EMGO Institute - Common Mental Disorders 1. Inhoud lezing. Ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun verzorgers.

Transcriptie

1 Inhoud lezing Aanleiding Ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun verzorgers Visie en theoretisch model Ondersteuningsprogramma Samenwerking met zorg en welzijn in de wijk Research Programme > Common Mental Disorders Afd. Verpleeghuisgeneeskunde/ Psychiatrie Alzheimercentrum VUmc Prof.dr. Rose-Marie Dröes Mw. Joke Bos Onderzoek en resultaten FILM Stappenplan bij opzetten van ontmoetingscentra Helpdesk ontmoetingscentra Zorgbeleid Gevolgen dementie in dagelijks leven Gezondheidszorgbeleid is erop gericht om mensen met dementie zolang mogelijk thuis te laten wonen Dit is alleen haalbaar als er thuis voldoende en adequate zorg en ondersteuning geboden wordt aan thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers Problemen met boodschappen doen omgaan met geld gebruik maken van openbaar vervoer koken sociaal contact zelfvertrouwen en welbevinden problemen oriëntatie communicatie huishoudelijke activiteiten zelfzorg.. Gevolgen voor omgeving Aanleiding Ontmoetingscentra Landelijk Dementie Programma 14 probleemvelden zoals: Omgaan met gedragsveranderingen Gevaarlijke situaties Miscommunicatie met hulpverleners Weerstand tegen opname veel ondersteuning mogelijk, maar in uren altijd beperkt aanbod erg versnipperd, waardoor veel verschillende instanties en zorgverleners kost familie veel tijd, geld, energie en emotie om alles thuis te organiseren specifieke ondersteuning/begeleiding voor thuiswonende mensen met dementie nodig ondersteuning mantelzorg noodzakelijk - casemanagement / zorgcoördinatie - emotionele, sociale en praktische steun en respijtzorg gecombineerde ondersteuning blijkt effectiever EMGO Institute - Common Mental Disorders 1

2 Visie en model Ontmoetingscentra Ontmoetingscentra geïntegreerde ondersteuning samenwerking zorg- en welzijnsorganisaties laagdrempelige locatie klein team van professionals informatie emotionele steun uitbreiding sociaal netwerk respijtzorg praktische steun casemanagement Persoon met dementie dagsociëteit (3dgn/week) (re)creatieve activiteiten belevingsgerichte activiteiten psychomotorische groepstherapie Voor beiden spreekuur centrumoverleg sociale activiteiten" Mantelzorger informatie bijeenkomsten gespreksgroep respijtzorg zorgcoördinatie EMGO Institute for Health and Care research VU medisch centrum Amsterdam Theoretisch model Voorbeelden van problemen Het adaptatie-coping model Gedrags- en stemmingsproblemen kunnen ontstaan doordat mensen moeite hebben met het omgaan met, en aanpassen aan, de gevolgen van dementie Praktische aanpassing aan beperkingen 1 Omgaan met de eigen invaliditeit/beperkingen 2. Ontwikkelen adequate zorgrelatie met personeel Emotionele aanpassing 3. Handhaven van een emotioneel evenwicht 4. Behoud van een positief zelfbeeld 5. Omgaan met de onzekere toekomst Sociale aanpassing 6. Omgaan met de nieuwe omgeving 7. Ontwikkelen en onderhouden sociale relaties Adaptieve taken bij dementie (Dröes, 1991), ontleend aan algemene adaptieve taken bij chronische ziekten en crises (Moos & Tsu, 1977) Wijze van omgaan met dementie 2 Manieren van omgaan met Individueel bepaald en afhankelijk van persoonlijkheid, levensgeschiedenis, omgaan met stress (ernst van) beperkingen en lichamelijk conditie sociale en materiële omstandigheden Ontkennen Minimaliseren of normaliseren van problemen Benadrukken van competentie Betrokken willen blijven Vermijden van sociale contacten Afhankelijk opstellen van anderen Anderen de schuld geven Façade ophouden Confabuleren Humor gebruiken Intellectueel en emotioneel uitputtend! EMGO Institute - Common Mental Disorders 2

