TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

Transcriptie

1 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN 21

2 22

3 Trends en ontwikkelingen Alles verandert, behalve het veranderen zelf; dat verandert niet! Het is ontegenzeggelijk waar: de verzuchting dat alles om ons heen zo razendsnel snel verandert en ontwikkelingen elkaar in sneltreinvaart opvolgen, is van alle tijden. Maar in het huidige tijdsgewricht lijkt het of alles - lokaal, regionaal, nationaal en mondiaal in beweging is. En worden we ook niet regelmatig geconfronteerd met het zogenaamde butterfly effect, de ijzeren wet die bepaalt dat de kleinste wijziging in het verleden een enorme weerslag kan hebben op de toekomst? Trends Trends en ontwikkelingen in de maatschappij. Ze zijn er volop, dienen zich met grote frequentie aan en doen, zowel kwantitatief als kwalitatief niet voor elkaar onder. Belangrijke maatschappelijke trends zijn onder meer participatie (groeiende behoefte aan meedenken en meedoen), dematerialisering (groeiende behoefte aan zingeving, onthaasting en kwaliteit van leven), duurzaamheid (groeiende behoefte aan hergebruik en energiebesparing), authenticiteit (mensen willen een eerlijk en transparant verhaal; geen gebakken lucht), informatisering (overkill aan informatie, grote behoefte aan structuur en overzicht), regionalisering (groeiende behoefte aan wij-gevoel), vergrijzing. Het voert uiteraard te ver om uitvoerig op alle trends en ontwikkelingen in te gaan. We beperken ons daarom tot het schetsen van enkele vergezichten. Bevolkingsdaling Bevolkingsdaling speelt in ons land op grote schaal. En krimp, demografische krimp om precies te zijn, is een onderwerp dat al enkele jaren regelmatig op de beleidspolitieke agenda s van Rijk, provincies en gemeenten prijkt. Tegelijkertijd doen zich processen voor van urbanisatie, vergrijzing en ontgroening. En allerwege klinkt de boodschap dat we ons moeten voorbereiden op demografische veranderingen. Anticipeerregio De Hoeksche Waard is één van de anticipeerregio s in Nederland, waarin volgens recente prognoses van Rijk en provincies, sprake is van ontgroening en vergrijzing. Naar verwachting neemt de totale bevolkingsomvang in de Hoeksche Waard af. Het aantal inwoners tot 65 jaar daalt gestaag, terwijl het aantal 65-plussers tot 2020 toeneemt met ruim 40 procent. Na 2020 neemt het aantal 75-plussers fors toe (in de periode met circa 75 procent. In 2040 is deze bevolkingsgroep ruim 195 procent groter dan in 2005 (landelijk is dit 140 procent). Ook de ontgroening in de Hoeksche Waard ligt boven het gemiddelde in Nederland. In 2040 is er zo n 27 procent 0-19 jarigen minder in de Hoeksche Waard dan in Over heel Nederland ligt dit percentage op 4 procent. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de woningvraag, het voorzieningenniveau en het arbeidsaanbod. De concrete gevolgen laten zich moeilijk voorspellen, maar dat er iets verandert, is duidelijk. Werken aan een sterke regio is meer dan ooit nodig. Maatschappelijke partners en regio slaan de handen ineen om dit onderwerp op de agenda te zetten. Met als doel te werken aan een toekomstwaardige Hoeksche Waard! 23

