BELEIDSNOTA. Beleid en uitvoering Participatiewet Auteur Luuk Boessenkool Medewerker Samenleving

Transcriptie

1 BELEIDSNOTA Beleid en uitvoering Participatiewet Auteur Luuk Boessenkool Medewerker Samenleving Datum 30 juni 2014

2 Samenvatting In april 2013 heeft uw raad het Achterhoeks kader voor het maatschappelijk domein vastgesteld. Vanuit dit gemeenschappelijke kader is verder gewerkt aan de beleidsvorming van de drie transities. In september 2013 heeft uw raad de notitie Uitgangspunten en aanpak van regionale samenwerking in het sociale domein voor de gemeenten in de Achterhoek vastgesteld. In deze notitie stonden zeven opdrachten om uit te werken gericht op regionale samenwerking voor het sociale domein. De uitwerking daarvan is verwoord in de notitie D ran in de transities die u in uw vergadering van 18 februari 2014 hebt vastgesteld. Voornoemde documenten hebben het kader en de leidraad gevormd voor de samenstelling van het voor u liggende Beleidsplan Participatiewet , dat voor een aanzienlijk deel door regionale samenwerking tot stand is gekomen. Met name in hoofdstuk 9 hebben we getracht de couleur locale aan te geven. Van binnen naar buiten Evenals bij de andere transities en de Wmo geldt ook bij de Participatiewet dat we van binnen naar buiten willen werken. Dat wil zeggen, wat kan iemand zelf, wat met behulp van het netwerk en wanneer komt de gemeente in beeld ten behoeve van de re-integratie naar de arbeidsmarkt. Bij het opstellen van het Participatiebeleid hebben we ons gericht op de volgende doelen: het bevorderen van mogelijkheden op regulier werk, het bevorderen van het benutten van het verdienvermogen, het bevorderen van actieve deelname aan de maatschappij en het terugdringen van het aantal bijstandsgerechtigden. Bij de uitvoering van de Participatiewet worden o.a. de volgende uitgangspunten gehanteerd: eigen verantwoordelijkheid van onze klanten, werk boven inkomen, uitstroom naar algemeen geaccepteerde arbeid, maatwerk en financiële haalbaarheid (binnen de beschikbare budgetten). Wij verwachten van mensen dat zij zich maximaal inzetten om naar vermogen mee te doen. Wij achten het rechtvaardig om van klanten een tegenprestatie te verlangen voor het ontvangen van een bijstandsuitkering. Wij onderschrijven dan ook het principe van wederkerigheid. Doelgroepen De dienstverlening voor de doelgroepen van de Participatiewet is gericht op het zoveel mogelijk bevorderen van een actieve deelname aan de maatschappij door middel van arbeid. Een belangrijk criterium bij de indeling van de doelgroepen is het verdienvermogen. De structurele verdiencapaciteit loopt hierbij van 100% van het wettelijk minimumloon(wml) tot < 20% van het WML. In de Participatiewet hebben we te maken met de huidige bijstandsgerechtigden, de mensen die vallen onder de Wet sociale werkvoor-ziening en de mensen die voorheen in de Wajong terecht zouden komen. Daarnaast kunnen Nuggers /Anw-ers, zelfstandigen, dak- en thuislozen, vluchtelingen en jongeren een beroep doen op onder-steuning in het kader van de Participatiewet. De dienstverlening is maatwerk, waarbij de eigen verantwoordelijkheid van de klant centraal staat. De Participatiewet geeft de mogelijkheid om van een klant een tegenprestatie te verlangen. Dit principe lijkt alleszins redelijk omdat de betreffende klant een beroep doet op de solidariteit van de samenleving. Werkgevers Zonder werkgevers geen banen. Dit statement speelt een heel belangrijke rol bij de inhoud en vormgeving van de Werkgeversbenadering. Uit de gesprekken met werkgevers blijkt dat zij een aantal punten essentieel achten voor een goede match tussen vacature en werkzoekende: één aanspreekpunt voor werkgevers, de toegang tot informatie en dienstverlening moet helder zijn, een goed en intensief relatiebeheer met regelmatig persoonlijk contact, werkgevers zien voor gemeenten een belangrijke rol weggelegd bij de arbeidsmarktparticipatie van de doelgroep, het ontzorgen van de werkgever, één regeling voor loonwaarde naar een uniform model, motivatie en elementaire vaardigheden van de werkzoekende, jobcoaching op maat en compensatie voor verminderde arbeidsproductiviteit (bijv. loonkostensubsidie, proefplaatsing, detachering, werkplekaanpassing). 2

