Antwoord van dr. W. Verberk, Microlife, Widnau, Zwitserland.

Transcriptie

1 VRAAG Wat is de plaats van thuisbloeddrukmeting? Antwoord van dr. W. Verberk, Microlife, Widnau, Zwitserland. Inleiding Met het verschijnen van de richtlijnen voor thuisbloeddrukmeting uitgebracht door het Europese hypertensiegenootschap in en een (praktische) samenvatting in is het belang van thuisbloeddrukmeting voor de reguliere gezondheidszorg officieel erkend. De reden voor deze acceptatie is de sterke ontwikkeling van zowel de digitale bloeddrukmeter als de kennis over het zelf meten van de bloeddruk thuis. Digitale bloeddrukmeter Uiteraard moet de bloeddruk thuis met een automatische oscillometrische bloeddrukmeter worden gedaan. Met de tegenwoordige aanbeveling dat zelfs in de klinische setting, wanneer mogelijk, met een digitale bloeddrukmeter gemeten moet worden, is de betrouwbaarheid van een dergelijk apparaat geen punt van discussie meer. Uiteraard moet hierbij wel een klinisch gevalideerde bloeddrukmeter worden gebruikt, wat geen probleem moet zijn gezien de sterke toename van klinisch geteste apparaten waarvan de betrouwbaarheid eenvoudig is te verifiëren voor zowel de 23 DEEL 1: DIAGNOSTIEK 12756_BW_Veel gestelde vragen over hypertensie.indd :29

2 patiënt ( als de clinicus ( en/of Omdat is gebleken dat de oscillometrische techniek soms problemen geeft bij bepaalde patiëntengroepen (erg oude mensen, zwangere vrouwen, patiënten met nierinsufficiëntie), moeten deze patiënten gebruik maken van een bloeddrukmeter die speciaal voor deze groep is gevalideerd. Ook voor deze specifieke groepen is er een duidelijke toename in betrouwbare apparaten die eveneens geregistreerd staan op eerdergenoemde websites. Omdat het ook belangrijk is dat patiënten met de juiste manchetmaat meten, geven sommige fabrikanten de mogelijkheid om te kiezen uit verschillende manchetmaten bij aanschaf van een bloeddrukmeter. Echter, ook op andere vlakken zien we een sterke verbetering van de digitale (thuis)bloeddrukmeter. Zo zijn de meeste apparaten uitgerust met een geheugen, waardoor de gegevens rechtsreeks van het apparaat kunnen worden afgelezen. Daarnaast zijn er apparaten die het gemiddelde kunnen berekenen uit de gemeten waarden, met aparte weergave van gemiddelde ochtend- en avondbloeddrukwaarden en zelfs met een ingebouwd schema zodat alleen volgens de erkende richtlijnen kan worden gemeten. Al deze hulpmiddelen hebben ertoe geleid dat thuis gemeten bloeddrukwaarden meer erkend worden als een betrouwbare schatting van de werkelijke bloeddruk van een patiënt. Kennis over thuismeten Inmiddels is bekend dat zelfmetingen in het algemeen een betere schatting van de werkelijke bloeddruk geven dan metingen tijdens het spreekuur. Bovendien blijken de bloeddrukwaarden die de patiënt zelf registreert de mate van orgaanschade aan bijvoorbeeld hart en nieren en het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten beter te kunnen voorspellen dan de resultaten van spreekkamermetingen. 3 De reden voor de grotere betrouwbaarheid van zelfmeting ligt voornamelijk in het feit dat er gemeten wordt over meerdere dagen en tijdens verschillende dagdelen ( s morgens, s avonds) en dat vergroot de reproduceerbaarheid. Doordat de bloeddruk sterk onderhevig is aan fluctua- HYPERTENSIE _BW_Veel gestelde vragen over hypertensie.indd :29