3 Ontregelingen in stemming en gedrag Hoe gaat het? angst depressie agitatie achterdocht onrust apathie wanen Moeite met aanpassing Wat gaat goed? Zorgstrategieën Ondersteuningsstrategieën persoon met dementie voor mantelzorger (re)activering informatie (re)socialisatie bevorderen affectief functioneren praktische steun emotionele steun vergroten sociaal netwerk combinatie biologische, psychologische en sociale factoren inadequate of ineffectieve coping activiteitenplan ondersteuningsplan Samenwerkingsprotocol Kenmerken Ontmoetingscentra Huisartsen Geheugenpoli GGZ-afdeling Ouderen Thuiszorg Steunpunt mantelzorg Stichting welzijn Wijkpost voor ouderen, ouderenadviseurs Verzorgings- en verpleeghuizen Alzheimercafé s. Anders dan reguliere dagbehandeling in verpleeghuis: Op elkaar afgestemde brede ondersteuning voor persoon met dementie en verzorger Op de grens van zorg en welzijn Samenwerkingsprotocol met zorg en welzijn Laagdrempelige locatie: buurt- en ouderencentra Sociale integratie met andere buurtbewoners Casemanagement door klein professioneel team Ontmoetingscentra-opzet bevordert tijdig vragen om, en accepteren, van hulp Effectiviteit van ontmoetingscentra Tevredenheid van deelnemers Ontmoetingscentra versus reguliere dagbehandeling Na 7 maanden deelname: personen met dementie! minder gedrags- en stemmingsproblemen" minder inactiviteit en niet-sociaal gedrag" minder depressief gedrag, meer zelfwaardering ( , ) Mensen met dementie (n=104) zeer tevreden 39% tevreden 59% ontevreden 2% tendens tot uitstel van verpleeghuisopname "na 7mnd 4% van OC en 30% van "dagbehandeling opgenomen" mantelzorgers! meer gevoel van competentie" minder belastinggevoel" minder psychosomatische klachten bij eenzame mz Mantelzorgers (n=97) Ervaren belasting zeer tevreden 46% - veel minder 46% tevreden 52% - enigszins minder 42% ontevreden 2% - geen verschil 12% 67% ervaart veel steun in contacten met andere mantelzorgers EMGO Institute - Common Mental Disorders 3

4 Het opzetten van een ontmoetingscentrum Draaiboek voor het opzetten van ontmoetingscentra voorbereiding invoering continuering Stappenplan voorbereiding (9-12 mnd) STAP 1. Instelling heeft idee en neemt initiatief sociale kaart behoeftepeiling samenwerking vastleggen financieel gezond plan afspraken met zorgkantoor en gemeente personeel locatie kiezen p.r. Initiatiefgroep en werkgroepjes instellen STAP 2. Nodigt zorg/welzijnsinstellingen uit voor initiatiefgroep STAP 3. Tijdplan en werkgroepjes doelgroep uitwerking ondersteuningsprogramma locatie eisen personeel financiering samenwerkingsprotocol p.r. voeren STAP 4. Uitgewerkt uitvoeringsplan STAP 5. Tekenen samenwerkingsprotocol Opening OC Doelgroep Uitwerking ondersteuningsprogramma Mensen met dementie met een mantelzorger Toelatingscriteria Diagnose licht tot matig ernstige dementie CIZ-indicatie Uitsluitingscriteria ernstige gedragsproblemen rolstoel? Welke Samenwerkingspartners (wie doet wat?) dagsociëteit gespreksgroepen informatieve bijeenkomsten maandelijks centrumoverleg Afspraken over casemanagement Plaats binnen de ketenzorg samenwerkingsprotocol EMGO Institute - Common Mental Disorders 4

5 Locatie-eisen Personeel benodigde ruimte sociale integratie inrichting/materialen veiligheid Opleiding? Bijscholing? Aanstelling? Waar? Taakverdeling? (bij 3 dagen per week) Programmacoördinator uur Activiteiten Begeleider 12 uur Verzorgende 12uur Vrijwilligers uur Financiering Deelname obv AWBZ-indicatie Ondersteunende begeleiding Activerende begeleiding (incl. systeembegeleiding) Persoonlijke verzorging Overgang naar de WMO Prestatieveld Mantelzorgondersteuning toelatingscriteria indicatiestelling CIZ werving deelnemers programma-aanbod contact met andere organisaties case management Initiatiefgroep wordt begeleidingscie Bevordering landelijke implementatie structurele financiering bestendiging samenwerking ontslag en overdracht doorstroming p.r. beleid Website ( Helpdesk Landelijke werkgroep en nieuwsbrief Cursus voor personeel nieuwe Ontmoetingscentra VU medisch centrum afd Psychiatrie/afd Verpleeghuisgeneeskunde Amsterdam center on Aging (VUmc/VU) begeleidingscommissie Verspreiding ondersteund vanuit Alzheimer Nederland, Zorgverzekeraars, sommige Provincies EMGO+ VU medisch centrum Amsterdam EMGO Institute - Common Mental Disorders 5

6 Website Helpdesk Ontmoetingscentra VUmc Open op werkdagen 10-17u Tel Landelijke werkgroep Informatie Landelijke website Nieuwsbrief Begeleiding bij opzetten nieuwe Ontmoetingscentra Scholing personeel Verspreiding producten Cursus personeel Ontmoetingscentra Ontmoetingscentra in Nederland Vier lesdagen en vijf vervolgbijeenkomsten Dag 1: - Emotionele beleving van de persoon met dementie - Emotionele belasting van de mantelzorger Dag 2: - Ondersteuningsmogelijkheden - Geïntegreerde ondersteuning volgens Amsterdams model Dag 3: - Specifieke zorg voor mensen met dementie - Emotionele belasting van hulpverleners Dag 4: - Theorie en praktijk Bewegingsactivering N=75, 25 i.o Nov 2011 ARUBA (1) PARAMARIBO (1) Italië55 Vijf vervolgbijeenkomsten (dagdeel) Aantal deelnemers Ontmoetingscentra in Nederland in 2020 Correspondentie rm.droes@vumc.nl EMGO Institute - Common Mental Disorders 6