3 Regionale Werkbedrijven De regionale Werkbedrijven worden qua regie verantwoordelijk voor het aan het werk helpen van werk-zoekenden met een arbeidsbeperking. Wajongers en mensen op de Wachtlijst van de Wsw krijgen voorrang bij plaatsing op de Garantiebanen. Landelijk zijn er afspraken om garantiebanen te realiseren(uitwerken), in de marktsector, bij de overheid. Dit betekent dat ook de gemeente zelf een verantwoordelijkheid heeft voor het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking. Voor de Achterhoekse gemeenten en het onderwijs betekent dat 231 banen in Voor Aalten komt dat neer op ongeveer 10 personen in 2026 op basis van het aantal inwoners. Een belangrijke partner is het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt (POA). Het POA houdt zich onder meer bezig met het signaleren van knelpunten en kansen op de arbeidsmarkt en afstemming van de activiteiten van de betrokken partijen. Het uitgangspunt bij de uitvoering van taken is lokaal wat kan, regionaal wat moet. Hierbij moeten we ook rekening houden met wettelijke verplichtingen tot (regionale) samenwerking bijvoorbeeld één aanspreekpunt voor werkgevers en de vormgeving van het regionaal Werkbedrijf. Daarnaast is het aan te bevelen om de werkgeversdienstverlening waar mogelijk gezamenlijk op te pakken. Voor werkgevers is het overzichtelijk als gemeenten op dezelfde wijze hun ondersteuningsinstrumenten inzetten. Dit laat onverlet dat het zeer belangrijk is om ook lokaal een goede relatie te onderhouden met werkgevers. Regionale afspraken moeten lokale kansen niet frustreren. Activiteiten Een aantal activiteiten ten behoeve van de doelgroepen gaan we op lokaal niveau uitvoeren: intake, beschut en begeleid werken, inkomensbeleid, schuldhulpverlening en minimabeleid. Het verzorgen van de uitkeringen, fraudepreventie, loonwaarde onderzoek e.d. kan in een back office plaatsvinden. Bij de vormgeving van de lokale uitvoering kijken we ook naar de werkprocessen, procedures, ictsystemen en opleidingen voor de mensen in de uitvoering. Het is dan ook een goed moment om de samenwerking tussen economie/bedrijfscontactfunctionaris en de (lokale) uitvoerders van de Participatiewet verder gestalte te geven. We onderzoeken ook in hoeverre we in de back office andere activiteiten gezamenlijk (subregionaal) kunnen organiseren. Hierbij valt te denken aan inkoop, contractbeheer, monitoring, onderzoek en statistiek en een klantvolg-systeem. Aan de hand van de notitie D ran in de transities hebt u kunnen vaststellen hoe de regionale samenwerking op de verschillende onderdelen vorm en inhoud kan krijgen. De invoering van de Participatiewet gaat gepaard met teruglopende budgetten in de komende jaren. Dit betekent dat we ons tot het uiterste moeten inzetten om de kosten te beheersen en de uitstroom van de doelgroep te bevorderen. Het moge duidelijk zijn dat hierin een grote uitdaging ligt. 3

4 Inhoudsopgave SAMENVATTING INLEIDING 5 2. ONZE OPDRACHT Landelijke kaders Lokale kaders 9 3. OMGEVINGSVERKENNING Klantenbestand Prognose gemiddeld besteedbaar budget per uitkering Arbeidsmarkt VISIE EN UITGANGSPUNTEN Participatie in breder perspectief Doelstellingen Uitgangspunten BENADERING VAN DE DOELGROEPEN De doelgroepen De dienstverlening WERKGEVERSBENADERING Visie van werkgevers Aanpak op hoofdlijnen Een samenhangend lokaal en regionaal arbeidsmarktbeleid Effectieve en efficiënte organisatie van de werkgeversdienstverlening De gemeente als werkgever en opdrachtgever Instrumenten FINANCIELE ASPECTEN RISICOMANAGEMENT UITVOERING Regionaal Subregionaal Lokaal Inspraak en overleg Communicatie Evaluatie 47 BIJLAGEN I INSTRUMENTARIUM 48 II BAANAFSPRAKEN QUOTUMWET 49 III AFKORTINGEN 50 4

