van het coalitieprogramma. In deze Voorjaarsnota presenteren wij een begrotingsbeeld dat sluitend is tot en met 2015, met een beperkte ruimte in het flexibel budget. Wij stellen voor deze resterend beschikbare begrotingsruimte nog niet aan te wenden, totdat later dit jaar meer zekerheid is verkregen over de doorwerking van rijksbezuinigingen. 7

8 1. Bestuur Communicatie Focus en Zichtbaar De provincie van morgen moet voor de burger een herkenbare bestuurslaag zijn, die laat zien waaraan zij haar legitimiteit dankt. De aloude vraag waartoe zijn wij hier op aarde geldt ook voor de provincie: je moet kunnen laten zien dat je nuttig en nodig bent, opdat inwoners in onze provincie hun brood kunnen verdienen, in sterke gemeenschappen goed kunnen leven in een leefomgeving waarin economie en ecologie beter met elkaar in balans komen. De provincie Groningen heeft een duidelijk herkenbare identiteit. De inwoners voelen zich Groninger. De buitenwereld volgt de overheid kritisch. Het vertrouwen is aan erosie onderhevig. Inwoners willen meestal vooral dat de overheden gewoon hun werk doen, aanspreekbaar zijn op resultaten en hun problemen herkennen en erkennen. In de ogen van burgers en bedrijven worden de diverse bestuursorganen vaak tot één geheel beschouwd: de overheid. Enerzijds willen we de zichtbaarheid van de provincie vergroten door actief en structureel te communiceren over de topthema s van ons beleid (Werk, Energie en Leefbaarheid) en de effecten van dat beleid. Anderzijds is de zichtbaarheid het grootst als we de mensen opzoeken en de dialoog aangaan. We willen proactief uitdragen waar dit college voor staat. Niet een totale omwenteling van eerder ingezette bestuurstijl, maar wel vernieuwend voor wat betreft de aanpak van vraagstukken die beleidsmatige samenhang vragen. Hierbij wordt nadrukkelijk de intentie van cocreatie van beleidsvorming en uitvoering betrokken door de omgeving te betrekken en laten meedenken en meedoen. Tijdens deze interactieve processen, bijeenkomsten en inspraakavonden is de provincie voor de inwoners heel zichtbaar. De ambitie van dit college is een communicatief beleid te realiseren met oog en oor voor wat er speelt in de samenleving, in samenspraak met belanghebbenden. Met als resultaat: draagvlak voor en betrokkenheid bij het provinciaal beleid. Robuuste gemeenten In 2012 zullen wij de in 2011 gestarte discussie met gemeenten om te komen tot een wezenlijke versterking van de bestuurskracht en samenwerking tussen gemeenten verder uitkristalliseren. De gemeenten evalueren de samenwerking in clusterverband in de eerste helft van Wij werken hierin nauw samen met de Vereniging van Groninger Gemeenten. Wij stellen in deze periode de provinciale ontwerpvisie en de vlekkenkaart op. Beide trajecten komen in de tweede helft van 2012 bij elkaar. De uitkomsten dienen als input voor een visitatiecommissie, die een oordeel gaat geven over de bestuurlijke organisatie in de provincie Groningen. Omdat het openbaar bestuur ten dienste staat van de burger vinden wij het van groot belang dat burgers, bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld worden betrokken bij de gesprekken die daarover gevoerd gaan worden. Interbestuurlijk toezicht Het kabinet heeft, naar aanleiding van adviezen van de commissie Oosting in 2007, besloten dat het stelsel van interbestuurlijk toezicht (het toezicht van de ene overheid op de andere overheid) vereenvoudigd moet worden. Gevolg hiervan is de nieuwe wet Revitalisering Generiek Toezicht (Wrgt), die waarschijnlijk per 1 januari 2013 zal ingaan. Hiermee verandert het interbestuurlijke toezicht van karakter: voorop staat het vertrouwen in horizontale verantwoording (B&W aan gemeenteraad; GS aan PS), het verticale toezicht (provincie op gemeente; Rijk op provincie) is sober en risico-gestuurd. Als de wet in werking treedt, is de provincie ook verantwoordelijk voor het interbestuurlijke toezicht op de taken waar voorheen de VROM-inspectie op toezag. Om goed voorbereid te zijn op het nieuwe toezichtsregime zijn we samen met de gemeente Hoogezand-Sappemeer een pilot gestart. De komende maanden implementeren we de uitkomsten en aanbevelingen van deze pilot in onze ambtelijke organisatie en bij de overige Groninger gemeenten. Hiermee beginnen we inhoud te geven aan het interbestuurlijk toezicht-nieuwe stijl. We doen dit in overleg met de VGG waarbij we het eerste jaar als een experiment beschouwen, Europa Het Europese beleid ( ) staat ten dienste van het behalen van de EU2020-doelen: slimme, groene en inclusieve groei. Dit jaar is een spannend jaar als het gaat om de verdeling van de Europese middelen. 8

9 In het voorjaar van 2012 wordt door Brussel het Gemeenschappelijk Strategisch Kader (GSK) gepubliceerd. Dit kader vertaalt de doelen van de EU2020 strategie in investeringsprioriteiten van de Europese Unie voor het cohesie-, plattelands- en visserijbeleid. Op basis van dit kader moet een partnerschapcontract worden opgesteld tussen de lidstaat en de Europese Commissie. De lidstaat is verplicht om een partnerschap te organiseren met regionale en lokale overheden, sociale partners en met maatschappelijke organisaties. Het Rijk streeft ernaar om rond de zomer de contouren van een partnerschapcontract zichtbaar te hebben en het contract eind 2012 gereed te hebben. Het Rijk heeft de voorkeur voor het centraal aansturen van de middelen, en deze (vooral) in te zetten in de economische topgebieden (Noord- en Zuid-Holland en Noord-Brabant) en topsectoren. In dat geval gaan er in verhouding aanzienlijk minder middelen naar de regio Noord Nederland. Bij een evenredige verdeling zou ongeveer 10% beschikbaar zijn voor het Noorden. Wij zetten, samen met Fryslân en Drenthe in SNN-verband, in op regionale aansturing en op een meer dan evenredig aandeel. Ook maken we zo optimaal mogelijk van onze zetel in het Comité van de Regio s, de North Sea Executive Committee en het bestuur van het Huis van de Nederlandse provincies. Daarnaast zetten wij in op het uitbouwen van de samenwerking in Europa, zowel in Duitsland alsook de Noordzeelanden. SNN In 2012 stellen we in SNN-verband de Ruimtelijk Economische Visie Noord-Nederland op. Er is een aantal actuele vraagstukken en opgaven zoals demografische ontwikkeling, klimaatverandering, energietransitie, overgang naar een kenniseconomie en toekomstige schaarste op de arbeidsmarkt die om een antwoord vragen. Deze maken onderdeel uit van een nieuwe ruimtelijk-economische visie en daarvan af te leiden agenda. Aanpak op noordelijk niveau lijkt hiervoor het meest geëigend te zijn vanwege het grensoverschrijdend karakter