Beste Lezer, Tot ziens op de beurzen. MSX Computer & Club Magazine nummer 70 - september / oktober

Transcriptie

1

2

3 Z 3 I Beste Lezer, Ik had het kunnen weten: nadat ik de vrige keer schreef ver het drgeven van de reden vr pzeggen, kreeg ik een pzegging binnen van iemand die naar mijn idee helemaal niet wilde pzeggen, maar een laatste pging deed m MCCM p bepaalde punten kers te laten wijzigen. Het vervelende is echter, dat wij het vlledig met hem eens zijn: de 8280 is een grandize cmputer die veel meer aandacht zu mgen krijgen. Met zijn fantastische digitalisatiemgelijkheden kan de ware hbbyist hier jaren plezier mee beleven. Als ik dan k een artikel zu binnenkrijgen, zal ik het met genegen pnemen. Maar... er kmt niets binnen. Wij zijn nu eenmaal een srt frumblad, dat wil zeggen dat wij afhankelijk zijn van het materiaal dat wrdt aangeleverd. Natuurlijk sturen wij wel, dr bepaalde auteurs te stimuleren en andere af te remmen f een andere richting te laten inslaan. Dit alles met het del een evenwichtig blad te publiceren waarin iedereen-liefst elk nummer-aan zijn trekken kmt. Maar waar niet is gaat k de kning te vet. Een ander punt waar deze lezer ver viel, is dat wij in 1994 ng steeds vr de ArtGallery een ban p digitalisaties hebben. Dit willen wij best wat nuanceren: k vr de ArtGallery hebben wij geen bezwaar tegen digitalisaties, maar daar met dan wel een herkenbaar kunstzinnig aspect aan zitten. Iemand die met de videcamera pnamen maakt uit een ftbek en die dan digitaliseert, is niet artistiek bezig. Iemand die pnamen maakt met de videcamera en die eerst digitaliseert en vervlgens al f niet elektrnisch na bewerkt, kan daarmee iets maken dat zijn plaats in de Art Gallery znder meer waar maakt. Natekenen vinden wij niet erg artistiek, maar kan als basis best acceptabel zijn. De nrm is vr ns eigenlijk het geslaagd zijn van het plaatje en de heveelheid werk p de MSX die er aan zat. Met dat laatste bedel ik de tijd p MSX, in verhuding tt de ttale tijd die er aan werd gewerkt. Zals p de pagina hiertegenver al duidelijk wrdt gemaakt prberen wij p de beurzen in Zandvrt en Almel wat te stunten. Wij hebben een MSX bij ns waarp een simpel basicprgrammaatje draait. Dr een druk p de spatiebalk kmt er een willekeurig gekzen cijfer in beeld. Als u iets bij ns aanschaft diskette f magazine mag u een keer p de spatiebalk drukken. Verschijnt er een 3 f een 6 f een 9 dan krijgt u uw aankp gratis mee. De deelname is gratis dus u kunt er niets mee verliezen. Kpt u drie diskettes mag u drie maal een gkje wagen en zal met grte kans minstens één diskette gratis meenemen. De kans echter dat u dan alles krijgt is klein. U kunt k in een keer de hele aankp gkken: de kans dat u alles gratis meeneemt is stukken grter dan met driemaal gkken maar de kans dat u vlledig betaald natuurlijk k. Tt slt is er een 'nieuwe' Brisk p Zandvrt leverbaar. Het prgramma is niet essentieel veranderd maar alle velden zijn wel nieuw. Vr de liefhebbers van Brisk geldt p de beurzen een leuk prijsje vr deze diskette. Alien van Willem Wubs. Hij maakte k al de bijdrage vr nze nieuwe rubriek 'ArtGallery p de cver'. Een unieke prestatie. Maar er zijn kapers p de kust, die k die achterflap willen en kunnen vullen. Tt ziens p de beurzen MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber

4 Clfn Het MSX Cmputer & Club Magazine, krtweg MCCM, is eind 1992 ntstaan uit een fusie van het MSX Cmputer Magazine en het MSX Club Magazine. ISSN Uiterste zrg werd besteed aan hel vervaardigen van dit blad, desndanks zijn futen niet geheel uitte sluiten. De uitgever/redactie kan derhalve niet aansprakelijk zijn vrevenluele futen in enig deel van deze publicatie. Overname van artikelen f andere redactinele bijdragen is slechts tegestaan na vrafgaande schriftelijke leslemmirg van de uitgever. Uitgever Hfdredacteur Aktu Publicatins b.v. Frank H. Druijff Pstbus 2545 's-gravendijkwai5a 1000 CM Amsterdam 3021 EA Rtterdam tel.: tel.: fax.: fax.: Redactie Erik van Bilsen, David Belee, Stefan Ber, Dennis Blk, Jan Braamhrst, Eddy Bruwer, Bert Daemen, Falc Dam, Erik Deppe, Adriaan van Dm, Ruud Gsens, Marc Hfland, Rn Hlst, Ben Kagenaar, Frits van der Kruk, Rei Kps, Martijn van der Kij, Patriek Lesparre, Jan van der Meer, Lies Muller, Herman Pst, Jhn van Pelgeest, Marc Sijer, Dick van Vldrp, Ries Vriend, Edwin Weijdema en Iv Wubbels Redactinele ndersteuning Techniek Clumn Cartns Rbbert Wethmar Wammes Witkp Rnaid Maher, Martine Blem en Eddy Aarts Acquisitie Gjalt Dijkstra (geen maiskrrels) tel.: Prduktie Zetwerk Druk Rupar GRAFISCHE COMPUTER SERVICE - Amsterdam Tijl Offset - Zwlle Distributie kpn Abnnementen Een abnnement kan elk gewenst mment ingaan en wrdt autmatisch verlengd, tenzij zes weken vr vervaldatum schriftelijk is pgezegd. Een abnnement van acht nummers kst f 60,- / 1200 Bfr. Een diskabnnement bestaat uit acht maal magazine en bijbehrende diskettesen en kst 149,- / 3000 Bfr. Vr vragen aangaande abnnementen kunt u ns bereiken p maandag, wensdag en vrijdag van tt u p telefnnummer Bestellingen Zie hiervr de pagina LezersService. Advertenties Vr de rubriek maiskrrels zie aldaar. Inzenden materiaal Vermeld bij elke inzending p het redactieadres duidelijk uw naam, adres en telefnnummer. De redactie ntvangt graag materiaal vr gebruik in het magazine f bij het diskabnnement. Er wrdt vanuitgegaan dat ingestuurd materiaal rsprnkelijk werk is van de inzender tenzij die inzender duidelijk vermeldt dat dit niet z is. Materiaal ter recensie wrdt eveneens graag ntvangen. Vermeld duidelijk dat het m recensiemateriaal gaat en geef aan waar en he de lezers het materiaal kunnen verkrijgen. Znder afspraak daarver vantevren gaat de redactie er vanuit, dat het ingeznden materiaal niet teruggestuurd f betaald heft te wrden. Vraagbaak & Telecmmunicatie Zie vr vraagbaak de rubriek Nrder baken van Jan van der Meer en vr telecmmunicatie de rubriek BBS-wereld van Ruud Gsens. Nrder baken 6 Jan kmt met zijn rubriek weer een stukje dichter bij de vraag- en antwrdrubriek met een vernieuwde 'Lezers Helpen Lezers'. Heeft u een prbleem f vraag stuur die dan naar Jan. Jan van der Meer BBS Wereld 10 Wat meer naar vren in het magazine dan anders legt Ruud ns uit he met de TSR jansi.--si!i:l2~::""::::-'-- m te gaan. Ruud Gsens BASIC technieken 28 Wij duiken eens diep in de randm access files en krijgen er een aantal bruikbare en uit te breiden prgramma's bij. 5tefan Ber Sltexpander 32 De geheimen van de sltexpander, zwel die van Kees Flst zelf als de MK-versie wrden uit de deken gedaan. Met schema's en cmpnenten layut. Z gaat de kennis van Kees niet verlren en kunnen reparaties dr derden gedaan wrden. Kees Fa/st Pascal uitgediept 37 u gaat patrntjes ntwerpen als u in Hermans vetspren treed. Het aantal van de mgelijkheden is duizelingwekkend. Herman Pst Dynamic Publisher 48 Rn zet ns aan de tangram-puzzel. Het blijkt lastig te zijn m de stukjes ged te gebruiken, mdat ze de ene keer meten aansluiten en de andere keer juist niet. Rn H/st Grafische bjecten 54 Het is nu echt een cursus gewrden na de inleiding van de vrige keer. De listing is ter illustratie f als basis bedeld. Het uiteindelijke del is hg dus prbeer het bij te huden. Geef Jacc feedback waarp hij kan reageren. Jacc Ku/man Schermen p MSX 58 De vlgende auteur levert u een prgramma m plaatjes te zeken p diskette. wij zien het niet. Pst Ingeznden brieven en nze reactie daarp. Erik Deppe MSX beurs in Barcelna 8 Eens wat nieuws uit Spanje. Beurzen gaan daar anders, netjes geregelde demnstraties en zelfs inclusief siësta. Patrick Gijsbers Maiskek 13 Nieuwtjes uit de cmputerwereld. redactie Diskmagazines 25 Weer z'n schitterde dubbelhge plaat van Umax, alleen daarvr zu je al een abnnement nemen p Sunrise Magazine. De aut zu een kenteken met MSX meten hebben maar Bert Daemen 52 redactie Lsse ideetjes 57 Wat kan die man... hij heeft me een stel plannen. We mesten een kleiner lettertype gebruiken m alles ng p papier te krijgen. Wammes Witkp 4 MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994

5 - Fray, in magical adventure 9 Ok dit spel met er aan gelven en kan nu dr analfabeten-tenminste naar Japanse pvattingen-gespeeld wrden. Marc Hfland Dubbelslag 18 Een nieuwe trend p MSX. Op twee aan elkaar gekppelde cmputers spelen. Spieken kan niet meer, plezier hebben wel. Wij slaan twee vliegen in een klap dr zwel Zeeslag (release Tilburg '94) als Veldslag (release Zandvrt '94) te bespreken. De auteur verwerkte een eerder gemaakte recensie van Palc Dam en Iv Wubbels ver Zeeslag samen met een aantal pmerkingen van uw hfdredacteur. Hessel Harmsen Cytrn 22 U heeft lang meten wachten p deze recensie-het spel kwam al in Tilburg '94 uitmaar er was/is k z veel verschenen. Om de recensie in dit blad te krijgen viel Marc in en is enthusiast ver het spel. Wij zijn vral blij met de gelukkig p tijd ntvangen ntvangen plaa*s. Marc Hfland Retaliatr 42 Een lekker schietspel van Jan van Valburg, uitgegeven bij Sunrise. Het tnt dat hij grafisch enrm is vruitgegaan. En tegegeven; hij heeft hulp gekregen, maar dat is in een ieders vrdeel. Anne de Raad ACE8 49 Een schitterend nieuw tekenprgramma vr scherm 8 van de MSX Club Enschede. Designer (plus) / Vide Graphics heeft er een cncurrent bij. Wanneer kmt de eerste ArtGallery inzending binnen? Marc Sijer 70 AGE8 49 ArtGallery 46,68 BASIC technieken 28 BBS Wereld 10 Clfn 4 Cytrn 22 Diskmagazines 25 Dubbelslag 18 Dynamic Publisher 44 Fray, in magical adventure 9 Grafische bjecten 54 Inhud diskabnnement 18 Inhudspgave 4 Klm 57 LezersService 64 Maiskek ~~~~~~'.~~~T ~-i;::i~'~ dd is. MSX1 emulatr 20 Wat nu? Een PC prgramma in MCCM? Ja, dat wel, maar wat vr een! Gert de Bm Mnsund 40 Meer en beschijving van de mgelijkheden van de OPL4 geluid schip dan een eigenlijke test. Ga zelf p Zandvrt kijken en luisteren m te zien dat MSX k hardwarematig ng lang niet Remc Schrijvers ArtCallery 46 Weer pmerkelijke zaken zals een plaatje dat zwel in kleur als zwart/wit wrdt geplaatst. Het tekent de auteur vr zijn sfeergevel dat hij twee versies maakte. Verder een symblisch zwaarvlgeprpte tekening die een dam wil pwerpen tegen alle agressie in veel van de gepubliceerde plaatjes. Marc Sijer Mega-Cuide 61 De gidsen hebben een prbleem. niet m hun pagina's vl te krijgen maar m hun hfdredacteur z gek te krijgen veertig paginagrte kaarten p te nemen. Zij zeken hulp m de kaarten in publiceerbare vrm te krijgen. Neem als je de tekeningen in cmputerfrmaat kan zetten (PC f MSX) cntact p. Marc Hfland & Patriek Lesparre ArtCallery Op de mslag 68 Vr het eerst een serie plaatjes p de achterflap. Z kmt dit plaatje tenminste tt zijn recht hpen wij. Er liggen ng wat materiaal dat wij mgelijk z publiceren. Frank H. Druijf! Mega-Guide Mnsund MSX beurs in Barcelna MSX1 emulatr Nrder baken Pascal uitgediept Pst Retaliatr Sltexpander Schermen p MSX Vrwrd advertenties Extra Disk HCC MSX gg/ HPN Maiskrrels M.C.C.A. MCCM p beurzen MSX Cmputer Club Guda MSX GENET PC-Active / Mdem Magazine Sunrise Vivid vr Slid Snail Zandvrt MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber

6 Nrder baken Lezers Helpen Lezers is terug Veel leuke brieven gekregen en, uiteraard, k enige wat minder leuke. Ik raak er, zij het ng met de ndige gereserveerdheid, dan k meer en meer van vertuigd dat deze rubriek ng wel een tijdje mee kan. 6 Mijn herhaalde prepen m pst met vragen, tips en pmerkingen naar mij te te sturen, wrden meer en meer gehnreerd. Nu ben ik natuurlijk niet echt blij met bze brieven, maar die hren er nu eenmaal k bij. Naast een aantal zéér kwaaie reacties p de vrgaande twee Nrder bakens, kreeg ik gelukkig k de brdndige inzendingen met handige tips en brieven in de LHL-sfeer. Vr diegenen die dat ng niet weten: LHL = Lezers Helpen Lezers, een ppulaire vraag- en antwrdrubriek uit het vrmalige MSX Cmputer Magazine. Ik spreek bij deze de wens uit dat dit z dr zal gaan. Een interactieve Nrder baken is nu eenmaal veel leuker m te bestieren-en te lezendan eentje die ik helemaal zelf met vlkalken. Znder brieven van lezers is Nrder baken niks, dus blijf me schrijvenhè! Bedankt Ik wil graag Rderik Muit, F. Arnaiz, Albert Beevendrp, Dick van Vldrp, Wald Ruiterman en ReI Kps en alle anderen die me pst stuurden, bedanken vr hun belangelze inzendingen en/ f medewerking. Zeg-'effentjes by the way' -Dick: heb je die teksten ver he met de MSXDOS2-mapper m te gaan k ng p een diskette staan? Het vertikken van zveel A4'tjes is me nu net even te veel. Mijn grte wapen is de wijsvinger van mijn rechterhand; helaas betnt de bankautmaat, als ik mijn PIN hiermee intets, dit lichaamsdeel niet altijd het gewenste respect. Schande, schande! Ik tik met het anderhalve vingersysteem en dr dat te zeggen verdrijf ik zelfs al behrlijk: mijn 'linkse' kmt niet veel verder dan IlsH1FT1 en I[CTRLJ. :-) Math-Pack De fraaie en ged verzrgde vertaling die Wald Ruiterman heeft gemaakt van de cmplete Math-Pack, kmt zeker spedig p het disk-abnnement, en als het aan riüj ligt k ng eens in MCCM p papier. Wald vreg me hem eerst ng ged na te zien p tikfutjes en waar mgelijk aanvullingen/ tips te plaatsen. Bij vldende belangstellingbel me dan-wil ik wel prberen f het mgelijk is de surce van MSXCALC.TSR via Js de Ber (MS-actie) tegen een redelijke prijs te verspreiden. Het is eigenlijk ddznde dat deze, h z leerza- MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994 me, surce maar ligt te verstffen, en waarm het wiel twee keer uitvinden? De verhuding research/ uitprberen tegenver het echte prgrammeren van MSXCALC.TSR was iets van vier maanden tegen één week werktijd. Kwade lezers Zals al gezegd k enige bze brieven. Buiten het feit dat ik belf er lering uit te trekken, wil ik er niet al te diep p ingaan. Aan twee zinsneden van mij, en het cmmentaar daarp, wil ik echter wel aandacht besteden. De eerste gaat ver de prgrammeurs SIG in Waterland. Ik stelde dat ik, een beetje paradxaal, juist van MSX-sysps een steuntje in de rug vr deze SIG verwachtte. "Ik ga tch zeker niet mijn eigen en andere pure MSX-BBS'en m zeep helpen!" was een gehrde verntwaardigde reactie. Nee, natuurlijk de je dat niet, en daar heb ik ju f wie dan k nit m gevraagd. Ik vraag vaak aan bellers f ze een MSXmdem hebben en het antwrd luidt negen van de tien keer rnduit nee. De PC-niet zelden die van papa-biedt dan uitkmst, maar det het niet p V23 met zijn 1200/75. Daar kmt ng bij, dat de MSX-emulatr van de jngens van Filsft-BBS een steeds duidelijkere vrm aanneemt. We meten vlgens mij af van het vijandbeeld dat veel MSX'ers van de PC hebben. He dan k: de Waterland-SIG vr prgrammeurs bestaat nu; k al is de invulling ng niet vr 100% rnd. De hgtijdagen van 1200/75 zijn vrbij, f we dat nu leuk vinden f niet. Ik heb het hier ver de MSX in het algemeen. Het zu me zeer spijten als de Waterland-SIG massaal zu wrden gemeden. Maar ik wil daar niet van uitgaan. Filsft is te bereiken nder de nummers / en Waterland p nder andere Reinder Echt super laaiend, en mgelijk niet geheel nterecht, was Reinder Grte, wiens brief in de vrige Nrder baken aan de rde kwam. Ik bied Reinder bij deze dan k mijn excuses aan; het" geneg paginaruimte verspild" sleg p mijn tekst en niet de zijne. Niemand van MCCM wil een briefschrijver vr schut zetten

7 Nrder baken = lhl LHL was een MCM-rubriek en bestaat niet meer. Vanaf nu maken prblemen waarvan wij de plssing niet kennen k deel uit van deze rubriek. Ze wrden in een geredigeerde-lees ingekrte-vrm aan de lezers gepresenteerd, waarbij wij hpen dat iemand die de plssing wel weet, nze briefschrijver zal helpen. De nieuwe frmule is k vr mij ng wennen, mdat ik nu k brieven met gaan redigeren. MSX2+ Het eerste prbleem, det al gelijk een aanslag p de lezers. Nadat de NMS 8245 kapt ging van Matthijs Wlthers uit Almel ruilde hij hem in vr eenzelfde mdel met MSX2+ erin. Alleen de videchip en de BAS-ROM's zijn vervangen. Hij snapt een beetje-niet eens alles-van SET SCROLL en daar blijft het z'n beetje bij. Ik weet helaas helemaal niets ver MSX2+ en vraag nu f iemand Matthijs verder kan en wil helpen. De vraag ligt al langer dan ged is p een antwrd te wachten. Zelfs vr de 'gewne' MSX is het al meilijk m aan gede literatuur f tekst-files te kmen, laat staan vr de MSX2+. We kunnen natuurlijk wachten f k in de serie 'Schermen p MSX' wat vr 2+ geschreven gaat wrden, maar mgelijk weet een lezer eerder raad. Wegfaden Het tweede prbleem waar ik aandacht vr wil vragen, kmt van een plaatsgent van mij. Ik durf 'm bijna niet p te nemen, daar ik vrees dat het prbleem dat Eric Huizinga aanrert menigeen tt in de kleine uurtjes bezig zal huden. Wat hij wil is met behulp van BASIC een plaatje, in zijn geval scherm 5, laten wegfaden. Dr met een lus de RGB-kleurwaarden van rd, gren en blauw steeds één te verlagen tt nul kmt hij al een heel eind. Maar dit werkt tch te traag en gt k niet zals hij het zu willen. Eric wil de kleuren dus langzaamaan naar zwart wil laten gaan. We hebben via de telefn al diverse mgelijkheden besprken znder er echt uit te kmen. Een behrlijke winst werd al behaald dr naar het VRAM te VPOKE'n en dan een COLOR ~ RESTORE te geven. De kleurwaarden met DIM vastleggen lijkt me k geen gek idee. Nadeel van je verlaag-algritme is dat je met een dnkere kleur als 1,1,1 (R,G,B) gelijk klaar bent terwijl een kleur als wit met zijn drie zevens dan ng zes stappen heeft te gaan. Dr aan te reren dat een kleurverschuiving van dnker naar wit k wel eens wenselijk kan zijn maak ik het er niet makkelijker p... Vr de ware prgrammeur is het vinden van een plssing p een prbleem als het juwe 'smikkelen en smullen geblazen' m Lwieke de Vs uit de Fabeltjeskrant maar eens te citeren. Een wrd als 'verbrkkelen' als alternatief vr faden kmt in me p. Dus willekeurig blkjes wit f zwart maken ttdat het scherm één egale kleur heeft. We wachten de reacties af... [NvdR: Jan stelt zeer terecht dat dit een prbleem is dat een prgrammeurshart sneller det klppen. Ten wij (Marc en Frank) het lazen lieten we het artikel verder zichzelf pmaken en slegen aan het prgrammeren. Wij hikten al snel een drietal plssing p en een paar varianten die sms fraaier zijn. Ze werden aan Jan drgespeeld die het vlgende MCCM vermedelijk zal bespreken.] ldir/lddr Even een stukje mi-ver als tussendrtje. Ik kreeg een telefntje van ene Rb (Srry Rb, ik ben je achternaam kwijt) die enrm gehlpen is dr slechts een simpel ezelsbruggetje dat ik bij de mlpdrachten LDIR en LDDR gebruik. 'Zet dat in Nrder baken, jh. Hartstikke gaaf: aan ziets heb je watf' aldus Rb. Bij het verplaatsen van een hk had Rb een futje gemaakt en dat zu niet zijn gebeurd met 'mijn' ezelsbruggetje. Om een stuk(je) geheugen te verplaatsen maak je meestal gebruik van LDIR, dat je met lezen als: LaD, Increment en Repeat; de vertaling hiervr luidt: laad, verhg en herhaal. De D in LDDR vervangt de I van increment en staat vr Decrement, ftewel verlaag. In beide gevallen een simpele vier letters, die desndanks zeker de beginnende mi' er schaakmat kunnen zetten. De pdrachten LDIR en LDDR den feitelijk niets anders dan het stukje geheugen met de lengte in registerpaar BC vanaf het adres in registerpaar HL en verder verplaatsen naar het stukje geheugen vanaf het adres in registerpaar DE en verder. Kun je de registers ng uit elkaar huden? Vast niet, daarm nu de grte truc. Nrder baken Deze rubriek wil prgrammeurs in BASIC, machinetaal (mi) en jansi de helpende hand bieden. Dit dr tips, het uitdiepen van interessante zaken f dmweg het laten zien van leerzame surces/ listings. Wat ik bespreek gebeurt p basis van lezersvragen. Stuur je vragen in met een vldende gefrankeerde returenvelppe bijgeslten. Ok briefkaarten met suggesties, pen aanmerkingen zijn welkm. In principe kun je me elke avnd en in het weekend bellen. Met een trap p dus kan het z'n zes rinkels duren vrdat ik, buiten adem, pneem. Neem ik niet binnen acht keer p dan ben ik er niet. Prbeer het in dat geval een dagje later ng eens. Jan Stel, we willen de vijf bytes vanaf #COOO tt en met #C004 naar #DOOO en verder verplaatsen, dan den we dat z: LD HL,#COOO LD BC,S LD DE,#DOOO LDIR RET Hme Lcatin Byte Cunter DEstinatin Je ziet in het cmmentaar bij de regels hierbven, dat dr de 'namen' van de registerparen te nthuden als Hme Lcatin (thuisbasis, dus uitgangspunt), Byte Cunter (Byteteller, die aangeeft hevaak de lus drlpen met wrden) en DEstinatin (bestemming), hun rl in de pdracht duidelijk wrdt. De laatste twee benamingen wrden truwens k dr Zilg, de maker van de Z80, vermeld in de rsprnkelijke dcumentatie van de prcessr. Een beetje kennis van de Engelse taal is nit weg z je ziet, en dat dit trucje handig is mag duidelijk zijn. Rensumaheerd AA Grningen Tel Jan van der Meer MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber

8 - MSX beurs Barcelna MSX leeft na tien jaar ng steeds! En niet alleen in Nederland. Ik kreeg een tijdje geleden een uitndiging m de MSX beurs in Barcelna te bezeken. Een krt verslag. De bezekers kijken te Ok in Spanje zijn er ng steeds activiteiten vr MSX. Z wrden er ng verschillende (disk)magazines uitgebracht, kmen er steeds weer nieuwe dem's en beginnen er meer en meer spellen en prgramma's uit te kmen. Ok wrdt er enkele keren per jaar een beurs gerganiseerd. Dit is dan wel niet een beurs zals in Nederland, waar de gehele dag dr p diverse stands de nieuwste dingen te kp wrden aangebden. In Spanje zit iedereen netjes p een steltje naar een mnitr vr in de zaal te kijken. Pas na aflp van deze presentatie wrden de diverse aangebden spulletjes daadwerkelijk verkcht. Dit is misschien niet de slimste manier, mdat de beurs in twee gedeeltes wrdt gehuden en na de siësta al een hp persnen naar huis zijn. Barcelna De bezchte beurs werd gehuden p 8 mei en begn m tien uur in de chtend en zu duren tt ngeveer zes uur, met rnd half drie een krte siësta van z'n twee uur. De zaal, waarin deze beurs werd gehuden, had ngeveer de grtte van twee klaslkalen en zag er wel vrij smber uit, maar zat gevuld met enthusiaste Spanjltjes. De beurs werd dr ngeveer hnderd spanjaarden bezcht en was vlgens de rganisatr een grt succes. De rganisatr streeft er wel naar m het Nederlandse beurssysteem te gaan gebruiken, maar dit is p dit mment dr de ng wat magere pkmst ng niet mgelijk. Het geheel was ged gerganiseerd, zdat iedere grep vldende tijd kreeg m hun prdukten te tnen. Jammer was alleen dat er enkele grepen / persnen waren die wel zeer rmmelig de prdukten aan de man brachten, misschien van de zenuwen. Ok ik mcht, nadat ik werd geïntrduceerd, ns spel Pixess presenteren aan het Spaanse publiek. Het was vr mij een hele ervaring m mijn verhaal-in het EngeIste vertellen vr een hnderdkppig publiek. Al met al werd alles met enthusiasme ntvangen en heb ik geen sinaasappels f ander Spaans fruit p me af zien kmen. Wat er getnd werd, was zeer afwisselend: nu eens een diskmagazine, dan weer dem f spel. Alhewel de dem's vaak p het zelfde nderwerp, namelijk sex, terugkwamen en er zelfs een MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994

9 - grep bij was die een dergelijke dem gemaakt had en z de eerste plaats wn bij de smerigste dem's aller tijden. Ok zie je dat er ng diverse grepen zijn, die ng steeds muziek uit spellen jatten. Ik kwam zelfs een muziekdem tegen van Judgement f Sund---een dem waar ik zelf ng aan heb meegewerkten dan kijk je tch wel even raar p. Mijn cnclusie is dat je ng zeker geneg van de Spaanse markt kunt gaan verwachten, al zal de kwaliteit vrlpig ng vaak lager liggen dan de sftware uit Nederland f Japan. Op dit mment heb ik diverse Spaanse spulle ~es al thuis liggen en deze zullen waarschijnlijk k in één van de kmende MCCM's wrden besprken. Over de beurs kan ik alleen zeggen, ben je in Spanje in de mgeving en er wrdt een beurs gerganiseerd, ga er dan zeker naar te, want het is een zeer leuke ervaring. Dus hud k de beurskalender in de gaten. Patrict (jijs6ers Wat was er te zien Cbra Missin Dem dem van Taburt met 5 disks vl gedigitaliseerde plaatjes 2+ Vide Animatr prgramma van MSX jurnalm krte animaties te maken Randar 111 Patch van gedigitaliseerde plaatjes Een Patch vr Randar 111 naar het Engels te vertalen. MSX jurnal Pixess Puzzelspel van Cmpjetania MSX 2 Emulatr Nexuss BBS is bezig met een Emulatr vr de PC Cindy Crawfrd Een dem van Pyramid Sftware met gedigitaliseerde dem plaatjes van Cindy en gejatte muziek van.a. Cmpjetania Titel ng nbekend De winnaar van de Spaanse kampienschap smerige dem's maken: Pyramid Sftware Telebasic 2 Een MSX Turb R magazine van Trapsft The New Megablcks Een Clumns clne van Cabinet, niet naardig en lage prijs Club Hnstar Club Hnstar kwam met de nieuwste editie van hun blad en diskmagazine SD-Snatcher Patch Een Patch vr SD-Snatcher te vertalen naar het spaans! Rby Disk 4 Een ged diskmagazine van Gnsys Vide Magazine Een alternatief van Gnsys m een vide magazine te gaan uitgeven PSG Sample Musics Slechte PSG samples van Pyramid Sftware YS 2 Patchdisk Patchdisk van Oasis judgement f Sund Muziekdisk van Cmpjetania PC Engine dem Demnstratie van de PC Engine. Hierp werden Ys 4 the dawn f Ys en Fray getnd Fray, in magical adventure Oasis heeft nu een Engelse patch vr Fray. Het spel van Micr Cabin was nrmaal al een beetje te spelen, maar met de patch wrdt het een fantastisch spel. Bestelinfrmatie: Maak f 25,- ver p bankrekening t.n.v. D. Lardenye te Maasstricht.v.v. naam, adres en prdukt. Inf bij Oasis tel: Helaas had ik alleen een speciale versie vr de recensie. Op deze speciale versie stnd een stukje Fray met de teksten in het Engels. Zals gewnlijk waren er tch ng wel een paar Japanse kreten te zien, maar die waren nmgelijk weg te krijgen. De makers van Fray hadden namelijk k in hun plaa~es de ndige teksten getekend. Helaas! Op een enkel fu~e na, was deze dem perfect. Die vertelt het verhaal van Fray p weg naar Neares. Dit is de stad waar Latk wnt. Zij gaat naar hem te, m hem te helpen p zijn zektcht naar Fray's vader. Het temp, waarmee de tekst p het scherm kmt, is niet echt hg, maar dit temp is gemaakt vr Japanse teksten. Vr de Engelse teksten is de snelheid iets te laag. Het eerste drp had Oasis al vertaald en ik met zeggen dat vr mij het spel in het Engels pas echt tt z'n recht kmt. Iedereen praat wat af en het is ng te begrijpen k. Het temp waarmee de teksten verschijnen, is veel beter dan in de dem en je kan het ng versnellen k. Het gebruikte Engels is niet erg meilijk zdat iedereen die de Engelse taal niet echt perfect beheerst, dit spel ged kan spelen. Het eerste menu bevatte ng een klein fu~e: de derde ptie was de vijfde gewrden en de vierde ptie was verdwenen. Ten ik de ptie vier ks, kwam ik in een ng niet vertaald menu. Natuurlijk zal dit in de uiteindelijke versie allemaal verhlpen zijn. De release van de patch is p 17 september in Zandvrt. Deze patch is zijn geld waard, vral vr mensen die Fray best mi vnden, maar het niet knden spelen, mdat het Japans het vaak te meilijk maakte. Kpen dus. Marc J(f{aná MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber

10 BBS Wereld JANSI, wat kan je er mee? Allemaal hebben we nu denk ik al wel van de TSR jansi gehrd. Maar wat we er nu werkelijk mee kunnen? Wie wel eens gebruik maakt van een mdem en dan het mdemprgramma TCOMEGA f een versie van MOD gebruikt, heeft ngetwijfeld al wel kennis kunnen maken met de gekleurde teksten in de BBS-wereld. Deze teksten zijn gemaakt met behulp van ANSI-cdes. In deze aflevering zullen we daar eens wat meer aandacht aan gaan besteden. He krijgt men het vr elkaar m tekst van een kleurtje te vrzien? En he kunnen we dat zelf k vr elkaar krijgen p nze eigen cmputer, dus buiten een BBS m? Om dit te kunnen gaan den, zullen we gebruik meten gaan maken van MemMan en de TSR jansi. Vr de duidelijkheid dus eerst even een krte uitleg ver het mgaan met deze twee prgramma's. Daarna zullen we ns helemaal p het ANSI gebeuren gaan strten. TSR Allereerst even het begrip TSR. Ik zal nu niet weer het hele TSR verhaal gaan herhalen, maar alleen dat gene wat we meten weten m met jansi te kunnen gaan werken. Een TSR is een prgramma dat zich ergens in het geheugen van nze cmputer heeft verstpt en wacht tt dat het pgerepen wrdt m zijn werk te gaan verrichten. Zlang het prgramma niet wrdt pgerepen, zal het dan k niets den, en kunnen we gewn met een ander prgramma gaan werken. Het is dus z dat het mgelijk is m twee f meerdere prgramma's tegelijk in het geheugen van je cmputer te hebben en tegelijkertijd te laten werken. Laden TSR Om gebruik te kunnen gaan maken van deze mgelijkheid, zullen we eerst nze cmputer daar p meten vrbereiden. Vr deze vrbereiding hebben we de vlgende prgramma's ndig. MSXDOS.5YS, COMMAND.COM, MEMMAN.COM, TL.COM en jansi.com. Deze prgramma's zitten, p MSXDOS.5YS en COMMAND.COM na, in de PMA file die bij deze rubriek hrt en p het diskabnnement wrdt bij geleverd. De vrbereiding gaat verder als vlgt. Zet de cmputer aan met een MSX-DOS disk in de diskdrive. U zal dan na het starten van de cmputer in MSX-DOS terecht kmen. Nadat dit is gebeurd, kpieert u de file BBSWE REL.COM van het diskabnnement naar de MSX-DOS disk. Staat deze p de MSX- DOS disk, kunt u de file BBSWE REL.COM uitpakken dr simpel weg BBSWEREL in te typen en de RETURN tets te drukken. Alle bendigde prgramma's uit de File BBSWEREL zullen dan p uw disk wrden aangemaakt. Is de cmputer klaar met het aanmaken van de prgramma's, tikt u MemMan in, gevlgd dr een drukje p de RE TURN tets. Dit prgramma is het zgenaamde raamwerk prgramma dat het mgelijk maakt m meerdere prgramma's tegelijk in je cmputer te zetten en eventueel tegelijk te laten werken. MemMan is eigenlijk niets anders dan een parkeerwachter in nze cmputer die aan de cmputer vertelt waar de diverse prgramma's in het geheugen kunnen wrden geparkeerd. Is een prgramma eenmaal in het geheugen van nze cmputer' geparkeerd' dr Mem Man, is deze altijd weer dr hem terug te vinden en zal hij tegengaan dat er een eventueel vlgend prgramma k gebruik zal gaan maken van die plaats. Nu nze parkeerwachter, 'Mem Man', actief is kunnen we dus zgenaamde TSR prgramma's aan hem gaan geven m te parkeren tt we deze ndig hebben. Een van die TSR prgramma's is jansi.tsr. Om nu deze TSR aan de parkeerwachter te geven m in het geheugen te parkeren, typen we in TL jansi.tsr gevlgd dr het drukken van de RETURN tets. jansi zal dan in het geheugen van nze cmputer wrden geparkeerd en actief wrden indien we hem prepen. Na deze handelingen is nze cmputer klaar vr ANSI gebruik. jansi.tsr Dit is een prgramma vr MSX 2 cmputers. Deze TSR maakt het mgelijk m de in het American Natinal Standards Institute vastgelegde scherm stuurcdes te verwerken p nze MSX cmputer. Deze scherm stuurcdes wrden vral veel gebruikt in BBS' en en IBM cmpatible cmputers. De ANSI standaard gaat uit van tekstschermen van 80 tekens breed en 25 regels hg. Deze tekst kan dan weergegeven wrden in 8 verschillende vr en achtergrnd kleuren. Deze kleuren zijn dan wederm in te stellen in felle kleuren, 'highlighted' f nrmaal. Ok zijn er dan ng cdes beschikbaar m tekst te laten knipperen f te nderstrepen. Om ANSI te kunnen verwerken is nze MSX 2 tekstschermmde echter niet ge- 1111" 10 MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994