5 Inleiding Gemeenten krijgen per 1 januari 2015 te maken met enkele grote stelselveranderingen in het sociale domein: de Participatiewet, de decentralisatie Jeugdzorg, de invoering van passend onderwijs en de decentralisatie van een aantal taken uit de Awbz naar de Wmo. Deze decentralisaties lijken elk op hun terrein een kleine aardverschuiving teweeg te brengen. Gemeenten krijgen taken die zij voorheen niet hadden (begeleiding Awbz, nieuwe Wajongers met arbeidsvermogen) en tegelijkertijd worden de bijbehorende budgetten fors gekort. Dit beleidsplan zoomt in op de Participatiewet. Per 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht. De Participatiewet is de transitie op het vlak van werk en inkomen. Mensen met beperkingen die vroeger in de regelingen voor jonggehandicapten of de sociale werkvoorziening zouden stromen, worden met de komst van de Participatiewet door gemeenten ondersteund. De Participatiewet benadrukt dat mensen nog meer gaan participeren naar vermogen. En dit zoveel mogelijk op de arbeidsmarkt, bij reguliere werkgevers. Samen met fikse kortingen op de budgetten die de gemeente hiervoor van het rijk ontvangt, betekent deze decentralisatie een grote opgave voor gemeenten. De gemeente moet kortweg meer doen met minder geld. Toch zien we ook mogelijkheden. We staan als gemeenten daadwerkelijk aan het roer en kunnen dicht bij de inwoner ondersteuning op maat bieden. Bovendien kunnen we de verbindingen die er tussen de verschillende onderdelen van het sociaal domein zijn, daadwerkelijk benutten. We kunnen er zelfs regie op voeren. Gezamenlijke kaders in de Achterhoek In de Achterhoek geven de gemeenten de drie decentralisaties vorm vanuit gezamenlijke kaders. Ook bij het opstellen van dit plan hebben wij intensief samengewerkt met de andere gemeenten in de Achterhoek. Dit heeft ertoe geleid dat wij ons beleid grotendeels op elkaar hebben afgestemd. Niet omdat dat moet, maar omdat dat voor onze inwoners, werkgevers en andere betrokkenen voordelen biedt. Wij maken immers onderdeel uit van de arbeidsmarktregio Achterhoek en in grote lijnen zijn onze uitdagingen rondom de Participatiewet vergelijkbaar. Maar er zijn ook verschillen. Bijvoorbeeld in de ondersteuningsbehoefte van onze inwoners of in de ondersteuningsmogelijkheden die er al zijn in onze gemeenten. Daarom hebben we gezocht naar een evenwicht tussen regionale afstemming en lokaal maatwerk. Het is gelukt om te komen tot een zekere harmonisering van onze aanpak op het gebied van de werkgeversdienstverlening. De lokale invulling van de samenhang met de andere decentralisaties is nog volop in ontwikkeling. Dit laatste vergt voortdurend fine tuning aan de hand van voortschrijdend inzicht. Van een beleidsplan op zich wordt de wereld niet beter. Wel heeft dit beleidsplan de intentie de koers aan te geven voor de aankomende vier jaar. Het geeft richting aan de dienstverlening en vormt een lens om door te kijken naar komende ontwikkelingen en kansen. Brede samenwerking Bij de totstandkoming van dit plan is afgestemd met verschillende partners. Zo hebben we de regionale werkgroep Participatiewet van de Achterhoekse WMO-raden erbij betrokken en hebben we het plan getoetst bij werkgevers, het onderwijs, het Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs, de Achterhoekse sociale werkvoorzieningen en het UWV. Ook met onze lokale partners heeft overleg plaatsgevonden. Dat overleg met onze lokale partners kan nog verder worden vormgegeven. We denken hierbij m.n. aan de bedrijven, Stichting Figulus Welzijn en zorginstellingen. Daarnaast kunnen bijeenkomsten over de transities met burgers en organisaties zoals in de herfst van 2013 ook waardevolle contacten en ideeën opleveren. Naar aanleiding daarvan komt er eerdaags een website over de transities. Een belangrijke aspect betreft de (lokale) versterking van de relatie met de bedrijven. 5