4 Toename aantal vluchtelingen Ten opzichte van voorgaande jaren is de taakstelling voor het huisvesten van statushouders in 2015 verdubbeld door onder meer de onrust in Syrië. Recente ontwikkelingen laten daarnaast een onvoorziene hoge instroom zien van asielzoekers uit Eritrea. Naar verwachting wordt hierdoor de taakstelling in 2016 nog verder verhoogd. Als gemeente zijn wij verplicht de huurderving op te vangen die ontstaat tussen het reserveren van een woning totdat de statushouder het contract met de verhuurder tekent. Door de hogere taakstelling worden daarom meer kosten verwacht. Eigen verantwoordelijkheid Het inzicht groeit dat inwoners en organisaties in staat moeten zijn verantwoordelijkheid te nemen en te dragen voor zichzelf en hun directe leefomgeving. Belangrijk hierbij is dat er zoveel mogelijk gebruik gemaakt wordt van de kennis en ervaring van de samenleving. Dit betekent nadrukkelijk niet dat de overheid haar verantwoordelijkheden afwentelt. Immers, de overheid moet de kwetsbaren in de samenleving een vangnet bieden en alert zijn op overvraging. Inwoners en hun sociale verbanden krijgen meer verantwoordelijkheid en zeggenschap. Minder overheid, meer inwoner Door de focus op eigen kracht wordt een groter beroep gedaan op de inwoner en zijn sociale netwerk (Participatiesamenleving). Zaken die eerder als vanzelfsprekend door de gemeente werden georganiseerd, worden nu - waar mogelijk - aan de inwoners zelf overgelaten. Dit betekent een andere opstelling c.q. rol van de gemeente: van hulpverlenend naar coachend. Dit vraagt wel om een intensieve(re) samenwerking met onder meer het maatschappelijk middenveld. Veranderend aanbod vrijwilligers Het aanbod aan vrijwilligers is gevarieerder dan ooit. En daarmee ook de motivatie om vrijwilligerswerk te doen. De traditionele vrijwilliger, die zich inzet voor de ander vanuit sociaal motief, bestaat uiteraard nog steeds. Maar ook krijgt vrijwilligerswerk voor sommige groepen een min of meer verplichtend karakter, bijvoorbeeld in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen, maatschappelijke stage of re-integratie. Hierdoor ontbreekt simpelweg af en toe echte motivatie. De houding van de vrijwilliger zelf is ook aan verandering onderhevig. Vrijwilligers zijn kritisch bij het afwegen van de taken die ze op zich nemen. Vrijwilligerswerk moet steeds vaker inpasbaar zijn en matchen met andere activiteiten. Uit onderzoek van Sportservice Zuid-Holland blijkt dat verenigingen in Oud-Beijerland de afgelopen jaren meer moeite hebben om vrijwilligers te vinden. Niet alleen voor bestuursfuncties, maar ook (technisch) kader. Voorschoolse voorzieningen Het kabinet heeft bepaald dat de (kwaliteits)eisen voor het peuterspeelzaalwerk gelijk worden gesteld aan de kinderopvang. Dit harmonisatietraject is afgerond op 1 januari Vanaf die datum bestaat er voor de wet geen peuterspeelzaalwerk meer, maar alleen nog kinderopvang. De regionale visie daarbij is dat bij de voorschoolse voorzieningen de ontwikkeling van het kind centraal staat. Nieuwe Omgevingswet Op 1 juli 2015 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel aangenomen. De Omgevingswet bundelt 26 wetten op het gebied van de fysieke leefomgeving, waaronder de Wet ruimtelijke ordening (Wro), in één wet. De wet behelst vergaande decentralisatie van de 24

5 regels voor de leefomgeving. Vernieuwing BBV Naar verwachting wordt in het najaar 2015 een concept wijzigingsbesluit van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) aangeboden. Een door de VNG ingestelde adviescommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van de VNG, het ministerie van BZK en vertegenwoordigers van gemeenten en provincies, heeft deze wijzigingen opgesteld. De rode draad in de voorgenomen wijzigingen in het BBV is een versterking van de horizontale sturing door de raad. Het doel is meer transparantie van het besluitvormingsproces rond begroting en verantwoording, voor alle betrokkenen beschikbare en hanteerbare informatie over zowel de beoogde als gerealiseerde beleidsresultaten en een betere vergelijkbaarheid van kosten en beleidsresultaten. 25