11 ~ _. I... ~.. 10 MSX Cmputer & Club Magazine 20 ' 30 ' Vrbeeld prgramma vr het 40 gebruik van ANSI in prgramma's Ruud Gsens ' 110 Definieer te gebruiken cdes 120 ES$=CHR$ (27).' Esc cde BL$=CHR$(219):' Blkje HO$=CHR$(223):' Halfblkje bven LA$=CHR$(220):' Halfblkje nder 'Bven zijde M 190 PRINTBL$;HO$;BL$;HO$;BL$;" ". 200 'Bven zijde C 210 PRINTBL$;HO$;HO$;BL$;" "; 220 'Bven zijde C 230 PRINTBL$;HO$;HO$;BL$;" ". 240 'Bven zijde M 250 PRINTBL$;HO$;BL$;HO$;BL$;" "; 260 'Bven zijde I 270 PRINT" ";BL$;" "; 280 'Bven zijde N 290 PRINTBL$;HO$;HO$;BL$;" ". 300 'Bven zijde A 310 PRINT" ";BL$;HO$;HO$;BL$;" ". 320 'Bven zijde N 330 PRINTBL$;HO$;HO$;BL$; 340 'Bven zijde S 350 PRINT" ";BL$;HO$;HO$;BL$;" ". 360 'Bven zijde I 370 PRINTBL$ 400 'Midden M 410 PRINTBL$;" ";BL$;" ";BL$;" ". 420 'Midden C 430 PRINTBL$;" ". schikt. jansi zal dan k, wanneer deze wrdt geactiveerd, gebruik gaan maken van het graphische screen 7. Deze screenmde biedt meer dan geneg mgelijkheden m de ANSI cdes te kunnen ndersteunen. Mgelijke cdes jansi ndersteund niet alleen de standaard ANSI cdes. Ok is het mgelijk m gebruik te maken van de MSX Cntrl-cdes en de VT-S2 schermstuur cdes. jansi kan dus eigenlijk meer dan er van verwacht mag wrden. Vrlpig zal ik mij echter beperken tt het gebruik van de zuiver ANSI-cdes. Ik ben anders bang dat het gelijk te ingewikkeld gaat wrden en u dr de verschillende cde types straks dr de bmen het bs niet meer ziet. Dus vr nu alleen de ANSI cdes. ANSI Op uw beeldscherm Misschien dat enkele nder u al wel eens geprbeerd hebben m ANSI p hun beeldscherm te tveren. Maar vr vele nder ti zal het een geheel nieuw 'Midden C 450 PRINTBL$;" 460 'Midden M gebeuren zijn. Nadat u echter de nder het hfdstuk, 'He laad u een TSR.', besprken handelingen heeft uitgeverd, zal er echter ng steeds geen gekleurde tekst p uw beeldscherm staan f kmen. Dit klpt. U zult hiervr eerst jansi meten activeren. Ik zal uw nu een klein vrprefje laten uitveren van het ANSI gebruik. Type maar eens gewn in: PRINT CHR$(27);"[O.": PRINT CHR$(27);"[31m";"Deze tekst is ROOD.": I$=INPUT$(I): PRINT CHR$(27);"[1." Indien u alles ged heeft ingetypt en de RETURN-tets ingedrukt heeft, zal de tekst in rde letters p uw beeldscherm staan tt dat u weer een willekeurige tets indrukt. Wat heeft u nu eigenlijk allemaal gedaan? We zullen het geen u ingetypt heeft eens wat nader gaan bekijken. U heeft waarschijnlijk al wel gezien dat er verschillende keren de CHR$(27) cde in de dr u ingetypte regel vrkmt. Deze cde is vr jansi een aanwijzing dat er waarschijnlijk een ANSI cde in aantcht is. Een ANSI cde bestaat namelijk uit de ANSI-start cde "., 470 PRINTBL$;" ";BL$;" ";BL$;" 480 'Midden I 490 PRINTBL$;" ". 500 'Midden N 510 PRINTBL$;" ";BL$;" ". 520 'Midden A 530 PRINTBL$;LA$;LA$;BL$;" ". 540 'Midden N 550 PRINTBL$;" ";BL$;" "; 560 'Midden S 570 PRINTBL$;LA$;LA$;LA$;" "; 580 'Midden I 590 PRINTBL$ 620 'Onder zijde M 630 PRINTBL$;" ";BL$;" ";BL$;" "; 640 'Onder zijde C 650 PRINTBL$;LA$;LA$;BL$;" ". 660 'Onder zijde C 670 PRINTBL$;LA$;LA$;BL$;" ". 680 'Onder zijde M 690 PRINTBL$;" ";BL$;" ";BL$; 700 'Onder zijde I 710 PRINT" ";BL$;""; 720 'Onder zijde N 730 PRINTBL$;" ";BL$; 740 'Onder zijde A 750 PRINT" ";BL$;" ";BL$;" ". " ( 'Onder zijde N. 770 PRINTBL$;" " ; BL$ ;" "; / 'Onder zijde S /? 790 PRINTLA$;LA$;LA$;BL$;" "; 'Onder zijde I / 810 PRINTBL$ Wacht p een tetsdruk. 830 I$=INPUT$ (1) 206 :. 19 CHR$(27);"[ gevlgt dr een getalreeks en wrdt afgeslten middel van een letterteken. Dr de eerste printpdracht, "PRINT CHR$(27);"[O."", heeft u jansi geactiveerd. Hierdr is het beeldscherm in schermrnde 7 terecht gekmen m eventuele verdere ANSI cdes te kunnen verwerken. De vlgende printpdracht begint eveneens met CHR$(27), "PRINT CHR$(27);"[31m";"Deze tekst is ROOD."". Hier wrdt k weer kenbaar gemaakt dr de CHR$(27);"[, dat er een ANSI pdracht vlgt m te wrden uitgeverd dr jansi. In dit geval luid de ANSI pdracht "31m". Nu kijken we eerst even naar de letter in de cde. De kleine letter "m" geeft aan wat de pdracht is die jansi met gaan uitveren. In dit geval is dat een kleur aanmaken en gebruiken. De kleur die nu gebruikt met gaan wrden, wrdt aangegeven dr het getal dat vr de ANSI-pdracht staat. De "31" dus. Na deze cde zal de tekst in de printpdacht dus in het rd p uw beeldscherm wrden geplaatst. De pdracht MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber

12 * " jz'"t (rf te n"'ittn" n! tenr "-W... ::I:1... ~~ 90 ' Start ansi gebruik 100 PRINTCHR$ (27) ;" [0. " 160 'Maak vrgrnd kleur dnkerblauw 170 PRINTES$;"[34m"; 380 'Maak vrgrnd kleur lichtblauw 390 PRINTES$;" [1; 34m" ; 600 'Maak vrgrnd kleur fel lichtblauw 610 PRINTES$;"[0;36m"; 840 PRINTES$;" [1." : 'VERLAAT ANSI-MODE I$=INPUT$(1), dracht er zrg vr dat de cmputer wacht tt dat er een tets p uw tetsenbrd zal wrden ingedrukt. Het maakt in dit geval niet uit welke tets het is. PRINT CHR$(27);"[l." Het getal in deze ANSI cde zal er vr zrgdragen dat jansi weer in slaap wrdt gesust en men p nrmale wijze weer terug keert in screenmde O. Vrbeeld prgramma Om de mgelijkheden van jansi te gaan nderzeken en bekijken, ben ik met een klein testprgrammaatje begnnen. De listings hiervan staan ik kader 1 en 2 van dit artikel. Listing 1 laat zien he men met behulp van de graphische karakters van nze MSX grte letter p het beeldscherm kan tveren. Listing 2 is een zgenaamde MERGE file. Deze kunt samen vegen met listing 1 dr in het Basic cmmand scherm de vlgende pdrachten uit te veren: LOAD"MCCMl.BAS": MERGE''MCCM2.ASC''. Uitleg vrbeeldprgramma Vr de duidelijkheid zal ik k bij dit prgramma enig uitleg geven. Aller eerst staan beide prgramma's, MCCMl.BAS en MCCM2.ASC, in de PMA file p het diskabnnement die bij dit artikel hren. Dit vr de gene die geen zin hebben in het in tikken van deze listings. Mcht u de listing echter wel zelf intypen, hu dan de regel nummers even ged in de gaten. In listing 1 ntbreken namelijk enkele regels. Deze regelnummers wrden in listing 2 gebruikt m na het samenvegen van de beide listings een ged verzichtelijk prgrammaatje te kunnen krijgen. Op de regels 120 tt 150 van listing 1 ziet u dan de Graphische MSX cdes aan de strings B1$, HO$ en LA$ wrden tegekent. Dit is gedaan m niet steeds de vlledige CHR$ in te heven typen. Ok is de CHR$(27) vr het gemak tegekend aan de string ES$. Vanaf regel 180 tt en met regel 810, in listing 1, wrden dan met behulp van de print pdrachten de tekst "MCCM IN ANSI" p het scherm gezet. Regel 830 I._-"~""':-' stpt het prgramma dan weer tt dat er een tets in gedrukt wrdt. Runt u nu het prgrammaatje van listing l. Dan zal inderdaad de reeds genemde tekst p uw beeldscherm kmen te staan. Alleen ziet u nu ng steeds geen gekleurde letters. Om dit nu vr elkaar te krijgen, met u listing 2 aan listing 1 tevegen. Ng even een krte uitleg bij listing 2. In regel 100 wrdt jansi weer geactiveerd en zal screenmde 7 weer wrden in gesteld. De regels 170, 390 en 610 zrgen nu vr het selecteren en gebruiken van de kleuren. In regel de regels 390 en 610, kunt u zien dat er gebruik wrd gemaakt van meerdere getalcdes in de ANSI pdracht. Dit mag en kan, mist men er vr zrgdraagt dat de diverse getal cdes wrden gescheiden dr punt-kmma tekens, ";" Even een telichting p de extra getal cdes in regel 390 en 610. Dit zijn zgenaamde kleurhelderheid cdes. Dr het getal 0, stelt jansi zich in p de neutraal psitie. Dit zijn de kleuren wit vr de vrgrnd en zwart vr de achtergrnd. Ok wrdt de kleur intensiteit p zacht, nrmaal gezet. Dr de getalcde 1, stelt jansi zich in p extra heldere, felle, vrgrnd kleuren. Regel 840 zrgt er uit eindelijk weer vr dat jansi weer in de ruststand wrd gezet en we p nrmale wijze terug keren in het Basic cmmand scherm. Heeft u de regels uit listing 2 met listing 1 samengevegd, run het prgrammaatje dan ng maar eens een keer. Nu zult u zien dat letter uit drie kleuren blauw zijn pgebuwd. jansi Kleurcde We hebben in het vrgaande nu kennis kunnen maken met de kleuren van jansi en he dit z'n beetje in zijn werk gaat. Vr de duidelijkheid en degene die nu een beetje nieuwsgierig zijn gewrden zal ik ng even de hele syntax, het cmmand, van het ANSI kleurgebruik geven. Men kan dan alvast rustig vr zich zelf gaan experimenteren met de diverse kleurmgelijkheden van jansi in het vrbeeld prgrammaatje. U heft dan alleen maar de regels uit listing 2 te veranderen m andere kleuren p het scherm te tveren. De cmplete syntax luid: PRINT CHR$(27);"[kleurintensiteit;vrgrndkleur;achtergrndkleurm"; LETOP. In de syntax ziet u achter achtergrndkleur de kleine letter 'm' staan. Vergeet deze niet. Deze letter geeft namelijk aan jansi dr dat het m een ANSI kleurcde gaat. Het is dus GEEN typ f zet fut. Denk er k aan dat u het ";" scheidingsteken tussen de getallen plaats en er GEEN scheidingsteken tussen het laatste getal en de kleine letter m mag staan. Hud u met de vrnemde dingen rekening, kan het bijna niet mis gaan. In kader 1 kunt u dan de getallen vr de dr jansi ndersteunde kleuren zien. Denk er wel aan dat de getallen uit de 30 reeks alleen als vrgrnd kleuren kunnen wrden gebruikt en de getallen uit de 40 reeks alleen als achtergrnd kleuren kunnen wrden gebruikt. Wissel deze dus niet m. De vlgende keer zullen we verder gaan en het vrbeeld prgrammaatje een stukje verder uitbreiden met ander ANSI mgelijkheden. We hebben nu echter ng maar een tipje van de ANSI sluier pgelicht. Er is echter dus danig veel mgelijk met ANSI cdes, dat ik heb beslten m daar een paar afleveringen aan te wijden. Heveel durf ik p dit mment ng niet te zeggen, vanwege de vele mgelijkheden die ANSI ns biedt. Z is het zelfs mgelijk m kleine tekenfilmpjes f lichtkranten met ANSI te maken. Maar daarver een vlgende afleveringen meer. BBSlijst Na een krte afwezigheid is de SVN BBSlijst weer terug. Vanaf dit nummer van MCCM zullen de GS BBSlijst en de SVN BBSlijst elkaar dus weer af gaan wisselen p het diskabnnement. Van af deze zijde wil ik dan k even het SVN succes wensen te wensen met het verder pstellen en cntrleren van hun BBS lijst. Ik denk dat het SVN vanaf nu weer helemaal hun BBSlijst update en nder cntrle zal hebben. Tt zver deze BBS Wereld. Zals altijd ng weer even mijn gegevens: ~uuá (jsens Prins Bernhardlaan GE Brummen Tel: Na 18:00 uur is mijn BBS p dit nummer vr u nline. 12 MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994