van deze thema s. De verander(en)de rolverdeling tussen de centrale (Rijk) en decentrale overheid (provincies, gemeenten) maakt dat de ruimtelijke en regionaal-economische ontwikkeling de verantwoordelijkheid van de regio zelf is. Dat betekent niet slechts dat de regio een grotere vrijheid heeft voor het maken van beleidskeuzen, maar ook dat de beoogde ontwikkeling grotendeels zelf tot stand gebracht dient te worden. Dat vraagt een nadere invulling van de rol van provincies en gemeenten en van het SNN als samenwerkingsverband. Er wordt bezuinigd bij alle overheden. De budgetten we voorheen beschikbaar hadden voor economische stimulering, stedelijke ontwikkeling en een vitaal platteland drogen op. Om de gewenste ontwikkeling toch tot stand te brengen zijn nieuwe samenwerkingsconstructies nodig. De regio is daarbij meer op eigen financieringskracht aangewezen. Dit laat onverlet dat geprobeerd zal moeten worden ook de mogelijkheden voor financiële steun van EU en Rijk te benutten. Dit betekent bijvoorbeeld. dat waar mogelijk aansluiting bij de gewijzigde Europese focus* en het Deltaprogramma wordt gezocht. De Ruimtelijke economische agenda komt tot stand na consultatie van verschillende belanghebbenden en belangenvertegenwoordigers. De eerste opzet voor een visie verwachten wij rond de zomer. 2. Economie en werk Economie Begin 2012 is het Economisch Actieprogramma Groningen vastgesteld. In dit programma hebben wij onze visie en acties voor onze regionale economie beschreven. We geven daarmee richting aan de acties om de economie verder te versterken. We werken aan nieuwe werkgelegenheid en gaan initiatieven bevorderen. Want het gaat natuurlijk om werk en om zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden en te krijgen. Groningen is een vitale en ondernemende provincie waar iedereen moet kunnen meedoen en meetellen. Arbeidsmarkt Voor vitale bedrijven en instellingen en participerende mensen is een goed functionerende arbeidsmarkt cruciaal. Daarmee maak je een sterke en innovatieve economie. Daarom investeren wij in een vraag-aanbod afstemming per branche /sector en het oplossen van knelpunten daarin. 9

10 Versterken wij de structuur van samenwerking tussen onderwijs, overheid en ondernemingen (3 O s), zetten het arbeidsmarktonderzoek provinciebreed in en bevorderen de participatie in het arbeidsproces van kwetsbare groepen. Bijzondere aandacht hebben we voor de effecten van de invoering van de Wet werken naar vermogen. We zoeken in de komende periode hierin samenwerking met vooral de Oost Groningse gemeenten. Beleidsprioriteiten De beleidsprioriteiten die wij in ons economisch beleid hebben aangebracht voor de komende jaren zijn: - Energie. - Healthy Ageing / Life Sciences. - Biobased Economy / Agribusiness. - Stuwend MKB. Deze beleidsprioriteiten hebben wij vastgesteld tegen de achtergrond van de wetenschap dat de toekomst van onze regionale economie sterk afhankelijk is van de mate waarin succesvol kan worden ingespeeld op trends in onze samenleving. Trends zoals: transitie naar een duurzame energie, toenemende vergrijzing en ontgroening, toenemend gebruik van hernieuwbare grondstoffen en het toenemende belang van kennis. Wij zien dat Groningen, op de sector Energie na, nog te weinig robuuste clusters van toonaangevende bedrijven, MKB en kennisinstellingen. Met de inzet op de clusters Healthy Ageing en Agribusiness/ Biobased Economy willen we de kansen in die sectoren benutten. Topsectoren Het door het Rijk geformuleerde topsectorenbeleid met negen topsectoren sluit goed aan op de focus die wij hebben aangebracht met onze beleidsprioritering. Ondernemers en onderzoekers van de negen topsectoren bundelen hun krachten samen met overheden om met excellente wetenschap innovatieve producten en diensten te ontwikkelen. Om de bovenstaande doelen te bereiken hebben we bij de start van ons college extra provinciale middelen vrijgemaakt voor: promotie vestigingsklimaat, arbeidsmarktbeleid, innovatie in de landbouw, versterking van de toeristische infrastructuur, duurzaamheid/innovatie MKB en intensivering van contacten met Duitsland. Daarnaast putten en combineren we financiële middelen uit verschillende reguliere en doorlopende programma s zoals het Interreg IV A/B programma, Waddenfonds, PLG/Leader, RSP/ZZL middelen, Innovatief Actieprogramma Groningen en het Fonds Provinciale Meefinanciering. Deze middelen zetten we in voor de duurzame versterking van de economische structuur en de regionale kenniseconomie waarbij we streven naar een ontwikkeling van de werkgelegenheid die positiever is dan het landelijk gemiddelde. Deregulering Wij willen waar mogelijk de regeldruk bij bedrijven onderzoeken en reduceren. Daar stellen we middelen voor beschikbaar. Inmiddels zijn we begonnen met een interne verkenningsfase, waarin mogelijkheden van deregulering bij de provincie Groningen in kaart worden gebracht. Dit moet uitmonden in een voorstel met kansrijke projecten waarmee we aan de slag kunnen. Dergelijke projecten kunnen variëren van het doorlichten van bestaande regels en procedures (wet) tot het verbeteren van de dienstverlening, het stroomlijnen van klantencontacten (loket) tot veranderen van de regelcultuur waaronder verandering houding en gedrag van ambtenaren en van politiek en bestuur (beleving). Duurzame landbouw Landbouw is in onze provincie een belangrijke economische drager. De landbouw staat voor grote uitdagingen. Vanuit Europa, de maatschappelijke organisaties, de sector zelf en vanuit de politiek (ook de Groningse) is er sprake van een toenemende druk op de landbouw. Het moet 'anders', het moet duurzamer. De Europese Unie zal na 2013 het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) hervormen. Waarschijnlijk gaat de inkomenssteun voor onze boeren flink omlaag en wordt deze meer dan ooit gekoppeld aan duurzaamheideisen en vergroening. 10

