Ondersteunende technologie. Inhoud. EMGO Institute - Care and Prevention 1. Functionele eisen ondersteunende technologie.

Transcriptie

1 Functionele eisen ondersteunende technologie Franka Meiland Brabantse kennisdag dementie 11 december 2013 Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Onderzoekslijn Zorg en ondersteuning bij dementie, Prof.dr. R.M. Dröes Afd. Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde / Afd. Psychiatrie/ Alzheimer centrum VUmc Inhoud Even voorstellen Achtergrond ondersteunende technologie Functionele eisen aan ondersteunende technologie Welke functionele eisen Ervaringen onderzoek met functionele eisen Voorbeelden ontwikkelingen Conclusies Ondersteunende technologie Definitie Elk hulpmiddel of systeem dat een individu in staat stelt een taak uit te voeren die men anders niet kan doen of die men hiermee eenvoudiger en veiliger kan doen. (Royal Commission on Long Term Care, UK, 1999) EMGO Institute - Care and Prevention 1

2 Behoefte aan in dementiezorg 7% van 65-plussers Na 90e jaar 40-45% Er zijn jong dementerenden (55+) in NL Toename tussen nu en 2050 Nederland verdubbeling: van naar Europa: van 10 naar 18,6 miljoen Wereldwijd verdriedubbeling: van 35,6 naar 115 miljoen 70% thuiswonend met zorg van mantelzorg, vrijwilligers, professionals! nu woont 30% in instellingen Gezondheidsraad 2002; Wancata et al, 2003; Ferri et al, (2005); Alzheimer report, 2009 Ontwikkelingsonderzoek Dementiezorg user participatory design process Behoeften Wensen Functionele Technische onderzoek eisen specificaties Ontwerp en ontwikkeling ondersteunende technologie (Hettinga et al., 2010; Meiland et al., 2012) Evaluatieonderzoek Dementiezorg Gebruiksvriendelijkheid Bruikbaarheid Impact in het dagelijks leven (autonomie, kwaliteit van leven, uitstel verpleeghuisopname, etc.) Technologische aspecten (innovatie, integratie, stabiliteit, etc.) Implementatiemogelijkheden & business modellen EMGO Institute - Care and Prevention 2

3 Evaluatieonderzoek Dementiezorg Ethische aspecten Informed consent Privacy issues, vrijheidsbeperkingen Toegenomen autonomie vs minder zorg Verandering in relatie verzorger - patient Stigmatisatie / waardigheid Rechtvaardigheid/ gelijkheid Veiligheid en risico s Verantwoordelijkheid (Gove et al., 2010; Niemeyer et al., 2012) Functionele eisen bij dementie Inzet technologie moet aansluiten bij mogelijkheden/beperkingen persoon met dementie individuele behoeften behoeften en vaardigheden mantelzorger/ professionele zorgverlener Meiland, de Boer & Dröes (2012). Functionele eisen voor ondersteunende technologie voor mensen met cognitieve beperkingen en dementie. Mogelijkheden/beperkingen Mogelijkheden/beperkingen in verschillende fasen en typen dementie; individuele variatie beginnende dementie gevorderde dementie ernstige dementie Vaardigheden van de mantelzorger/zorgverlener Ervaring met computer, bedienen elektrische apparatuur, hoe intuïtiever hoe makkelijker geaccepteerd EMGO Institute - Care and Prevention 3

4 Behoeften van mensen met dementie Wat kom je tegen in de praktijk? top 3? Verschillen intramuraal - extramuraal? Onderzoek naar behoeften Interviews: 231 thuiswonende mensen met dementie 321 mantelzorgers a.o. Camberwell Assessment of Need in the Elderly (CANE) Mensen met dementie Mantelzorgers 1. Geheugen (10%) 2. Informatie (10%) 3. Gezelschap (5%) 4. Psychologische problemen (5%) 5. Dagbesteding (4%) 1. Geheugen (33%) 2. Dagbesteding(16%) 3. Gezelschap (13%) 4. Gezichts/gehoorproblemen (9%) 5. Informatie (9%) Incontinentie (9%) Psychologische problemen (9%) (Van der Roest et al, 2009) Methoden user-participatory design Interviews, vragenlijsten Werkgroepen met mensen met dementie en (in)formele verzorgers Expert meetings EMGO Institute - Care and Prevention 4