13 Abnnementen p de Maiskek ksten f 60,- per acht nummers, U krijgt er MCCM als mslag bij. R Bijdragen vr deze rubriek inzenden naar de redactie MAISKOEK, Schinnenbaan 311,3077 SL Rtterdam. FAX MSX Cntakt gekrmpen MSX Cntakt heeft al weer een verandering ndergaan, maar nu ten gede. Het frmaat krmp weliswaar van A4 naar A5 maar het aantal pagina's greide van 44 naar 68. Hierbij wrdt nu k gelijk de gebruikelijke telling aangehuden. De rubriek 'Wij lazen vr u' p de vlgende pagina was al vl zdat u de inhudelijke bespreking teged hudt. Wel willen wij al verklappen dat waar wij p de vrige uitgave veel kritiek hadden, wij deze nieuwe uitgave veel lf zullen tezwaaien. Geduld. Einde verwarring Ducktales Van Emphasys en Overflw hrden wij dat Ducktales half augustus af zal zijn. Degenen die het bestelden meten het als deze tekst verschijnt al enige weken in bezit hebben. Zij bieden hun excuses aan vr het wachten en plannen een kleine tegemetkming vr het ngemak. Vr inlichtingen (Jan Lieuwe). Prtectr, een nieuwe N Cpy? Tussen de prgrammeur van N Cpy en de verige leden van het grepje is er wrijving ntstaan. Gevlg is dat N Cpy ng steeds besteld kan wrden bij het adres dat bij de recensie, MCCM 68, werd vermeld. De prgrammeur heeft echter zelf een 'nieuw' prgramma p de markt gebracht nder de naam Prtectr. Dit gebruikt zals te vrzien was dezelfde techniek van de eerder besprken N Cpy. De prdukten zijn echter niet dr elkaar te gebruiken dr verschillende serienummers. Het ligt in de bedeling dat Prtectr als Public Dmain p de markt kmt, een markt die er vr N Cpy niet meer is, zdra dit geschied is. Wij juichen het PD maken van sftware nrmaal altijd te, maar in dit geval lijkt het alleen p een srt wraakactie en wij hebben de prgrammeur dan k gevraagd zich ng even in te huden. Ng steeds ntbreekt vrijwel elke vnn van antikraak-beveiliging zdat wij k niet vlledig achter Prtectr kunnen gaan staan. Wij hpen dat Prtectr met een deugdelijke antikraak-beveiliging wrdt uitgebreid en dan als aanvulling p N Cpy p de markt kmt. Als het kan natuurlijk PD. Wij zullen nieuws hiermtrent aan u drgeven. Update MK-SCSI Bezitters van een MK SCSI-interface kunnen die bij HCC MSX gg / HPN laten pwaarderen tt een BERT-interface. Hiervr wrdt dan de eprm vervangen. Verdere inlichtingen ver ksten en dergelijke bij Hans Oranje / HPN tel.: Graphics 9000 Cverflw Van Overflw en Emphasys is p Zandvrt een zgenaamde cverdisk te verwachten. Is die p tijd in ns bezit en is er plaats, dan leest u al daarver in de rubriek diskmagazines. Lukt dat niet zal hij ntwijfeld in een vlgende MCCM aan bd kmen. In Zwitserland zagen ze k wel in dat het niet lekker bekt m steeds 'vee negen negen negen nul' te meten zeggen, dus hebben ze daar de naam 'Graphics 9000' bedacht vr de cartridge met V9990. Net als Mnsund, de nieuwe geluidscartridge met OPL4, zal deze chip in Zandvrt te bewnderen en bestellen zijn bij de Sunrise stand en zal levering waarschijnlijk in ktber f nvember plaatsvinden. De Graphics 9000 zal wrden geleverd met een aangepaste BASIC en KUN BASIC, FLI-player, PicView (menugestuurd, leest GIF en BMP plaatjes in) en Paint 9000, een zeer uitgebreid tekenprgramma vr de P2-mde. De prijs zal rnd de f 500,- kmen te liggen, frs lager dan de prijs van het evaluatin bard. Exacte prijs en levertijd zullen in Zandvrt bekend wrden gemaakt. De Graphics 9000 is alleen vr turb R, de cartridge is van Music Mdule frmaat. Gldstar heeft nieuwe imprteur Gldstar, dat destijds k MSX' en fabriceerde, hudt zich tegenwrdig bezig met wat cnsumentenelektrnika genemd wrdt. Maar daarnaast maakt het k ng beeldschermen en CD-ROM spelers. Vral geïnteresseerd in die laatste twee is Cmpaq nu de nieuwe imprteur gewrden. Dus heeft u eens een reparatie aan uw apparaat van dat merk weet u welke technische dienst u kunt gaan verbazen. Nieuwe prduktie sltexpander Aangezien Kees Flst gestpt is met I het maken van sltexpanders, heeft Thmas Manders cntact met hem pgenmen en nadat zij tt vereçnstemming zijn gekmen heeft Thmas alles met betrekking tt de sltexpander van Kees vergenmen. Het is zijn bedeling m er een twintigtal te gaan! buwen. Om de prijs laag te huden, kan dit alleen als hij p vrhand weet dat ze wrden verkcht. De prijs van de sltexpander zal kmen te liggen rnd f 225,- Op het mment dat bekend is heveel inschrijvingen er zijn, kan wrden bekeken heveel een en ander precies gaat ksten. Dan zal van iedere besteller een vruitbetaling van f 100,- wrden gevraagd. Ok wil hij vragen f er mensen zijn! die, tegen betaling, hun medewerking willen verlenen bij het buwen van de expanders. Zij dienen wel ver vldende elektrnische kennis te be I schikken m de expanders te kunnen I hebbers. buwen en testen. Vr bestellingen en infrmatie: Thmas Manders Rijnstraat JS Veghel Tel.: Fax: I Nieuwe MSX User Happening Hans & Hans plannen een nieuwe MSX User Happening. De vrige dag was zeer geslaagd, maar jammer geneg knden de rganisatren met de nieuwe eigenaren van de camping niet z'n vrdelige regeling treffen als met de vrige. Het gratis karakter zu daarmee verlren gaan en dat willen zij vrkmen. De dag zal daarm vermedelijk in samenwerking met MCD ergens in de regi Drdrecht plaatsvinden. Ok een definitieve datum ntbreekt ng bij het ter perse gaan, maar Hans Meijers (de ene, de andere Hans is Oranje) vertelde ns dat gedacht wrdt aan een laatste weekend januari f begin februari. Wij huden u p de hgte. Eggbert eindelijk af Eggbert waar wij al een preview berichtje aan besteedden, is af meldde ns Fny. Mensen die het al p Tilburg aanschaften kunnen de update verkrijgen dr hun riginele disk p te sturen naar Fny, Ptgieterstraat 19, 3842 XX Harderwijk. Vermeld duidelijk de afzender' Ok kan de update verricht wrden p Zandvrt. Wij hpen spedig een ged werkend recensie-exemplaar te ntvangen en u in een vlgende MCCM daarver te kunnen berichten. Manga gedkper Plygram zal naar wij vernamen een aantal Manga titels p de Nederlandse markt gaan brengen. Vr deze titels betekent het een halvering f meer van de prijs, dus ged nieuws vr de lief- Reparaties M K Uit een artikeltje in Maiskek 68 werd ten nrechte de indruk gewekt dat MK ng reparaties aan alle prdukten deed. Martin verzcht ns met nadruk te melden dat het echter alleen geldt vr de SCSI-interface. MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber

14 Wij.. lazen vr u MAD 6/94 Zals immer keurig p tijd kwam dit 'vlak vr de vakantie' -nummer in de bus_ De rganisatie bij MAD verdient hiervr best een pluim_ Inhudelijk is het echter wel kmkmmertijd, maar er wrdt vr na de vakantie weer een gedgevulde nieuwsbrief belfd. In deze at1evering een artikel ver geheugenuitbreiding vr de music-mdule (sic) In dit artikel een redelijk duidelijke handleiding m zelf deze samplegeheugengrtte p te vijzelen. Bij dit verhaal missen wij echter een plaatje. Iemand die er weinig kaas van gegeten heeft blijft nu hngerig, want die weet echt niet welke pin nu bedeld wrdt met pin 8 f 12. Z'n iemand kan dan k maar best blijven steken bij de zin waarin MAD zich niet aansprakelijk stelt vr eventuele futen. Dit laatste is natuurlijk terecht: een ieder blijft verantwrdelijk vr zijn eigen daden. In de prduktenlijst zagen wij z snel geen veranderingen. Chip Chat July 1994 Dit blad blijft via de mweg van de administratie in Amsterdam tt ns kmen. Rbin Lee remt in zijn vrwrd Berry FeIl die krtgeleden verleed als gevlg van de kanker waaraan hij leed. Hij was een vrbeeld vr allen, tegewijd MSX' er die zelfs Nederlands leerde dr al de teksten die wij Nederlanders publiceerden wrd vr wrd in een wrdenbek p te zeken. Wat krte berichtjes die alleen zijdelings met MSX te maken hebben gaan een pagina MAD vr. De Detinchemmers stellen zich vr aan het Engelse publiek. In CD News lezen wij dat Henrik Gilvad aan meerdere CD prjecten bezig is. Het eerste is het lezen van Pht CD's p een Turb R met C9990. Het tweede is het lezen van audi CD's. Zwel m de muziek af te spelen als k het inlezen van de inhudspgave. Dit laatste pent dan weer de mgelijkheid m met een prgramma een database aan te leggen van al je audi CD's. Het derde behelst het laden van sample data tijdens het spelen. In een neliner wrdt met geluid gespeeld. Lery Spencer geeft schema's en cmpnenten vr een autfire p de jystick. Ricard Jurzyk Pinheir ging elektrnisch p zek naar MSX'ers. Hij vnd via en internet vele internatinale cntacten. In Time Travel beschrijft-kleineerteen nbekend gebleven auteur een drietal spellen uit het eerst begin. Pitfall 2, dat wij zelf graag mchten spelen, wrdt in twee zinnen vlledig de grnd in gebrd. Ok Her krijgt twee zinnen, maar een rdeel ntbreekt. De laatste: Ghstbuster. Weer twee zinnen en zwaar een lvend wrd ver de tune: als beste nderdeel. Jammer, z'n huding. MAD 8/94 Ondanks een maand vakantie tch twee nummers p deze pagina. Weinig te melden dat wel ver dit nummer. Een aankndiging van wat nieuwe prdukten in Zandvrt en een paginagrt artikel ver de nieuwe MSX scanner interface. Het betreft de nieuwe ntwikkeling van Peter Schippmann waarver k MSX Cntakt ns uitgebreid infrmeerde. Met deze interface kan een PC-scanner-dus gedkp-- p MSX gebruikt wrden. Verder alleen een prdukten prijslijst. MSX Club Friesland Nrd 5 Met excuses vr de vertraging kwam eind juni het nummer dat p 23 maart gedateerd was binnen. Een redelijk standaard A5 bekje dat echter niet in een envelppe werd verstuurd en daarm nu met adreslabel en pstzegels in de kast staat. De inhudspgave p.de kaft is dr het adreslabel grtendeels nbruikbaar. Na vrzichtig verwijderen bleef de kaft echter plakken. In het redactineel zegt Klaas dat zijn gezndheid verhinderde dat de club p Tilburg aanwezig was met een stand. Vlgend jaar staan zij er echter wel. Verder denkt Klaas dat het ng wel drie jaar zal duren vr MSX echt teruggaat maar net zals 2CV's en VW kevers ng steeds rijden zal MSX k blijven. In een retr-rubriek gaat het ditmaal ver Maze f Galius. De digitizercursus wrdt in het derde deel beslten en in een klein memtje plugt Klaas de serie vr MCCM. Wij beraden ns daarp. De aangekndigde dagen in de beurskalender zijn alle al gepasseerd p het mment dat wij het lezen (29 juni) en u kmt deze tekst pas in september nder gen. Daarna een pagina ver de HB-G900 van Sny waar blijkbaar veel misverstanden ver bestaan. Zals te verwachten na een inleidende tekst met deze pmerking een uiteenzetting m een en ander uit de deken te den. In een mededelingenpagina alleen maar minpunten: de imprt van Manga vide's is tijdelijk gestpt vanwege de rganisatrische prblemen bij de leverancier, De BBS van de club is mine gegaan dr tijdgebrek m het ged te nderhuden en de al eerder genemde afwezigheid in Tilburg. Er tegenver stnd gelukkig een psitief verhaal ver de geslaagde derde clubdag, die ged bezcht werd en behrlijk wat standhuders had getrkken. Cnstructin Craze heeft een psitieve recensie en Klaas haalt ng eens uit tegen lieden die zelfs bij z'n sympatieke prijs illegaal kpiëren. Dan een verslagje Tilburg en wat nieuwst1itsen: MCCM uit de winkel, Dragndisk ver naar Sunrise, MSX-Mzaik uit de handel, veel nieuwe sftware vr PD, vral samples. In een artikel verderp in het blad wrdt daar uitgebreid p ingegaan. Naast een paginagrte advertentie vr Js-Tel, waaruit blijkt dat TED al bij versie 2.66 iswaarm hren wij dat niet Js?-ng iets ver disketiketten. BITS 9/3 Op de cver een fijne vakantieplaat met de beste wensen vr een fijne, znnige vakantie en behuden terugkeer p de achterkant van die cver. In het redactineel prijst de redaktie (SIC) zich gelukkig ndanks de vakantiedruk een ged gevuld magazine te kunnen brengen. Verderp in het redactineel de vaak gehrde klacht dat de technische dienst van Philips MSX'en wel wil repareren maar daar wel uitzinnige prijzen vr vraagt. Vervangen diskdrive bijvrbeeld vr f 500,-, terwijl de drive gemakkelijk vr nder de f 200,- vervangen kan wrden. Tilburg zelf rekent vr de eigen leden zelfs een vriendenprijsje van f 135,-. In Recensie diskmagazines kmen Sunrise Picturedisk 11, Unknwn reality, Turnix, NMC 5 en Quasar 27 in de bespreking. Js Hulzink velt een psitief rdeel ver de bij ns ng steeds niet ged werkende Cnstructin Craze. In Kpij van CPi de gebruikelijke clubwetenswaardigheden inclusief een van haar twee pezen die een ieder die het antwrdapparaat hrt, genemd krijgt. Nu we het tch ver pezen hebben: Arjan Mels diept DOS verder uit en laat weer enkele steekjes vallen, maar gezegd met wrden dat hij mijn kat ng niet gelezen kn hebben. Wij hpen de vlgende at1evering de verbetering te zien, want nu wrdt bij DEL wel de-in mijn praktijk vrij zinlzeptie lp behandeld, maar de ptie IH alleen genemd. Nadat de rubriek een naamsverandering nderging kmt een pagina ver de MSX emulatr. Hierin wrdt ng eens zeer terecht gewezen p het niet PD zijn van de bendigde MSX I ROM sftware. In Peeks en Pkes geeft Arjan Mels zinnige infrmatie die echt valt nder deze titel. Geen speltrucjes maar echt werken p de MSX. Mnique feliciteert weer wat leden en dan kmt een listing: een ;.,. heuse database in BASIC geschreven dr de cursisten van de BASICcursus. Geen vrbeeld van cmpact prgrammeren, maar wel duidelijk, inzichtgevend en tch niet verdreven grt. Keurig. Tt slt een aanbieding van gedkpe HD diskettes van 1440 Kb, waarmee vermedelijk 1440 kb wrdt bedeld. MSX Cntakt 2/94 Heel prfetisch-was dit echt tevalstnd p de cver van MSX Cn takt met grte letters 'Nt Again!' Dat sleg p het spel van Flying Bytes dat binnen gerecenseerd werd. De vlgende uitgave van MSX Cntakt bleek echter dat het de laatste uitgave in A4 frmaat was geweest. De vrnemde recensie was truwens psitief, maar... de lezers werden lekker gemaakt met een leuke prijs, die echter ngenemd bleef. Niet dat dat z erg was want elke bestelinfrmatie ntbrak k. Maar laten we bij het begin beginnen. In het vrwrd klaagt Lars Aschenbach ver de geringe inzet van de MSX'ers m eens iets te prgrammeren f te schrijven. Dit srt geklaag gaat dr in de pstrubriek. Ok in de N++I++P (hun Maiskek) is het kmmer en kwel en bijna geen nieuws. Ok in 'Das Ende einer Ära' det zijn naar eer aan. Dan een simpel artikel ver DOS cmmand's. De strip Chippy dem 8-bittervermag een glimlach p te wekken. In een driepagina grt artikel kmen de Escape-Sequenzen aan bd. Ons vallen vral de plaatjes p die er echt niets mee te maken hebben. Na deze vr de naam van het blad verplichte MSX kst vlgt een Vide Snderteil. Veertien pagina's die wel interessant kunnen zijn, maar geen MSX bevatten. De MSX draad wrdt weer pgepakt bij eerder genemde kreupele beschrijving van Nt Again!. Er vlgt een ruime terugblik p de beurs in Tilburg met veel plaatjes. De beurskalender wrdt als kalender vr een jalf jaar gegeven en kst z een hele pagina, wel znde vr vijf dagen. Ok de Neu-Ulmer MSX Cmputer und Videmesse krijgt drie pagina' s aandacht. De plaatjes zijn nu van betere kwaliteit. In de MC-PD Service zien wij ineens Mahjngg terug, waarvan wij it een recensie-exemplaar ntvingen dat niet wilde pstarten. Tt slt wrdt in een paginagrte advertentie Nt Again' aangebden dus kan de warmgemaakte lezer alsng bestellen. 14 MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994

15 Paus autmatiseert He ver kan men gaan met autmatiseren? Verder dan menigeen it vr mgelijk hield blijkt keer p keer. De Amerikaanse artiest Greg Garvey ntwierp een vlledig geautmatiseerde en gemakkelijk te bedienen biechtmachine. Het apparaat is uitgerust met een in rd nen uitgeverd kruis-niet te hpen dat een van de twee gebruikte buizen eens kapt gaat-en een hlgrafische vrstelling van Jesus Christus. Op een rdleren biechtkussen kan de beteling in de zwart plexiglas ds de biecht beginnen dr p de knp met de tekst 'amen' te drukken. Hierna speelt zich een vraag en antwrdspel af, waarbij de gepleegde znden allemaal pgehest kunnen wrden. Vral p sexgebied blijken de keuzemgelijkheden riant te zijn. Iedere zichzelf respecterende cmputeraar heeft natuurlijk it wel eens het prgramma Elisa gedraaid en weet dus he 'menselijk' een cmputer deze vragen kan stellen. Vral p sex gebied blijkt het allemaal wegens dubbelzinnigheid al snel een zinnige betekenis te krijgen. Verder is in kathlieke kringen iets wat met sex te maken heeft al snel een biechtbare znde. Is alles eenmaal aan de chips tevertruwd, vlgt de genegdening vlgens vaste patrnen en de beteling kan na enige inspanningen weer gaan sparen vr het vlgende bezek. De kp bven dit artikel isgeven wij te-enigszins misleidend want p het apparaat rust vralsng geen pauselijke zegen. Naar verwacht mag wrden zal dat k ng wel even p zich laten wachten, al spreekt smmigen in het rmse leven het niet individueel afwijken van de pauselijke nrm misschien wel aan. Parce[[us Recrdwinst Micrsft, Ondanks alle ksten aan rechtzaken en de uitspraken daar slt Micrsft het bekjaar af met een recrdwinst van 1,15 miljard dllar. De winst steeg daarmee met 20 prcent. De mzet steeg zelfs met 24 prcent tt 4,65 miljard dllar. Encryptiewet ingetrkken Het vrntwerp tt aanpassing van de wet p de telecmmunicatievrzieningen zal het niet tt wet brengen. De ambtenaren in kwestie hebben de strm van kritiek ter harte genmen, maar juich niet te vreg, het betekent alleen dat men zich nu aan het bezinnen is p een andere vrm. IBM verliest tppsitie In het eerste kwartaal 1994 heeft Cmpaq vr het eerst meer PC's verkcht dan IBM, die daarmee zijn eerste plaats in Eurpa kwijtraakte. Cmpaq steeg van 10,8 naar 11,8 prcent en IBM daalde van 12,8 naar II prcent. IBM meent dat het tweede kwartaal de eerste plaats weer herverd zal wrden. De grtste verliezer is Cmmdre met een marktaandeel van 2,2 prcent terwijl dat vrig jaar ng 9,5 was. De tp tien: Cmpaq, IBM, Apple, Vbis, Olivetti, AST, HP, Siemens, Digital en p tien Dell. Een prcent is truwens haast een kwart miljen apparaten. Telewerken bij verheid Het telewerken neemt duidelijk te, maar desndanks nemen de files p de snelwegen ng immer niet af. Bij de verheid zijn er nu algemene regels gemaakt vr het telewerken. Vrp staat, dat telewerken een recht en geen plicht is. De werknemer mag het dus den als dat in het kader van zijnlhaar werk kan en hij/zij wil, maar kan er niet te gedwngen wrden. Als men het det mag het maar gedurende twee dagen per week. Wij vermeden dat dat laatste alleen geldt bij een vlledige baan. Of men de bendigde apparatuur, al f niet in bruikleen, krijgt f mag meenemen respectievelijk eigen apparatuur met gebruiken, wrdt van geval tt geval bekeken. Guinness He km je als autmatiseerder in het Guinness bk f recrds? Ad Rietveld, chief executive fficer van Wrd Perfect lukte het. He? Dr zich destijds met zestien anderen in een telefncel te laten prppen. Ozn uitstt neemt af Vlgens een recent nderzek van de Vifka blijkt dat de alarmerende berichten die er waren ver de schadelijke znprduktie bij laserprinters, kpieerapparaten en faxen nu tt het verleden bekren. Ondanks de aangescherpte verheidsnrm is er nergens meer sprake van een zrgwekkende testand. De ING Bank zegt zelfs dat het werken met laserprinters ttaal ngevaarlijk is. Bij dat bedrijfleveren zelfs de udere printers maar een tiende van de tegestane nrm in een nrmaal geventileerde ruimte. Bij nieuwe printers is de znuitstt zelfs al praktisch nul. Nieuwe CD techniek van IBM IBM heeft de pslagruimte p CD aanzienlijk weten te vergrten Dit is gedaan dr meerdere lagen p elkaar te leggen en het ptisch systeem dat de data uitleest p een van de lagen te fcusseren. Het is in het labratrium z al gelukt tien lagen nderling uit elkaar te huden. De pslagruimte van de CD wrdt hiermee dus vertienvudigd en p een CD past dan znder cmpressie 6,5 GB. Cachegeheugen vr spellen MSX Cmputer Club Enschede heeft een leuk sftwarenieuwtje: cachegeheugen vr Japanse spellen. Het cachegeheugen plaatst zich tussen cmputer en diskdrive, waardr bij de diverse spellen ernu niet meer steeds van diskette gewisseld heft te wrden. Zeker als er veel dr velden die p verschillende schijven staan wrdt heen en weer gewandeld, is dit een enrme verbetering. Truwens k bij spellen die p één schijf staan kan het cachegeheugen zijn diensten bewijzen. Het prgramma werkt al p cmputer met een geheugen van 256 kb, maar 128 kb daarvan is natuurlijk dr het spel in gebruik en in de verige 128 kb met het cachingprgramma k zijn administratie kwijt dus blijft er maar weinig ver vr de echte cache. Duidelijk tt zijn recht kmt het in geheugens met 512 kb f beter ng I f 2 MB. Het kmt uit p de beurs in Zandvrt en MCCE vraagt er daar f 12,50 vr. Autmatisering slechte werkgever Jarenlang glden autmatiseerders tt de 'snelle' jngens. Werk zat en ruime verdiensten, maar dat is de laatste tijd duidelijk aan het kenteren. Een aantal bedrijven gingen failliet en vele andere mesten de buikriem aanhalen en grte aantallen werknemers p straat zetten. Ok de lnen gaan nu langzaam, maar evident, mlaag in verhuding tt andere berepsgrepen. Nu is een gemiddelde van f ,~ per jaar niet slecht maar tch I, I % minder dan vrig jaar. Als autmatiseerder zit u ng het best bij bank f verzekering want daar lag het gemiddelde ng p f 80 OOO,~. Geruchten ver kmende emulatiechip In de cmputerwereld det al geruime tijd het gerucht de rnde dat er een nieuwe chip zu kmen die zwel Intel's 486 als Mtrla's kan emuleren. Sterker de chip zu minder gaan ksten dan de riginelen en net z snel f sneller werken. Vr Intel is het helemaal kwalijk daar de IMS 3250 van Internatinal Meta Systems met 486 sftware zelfs sneller zu zijn dan de Pentium. Het bekende prbleem met de nieuwe prcessren-pentium en Pwer-PC-is dat zij pas echt sneller zijn met 'native' sftware, dat wil zeggen sftware die vr die chip geschreven is. Vermedelijk kmt de nieuwe chip eind 1994 p de markt. Wij wachten als immer in spanning af. Update Lgi-Bal Vr dit spel is een update gekmen. Bezitters kunnen gratis updaten p Zandvrt f Almel. Anders de riginele schijf psturen met returenvelppe naar MSX Cmputer Club Enschede, Brstelweg 44, 7545 MS Enschede. De update staat als hij p tijd binnenkmt deze keer p het diskabnnement anders de vlgende keer. Maar hij zal k in diverse BBS'en terechtkmen. Met de update is het mgelijk de tijden ruimer te zetten. Tevens is de replayer veranderd zdat hij nu met alle FM-PAC's werkt. Mensenrechten p CD Vr diegenen die al f niet berepshalve te maken hebben met mensenrechten f de schending daarvan, kan nu een CD verlichting brengen. CDdesign ntwikkelde een CD-ROM waarp alle dcumenten staan ver die nderwerp die verschenen in de peride De basistekst is engels maar met synniemenlijsten is het mgelijk de inhud van de CD k in het frans en spaans te ntsluiten. Het ligt in de bedeling de bij de VN verschenen lij st up-t-date te huden en elk jaar een nieuwe te laten verschijnen. MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 ~ september / ktber