6 Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden eerst de nieuwe kaders van de Participatiewet geschetst. In hoofdstuk 3 volgt een verkenning van de aantallen mensen die onder de Participatiewet vallen, maar ook een prognose van de ontwikkelingen in aantallen en een prognose van de Achterhoekse arbeidsmarkt. Hoofdstuk 4 geeft de visie weer hoe we in de Achterhoek de Participatiewet willen invullen. In hoofdstuk 5 en 6 wordt vervolgens de dienstverlening aan werkzoekenden en werkgevers uiteengezet. Financiële aspecten treft u aan in hoofdstuk 7. Het risicomanagement heeft een plek gekregen in hoofdstuk 8. In hoofdstuk 9 volgt tenslotte een doorkijk naar wat er voor de Participatiewet moet gebeuren ten behoeve van de uitvoering op verschillende niveaus: regionaal, subregionaal en lokaal. 6

7 2. Onze opdracht De opdracht aan gemeenten is om de nieuwe landelijke kaders te vertalen naar succesvol participatiebeleid. In dit hoofdstuk worden eerst de landelijke kaders uiteengezet. Daarna volgen de lokale kaders van onze gemeente. 2.1 Landelijke kaders Per 2015 is de Participatiewet van kracht. Het uitgangspunt van deze wet is dat iedere Nederlander naar vermogen deelneemt aan de samenleving. Zoveel mogelijk door een reguliere baan bij een werkgever. En als dit niet mogelijk is, door maatschappelijke participatie. Net als bij de andere decentralisaties moet de dienstverlening integraal vorm krijgen en wordt er meer gekeken naar de eigen kracht van inwoners. Het nieuwe stelsel dat de Participatiewet introduceert, moet activerender en ook betaalbaarder zijn. Hieronder volgen de belangrijkste nieuwe kaders die deze nieuwe wet met zich meebrengt. Nieuwe doelgroepen Iedereen die in staat is om te werken maar ondersteuning nodig heeft bij het verdienen van een inkomen en bij het vinden van werk, valt onder deze wet. De Participatiewet voegt daartoe de oude Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) en de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) samen. De Participatiewet wordt door gemeenten uitgevoerd. Dit betekent dat gemeenten nieuwe doelgroepen erbij krijgen: Wajongers De Wajong blijft vanaf 2015 alleen bestaan voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. Inwoners die in principe in staat zijn om te werken, vallen vanaf 2015 onder de Participatiewet. Wie voor 2015 al in de Wajong zit, behoudt de Wajong-uitkering en blijft bij het UWV. WSW-ers De instroom in de Wsw wordt per 1 januari 2015 afgesloten. Mensen met beperkingen die eerder in de Wsw zouden komen, vallen vanaf 2015 onder de Participatiewet. De rechten en plichten van inwoners die voor 2015 in de Wsw zijn gekomen, blijven wel in stand; zij behouden hun dienstbetrekking. Mensen op de wachtlijst voor de Wsw vallen wél onder de nieuwe Participatiewet. Van de mensen met een tijdelijk dienstverband bij Hameland moet dit jaar duidelijk worden of hun contract wordt omgezet in een definitief contract. Afgezien van deze nieuwe doelgroepen voor de gemeente, blijft de kern van deze nieuwe bijstandswet : het bieden van een financieel vangnet aan mensen die niet economisch zelfredzaam zijn en het bevorderen van hun re-integratie op de arbeidsmarkt. Nieuwe re-integratievoorzieningen; beschut werk Tegelijkertijd met het sluiten van de Wsw wordt er begonnen met de opbouw van beschut werk. Er komen structureel middelen beschikbaar voor beschutte werkplekken. Beschut werk is bedoeld voor mensen die niet kunnen werken in een reguliere werkomgeving. Door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking is een aanzienlijke mate van begeleiding en aanpassing van de werkplek nodig. Of iemand in aanmerking komt voor beschut werk, wordt vastgesteld door het UWV. Gemeenten krijgen de ruimte om binnen de kaders van de Participatiewet een nieuwe voorziening voor beschut werken te organiseren. Deze nieuwe voorziening kan op verschillende wijzen worden georganiseerd: via reguliere werkgevers, bij sociale werkvoorzieningen en bij gemeenten zelf. De regie van beschut werken valt onder de verantwoordelijk van het regionale (nog op te richten) Werkbedrijf. 7