11 Onze ambitie is helder: wij willen dat de landbouw in de Provincie Groningen koploper wordt in de duurzame ontwikkeling. Onder duurzaam verstaan wij: zorgen dat we ook in de toekomst prettig kunnen blijven wonen en ondernemen op het Groningse platteland. Het gaat om gezonde natuur en biodiversiteit, een economisch gezonde landbouwsector en een vitaal platteland. Om invulling aan onze ambitie te geven, zetten wij in op twee sporen. Het eerste spoor is dat wij een integrale visie op de duurzame toekomst van de landbouw op de (middel-) lange termijn zullen formuleren. Deze visie organiseren wij op basis van een dialoog met de sector, maatschappelijke organisaties en burgers. Omdat het een visie betreft over de (middel-)lange termijn zal de dialoog niet leiden tot (fundamentele) wijzigingen in het bestaand beleid met betrekking tot schaalgrootte, zoals weergegeven in en Provinciaal Omgevingsplan (POP), in de Omgevingsverordening en in het ontwerp Partiële Herziening Omgevingsverordening Het tweede spoor is dat wij projecten ondersteunen die kunnen leiden tot systeemsprongen richting een duurzame landbouw. Een mogelijke paraplu voor de projecten is een Agrodeal Noord-Nederland. Groningen Seaports Groningen Seaports heeft de jaarrekening 2011 met zwarte cijfers geschreven. Afgelopen jaar werd een record aan overslag van goederen behaald. Er is gestart met de Groene Havenvisie 2030: er is een proces in gang gezet waarin met veel betrokken stakeholders wordt gewerkt aan een nieuw perspectief, die naar verwachting in 2012 kan worden vastgesteld. Ook worden er ook nadere stappen gezet in het verzelfstandigingsproces van Groningen Seaports. Door een speciaal ingestelde werkgroep wordt gewerkt om (financiële) informatie bij elkaar te brengen. Verder zijn er nog nadere onderzoeksvragen opgesteld om te komen tot een succesvolle afronding van het proces. De afronding wordt in 2012 verwacht. Groningen Airport Eelde Begin 2012 heeft de Raad van State uitspraak gedaan met als resultaat dat Groningen Airport Eelde door kan met de baanverlenging. Concreet gaan we dit jaar aan de slag met een daarop te baseren businesscase. Een van de doelen hierbij is een verlaging van de overheidsbijdragen. In 2012 verwachten we de businesscase rond de baanverlenging te kunnen afronden. 3. Cultuur en evenementen Cultuur In 2012 zullen wij uitvoering geven aan het laatste jaar van de huidige cultuurnota Stroomversnelling II Daarin zijn drie programma s opgenomen die betrekking hebben op cultuurbereik en cultuurparticipatie, het erfgoedbeleid in Het Verhaal van Groningen en de Dynamiek in de Kunsten. Ook geven wij in 2012 uitvoering aan de provinciale taak vanuit de Mediawet door RTV Noord te subsidiëren. Begin 2012 hebben uw Staten de cultuurnota Het Verhaal van Groningen voor de periode vastgesteld. Dit jaar zullen wij onderdelen uit de nieuwe cultuurnota verder uitwerken. Wij hebben in 2012 de subsidiebeschikkingen vastgesteld en maken met de instellingen prestatieafspraken. Daarnaast werken wij diverse (Rijk)subsidieregelingen uit als de restauratieregeling monumenten, cultuureducatie met kwaliteit en het activiteitenbudget Het Verhaal van Groningen. Evenementen Eind 2010 hebben we de budgetten Middenevenementen en Grote Evenementen samengevoegd in een nieuwe subsidieregeling met de naam Budget Evenementen, in de vorm van een programma dat loopt van 2011 t/m Het programma kent de budgetten Grote Evenementen, Structurele projectsubsidies en Incidentele projectsubsidies. In de tweede helft evalueren wij het Budget Evenementen tussentijds. Daarbij kijken we of de gehanteerde criteria bewerkstelligen wat wij beogen. Ook nemen we de eerste ervaringen met het digitaal aanvragen mee dat voor dit budget mogelijk is vanaf mei 2012 en daarmee tevens een pilot voor de provincie Groningen is. 11

12 Regio van de Smaak Het project Hoofdstad van de Smaak krijgt vervolg in de vorm van Regio van de Smaak. Belangrijk doel is dat Groningers meer aandacht krijgen voor voedselproducten uit eigen regio. Daarbij richten we ons op producenten, leveranciers en consumenten: wij willen hen meer met elkaar in contact brengen. Een van de activiteiten in 2012 zijn zogenaamde Smaakdiners waarbij we netwerkvorming en kennisuitwisseling tussen leveranciers en producten willen stimuleren. Consumenten willen we onder andere bereiken met de voortzetting van de Ommelandermarkt, een interactieve kaart (ontwikkeld door de Natuur en Milieufederatie) en een TV-productie i.s.m. RTV Noord in het najaar. 4. Energie en klimaat Energie Begin 2012 hebben we het programma Energie vastgesteld. Met dit programma geven wij een nadere invulling aan ons streven om de provincie Groningen nog nadrukkelijker te positioneren als de Energy Valley / Energy Port van Nederland. Omdat energie een van onze topprioriteiten op het economisch vlak is, maar ook omdat we koploper willen zijn als het gaat om energietransitie. Fossiele brandstoffen zijn eindig en de komende periode moeten we de overgang maken naar een duurzame energiehuishouding. Hierbij zetten we niet alleen in op duurzame energieproductie, maar ook op energiebesparing. Energy Valley / Energy Port Noord-Nederland laat zich onder de naam Energy Valley zien als de energieregio van Nederland. De stichting Energy Valley is hierbij een van de drijvende krachten. In het opgestelde uitvoeringsprogramma is opgebouwd rond de vijf strategische pijlers (zie hieronder) en sluit aan op de Green Deal Noord-Nederland. De inzet is om invulling te geven aan de regionale groeikansen in de energiesector. Daarbij wordt gewerkt aan versterking van de inzet van bedrijven, instellingen en overheden. Onder de noemer Energyport ontwikkelt Noord-Nederland zich verder tot de toonaangevende regio waar opwekking en balancering van energie en bijbehorende kennisontwikkeling plaatsvindt. Het Energyport concept heeft zijn neerslag in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) gekregen. Wij willen dit concept met het Rijk en regionale partners verder uitbouwen. Strategische thema s In het Energieprogramma focussen we op vijf strategische thema s. Dat doen we samen met de drie andere Energy Valley provincies Drenthe, Fryslân en Noord-Holland. De strategische pijlers zijn: - Power production & balancing. - Decentrale energiesystemen. - (Groene) Gasrotonde. - Bio-based Energy. - Onderwijs & Onderzoek / Internationalisering. Deze focus sluit aan bij het nationale topsectorenbeleid van het ministerie van EL&I. Ook in de afgesloten Green deal Noord-Nederland zijn op alle vijf pijlers afspraken gemaakt. In de deal zitten bijna vijftig projecten. Voor drie van deze projecten, Energy Academy, groen gas project Sugar BV en Hansa Energy Corridor, is een budget binnen gehaald van bijna 10 miljoen euro. De andere projecten krijgen steun in de vorm van: status als demonstratiegebied, wegnemen belemmerende regelgeving en het beschikbaar stellen van kennis en personele capaciteit. Speerpuntprojecten Binnen de vijf strategische pijlers hebben we voor de komende vier jaar speerpuntprojecten. Met projecten dragen bij aan de internationale samenwerking, kennis en innovatie en tegelijkertijd aan de realisatie van duurzame energie projecten. 12

