Inhoud masterclass. Achtergrond. Zorgbeleid. Gevolgen voor omgeving. Gevolgen dementie in dagelijks leven. EMGO Institute - Common Mental Disorders 1

Transcriptie

1 Ontmoetingscentra voor mensen met dementie en Inhoud masterclass Franka Meiland Brabantse dementiedag 5 november 2015 Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Onderzoekslijn Zorg en ondersteuning bij dementie, Prof.dr. R.M. Dröes Afd. Psychiatrie/Alzheimer centrum VUmc Inventarisatie vragen Aanleiding Visie Ontmoetingscentra Ondersteuningsprogramma Onderzoek en resultaten Verspreiding Ontmoetingscentra Recente ontwikkelingen Achtergrond Zorgbeleid In mensen met dementie; 2/3 is vrouw jonger dan 65 (in 2013) 70% woont thuis (gemiddeld 7,5 jaar; 40% woont alleen) In 2055 (piek) mensen met dementie Gezondheidszorgbeleid is erop gericht om mensen met dementie zolang mogelijk thuis te laten wonen Dit is alleen haalbaar als er thuis voldoende en adequate zorg en ondersteuning geboden wordt aan mensen met dementie en hun Redenen: vergrijzing + toename van oudste ouderen (Alzheimer Nederland, 2014) Dementie is de duurste ziekte in Nederland; 4 miljard aan zorgkosten 5% van het totale zorgbudget (ZonMw, Memorabel, 2013) Gevolgen dementie in dagelijks leven Gevolgen voor omgeving Problemen met boodschappen doen omgaan met geld gebruik maken van openbaar vervoer koken sociaal contact zelfvertrouwen en welbevinden problemen oriëntatie communicatie huishoudelijke activiteiten zelfzorg.. Landelijk Dementie Programma 14 probleemvelden zoals: Omgaan met gedragsveranderingen Gevaarlijke situaties Miscommunicatie met hulpverleners Weerstand tegen opname EMGO Institute - Common Mental Disorders 1

2 Aanleiding Ontmoetingscentra Visie en model Ontmoetingscentra Veel ondersteuning mogelijk, maar in uren altijd beperkt Aanbod erg versnipperd, waardoor veel verschillende instanties en zorgverleners Kost familie veel tijd, geld, energie en emotie om alles thuis te organiseren Specifieke ondersteuning/begeleiding voor thuiswonende mensen met dementie nodig Ondersteuning mantelzorg noodzakelijk - casemanagement / zorgcoördinatie - emotionele, sociale en praktische steun en respijtzorg geïntegreerde ondersteuning samenwerking zorg- en welzijnsorganisaties laagdrempelige locatie klein team van professionals + vrijwilligers informatie emotionele steun uitbreiding sociaal netwerk respijtzorg praktische steun casemanagement Ontmoetingscentra Theoretisch model Persoon met dementie dagsociëteit (3dgn/week) (re)creatieve activiteiten belevingsgerichte activiteiten psychomotorische groepstherapie Voor beiden spreekuur centrumoverleg sociale activiteiten casemanagement Mantelzorger informatie bijeenkomsten gespreksgroep respijtzorg zorgcoördinatie Het adaptatie-coping model Begeleiding voor mensen met dementie en hun bij het omgaan met en aanpassen aan de gevolgen van dementie en de problemen die zij daarbij kunnen ondervinden EMGO Institute for Health and Care research VU medisch centrum Amsterdam Voorbeelden van problemen Wijze van omgaan met dementie Praktische aanpassing aan beperkingen 1 Omgaan met de eigen invaliditeit/beperkingen 2. Ontwikkelen adequate zorgrelatie met personeel Emotionele aanpassing 3. Handhaven van een emotioneel evenwicht 4. Behoud van een positief zelfbeeld 5. Omgaan met de onzekere toekomst Individueel bepaald en afhankelijk van persoonlijkheid, levensgeschiedenis, omgaan met stress (ernst van) beperkingen en lichamelijk conditie sociale en materiële omstandigheden Sociale aanpassing 6. Omgaan met de nieuwe omgeving 7. Ontwikkelen en onderhouden sociale relaties Adaptieve taken bij dementie (Dröes, 1991), ontleend aan algemene adaptieve taken bij chronische ziekten en crises (Moos & Tsu, 1977) EMGO Institute - Common Mental Disorders 2