8 Loonkostensubsidie Een andere vernieuwing is dat loonkostensubsidie kan worden betaald vanuit het inkomensdeel (het budget waaruit de uitkeringen worden betaald). Met loonkostensubsidie kan de gemeente een werkgever compenseren die mensen in dienst neemt met een lagere loonwaarde dan het wettelijk minimumloon. Deze loonkostensubsidie bedraagt maximaal 70% van het wettelijk minimumloon. Studieregeling De derde vernieuwing is dat gemeenten binnen de Participatiewet een studieregeling kunnen aanbieden aan jongeren die niet in staat zijn het minimumloon te verdienen. De gemeente bepaalt de hoogte en frequentie van deze studietoeslag. Ontschotte budgetten Eén gebundeld re-integratiebudget Er komt één gebundeld re-integratiebudget. Hierin worden alle middelen voor bevordering van arbeidsdeelname en terugdringing van uitkeringslasten gebundeld. Dit gebundeld re-integratiebudget is opgebouwd uit het participatiebudget en de rijksbijdrage Wsw. Bij de overheveling van de middelen voor de Wsw wordt rekening gehouden met het natuurlijk verloop onder de bestaande SWwerknemers, doordat zij met pensioen gaan. Daarbovenop voert het Rijk een efficiëncykorting door. Deze korting geldt ook voor het Participatiebudget. Het gebundeld re-integratiebudget wordt naar verwachting onderdeel van het deelfonds sociaal domein. In dit deelfonds komen de budgetten voor de uitvoering in het gemeentelijke sociale domein. Beter verdeelmodel voor het inkomensdeel Een andere ontwikkeling op financieel vlak is dat het kabinet verkent of voor het verdeelmodel van het inkomensdeel een verbeterde systematiek mogelijk is. Het inkomensdeel is het budget waaruit de uitkeringen worden betaald. Dit inkomensdeel wordt niet toegevoegd aan het deelfonds sociaal domein. Het huidige verdeelmodel is voor Aalten relatief ongunstig. Hoe een eventueel nieuw verdeelmodel voor Aalten zal uitpakken, is op dit moment nog niet te zeggen. Meer banen voor mensen met een arbeidsbeperking In het Sociaal Akkoord van april 2013 hebben werkgevers, vakbonden en overheid afspraken gemaakt over het creëren van extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Oplopend naar 2026 worden er structureel extra banen gecreëerd in de marktsector. De overheid zorgt tot 2024 voor nog eens extra banen. Deze baanafspraak staat los van de beschutte werkplaatsen die er in de komende jaren bij komen en van de arbeidsplaatsen van de huidige Wajongers. Werkbedrijven De extra banen zijn bedoeld voor mensen die niet in staat zijn een inkomen op het niveau van het wettelijk minimumloon te verdienen. Dus mensen die onder de Participatiewet aan de slag gaan. Ook is afgesproken dat Wajongers en Wsw-ers op de wachtlijst meetellen voor deze banen en dat zij de eerste jaren prioriteit krijgen bij de toeleiding naar deze extra banen bij reguliere werkgevers. Om deze mensen en de beschikbare werkplekken goed bij elkaar te brengen, komen er 35 regionale zogenaamde Werkbedrijven. Dit zijn samenwerkingsverbanden tussen gemeenten, UWV en sociale partners. Gemeenten hebben de lead in deze samenwerkingsverbanden. Quotumregeling Als werkgevers de afgesproken extra banen onvoldoende realiseren, treedt een wettelijk quotum in werking. Het quotum houdt in dat op termijn elke werkgever met 25 en meer werknemers een formele verplichting krijgt om 5% van de arbeidsplaatsen open te stellen voor mensen met een arbeidsbeperking. Lukt het niet om deze arbeidsplaats in te vullen, dan moet een werkgever toch voor deze plek betalen. Om te bepalen of het quotum wordt ingesteld, wordt er regelmatig gemonitord of er voldoende extra banen beschikbaar zijn. De eerste meting vindt plaats over Het aantal banen voor mensen uit de doelgroep wordt dan vergeleken met het aantal banen dat op 1 januari 2013 voor 8