13 - Energy Academy Europe (EAE) / Energy College Dit jaar start de Energy Academy. Deze Academy moet in de komende jaren uitgroeien naar toonaangevend topinstituut. In samenwerking met de Energy Colleges wordt gezorgd voor een doorlopende leerlijn van MBO, HBO tot WO. Wij zorgen voor een financiële bijdrage zoals vastgelegd in de Green Deal, werken mee aan de totstandkoming van de businesscase en de governance structuur en dragen bij aan de (inter)nationale lobby. - Hansa Energy Corridor (HEC) / ENSEA (European North Sea Energy Alliance) Binnen het HEC wordt de Nederlands-Duitse samenwerking verder uitgebouwd. HEC zorgt voor een substantiële bijdrage uit Europese onderzoeksgeleden ten behoeve van HEC/EAE. Het HEC/ENSEA draagt bij aan de positionering als European region of Excellence on Energy. Samen met de RUG en Energy Valley zijn wij de trekker van dit samenwerkingsverband. - Offshore wind We willen de positie van het Noordelijke bedrijfsleven versterken voor offshore wind. De uistekende ligging en faciliteiten van de Eemshaven ten opzichte van toekomstige Nederlandse en Duitse windparken biedt een wenkend perspectief. We willen de positie van bedrijven in onze regio op gebied van montage, doorvoer en onderhoud van windmolens verbeteren. Om voldoende geschoold personeel voor deze taken te hebben ligt er een belangrijke rol voor de Energy Colleges. - Groen Gas We willen in Groningen per jaar zo n 50 miljoen kubieke meters groen gas gaan produceren. Er worden twee groen gas hubs gerealiseerd en we werken aan de oprichting van een handelsplatform voor groen gas. Daarnaast werken we aan randvoorwaarden zoals ruimtelijke inpasbaarheid, heldere regelgeving en financiële stimuleringsregelingen om de grootschalige productie van groen gas te realiseren. - Locale Duurzame Energiebedrijven (LDEB) De komende jaren zetten we ons er voor in om vier LDEB s in bedrijf te krijgen die zorgen voor levering van duurzame energie aan de deelnemers. Wij willen dat meer inwoners zelf actief aan de slag gaan met hun energievoorziening. Minder energie verbruiken, groene in plaats van grijze energie inkopen, zelf energie produceren en door dat samen te doen in buurten en dorpen versterkt tegelijk de sociale cohesie. Bij een gezamenlijk aanpak op lokale/regionale schaal verwachten wij ook meer resultaat, omdat er naast actieve initiatiefnemers ook deelnemers zijn die (passief) aanhaken. Wij zien een aantal mooie initiatieven, onder andere. Grunneger Power, Middag Humsterland, Zijldijk. Vandaar een actieplan met onder andere een Revolving fund ( ,--) en de komende vier jaar ,-- per jaar om financieel rendabele initiatieven te ondersteunen, communicatie om mensen te stimuleren en de inzet van een coördinator die initiatiefnemers wegwijs maakt. De inzet op deze speerpuntprojecten leidt tot een volgende stap in de energietransitie, bijdrage aan opwekking van grote hoeveelheden duurzame energie, alsmede de lokale opwekking van energie, participatie en werkgelegenheid. Duurzame mobiliteit Het voertuigenplan heeft een looptijd tot In 2011 liep het uitvoeringsplan fase 1 af. In 2012 maken wij een uitvoeringsplan voor de 2 de fase. Hierbij zullen we op een aantal belangrijke onderdelen, zoals een lobby voor een fiscaal gelijk speelveld en algemene communicatie over duurzame brandstoffen, samenwerken met de andere noordelijke provincies en het IPO. (Energie)besparing op openbare verlichting Binnen de programmalijn Slimme decentrale energiesystemen van het Programma Energie zullen wij een projectplan opstellen dat tot doel heeft besparing op openbare verlichting in onze provincie te stimuleren en te realiseren. Ten aanzien van provinciale lichtmasten hebben wij al beleid vastgesteld. Ook bij gemeenten lijkt er op dit gebied nog winst te behalen voor bijvoorbeeld energiebesparing, licht en donkerte als ook kennisuitwisseling. Dit willen wij in dit project stimuleren. 13

14 Gebouwde omgeving Binnen dezelfde programmalijn Slimme decentrale energiesystemen zullen wij het Woningenplan 2 opzetten. De ambities uit het woningenplan richten zich op Vorig jaar liep het uitvoeringsplan Woningenplan 1 af. Er lopen momenteel diverse regelingen zoals de Helpende Hand (ondersteuningsregeling voor gemeenten) en Slim wonen met energie (regeling voor consortia die oplossingen op maat bieden). Ook voor het nieuwe uitvoeringsplan geldt dat wij op onderdelen zullen samenwerken in noordelijk verband. Windenergie op land Landelijk is de provincie Groningen, na Flevoland, de grootste producent van windenergie op land. Wij hebben de ambitie om voor megawatt aan windenergie op land te realiseren. Daarvoor zijn drie gebieden aangewezen in het Provinciaal Omgevingsplan (POP). Nu draait er in onze provincie al 356 megawatt. In 2011 is vergunning verleend voor de realisatie van 12 MW in de Eemshaven en 60 MW in Delfzijl (locatie schermdijk). In 2012 wordt naar verwachting gestart met de aanleg van de deze nieuwe turbines. Wij leveren daarmee een forse bijdrage aan de realisatie van de landelijke doelstelling op het gebied van windenergie op land (6000 MW). Ten aanzien van het windpark langs de N33 is het Rijk bevoegd gezag. Het MER rapport wordt in november verwacht. Wij hebben bij het Rijk een zienswijze ingediend op de startnotitie van de MER. Wij vinden het van belang dat er varianten worden onderzocht die aan de zorgen van de gemeenten en omwonenden tegemoet komen. Verder willen wij bezien of het windpark in ruimtelijke samenhang met Drentse windparken kan worden gebouwd. Het Rijk is bezig met de voorbereiding van een Rijksstructuurvisie Wind op Land. Deze visie moet dienen als ruimtelijk toetsingskader voor de Rijkscoördinatieregeling (RCR) voor projecten van meer dan 100 MW in het kader van de Elektriciteitswet. Een aantal initiatiefnemers heeft bij het Rijk aanvragen ingediend voor de realisatie van meer grootschalige windparken in Groningen. Het gaat hier om windparken van meer dan 100 MW. Deze vallen buiten de drie aangewezen gebieden in de provincie Groningen. Het is erg schadelijk voor de natuur, het landschap en economische waarden als wonen, recreatie en toerisme wanneer windturbines als hagelslag over de provincie worden uitgestrooid. In IPO verband streven we krachtig naar provinciale regie bij de inpassing van windparken. Gezamenlijk willen provincies zorg dragen voor de realisatie van de landelijke doelstelling van 6000 MW, waarbij de provinciale ruimtelijke kaders worden gerespecteerd. 