3 Hoe gaat het? Samenwerkingsprotocol Zorgstrategieën persoon met dementie (re)activering (re)socialisatie bevorderen affectief functioneren activiteitenplan Moeite met aanpassing Ondersteuningsstrategieën voor mantelzorger informatie praktische steun emotionele steun vergroten sociaal netwerk ondersteuningsplan Huisartsen Geheugenpoli GGZ-afdeling Ouderen Thuiszorg Steunpunt mantelzorg Case management Stichting welzijn Wijkpost voor ouderen Verzorgings- en verpleeghuizen Alzheimercafé s. Kenmerken Ontmoetingscentra Ontwikkeling en Onderzoek VUmc Anders dan reguliere dagbehandeling in verpleeghuis: Op elkaar afgestemde brede ondersteuning voor persoon met dementie en verzorger Op de grens van zorg en welzijn Laagdrempelige locatie: buurt- en ouderencentra Sociale integratie met andere buurtbewoners Casemanagement door klein professioneel team Ontwikkeling Effectonderzoek Implementatieonderzoek VU medisch centrum Amsterdam Effectiviteit van ontmoetingscentra Tevredenheid van deelnemers Ontmoetingscentra versus reguliere dagbehandeling personen met dementie minder gedrags- en stemmingsproblemen minder inactiviteit en niet-sociaal gedrag minder depressief gedrag, meer zelfwaardering tendens tot uitstel van verpleeghuisopname na 7mnd 4% van OC en 30% van dagbehandeling opgenomen Na 7 maanden deelname: Mensen met dementie (n=104) zeer tevreden 39% tevreden 59% ontevreden 2% Mantelzorgers (n=97) Ervaren belasting zeer tevreden 46% - veel minder 46% tevreden 52% - enigszins minder 42% ontevreden 2% - geen verschil 12% meer gevoel van competentie minder belastinggevoel 67% ervaart veel steun in contacten met andere EMGO Institute - Common Mental Disorders 3

4 Resultaten implementatieonderzoek Inzicht in bevorderende en belemmerende factoren bij implementeren ontmoetingscentra Bevorderend Laagdrempelig effectief aanbod op grens van zorg en welzijn Voorbeeldprojecten aanwezig Model ontmoetingscentra sluit aan bij locale visie en behoeften Gemotiveerde trekkers, initiatiefgroep en personeel Goede samenwerking met andere organisaties Actieve p.r.-voering Voldoende financiële middelen Helpdesk Ontmoetingscentra VUmc Open op werkdagen 10-17u Tel Landelijke werkgroep Website & Linkedin Informatie Nieuwsbrief Begeleiding bij opzetten nieuwe Ontmoetingscentra Scholing personeel Verspreiding producten Website Ontmoetingscentradementie.nl Cursus personeel OC/LPD-plus MO Vier lesdagen en vijf vervolgbijeenkomsten Dag 1: - Emotionele beleving van de persoon met dementie - Emotionele belasting van de mantelzorger Dag 2: - Ondersteuningsmogelijkheden - Geïntegreerde ondersteuning volgens Amsterdams model Dag 3: - Specifieke zorg voor mensen met dementie - Emotionele belasting van hulpverleners Dag 4: - Theorie en praktijk Bewegingsactivering Vijf vervolgbijeenkomsten (dagdeel) Extra: cursus voor Turkse en Marokkaanse ouderen (2 dagdelen) Zie Ontmoetingscentra in Nederland N=125, 20 i.o Nov 2015 EMGO Institute - Common Mental Disorders 4

5 Recente ontwikkelingen Conclusie Reguliere p.g. dagbehandeling maken transitie naar Laagdrempelige Psychogeriatrische Dagbehandeling met mantelzorgondersteuning in de wijk: LPD plus MO Draaiboek LPD plus MO Stappenplan Recente ontwikkelingen STAP 1. Verpleeghuis wil transitie dagbehandeling STAP 2. Nodigt zorg- en welzijnsinstellingen uit voor initiatiefgroep Ontmoetingscentra worden geïmplementeerd (en geëvalueerd in Europa: MeetingDem project ( STAP 3. Tijdplan en werkgroepjes doelgroep uitwerking ondersteuningsprogramma locatie eisen personeel financiering samenwerkingsprotocol p.r. voeren STAP 4. Uitgewerkt uitvoeringsplan STAP 5. Tekenen samenwerkingsprotocol Opening LPD-plus MO Recente ontwikkelingen Ontmoetingscentra 3.0 Innovatieve interventies koppelen aan Ontmoetingscentra (ZonMw memorabel project) Correspondentie EMGO Institute - Common Mental Disorders 5