9 deze groep beschikbaar was. Aanvullende nieuwe kaders door de Wet maatregelen Naast de Participatiewet wordt per 2015 ook de Wet maatregelen ingevoerd. Deze wet ondersteunt de participatievisie van de regering. Hieronder volgen de belangrijkste nieuwe kaders die deze wet met zich meebrengt: Tegenprestatie voor een uitkering Gemeenten krijgen de verplichting om expliciet beleid te ontwikkelen over het opleggen van de tegenprestatie voor het ontvangen van een uitkering. Het gaat hier om maatschappelijk nuttige werkzaamheden, die echter niet tot verdringing leiden en die de re-integratie van de bijstandsgerechtigde niet in de weg staan. De gemeente is niet verplicht om elke bijstandsgerechtigde een tegenprestatie op te leggen. Wel moet de gemeente in een verordening vastleggen hoe de gemeente omgaat met dit nieuwe middel. Harmonisatie verplichtingen en maatregel bij niet nakomen De wettelijke verplichtingen en de maatregel die wordt opgelegd als een bijstandsgerechtigde deze verplichtingen niet nakomt, worden geharmoniseerd. Hieronder vallen ook de verplichting om te verhuizen als dit nodig is voor het verkrijgen van een baan en de plicht om persoonlijke verzorging en gedrag geen belemmering te laten zijn bij het verkrijgen van een baan. Als een bijstandsgerechtigde een van deze verplichtingen niet naleeft, dan leidt dat tot een verlaging van de uitkering van 100% gedurende minimaal één maand en maximaal drie maanden. Bij recidive (herhaling) zijn zwaardere maatregelen noodzakelijk. De gemeente kan deze maatregel afstemmen op de omstandigheden van de bijstandsgerechtigde. Ook niet opleggen is mogelijk, in het geval dat er geen sprake is van verwijtbaar gedrag. Kostendelersnorm Ook wordt de kostendelersnorm ingevoerd. Hierdoor wordt de uitkering lager naarmate meer mensen in dezelfde woning wonen. Zij kunnen de algemene kosten met elkaar namelijk delen. Individuele bijzondere bijstand Tenslotte worden de mogelijkheden om individuele bijzondere bijstand te verstrekken verruimd. De mogelijkheden om categoriale bijzondere bijstand te verstrekken, worden juist beperkt. De insteek is dat deze extra inkomensondersteuning nog meer op basis van individueel maatwerk moet gebeuren. 2.2 Lokale kaders Onlangs is de notitie De transities uitgewerkt, gemeente Aalten in uw college en raad behandeld. Daarin is de ontwikkelrichting geschetst van de gemeente Aalten op weg naar de daadwerkelijke overgang van taken. Kernbegrippen zijn hierbij integrale sociale gebiedsteams en de inzet van generalisten. Met betrekking tot de Participatiewet sec kunnen de gebiedsteams een signalerende, preventieve en doorverwijs functie vervullen. Over de lokale inrichting ten behoeve van de uitvoering van de Participatiewet gaan wij in hoofdstuk 9 uitgebreider in beschouwen we als een overgangsjaar, waarin Iswi en Hameland worden afgebouwd is dan het eerste jaar voor de lokale uitvoering. In 2017 gaan we evalueren en eventueel zaken bijstellen en 2018 is dan het eerste jaar waarin we helemaal gereed zijn. Ook de taken en werkprocessen horen hierbij. De hoofdelementen daarin zijn: lokaal een brede intake en werkgeversbenadering, subregionaal de diagnose, loonwaardebepaling, re-integratieplan, begeleiding. 9

10 3. Omgevingsverkenning Vanuit de nieuwe kaders maken we een vertaalslag naar concrete dienstverlening. Daarvoor is het zinvol om eerst goed de omgeving van deze dienstverlening in beeld te krijgen. Dit hoofdstuk is daarvoor bedoeld. We werpen een blik op het klantenbestand van de Participatiewet en we geven een prognose van het gemiddeld besteedbaar budget per bijstandsgerechtigde. Ook nemen we in dit hoofdstuk de arbeidsmarkt onder de loep. 3.1 Klantenbestand Om welke bijstandsgerechtigden gaat het eigenlijk? Zowel de al bij de gemeenten bekende bijstandsgerechtigden als de nieuwe doelgroepen van de Participatiewet zijn relevant. Hieronder brengen we eerst het klantenbestand in kwantitatieve zin in beeld. De daarop volgende tabellen brengen in kwalitatieve zin de afstand van het klantenbestand tot de arbeidsmarkt in beeld. Hierbij geldt 1 januari 2014 als peildatum, tenzij anders vermeld. Uitkeringsgerechtigden per regeling in 2013( verantw oordelijkheid gemeente ) Regeling Aantal Wwb 281 Instroom Uitstroom Wsw Wsw wachtlijst Bbz - starters 1 Bbz - gevestigd Ioaw Ioaz 28 3 Totaal 678 Beeld Wajong UWV1 (verantw oordelijkheid UWV) 2013 Aantal Leeftijd Aantal Wajong 372 < 25 jaar 81 Instroom jaar 86 Uitstroom jaar 79 Deels arbeidsongeschikt jaar 75 Volledig arbeidsongeschikt jaar 51 Uitkeringsduur < 5 jaar 66 Man 212 Uitkeringsduur > 5 jaar 306 Vrouw Deze gegevens over de Wajong betreffen een doelgroep van het UWV. Deze gegevens kunnen echter wel een beeld geven van de nieuwe instroom bij de gemeenten vanaf 1 januari 2015 van personen met Wajong-kenmerken. 10