5. Leefbaarheid, voorzieningen en zorg Welzijn en zorg Welzijn zien wij - in navolging van het Bestuursakkoord - primair als gemeentelijke taak. De Sociale Agenda met de programmalijnen jeugd, participatie & volksgezondheid en wonen-welzijn-zorg loopt nog door tot het einde van Op dit moment zijn nog rond de 71 projecten in uitvoering. De voortgang en resultaten van de gebiedsprogramma's worden gemonitord door het Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling (CMO). Uit de laatste monitor, die in januari 2012 verscheen, blijkt dat het gebiedsgericht werken in de meeste regio's zonder meer goed loopt. Na 2012 zullen wij het gebiedsgericht werken welzijnsbeleid met de gemeenten beëindigen. Per 1 januari 2013 worden de subsidies voor een aantal instellingen verlaagd. Het gaat hierbij onder meer om CMO, Zorgbelang en Sensoor. CMO zal zich meer en meer in de richting van een provinciaal Sociaal Cultureel Planbureau te ontwikkelen, met onderzoeks- en monitoringstaken. Dit levert informatie op waar ook de gemeenten gebruik van kunnen maken. Het planbureau omvat conform het programma van eisen onder meer een openbare online databank, ontsluiting en verspreiding van gegevens (o.a. via factsheets, mailalerts, nieuwsbrief) en ondersteuning voor provincie en gemeenten bij onderzoeksvragen en hulp bij het vinden van bestaande onderzoeksgegevens. De onderzoeksgebieden zijn gerelateerd aan het sociale domein, jeugd, krimp en leefbaarheid. Daarnaast blijft het CMO een expertisecentrum voor een aantal steunfuncties, waarbij in ieder geval de volgende thema s worden gecontinueerd: ondersteuning mantelzorg en informele zorg, ondersteuning/stimulering vrijwilligerswerk (inclusief en provinciale vrijwilligersprijzen), participatie en diversiteit, het verwerven van Europese subsidies. 14

15 Voor het investeringsfonds Wonen, Welzijn en Zorg en het Investeringsfonds Zorg komen vanaf 2012 geen nieuwe gelden meer beschikbaar. De resterende middelen uit deze fondsen zullen nog wel worden ingezet. De overige bestaande kredieten zullen worden afgebouwd. Bij het afstoten van taken en rollen in het sociaal beleid betrachten wij grote zorgvuldigheid. Voor de middelen die in de jaren voor het resterend sociaal beleid beschikbaar zijn, stellen wij in de loop van 2012 een nieuw beleidskader op. Vanuit het publieke belang volgen wij de ontwikkelingen en plannen met betrekking tot de zorg (basiszorg c.q. eerstelijnszorg, acute zorg, ziekenhuiszorg) in onze provincie en met name in de krimpgebieden. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn bereikbaarheid, continuïteit en kwaliteit van de zorg, zorgvernieuwing en samenwerking, onder het motto: 'spreiding van zorg waar het kan en concentratie van zorg waar het moet'. In dit verband is ook de continuïteit c.q. behoud van (de) huisartsen(zorg) op het platteland in de krimpgebieden een belangrijk aandachtpunt. Waar nodig en gewenst vervullen wij hierbij een stimulerende en faciliterende rol, in goed overleg met de verschillende 'stakeholders' (zorgaanbieders, zorgverzekeraars, zorgvragersorganisaties en gemeenten). Ziekenhuiszorg Wij vinden het belangrijk dat er een goede spreiding en bereikbaarheid van de ziekenhuiszorg in onze provincie blijft. We pleiten daarom voor een goede taakafbakening en -verdeling tussen de streekziekenhuizen en de topklinische ziekenhuizen in de stad Groningen. Op het terrein van de ziekenhuiszorg volgen wij de ontwikkelingen in Oost-Groningen op de voet. Dit voorjaar presenteren Zorgverzekeraar Menzis en de Ommelander Ziekenhuis Groep (OZG) het plan voor de toekomst. Het Refaja Ziekenhuis in Stadskanaal richt zich, na het opzeggen van de fusiebesprekingen met de OZG, op samenwerking met de ziekenhuizen in Zuidoost Drenthe. Onderwijs We willen de komende periode opnieuw een investering doen in de kwaliteit van het basisonderwijs. De conclusies en aanbevelingen van het onderzoek naar de oorzaken waarom de kwaliteitsverbetering in Groningen minder snel gaat dan in onze buurprovincies worden met de schoolbesturen besproken. We gaan samen met hen de mogelijkheden voor een nieuw kwaliteitsakkoord basisonderwijs bespreken. Hiervoor is ,-- gereserveerd. Was het doel van het vorige kwaliteitsakkoord om het percentage (zeer)zwakke scholen terug te brengen tot de landelijke gemiddelden, onze ambitie is uiteindelijk dat alle basisscholen in onze provincie goede kwaliteit leveren. We hebben blijvende aandacht voor het voorzieningenniveau in krimpregio s. Hierbij gaat het om voorzieningen zoals peuterspeelzalen, kinderopvang en het basisonderwijs waar de instroom van jeugdigen steeds minder wordt. We brengen de partners bijeen en kijken naar diverse mogelijkheden tot samenwerking om de kwaliteit van de voorzieningen op peil te houden of te verbeteren. Huisvesting statushouders De provincie ziet er op toe dat mensen die het Nederlanderschap hebben gekregen, op adequate wijze gehuisvest worden. Zodat zij de kans krijgen om hier een bestaan op te bouwen. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de huisvesting van vergunninghouders. Dit is geregeld in de Huisvestingswet. Twee maal per jaar brengt het Rijk een nieuwe taakstelling voor de gemeenten naar buiten. Gemeenten krijgen een half jaar de tijd om deze taakstelling te realiseren. Toezichthouder op de realisatie van de taakstelling is de provincie. Lange tijd is het de meeste gemeenten in de provincie Groningen gelukt om de taakstelling te realiseren. De laatste paar jaar gaat dat echter moeizamer. Sinds 1 juli 2011 hebben acht gemeenten zelfs een achterstand opgelopen van meer dan één taakstelling. Enerzijds doordat sommige gemeenten te weinig woonruimte hebben aangeboden aan het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) en anderzijds kan het COA sinds het einde van 2011 niet voldoende vergunninghouders meer leveren voor de aangeboden woonruimte. Wij voorzien, dat meer gemeenten bij de uitvoering van de taakstelling een achterstand oplopen. Daarover zijn wij in gesprek met het Rijk en zijn wij ook in VGGverband in gesprek met de Groninger gemeenten. In ieder geval dient het Rijk de taakstelling naar beneden bij te stellen en moeten de gemeenten hun beste beentje voorzetten om de taakstelling te realiseren. 15