3 ties, is het nagenoeg onmogelijk om een bloeddrukwaarde te bepalen aan de hand van één of twee bloeddrukmetingen tijdens één enkel consult. Bovendien hebben veel patiënten (± 90%) tijdens een consult een hogere bloeddruk als gevolg van het wittejasseneffect. Wanneer iemand tijdens een spreekkamermeting de grenswaarde van 140/90 mmhg overschrijdt terwijl dit bij thuismeting niet het geval is, dan spreken we van wittejassenhypertensie. Dit komt voor bij ongeveer 10% van de mensen met hypertensie en kan leiden tot onnodige behandeling. 4 Hoewel minder bekend komt omgekeerde wittejassenhypertensie, ook wel gemaskeerde hypertensie genoemd, ook regelmatig voor (9-23%) 5. Men spreekt van gemaskeerde hypertensie als een patiënt tijdens de spreekkamermeting een normale bloeddruk heeft (< 140 mmhg systolisch en < 90 mmhg diastolisch) terwijl de bloeddruk daarbuiten, zoals bepaald met zelfmeting of 24 uursbloeddrukmeting, verhoogd is. Een patiënt met gemaskeerde hypertensie heeft een verhoogd cardiovasculair risico en zou op basis van enkel de spreekkamermeting mogelijk onbehandeld blijven. Wanneer moet er worden gemeten? Het verdient aanbeveling om een patiënt te vragen zelf de bloeddruk te meten wanneer er sprake is van twijfel op basis van de tijdens het spreekuur verkregen bloeddrukwaarde doordat: de bloeddrukwaarde rondom de grenswaarde van 140/90 mmhg ligt; er een normale bloeddruk wordt gemeten maar de patiënt orgaanschade heeft; er een verhoogde bloeddruk wordt gemeten maar de patiënt geen orgaanschade heeft; de bloeddruk sterk fluctueert tussen opeenvolgende metingen. Thuis gemeten bloeddrukwaarden kunnen ook worden gebruikt om de werking van antihypertensiva te verifiëren. Wanneer een patiënt s morgens voordat hij de medicatie inneemt zijn bloeddruk meet, wordt een goede indruk gekregen over de werkingsduur. Dit kan aanleiding zijn om te wisselen naar een langwerkend preparaat of om de medicatie s avonds in te nemen. 25 DEEL 1: DIAGNOSTIEK 12756_BW_Veel gestelde vragen over hypertensie.indd :29

4 Grenswaarden De grenswaarde voor het etiket hypertensie ligt 5 mmhg lager dan de spreekkamerwaarde van 140/90 mmhg. Op basis van de thuis gemeten waarden ligt de grenswaarde bij 135 mmhg en/of 85 mmhg voor systolische en diastolische bloeddruk. Het wel of niet behandelen van de bloeddruk hangt van meerdere factoren af, zoals de aanwezigheid van orgaanschade en een hoog absoluut cardiovasculair risico. Hoe moet er worden gemeten? Volgens de officiële richtlijnen van het Europese hypertensiegenootschap moet voor een optimale diagnose zeven dagen op vastgestelde tijden gemeten worden, met voorafgaande aan medicatie-inname zowel s morgens ( uur) als s avonds ( uur) twee metingen. Voor het bepalen van de gemiddelde systolische en diastolische bloeddruk worden de waarden van de eerste meetdag niet meegenomen. Tijdens het instellen van therapie moet op dezelfde manier gemeten worden als bij het stellen van de diagnose. Daarna is het nuttig om, ter controle, per drie maanden één week te meten. In het algemeen geldt dat de verkregen waarden bruikbaar zijn wanneer gedurende de meetweek minimaal drie dagen of twaalf metingen zijn gedaan. Zelfmanagement Tegenwoordig leggen steeds meer patiëntenorganisaties de nadruk op zelfmanagement bij chronische ziekten, omdat patiënten zich daardoor meer bewust worden van hun aandoening en meer verantwoordelijkheid voelen voor de controle over hun gezondheid. Het nut hiervan is ook bij hypertensie aangetoond. Zo blijkt het dat wanneer patiënten regelmatig hun bloeddruk thuis meten de therapietrouw verbetert en de bereidheid tot aanpassing van leefstijl (dieet, meer bewegen) toeneemt en dat leidt weer tot een betere controle over de bloeddruk. 6 HYPERTENSIE _BW_Veel gestelde vragen over hypertensie.indd :29