16 Oplichters Ok in de cmputerbranche km je ze tegen. Lieden die je vruit laten betalen en dan niet f in ieder geval minder den dan wat tegezegd was. Cmputer Vrdeelclub. dchter van Shareware Hlland te Enschede is een vrbeeld. Lidmaatschapsgelden werden geïnd. maar belfde clubbladen en disks bleven uit. De plitie heeft 4300 gedupeerden geteld en de zaak vergedragen aan de fficier van Justitie. Het prbleem waar velen in zulke gevallen mee kampen is dat men maar z gering is benadeeld. Wie neemt een advcaat in de arm vr een paar tientjes schade? Maar intussen heeft de plichter wel zveel hnderd f duizend maal een paar tientjes achterver gedrukt. En dat is een leuk bedrag. Privacy minder bewaakt Twee stichtingen die een gje in het zeil hielden p uwen mijn privacy hebben hun faillissement aangevraagd. Het betreft de SWP, Stichting Waakzaamheid Persnsregistratie, en de CPO, stichting Centrum vr Privacy Onderzek. Ondanks een gulden dikke rder prtefeuille zag het bestuur---de beide stichtingen zijn gelieerd---de financiële nd stijgen en wenste de eer aan zich zelf te huden. De SWP ntstnd ruim twintig jaar geleden uit de actiegrep tegen de tenmalige vlkstelling. De CPO ntstnd ten er behefte bleek vr een nafhankelijke instantie die cntracten p privacyschendingen kn nderzeken. Zwel bedrijven, particulieren als k verheidsinstanties behrden tt de klanten. Het persneel vecht de maatregelen aan en wil eventueel p een andere manier drgaan in privacybewaking. Anime Op Zandvrt Op de beurs in Zandvrt zal deze keer k een stand staan vr anime. Vr degenen die dit begrip niet kennen: anime is Japans en betekent animatie. Het is een bepaalde stijl, die eerst in strips en later in tekentïlms en vide gestalte kreeg. Op MSX zagen wij die stijl al in XAK, maar k de meisjes met supergrte gen en vreemd haarkleuren zijn ns niet nbekend. Het bedrijf Manga (betekent letterlijk nbehrlijk plaatje) timmert er veel mee aan de weg. Wij beschreven in MCCM 63 al eens een tweetal Manga titels en waren vral enthusiast ver Akira. Er is nu echter k een fficieel Nederlands imprtkanaal en daarmee zijn de prijzen behrlijk mlaag gegaan. Plygram plant een tiental titels per jaar vr prijzen van f 30,- á f 40,- (waarnder Akira) en Manga zelf zal via GameWrld een vier titels per maand uitbrengen. Veel MSX-ers blijken de stijl te waarderen en zullen dus eens langs meten gaan p de stand van Animenia waar u gelijk het eerste nummer van het gelijknamige blad kunt inzien en kpen. Zij hebben niet alleen vide's maar k T-shirts, trading cards, CD's enzvrts. P. d k d t.. M rt I K b t II d t k I SYNTHSAURUS Ver. 3.0 BIL 2_J _~J:J I= ~ Jf-~--Hf-I ,- GRAPH MOV1E - TURBO R Graphic Editr by ATELIER TAKA Hfl. 169,- MSX TRAIN 2 Hfl. 153,- Eerste clubdag The flying eagle Zaterdag 29 ktber hudt Cmputerclub 'The flying eagle' haar eerste clubdag van uur tt uur in de Bemhardschl, Wilhelminastraat 47 te Steenwijk. Omdat dit de eerste dag is ndigt de The t1ying eagle alle clubs en particulieren uit m hen p die dag te vergezellen m van deze dag een geslaagde MSX dag te maken. Inlichtingen ver standplaats en dergelijke p telefnnummer (05210) Clubdag CCR Zaterdag 22 ktber van tt uur rganiseert Cmputer Club Rijnmnd haar jaarlijkse Hbby Cmputer Dag. Aan deze dag zullen diverse clubs en verenigingen uit de regi, elk met hun eigen specialiteit, deelnemen. Naast de PC zullen de bezekers k andere systemen tegenkmen waarnder MSX. Deze systemen mgen zich naast het PC geweld ng steeds verheugen in een grt aantal enthusiaste gebruikers. De pzet van deze dag is de bezekers te laten zien wat zal mgelijk is met een (hbby-)cmputer. Tevens kunnen zij dan kennismaken met de diverse clubs en verenigingen en ntdekken wat deze vr hun hbby zuden kunnen betekenen. Op deze dag zal men dan k geen handelaren aantreffen maar wel een centrale verkptafel waar vertllige cmputerspullen van de leden, PD-sftware en supplies verkcht wrden. Ok zullen er dem's zijn van Midi, packet-radi, (Weer )satellieten, DTP, Vide, Cmputersturing, AutCad en meer. Plaats van handeling: Wijkcentrum 'Hly', Aristide Briandring 90, 3137 DB Vlaardingen. De tegang is gratis. Vr verdere infrmatie kunt u na uur cntact pnemen met de CCR tel. (0 I 0) f DOSV ndig vr Japanse PC spellen Diverse Japanse bedrijven die zich vreger bezighielden met het maken van sftware vr MSX maken nu spellen vr de speelhallen f PC's. Veel MSX'ers hebben naast hun MSX een PC staan. Japanse spellen zijn echter meestal geschreven vr de speciale Japanse versie van MS-DOS en de spellen werken daarm meestal niet ged. Wilt u het vervlg van Princess Maker f Xak II zien zal u DOSV meten zetten p uw Pc. Ga p Zandvrt eens langs bij de Animenia-stand waar Rein Huys u kan verder helpen. Kmende beurzen Zaterdag 17 september is het de zesde maal dat de MSX gebruikersgrep in Zandvrt de MSX cmputerdag rgani-i seert. Plaats: Sprthal Pellikaan A.J. v.d. Mlenstraat 5 in Zandvrt. Gepend van JO.OO tt uur. Ok deze dag is, net als vrig jaar, niet meer exclusief MSX en zullen er weer echte I 'spel'-cmputers bij zijn. Vr meer inf Jaap Hgendijk tel: I (na 18.00u) ffax Zaterdag 1 ktber hudt de M. C. c.a. de jaarlijkse MSX Beurs en Infdag in wijkcentrum I De Schelf, Binnenhf I te Almel. peningstijden van JO.OO tt uur. Exclusief vr MSX! Vr meer infrmatie H.l. Eshuis, tel tussen en uur. Vrijdag 18 en zaterdag 19 nvember zijn weer de HCC. dagen in de hallen van de Jaarbeurs in Utrecht. Tijden bij publicatie bekend als JO. 00 tt en dus geen vrijdagavnd zals vrig jaar. Wij zijn daar k van de partij. Nadere telefnische inf: Zaterdag 8 april 1995 vrijhuden! De MSX gebruikersg rep Tilburg rganiseert de 8e Internatinale MSX Cmputerbeurs. Regeren is vruitzien. Clubbijeenkmsten Detichem: MAD, inf: data: 24/9, 22/1 0, 26/11 Zwaag: MSX Club West-Friesland inf: data: 6/11 Wij kregen ng geen aanmeldingen binnen maar wij willen MSX-bijeenkmsten graag drgeven, k de clubavnden en dergelijk. Clubs die hun bijeenkmsten willen drgeven meten zich wenden tt de redactie van de Maiskek. Gratis service Aan een vermelding zijn geen ksten verbnden, maar we geven alleen plaats, club, telefnnummer en datum dr. 16 MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994

17 OUTPUT NMS Mnitr + printer f 400,-, A,C. Res, Heemraad 90, 3332 PK Zwijndrecht. tel: NMS8250: 2 drives, mn" Printer, muis, mdem, cass" DOS2 sftware + beken f 550,- AC. Res, Heemraad 90, 3332 PK Zwijndrecht tel: VG8235 dubbelz + MSX-Ig f 290, Div Cartr,a Gryzr, MnMnMnster I vanaf f 40,-, M, Spit Dr Rupertlaan 13, 3761 XR Sest tel: TURBO-R-GT+kl-mn + 2e drive +, NMS Philips muz. md + SCC + muis disk vr-pr-f 2000,-. tel: MSX2 NMS printer NMSI431 + kl.mn + sfware:a Pumpkin atv-2 tel (marc) N-Hlland 8255f400prl43If200.ph.muisf95 Sany70FD2dtscdr.FM-PAC-128K I f545.ph-cm8835 f325.sny Thpr PRN-T24 fl50 Sny f450 DOS2.20 cmpl.f65 LOGO cmpl.f65 SCC m.sch.f70 Amiga f350beken.tijdschr, prg NMS drvy 10 + PRT mn.ancona80, beken + sf tw. + tijdschr. I kp f 600,-. tel MSX2 8220: f 100,-/ mnchr, mn VS 0040: f 100,-/ datarec sp. in ds: f 60,-/ MCM 35-60: f 50,-/ OUTPUT MSX2 NMS8250 / 2 dr / 256kB / sn.dskr. + PR m.mn. + d.rec + mdem + sftw + jyst + beken: vr.pr. f 850,- tel.: NMS SCC + mn mn + DOS FM-pac + beken + sftw. + muis: f 475,-. mmd f 225,-, samen f 700,-: MSX printer + kl.mn. + MSX NMS drives 256kB muis disks + veel sftware. geh.uitbr.,kl.mn., 2jyst., mdem, ' vraagprijs f 700,-: muis, tek.tablet, mus.md., cass.rec., 100disks, beken / NMS kl.mn. + mdem + muis MSX-2 -VG mn.80 + printer VW beken + sftware ng. f 400,- / MSX NMS8245 met ingebuwde d.drive, trnad muis. t.e.a.b. / NMS kleurenmnitr uitbreiding + beken + riginele prgramrnas + muis: f 1500,-. / NMS8255, k!.mn., muis, jystick, rg.sftware, prn.nmsi431, beken: f 750,-. tel Grte cl 1. ROMs MSX2+ Panas.256kB,SANYO 128kB,220V. inr.mg. Sny 700P+sn rm NMS 8280: Rg Mnitr VS0080, VS8533, mm IMB, muis, musmd + keyb. printers NMS0030, Brth.HR5 SCR12pict. Rg beken + hand!. + mecm + disks + PR uableau f 1600,-. tel NMS8255 / 512 kb + NMSI431 + k!.mn. + beken + sft.(disks/cartr.) ete.in een kp: 18000BF. tel , bel na 19h. Muz.md + Mnblaster f 175,-. FM Pae f 150,-. Philips muis + mdem f 50,- p.st FI-Spirit f 50,-. tel: MSXI cmputer met pltter, 2 jysticks, track-bali, datarecrder, beken en prgrammas, tw.v. f250,-. tel: Sany70FD2 2DD 128K FM-Pae f 650,-. printer VW0030 f 210,-. msxmuis f 95,-. DOS2.20 met hand!. f 65,-. k!.mnitr VS0080 f 325,-. I NMS8255 f 425,-. Telcm2 met handl. f 50,-. EaselHmeff2 f 25,-. Salanem Spirit f 65,-Sny 700 f 300,. tel MAISKORRELS Maiskrrels zijn nze LezersService-advertenties. U kunt vr deze rubriek alleen niet-cmmerciële advertenties pgeven. Alles wat u p cmputergebied te kp, te geef f te leen heeft kunt u in deze rubriek plaatsen. Vr sftware dient het altijd m riginele exemplaren te gaan. Heeft u meerdere zaken aan te bieden, plaats dan gerust meerdere advertenties. De prijs is laag gehuden, een maiskrrel kst-k vr abnnees-f 5,-. Er geldt wel een maximale grtte per maiskrrel. Gebruik vr het pgeven de hiernder afgedrukte bn f een kpie daarvan. Advertenties kunnen znder pgaaf van redenen geweigerd wrden. Is zulks het geval en uw pstgir f banknummer bij ns bekend, dan wrdt het betaalde teruggestrt. U heeft géén garantie dat uw advertentie direct wrdt pgenmen, het kan in een later nummer kmen. Indien tijdig gemeld kan de maiskrrel geannuleerd wrden, er vindt dan echter geen restitutie plaats. Bn vr pgeven I N PUT I 0 U T PUT I [R L L *) Naam:.... Adres :.... pstcde/plaats:....,telefnnummer :...., *) drhalen wat niet verlangd wrdt Stuur uw maiskrrel tijdig (maand vr verschijnen) naar : MCCM, Pstbus 2545,1000 CM Amsterdam. Betaling p pstgir tn.v. Aktu Publicatins BV, Amsterdam. INPUT Te kp gevraagd: Sny RGB-mnitr vr MSX2. Bel: na 1800 uur (vragen naar Renn) Ruilen juw NMS8245 tegen mijn tuner AV7300. Daniels, Rue Belle vue 50, 4530 Villers Le, België tel: 085/ MSX-PC-Immulatie kaart. tel Rb. Gezcht: ged werkende RS232-interface (Philips) vr de MSX. Tel: f antw.app. [Rll Rieks Warendrp Trringa zekt cntact met actieve MSX2 gebruikers. Zijn adres is Hfdweg 20, 9966 VC Zuurdijk maar bellen mag k tel: I [Rll Cntact gezcht met MSX'ers mgeving TerneuzenlZ-V!. (evt m club te beginnen). Tel: (Manuel) Na 7 uur, MSX-CODE zekt ervaren prgrammeurs liefst machinetaal. Tevens gezcht Mnblaster cmpnisten. Cntact pnemen met Rieks Warendrp Trringa, Hfdweg 20, 9966 VC Zuurdijk. tel: MSX'ers gezcht mgeving grt Antwerpen. Eventueel vr prichting clubje. Sutherland Hug, Duffelses-. teenweg 35, B-2547 Lint, tel.: I 5918 na 18uur Machinetaal-prgrammeurs gevraagd vr beginnende MSX-2-c1ub. Liefst mgeving Steenwijk Overijssel. R.A. Verman. tel.: MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber

18 Dubbelslag Twee spelers en twee cmputers Het is meilijk m iedere keer iets nieuws te verzinnen vr je MSX. MSX Club West-Friesland kreeg een leuk idee en maakte de cmbinatie van een slim stukje hardware met wat bekende spellen. Spellen vr twee spelers zijn de laatste tijd ppulair. Bij smmige brdspellen is een twee-speler ptie best prblematisch. Het is wel heel erg gemakkelijk als beide spelers p dezelfde mnitr kijken. Maar MSX Club West-Friesland is niet vr een gat te vangen en verzn een cnstructie m deze brdspellen p twee MSX' en te kunnen spelen. Cnnectin Established Dr middel van een kabeltje dat in beide jystickprten van twee MSX' en geplugd wrdt, kunnen de cmputers cmmuniceren. Dit systeem was reeds eerder bekend nder de naam 'MSX CONNECT', dat dr Js-Tel werd uitgebracht. Ok is de cmbinatie al tussen cmputers gemaakt via de MIDI prt van de muziekmdule m z bijvrbeeld gezamenlijk Tetris te spelen. Je kunt p deze manier zelfs meer dan twee cmputers met elkaar verbinden en z een echt netwerk vrmen. Het grte nadeel is, dat je dan naast twee MSX2 cmputers ng minimaal twee muziekmdules met hebben. Op de MSX User Happening, begin dit jaar, werd z'n echt Tetris-netwerk pgezet. Bij Zeeslag f Veldslag wrdt standaard een vier meter lange kabel meegeleverd zdat je direct kunt beginnen. Hewel, bij mijn Japanse MSX2+ van Panasnic paste de stekker absluut niet in de jystickprt. Pas na een grndige slppartij was het stekkertje p maat vr de Panasnic. Na tch even met West-Friesland gebeld te hebben bleek dat er een speciaal kabeltje leverbaar is vr de 'prbleem' cmputers. "Dit kabeltje past in 95% van de MSX cmputers en is stukken gedkper te maken dan een kabel met twee aangegten cnnectren die wel in elke MSX past.", aldus Bas Krnalijnslijper van MCWF. Spelen maar... Er zijn al twee spellen p de markt gebracht, Zeeslag en Veldslag. Het laatste is beter bekend nder de naam Strateg. De dzen zien er werkelijk schitterend uit. De cver is in een mie full clr druk p glanzend papier. De diskettestickers zijn van dezelfde kwaliteit. Als ik de beide disks-ja u krijgt er tweein de cmputers pstart, geeft de MSX2+ de melding IK WACHT OP DE ANDER ttdat k de Sny zver is. Het speelscherm had grafisch wel beter gekund. Links is het speelveld; de zee. De psities zijn in kale blauwe blkjes aangegeven. Aan de rechterzijde staan de verschillende vaartuigen pgesteld. Het spel werkt verder als de ude vertruwde Zeeslag. Beide spelers zetten de verschillende bten p de strategische plaatsen. Daarna mgen de deelnemers m de beurt een scht afvuren p de vijandige wateren. Ze krijgen alleen te zien en te hren f het scht raak was f niet. Met een scht breng je een bt echter niet tt zinken want he langer het schip is des te vaker je met raken. Wie het eerst de gehele vijandige vlt tt zinken brengt, is winnaar Prijzen en infrmatie: Het eerst bestelde spel kst f 30, inclusief de kabel het tweede spel f 25, alles exclusief prt. Infrmatie bij MSX Club West-Friesland, Rndeelstraat KH Hrn tel: MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994 " -,- rttstyamc ==

19 Veldslag Ok Strateg, srry Veldslag, zit in een hard kunststffen ds met fraaie cver in het gren deze keer. De handleiding in kleur beschrijft het spel en de rangen van de piolmen. Het speelscherm ziet er al stukken beter uit. Het slagveld is nu gren en er zijn twee meren in het midden aanwezig. Aan de rechterkant staa t het leger te ppelen m p het speelveld gezet te wrden. Is het leger ingedeeld, dan kmen in de bvenzijde van het veld de tegenspelers in rde blkjes p het scherm te staan. Wrdt een van de tegenstanders aangevallen dan kan de machtigste pin blijven staan. De speler die het eerst de Nederlandse vlag vindt, heeft gewnnen. Cnclusie Beide spellen zijn leuk m met zijn tweeën te spelen, vral nu een ieder achter zijn eigen cmputer zit. Het spel wrdt er k eerlijker dr zeker als je in andere kamers zit. Maar een één-spe Ier-ptie had k best aanwezig mgen zijn. Nu zijn twee cmputers verplicht. Het idee zu ng meer uitgewerkt kunnen wrden zdat je bijvrbeeld via een mdem f 27MC met elkaar Zee- f Veldslag kan spelen. Veldslag is grafisch de winnaar. Muziek is nauwelijks aanwezig. Alleen de winnaar krijgt een stere muziekstuk te hren. Ik heb het spel als test p de cmputerclub de gehele dag laten draaien en dit was, dr de eenvud ervan, direct een succes. Zwel Zee- als Veldslag is een aanrader vr iemand die twee cmputers bezit. Vr de prijs hef je het niet te laten, want vr f 30,- heb je een leuk spel inclusief een stukje handige hardware dat truwens niet dubbel heft te wrden aangeschaft. J{essef J{armsen MSX Cmpu ter & Club Magaz ine nummer 70 - september / ktber

20 MSX1 emu/alr MSX'en Op PC Eigenlijk is dit een artikel dat niet in dit blad thuishrt. Het gaat ver een prgramma vr de PC, maar wel een speciaal prgramma: een prgramma waarmee je de PC mtvert in een MSX1. Bestel-infrmatie: De MSX1 emulatr is Public Dmain en staat p het diskabnnement. Hij is k te dwnladen uit Filsft/Prgrammer's BBS (alleen PC). Natuurlijk bieden k andere BBS'en, nder andere BBS Club Guda ( ), de emulatr ter dwnlad aan. Ruim vrdat er zelfs maar een byte geprgrammeerd was, deden de geruchten al de rnde. Van diverse kanten zu er hard gewerkt wrden aan een MSX emulatr vr de Pc. Het ene verhaal was ng mier dan het andere; specificaties die een Turb R zuden den verbleken en zelfs al de geluidsuitbreidingen zuden znder meite geëmuleerd kunnen wrden. Sinds enige tijd zijn die geruchten werkelijkheid gewrden. Ons zusterblad PC-Active kwam vrig jaar p de HCC beurs met een CD-ROM uit. Op deze CD stnd een MSXl emulatr gemaakt dr een grep rnd Rnaid Grter, Peter Kelders en Albert Siersema. Er bestaat tevens een eerste pzet vr een MSX2 emulatr. In dit artikel wrdt echter de MSXl emulatr besprken. Emulatie Vr velen van u is het waarschijnlijk de eerste keer dat u met een zgenaamde emulatr te maken krijgt. "Wat is een emulatr precies?", is een vraag die dan vaak pkmt. In de cmputerwereld wrdt er gesprken ver emulatie als het ene type cmputer zich gedraagt alsf het een ander type is. Een emulatr is een prgramma dat deze emulatie verzrgt. De MSXl emulatr is dus een prgramma dat een MSXl nabtst p een Pc. Minimale cnfiguratie Om de ene cmputer te emuleren p de andere, is het ndzakelijk dat de cmputer die de emulatie met verzrgen behrlijk wat krachtiger is dan de geemuleerde. Een PC van het type XT f 286 AT is niet krachtig geneg m een MSXl te emuleren. De minimale cnfiguratie m te kunnen werken met deze emulatr zijn: + MS-OOS PC met prcessr + EGA vide kaart kb vrij cnventineel geheugen kb vrij EMS geheugen + 1 flppydrive + MS-OOS versie 3.x Vrkeur gaat echter uit naar een snelle prcessr en liefst een (S)VGAkaart die juist nder DOS snel met zijn. Een grter geheugen en recentere OOSversie mgen natuurlijk, maar zullen niet veel uitmaken. Werking Het principe achter deze emulatr is behrlijk slim gekzen. Op basis van een bestaande Z80 emulatr vr de Spectrum cmputer werd deze MSX emulatr geschreven. Dit werd gedaan dr de ROM's uit een riginele MSXl te kpiëren en in te laden in het PC geheugen. Op de wijze waren de standaard pdrachten die een Z80 kan verwerken al geschreven. Hierdr knden de prgrammeurs zich richten p emulatie van de MSX specifieke kenmerken: een lsse geluidschip (PSG), een lsse vide display prcessr (VOP) en een lsse DISKROM vr het aanspreken van de diskdrives. Extra's Bvenp deze standaard emulatie biedt de emulatr ng iets extra's. Het is mgelijk files p de harddisk van de PC te zetten en p die wijze znder flppy's te werken. Hierte is er een drietal extra cmmand's tegevegd namelijk: ChangeDir, MakeDir en RemveDir. Bvendien kunnen HO diskettes wrden gebruikt. Behalve dat, biedt de emulatr k ng eens een memry mapper van 256 kb. Nrmaal kmt deze alleen vr in MSX2 cmputers. Gekraakte megarms, waarnder Nemesis I, zijn znder prblemen -zie de cnclusie-te spelen. Manc's Natuurlijk heeft de emulatr k beperkingen. Kleuren klppen vaak niet vr 100')10 en smmige spelle~es zullen zich nder de emulatr anders gedragen. Z wrdt HyperSprts van Knami veel te gemakkelijk: bij schnspringen blijkt het peens mgelijk gemiddeld een 10 te halen. BulderDash werkt daarentegen perfect. Het ntbreken van een eenvudige mgelijkheid tt het inlezen van cassettebandjes is jammer, maar vlgens de auteurs is het mgelijk via een hardwareuitbreiding p de printerprt tch bandjes in te kunnen lezen. Triest geneg wrden jystick, muis en printer niet ndersteund. Vral de printer lijkt me een gemis, maar anderen zullen juist de muis f de jystick missen. Het ntbreken van de keyclick en het capslampje is niet echt hinderlijk te nemen MSX Cmputer & Club Magazine nummer 70 - september / ktber 1994