16 Bevolkingskrimp Wie naar de toekomst kijkt, ziet dat de provincie Groningen, de gemeente De Marne, de regio s Eemsdelta en Oost-Groningen voor een grote opgave staan. Hoe houden we de leefbaarheid in stand in gebieden waar steeds minder mensen wonen, waar het aantal senioren flink stijgt en het aantal jongeren en de beroepsbevolking daalt? Deze ontwikkeling vraagt een integrale aanpak om de leefkwaliteit in de krimpregio's in stand te houden. De aanpak staat beschreven in het Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling dat in december 2011 geactualiseerd is. Dit jaar staat de uitvoering van het Actieplan centraal. Belangrijkste onderdeel zijn de regionale woon- en leefbaarheidsplannen (WLP). Gemeente De Marne is inmiddels gestart met de uitvoering van het WLP. Voor de gemeenten in de regio Eemsdelta geldt dat nog dit voorjaar met maar liefst 40 partijen (woningcorporaties, zorg- en onderwijsinstellingen) een convenant getekend wordt waarin afspraken staan om te komen tot een WLP. Naar verwachting wordt dit WLP in september 2013 aan de Staten voorgelegd. Voor de regio Oost-Groningen geldt dat het WLP midden 2013 verwacht wordt. De provincie ondersteunt de gemeenten met financiële middelen en instrumenten voor de uitvoering. Naast de lopende acties hebben we extra aandacht voor de economische vitaliteit en ruimte voor 'burgerkracht' in de krimpgebieden. Om de uitvoering van het provinciale actieplan mogelijk te maken, moeten we ook werken aan een bredere erkenning van de krimpopgaven en aan nieuwe financieringsinstrumenten. Bijvoorbeeld in de vorm van een transitiefonds, dat kan worden ingezet voor de sanering én verbetering van de woningvoorraad. Convenant Rijk - provincie We werken samen met het ministerie van BZK en de krimpregio s aan een convenant om de uitvoering van de krimpgerelateerde programma s te ondersteunen. Essentiële elementen van dit convenant zijn stevige afspraken over nationale betrokkenheid en maatregelen die te maken hebben met de aanpak van de negatieve effecten van de bevolkingsdaling op de terreinen wonen, voorzieningen (o.a. zorg en onderwijs), economische vitaliteit/goedwerkende arbeidsmarkt en de relatie tussen groei- en krimpgebieden (Regiovisiegebied en krimpgebieden). Daarnaast procesafspraken over zaken als monitoring van gemaakte afspraken, visitaties door delegatie BZK/externe deskundigen en periodiek overleg met minister. De verwachting is dat het convenant in de loop van dit jaar ondertekend wordt. Reserve Leefbaarheid krimpgebieden Krimp is op nationale schaal een relatief nieuw begrip; de provincie Groningen is dan ook pionier als het gaat om het omgaan met bevolkingsdaling. In de Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden is tot 2020 jaarlijks ,-- beschikbaar voor experimenten die bedoeld zijn om oplossingen te vinden voor de leefbaarheid in de krimpgebieden. Het gaat om problematiek op het terrein van wonen, onderwijs, zorg, gezondheid, sociaaleconomische vitalisering, kwetsbare groepen en voorzieningenniveau. Sport Wij willen in 2012 de omslag van het oude naar het nieuwe sportbeleid maken. Concreet betekent dit het afronden van de uitwerking van de sportnota welke in 2011 is gestart, maar nog niet volledig is gerealiseerd. Bij dit proces gaat het om relatief veel partners, met verschillende belangen. Bij de uitwerking ligt de meeste nadruk op de realisatie van het kennis- en dienstencentrum en de nadere uitwerking voor het een Olympisch Plan in Groningen/ Noord-Nederland. Jeugd Jeugdzorg Onze ambitie is het kwalitatief goed uitvoeren van onze wettelijke taak op de jeugdzorg. Daarbij staat het belang van de jeugdige centraal. In de komende jaren worden er ingrijpende veranderingen doorgevoerd. Zo maken wij ons laatste beleidskader jeugd voor de periode In dit beleidskader beschrijven wij op welke manier wij de reguliere werkzaamheden voor de jeugdzorg vorm geven. In het beleidskader is ook aandacht voor de transitie van de jeugdzorg. 16

17 Beleidskader Voor de periode hebben we op hoofdlijnen een visie en ambitie geformuleerd. De jeugdige moet zoveel als mogelijk is meedoen in onze samenleving. Indien er hulp nodig is moet dit zo vroegtijdig mogelijk geboden worden, in de meest lichte vorm en dicht bij huis. Zelfredzaamheid en samenredzaamheid worden daarbij gestimuleerd. Het blijft onze ambitie onze wettelijke taken zo goed mogelijk uit te voeren. Een van de belangrijke aandachtpunten daarbij zijn de wachtlijsten. De wachtlijsten worden gekenschetst door een fluctuerend verloop. We houden voortdurend contact met de instellingen en reageren op signalen om eventuele bijsturingen in gang te zetten. We blijven alert op de (toekomst van de) financiën voor de jeugdzorg. Zeker daar waar het gaat om de doeluitkeringen. Er zijn met het Rijk afspraken in landelijk IPO verband gemaakt voor de jaren 2012 en voor de Jeugdreclassering en bescherming voor de jaren 2012 en We continueren onze samenwerking met de Groninger gemeenten. We stellen samen een nieuw Bestuursakkoord Jeugd op en voeren die uit. Voor de transitie intensiveren wij de samenwerking met gemeenten en instellingen en faciliteren daar waar nodig en mogelijk. Transitie De overgang en stelselwijziging van de jeugdzorg van de provincies naar de gemeenten is gepland in 2016, zoals het Rijk in haar begroting heeft kenbaar gemaakt. De provincies (IPO) hebben met het Rijk en de VNG een streefdatum voor overdracht afgesproken op 1 januari Gezien de wettelijke trajecten die doorlopen en de daaraan gepaarde besluitvorming moet worden geanticipeerd dat de overdracht zal plaatsvinden op 1 januari In IPO verband vragen nadrukkelijk aandacht voor een aantal voorwaarden waarin het Rijk moet voorzien voor een kwalitatief goede overgang. Op het gebied van de financiën gaat het om toereikende doeluitkeringen voor de verschillende taken waarvoor de gemeenten straks verantwoordelijk zijn. Ook dienen er transparante afspraken gemaakt te worden over de met de overgang gepaarde transitiekosten. Daarnaast zijn wij voorstander van de transitie van alle jeugdzorg naar de gemeenten. De beweging naar meer lichte zorg en preventie kan hiermee gemaakt worden en er wordt geschuif tussen financieringsstromen voorkomen. Wij streven naar een warme overdracht van de jeugdzorg naar de gemeenten. De provincie Groningen heeft daartoe het voortouw genomen om in het bestuurlijk Platform Jeugd een routekaart transitieplan te maken. In de routekaart worden een aantal processtappen onderscheiden om te komen tot een warme overdracht van de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Voorlichting, communicatie en participatie zijn van essentieel belang voor het succesvol realiseren van de decentralisatie van de zorg voor de jeugd. De inzet is er volledig op gericht om in het proces zoveel mogelijk samen met alle partners op te trekken en om samen te werken. Gezien de ervaringen in het laatste jaar zien we met vertrouwen de nabije toekomst tegemoet. Ieder kind heeft recht op kwalitatief goed onderwijs en wij hebben blijvende aandacht voor de schakels tussen onderwijs en jeugdzorg. 6. Mobiliteit, infrastructuur en grijs milieu Bereikbaarheid, mobiliteit en doorstroming Een goede bereikbaarheid van onze provincie is cruciaal voor de leefbaarheid en economische ontwikkeling. Voor de investeringen in openbaar vervoer en wegen werken we met twee programma s; te weten het Regio Specifiek Pakket (RSP) en het Provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport systematiek (MIT). We zijn volop bezig met de uitvoering van beide programma s en waar het kan versnellen we de projecten die daaronder vallen. Uitgangspunt is dat de verschillende vervoersmodaliteiten elkaar versterken en dat er een goede balans moet zijn tussen investeringen en exploitatie, beheer en onderhoud. 17