11 Positie re-integratieladder & loonwaarde (onderzoek Competens ys) Trede Aantal 8% Loonwaarde Huidige trede 1 Zorg 16 2,9 nader te bepalen 2 Maatschapp. activering ,5 n.t.b. 3 Arbeidsactivering 24 4,4 n.t.b. 4 Arbeidstoeleiding 82 14,9 n.t.b. 5 Bet. werk + ondersteuning ,2 6 Betaald werk 6 1,1 Totaal ,0 Opmerking. Bij het onderzoek waren 249 Wwb ers en 301 Wsw ers betrokken. Gaandeweg een traject kan een trede wijzigen. Ontheffing arbeidsplicht (Ww b) Aantal % Arbeidsplichtig ,7 Ontheven tijdelijk/geheel 89/72 (totaal 161) 57,3 Totaal 281 (incl. partners 306) 100,0 Uitkeringsduur (Wsw en Wwb) Aantal % < 1 jaar 56 10,2 1 3 jaar ,6 > 3 jaar ,2 Totaal ,0 Opleidingsniveau (Wsw en Wwb) Aantal % Basisonderwijs ,5 Vmbo ,5 Mbo/ Havo/ Vwo ,4 Hbo 6 1,1 Wo 2. 0,4 Onbekend 17 3,1 Totaal 550 Leeftijdsopbouw (Wsw en Wwb) Aantal % < , , , ,8 > ,5 Totaal ,0 Conclusie Uit bovenstaande tabellen blijkt dat het merendeel van de klanten een aanzienlijke afstand heeft tot de arbeidsmarkt. Veel klanten hebben een laag opleidingsniveau, ontvangen al geruime tijd een uitkering en behoren (in relatie tot de arbeidsmarkt) tot de oudere categorieën. De nieuwe doelgroepen in de Participatiewet die voorheen onder de Wajong of Wsw vielen hebben (door in de persoon gelegen factoren) een grote afstand tot de arbeidsmarkt door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen. 11