5 Conclusie Thuisbloeddrukmeting verdient aanbeveling als aanvulling op de spreekkamermeting, omdat op deze manier wittejassenhypertensie en gemaskeerde hypertensie kan worden aangetoond. Bovendien wordt hiermee het zelfmanagement van gestimuleerd. Bloeddrukmeting door de patiënt zelf is alleen zinvol wanneer: een gevalideerde digitale bloeddrukmeter wordt gebruikt; de patiënt meet met de juiste manchetmaat; er volgens de richtlijnen wordt gemeten. De thuisbloeddrukgrenswaarde voor hypertensie bedraagt 135/85 mmhg. In de recente Engelse NICE richtlijnen is deze streefwaarde voor patiënten ouder dan 80 jaar opgetrokken naar 145/95 mmhg. 7 Wanneer de thuis gemeten bloeddrukwaarden tot een andere conclusie leiden dan de bloeddrukwaarden tijdens het spreekuur kan een 24 uursbloeddrukregistratie wellicht uitsluitsel geven over de werkelijke bloeddrukstatus. Referenties 1 Parati G, Stergiou GS, Asmar R, Bilo G, Leeuw P de, Imai Y, Kario K, Lurbe E, Manolis A, Mengden T, O Brien E, Ohkubo T, Padfield P, Palatini P, Pickering T, Redon J, Revera M, Ruilope LM, Shennan A, Staessen JA, Tisler A, Waeber B, Zanchetti A, Mancia G. European Society of Hypertension guidelines for blood pressure monitoring at home: a summary report of the Second International Consensus Conference on Home Blood Pressure Monitoring. J Hypertens 2008;26: Parati G, Stergiou GS, Asmar R, Bilo G, Leeuw PW de, Imai Y, Kario K, Lurbe E, Manolis A, Mengden T, O Brien E, Ohkubo T, Padfield P, Palatini P, Pickering TG, Redon J, Revera M, Ruilope LM, Shennan A, Staessen JA, Tisler A, Waeber B, Zanchetti A, Mancia G, Monitoring ESHWGoBP. European Society of Hypertension practice guidelines for home blood pressure monitoring. J Hum Hypertens 2010;24: Verberk WJ, Kroon AA, Kessels AG, Leeuw PW de. Home blood pressure measurement a systematic review. J Am Coll Cardiol 2005;46: DEEL 1: DIAGNOSTIEK 12756_BW_Veel gestelde vragen over hypertensie.indd :29

6 4 Verberk WJ, Kroon AA, Lenders JW, Kessels AG, Montfrans GA van, Smit AJ, Kuy PH van der, Nelemans PJ, Rennenberg RJ, Grobbee DE, Beltman FW, Joore MA, Brunenberg DE, Dirksen C, Thien T, Leeuw PW de. Self-measurement of blood pressure at home reduces the need for antihypertensive drugs: a randomized, controlled trial. Hypertension 2007;50: Verberk WJ, Kessels AG, Leeuw PW de. Prevalence, Causes, and Consequences of Masked Hypertension: A Meta-analysis. Am J Hypertens 2008;21: Marquez-Contreras E, Martell-Claros N, Gil-Guillen V, Figuera-von Wichmann M de la, Casado-Martinez JJ, Martin-de Pablos JL, Figueras M, Galera J, Serra A. Efficacy of a home blood pressure monitoring programme on therapeutic compliance in hypertension: the EAPACUM-HTA study. J Hypertens 2006;24: NICE clinical guideline 127. Hypertension: clinical management of primary hypertension in adults. National Institute for Health and Clinical Excellence, August, HYPERTENSIE _BW_Veel gestelde vragen over hypertensie.indd :29