18 Openbaar vervoer We zien het openbaar vervoer in onze provincie als een volwaardig alternatief voor de auto. Bovendien is het onmisbaar voor de leefbaarheid in en economische ontwikkeling van onze provincie. Voorwaarde is wel dat het net zo betrouwbaar, comfortabel en snel is als reizen met de auto. Daarom blijven we investeren in alle vormen van openbaar vervoer en HOV-knooppunten. Bovendien willen we de exploitatie van het OV-bureau Groningen-Drenthe weer gezond maken. Met het grote succes van de spoorlijn Groningen-Veendam in ons achterhoofd willen we dit jaar inzetten op verdere verbeteringen van het decentrale spoor. Daarvoor zijn we momenteel in gesprek met diverse betrokken partijen. Dat geldt onder meer voor het doortrekken van de lijn Roodeschool- Eemshaven. We geloven erin dat het doortrekken naar de Eemshaven een economische impuls kan geven door het toerisme van en naar Borkum beter te faciliteren. Diverse instanties hebben een bijdrage toegezegd voor het realiseren van dit stuk spoor. We hopen de begroting dit jaar sluitend te krijgen. Daarnaast spelen investeringen in het kader van het rijksprogramma Beter Benutten en de besluitvorming over het spoor van Veendam naar Stadskanaal. Voor het project Knoop Groningen willen wij Provinciale Staten dit jaar een planuitwerkingsbesluit voorleggen. Wat betreft de aanleg van de spoorlijn Groningen-Heerenveen nemen we dit jaar samen met de provincie Fryslân het besluit om de lijn al dan niet aan te leggen. De planontwikkeling voor een gedeeltelijke verdubbeling van het spoor tussen Groningen en Leeuwarden is inmiddels in een vergevorderd stadium. Met onder andere het verdubbelen van het spoor tussen Zuidhorn en Hoogkerk kunnen de gewenste vier treinen per uur gaan rijden. Ook hebben we met de Nederlandse Spoorwegen afspraken gemaakt over de dienstregeling voor de spoorlijn Groningen-Zwolle. Met ingang van de nieuwe dienstregeling eind 2012 zal ook op dit traject vier keer per uur een trein gaan rijden. Bovendien zetten we in op een uitgebreidere dienstregeling van Groningen naar Leer. Per december 2012 verwachten we dan meer treinen in de ochtend en in de middag te kunnen laten rijden. Naast personenvervoer heeft ook het goederenvervoer onze aandacht, in het bijzonder de zogenaamde Oostboog bij Veendam ten behoeve van de ontwikkeling van de railport Veendam. Tot slot willen we eind 2012 een voordracht realisatiebesluit Regiotram eerste fase aan uw Staten voorleggen. De planning is dat we na de zomervakantie de biedingen van de beide consortia kunnen beoordelen en dat we in oktober met een voorstel voor de gunning kunnen komen. Wegen N360 en N361 Voor de planstudie N360 is gelet op de huidige beschikbare middelen door uw Staten besloten de alternatieven die buiten het budget vallen niet verder te onderzoeken. De nadruk van het vervolg van de planstudie komt te liggen op doeltreffende en plaatsgebonden oplossingen. We gaan nu verder met een effectenanalyse van de verschillende alternatieven. Hierbij onderzoeken we ook nadrukkelijk een 0-plusalternatief. Wat de N361 betreft hebben we samen met de gemeenten Winsum en De Marne gewerkt aan een plan om een deel van de nieuwe weg aan te leggen. Dat is het gedeelte tussen Mensingeweer en Ranum. Ook de aanleg van een fietspad van Eenrum naar Baflo hoort hier bij. Provinciale Staten en de gemeenteraden van Winsum en De Marne zijn inmiddels met het plan akkoord gegaan en in 2012 beginnen we met de aanleg. Voor het noordelijk deel (Mensingeweer-Lauwersoog) en het zuidelijk deel (Winsum-Groningen) zullen we ook een vervolg geven aan de verkenning richting een duurzame en veilige oplossing. N366 veilig Doel van het project N366 Veilig Vaart met Veiligheid is in vijf jaar tijd het aantal ongevallen het aantal slachtofferongevallen met vijftig procent te laten dalen tussen Veendam en Ter Apel. Voor het project N366 veilig gaan we dit jaar starten met de voorbereiding om in 2013 twee aansluitingen te reconstrueren. Ook zijn we samen met gemeente Pekela bezig met de voorbereiding van de vervanging van de kruising Zuidwendingerweg bij Nieuwe Pekela te vervangen door een rotonde. In 2012 starten we met de planuitwerking voor verschillende wegvakken van de N366 die moeten leiden tot verdubbeling of verbetering. 18

19 N33 Dit jaar ondertekent de minister van I en M het tracébesluit voor de verdubbeling van de N33 tussen Assen en Zuidbroek. De aanbesteding voor dit werkt loopt en we verwachten dit jaar te kunnen gunnen. Aanpak Ring Zuid Voor de Aanpak Ring Zuid (ARZ) verwachten we in het najaar van 2012 samen met RWS en de gemeente Groningen een Ontwerp-tracébesluit te kunnen vaststellen. Ook is dan de MER afgerond. Fietspaden In ons collegeprogramma hebben we afgesproken de zogenoemde Fietsroutes Plus versneld uit te voeren. Een Fietsroute Plus is een fietspad dat breder en comfortabeler is dan een gewoon fietspad. Door de aanleg van deze fietsroutes moet het fietsen prettiger en veiliger worden, waardoor op afstanden tot vijftien kilometer meer mensen voor de fiets kiezen in plaats van de auto. In 2012 beginnen we met de uitvoering van de fietsroute tussen Bedum en Groningen. Daarnaast werken wij aan twee verkenningen: voor de route Winsum-Groningen en voor de route Ten Boer-Groningen. Vaarwegen In 2012 willen we de nota beheer provinciale vaarwegen vaststellen. De nota bevat de visie op de provinciale vaarwegen en de bijbehorende streefbeelden voor de periode Gestreefd wordt naar een stevig vaarwegennetwerk dat in belangrijke mate bijdraagt aan de economische ontwikkeling van de provincie met daarbij een heldere verdeling tussen de taken voor het Rijk, de provincie en de regionale overheden. In 2011 hebben we afspraken gemaakt met het Rijk en de provincie Fryslân over de overdracht van de vaarweg Lemmer-Delfzijl aan het Rijk. Door het sluiten van dit langslepende dossier kunnen we dit jaar starten met het uitbaggeren van het Winschoterdiep en De Rensel. In verband met de verhoging van de vaarklasse op de route Lemmer-Delfzijl werken we aan het vervangen van