5 Mockups & small scale testen Beoordeling mock-ups, individueel of in groepen met mensen met dementie en hun informele verzorgers Small scale testen, observaties thinking aloud - interviews Demonstratiehuis & veldtesten Werkgroepen met mensen met dementie en informele verzorgers Evaluatie door dementie experts Veldtesten (gebruik door mensen met dementie, mantelzorgers thuis) Welke functionele eisen? Voor de top behoeften aan ondersteunende technologie - Voorstel ontwikkeling - Aan welke eisen moet dit voldoen? EMGO Institute - Care and Prevention 5

6 Functionele eisen eigen onderzoek - 1 Leren werken met nieuwe apparatuur wordt beperkt door geheugen en oriëntatie problemen slecht begrijpen van verbale instructies problemen met het uitvoeren van doelgerichte activiteiten (apraxie) moeite met herkennen / begrijpen van de betekenis van afbeeldingen andere lichamelijke beperkingen (bijv. gezicht, gehoor, trillen) (Meiland et al., 2012) Functionele eisen eigen onderzoek - 2 Ondersteunende technologie vereist: Eenvoudige interfaces, intuïtief te gebruiken Eenvoudig te configureren door informele verzorgers Personaliseerbaar: aangepast aan persoonlijke behoeften, wensen, voorkeuren (hoeveelheid informatie/ multimodale presentatie/ gebruik van knoppen of niet/ functionaliteiten) Niet te kinderachtig (Meiland et al., 2012) Voorbeelden behoefte aan informatie Dem-Disc Vraaggestuurde website met informatie zorg- en welzijnsdiensten Into D mentia Wat betekent het om dementie te hebben? Voor meer begrip, empathie en toegenomen competentie Star course E-learning cursus voor mantelzorgers, vrijwilligers en professionele hulpverleners EMGO Institute - Care and Prevention 6

7 COGKNOW Day Navigator (FP6) Geïntegreerd systeem multifunctioneel Geheugensteuntjes Dag, tijd, herinneringen Vind mobiel Sociaal contact Phototelefoon Activiteitenondersteuning Media controle functie Activiteiten ondersteuning Veiligheid Deur/koelkast open melding Help knop Navigatie Take me home Guidance and Awareness Services for Independent Living Ondersteuning bij milde tot ernstige dementie EDN Vroege opsporing Valdetectie Computer met touchscreen, mobiel Ondersteuning geheugen, sociaal contact, Activiteiten, veiligheid Bewegingsmonitor en camera Detectie noodsituaties - alarmering Monitoring gedrag alarm bij afwijkend gedrag EMGO Institute - Care and Prevention 7

8 Conclusies uit onze onderzoeken Lukt veelal goed om mensen met dementie en mantelzorgers te betrekken bij ontwikkeling De verwachtingen van gebruikers zijn cruciaal Gebruiksvriendelijkheid goed, bij complexere geïntegreerde systemen soms matig Bruikbaarheid over het algemeen goed Ethische aspecten niet altijd onderzocht, waar wel: positief Wisselende resultaten op impact in dagelijks leven, effectonderzoek soms te kort/ bij te kleine groepen Aanbevelingen Om bruikbaarheid en acceptatie van ondersteunende technologie te bevorderen, is het belangrijk mensen met dementie en mantelzorgers in verschillende fasen van het onderzoek te betrekken (ontwikkeling, evaluatie, implementatie) Aandacht voor individuele behoeften en wensen: wat werkt voor wie? Uw medewerking aan onderzoek wordt op prijs gesteld! Meer informatie: DementieWijzer Into D mentia STAR online cursus COGKNOW Rosetta Of mail: fj.meiland@vumc.nl Dank voor uw aandacht! EMGO Institute - Care and Prevention 8