diverse bruggen. Voor de vervanging van de bruggen over het Van Starkenborghkanaal bij Aduard en Dorkwerd zijn we volop bezig met de uitwerking van de plannen. In 2012 willen we op basis van deze uitwerking een besluit voor Provinciale Staten voorbereiden Milieubeleid, -vergunning en handhaving In 2011 zijn we gestart met het ontwikkelen van een milieubeleidskader en deze verwachten we in 2012 te kunnen afronden. Dit maakt het mogelijk om nieuwe milieuvergunningaanvragen te beoordelen op basis van een vast afwegingskader. Bij de ontwikkeling van de beleidskader integreren we Europese en landelijke wetgeving met onze eigen provinciale eisen. Hierover willen we dit jaar het debat met uw Staten voeren. Voorts ronden we in 2012 de audits naar onze risicovolle bedrijven af. Tot slot zijn we druk bezig onze medewerkers voor te bereiden op de komst van de Regionale Uitvoeringsdienst. We koersen op april 2013 als start van de RUD. 7. Ruimte en landschap Herziening van de Provinciale omgevingsverordening Wij willen de regellast van gemeenten verlagen. In ons collegeprogramma hebben wij aangegeven dat wij willen bekijken of we bepaalde taken aan gemeenten kunnen overhevelen. In 2012 zijn we gestart met de herziening van de provinciale omgevingsverordening (POV). Wij willen met de wijzigingen in de POV gemeenten op bepaalde onderdelen meer ruimte bieden om haar eigen afwegingen te maken. Zo wordt bijvoorbeeld de bevoegdheid om te besluiten over agrarische schaalvergroting tussen de 1,5 en 2 hectare aan gemeenten overgedragen. Daarnaast vinden wij het van belang om de planvorming voor woningbouw op regionaal niveau goed af te stemmen. In het voorstel tot herziening van de POV wordt daarom de SER-ladder methode voor woningbouw geïntroduceerd. Deze methode borgt een afweging van woningbouwplannen op regionaal niveau. In de wijziging van de POV worden ook de begrenzingen van milieubeschermingsgebieden, de Ecologische Hoofdstructuur, de landschapswaarden en de reserveringszones voor (energie-)infrastructuur aangepast. Ook is er een regeling opgenomen die voorziet in de bescherming van diepe waterplassen. 19

20 Bij de herziening betrekken we belangenorganisaties en inwoners van de provincie. Zij kunnen hun visie en reactie geven op de wijzigingen. Voor de zomer zullen wij de herziening met daarbij de reacties van belanghebbenden presenteren. Grootschalige veehouderij Wij hebben besloten om de besluitvorming over plannen voor grote veehouderijen van meer dan 300 NGE (Nederlandse Grootte Eenheid) en meer dan één bouwlaag aan te houden. Ook zullen we nieuwe plannen vooralsnog niet in behandeling nemen. Hiermee geven wij uitvoering aan een motie van uw Staten. De aanleiding hiervoor is het verzoek van het Rijk aan provincies en gemeenten om, vooruitlopend op de uitkomsten van het onderzoek van de Gezondheidsraad, geen besluiten te nemen over bouwaanvragen waarvoor bestemmingsplanwijzigingen nodig zijn voor stallen groter dan 300 NGE en meer dan één bouwlaag. De Staatssecretaris heeft de Gezondheidsraad gevraagd een beoordelingskader op te stellen over de gezondheidsrisico s voor de bevolking van onder andere verschillende micro-organismen afkomstig uit veehouderijen. Daarnaast heeft de Staatssecretaris aangekondigd dat hij een wetsvoorstel voorbereidt waarin nieuwe wettelijke kaders en regels voor grootschalige veehouderij worden opgenomen. Wij wachten de uitkomsten van onderzoek van de Gezondheidsraad en het wetsvoorstel af. Vooruitlopend op het nieuwe wetsvoorstel hebben wij er bij de Staatssecretaris op aangedrongen om bij de voorbereiding van het wetsvoorstel, rekening te houden met het instellen van overgangsrecht voor gevallen waarin de procedure zich al in een vergevorderde fase bevindt. Wij vinden het vanuit het oogpunt van behoorlijk bestuur essentieel om ondernemers waarmee nu al procedures zijn gestart deze zekerheid te kunnen bieden. Buisleidingenzone De stichting Buizenzone Eemsdelta, opgericht door Groningen Seaports en de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM), onderzoekt de mogelijkheden om een buizenzone aan te leggen tussen de Eemshaven en Delfzijl. De buizenzone is bedoeld om tussen beide bedrijventerreinen energie, gassen en vloeistoffen te kunnen uitwisselen. In het Provinciaal Omgevingsplan en de Omgevingsverordening provincie Groningen 2009 staan hiervoor drie mogelijke tracés opgenomen. Het MER onderzoek is afgerond, de rapporten hebben ter inzage gelegen. Dit jaar verwachten wij u mede op basis van de reacties van de belanghebbenden een voorstel te doen voor een voorkeurstracé. Wij vinden het van belang de mening van de omgeving te horen. Uit inspraakreacties op deze rapporten kwam onder andere meerdere malen de suggestie naar voren om onderzoek te doen naar de mogelijkheid van een tracé langs de N33. Deze suggestie hebben wij overgenomen. Op basis van de uitkomsten van het tussentijdse onderzoek zullen we bepalen of een tracé langs N33 daadwerkelijk als volwaardig nieuw alternatief in het kader van het MER en het LER moet worden toegevoegd en onderzocht. Als naar aanleiding van het onderzoek blijkt dat een tracé langs de N33 moet worden toegevoegd aan het MER en LER, dan worden de betrokkenen in het gebied zorgvuldig betrokken en geïnformeerd. Bedrijventerreinen Provinciebreed is er, mede als gevolg van de economische recessie, sprake van een overschot van bedrijventerreinen. Gezien de dalende vraag en het overaanbod is het noodzakelijk op regionale schaal maatregelen te nemen. Onder onze regie sluiten we convenanten af in de verschillende regio s. Daarnaast geven wij prioriteit aan herstructurering en revitalisering van bedrijfsterreinen. Grondbeleid Wij willen een strategischer invulling geven aan de uitvoering van ruimtelijke opgaven in de provincie. Grondbeleid speelt hierin een belangrijke rol. Er zijn verschillende ruimtelijke opgaven op het gebied van landschap, water, landbouw, natuur, woningbouw, bedrijventerreinen en infrastructuur die direct raken aan provinciale belangen. Door sneller en slagvaardiger te opereren op de grondmarkt kunnen we ruimtelijke opgaven sneller en doelmatiger realiseren. Om een betere en snellere uitvoering van ruimtelijke ontwikkelingsopgaven mogelijk te maken vinden wij een evaluatie van het huidige grondbeleid gewenst. De Noordelijke Rekenkamer is eind 2011 onderzoek gestart naar het grondbeleid in de drie noordelijke provincies. De resultaten van het onderzoek door de Noordelijke Rekenkamer worden in de eerste helft van 2012 verwacht. De aanbevelingen uit dit onderzoek willen we meenemen in de op te stellen Nota Grondbeleid. 20