12 3.2 Prognose gemiddeld besteedbaar budget per uitkering Bij de prognose in onderstaande tabel is gerekend met een aantal aannames. Deze staan beschreven in de voetnoten % Aantal bijstandsuitkeringen Toename doelgroep nieuwe regelgeving 3 Doelgroep Wsw-oud Totale doelgroepvolume Gebundeld reintegratiebudget Kosten Wsw-oud Restant gebundeld reintegratiebudget Gemiddeld budget per bijstandsuitkering Opmerking. De educatiemiddelen voor 2015 bedragen: / x (2014) = Conclusie Uit de tabel hiervoor blijkt enerzijds sprake van afnemende budgetten, een toename van de doelgroep en een zeer sterk afnemend re-integratiebudget per bijstandsklant. Deze afnemende budgetten leiden onafwendbaar tot de conclusie dat de gemeente keuzes moet maken in de besteding van haar reintegratiemiddelen. Bijvoorbeeld zetten we alleen in op die groep die relatief dicht bij de arbeidsmarkt staat op de re-integratieladder, en wat doen we dan met de andere groepen die verderaf staan, of verdelen we het budget evenredig. 3.3 Arbeidsmarkt De in- en uitstroom van mensen in de Participatiewet is mede afhankelijk van de dienstverlening door gemeenten. Maar daarnaast in belangrijke mate van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Het economische tij een krappe of ruime arbeidsmarkt is voor gemeenten vooral een gegeven. Het is belangrijk deze gegeven situatie goed te bekijken en in te spelen op de kansen. Regionaal De arbeidsmarkt functioneert grotendeels regionaal. In deze paragraaf wordt aan de hand van enkele belangrijke indicatoren de situatie op de Achterhoekse arbeidsmarkt geschetst. De informatie komt uit de volgende bronnen: Basisset regionale arbeidsmarktinformatie Achterhoek, januari 2014, UWV Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek, december 2013, UWV 2 Aantal bijstandsuitkeringen Wwb, Ioaw, Ioaz en toename als gevolg van stoppen instroom Wsw en beperken instroom Wajong. Raming bijstandsvolume als gevolg economische ontwikkelingen en effecten rijksbeleid op basis van cijfers CPB. 3 Gewijzigde regelgeving: combinatie van stopzetten instroom WSW, beperking toegang Wajong en studerenden met studietoelage. Aanname is instroom 50 per jaar vanaf 2016, waarvan 10 uitstroom (netto instroom 40). 4 Gebaseerd op realisatie van aantal SW-plekken conform taakstelling 2013 met een aangenomen gemiddeld natuurlijk verloop van 6% per jaar vanaf Optellen rij 1,2 en 3. 6 Gebaseerd op toekenning Participatiebudget in Exclusief educatiemiddelen. Vervallen component inburgering na Overheveling rijksbijdrage Wsw, inclusief de bezuinigingen op deze overheveling als gevolg van het stoppen van de instroom en toepassing van de efficiencykorting. Geleidelijke toevoeging van re-integratiemiddelen voor nieuwe doelgroep. Budgetaandeel van gemeente in macrobudget 2014 en de ontwikkeling van macrobudget voor wat betreft componenten participatiebudget en Wsw budget. Ontwikkeling van macrobudget nieuwe doelgroep en gemeentelijke deel in Wajong. 7 De kosten SW-plekken die gelijk zijn aan toekenning Rijksbijdrage Wsw.. Ontbreken van gemeentelijke bijdrage in de kosten of compensatie op andere wijze, zoals opdrachten aan SW-bedrijf onder gunstige voorwaarden. Gemiddelde afbouw SW-plekken met 6% per jaar. Afbouw overheadkosten in gelijke mate als de afbouw van SW-plekken. 8 Aftrekken rij 6 van rij 5. 9 Delen rij 7 door rij 1en 2. 12

13 Landelijke arbeidsmarktprognose, update, februari 2014, UWV Regio in beeld 2013, Arbeidsmarktschets Achterhoek, UWV De Achterhoek blijft in 2014 achter in de werkloosheidscijfers. Overigens net zoals het gehele oosten van het land. Per gemeente in de Achterhoek zijn er verschillen in werkloosheidspercentages. 13

14 In 2013 waren er behoorlijke verschillen tussen de gemeenten in percentages geregistreerde niet-werkende werkzoekenden. In Aalten had in juni 2013 samen met Bronckhorst het laagste werkloosheidspercentage in de Achterhoek. In mei 2014 was 6,8% van de Aaltense beroepsbevolking werkloos, in de Achterhoek 8,2%, in Gelderland 9% en in Nederland als geheel 10,0%. Eind mei 2014 stonden er 750 vacatures open in de regio Achterhoek, terwijl daar werkzoekenden tegenover stonden. Op de arbeidsmarkt doet zich dus een spanning voor, bij diverse beroepsgroepen is het aanbod veel groter dan de vraag. De verwachting is dat in december het gemiddelde werkloosheidspercentage boven de 8% zit in het oosten van Nederland. Het aantal WW-uitkeringen in de regio Achterhoek is in 2012 en 2013 hard gestegen. In 2012 daalde de werkgelegenheid in de Achterhoek in alle sectoren, behalve in de sector zorg en welzijn. De bolletjes links van de verticale lijn geven aan dat een sector kleiner is dan het landelijk gemiddelde. De bolletjes rechts geven aan dat een sector groter is dan het landelijk gemiddelde. De afgelopen tijd loopt de werkgelegenheid in de zorg echter ook terug. 14

15 Conclusie: de Achterhoek kent veel bouw en industrie. Juist in de bouw gaat het al geruime tijd niet goed. Het aantal Achterhoekse vacatures is in de afgelopen drie jaar praktisch gehalveerd. In 2012 en 2013 waren in de Achterhoek de vacatures voor laagopgeleiden vooral te vinden in de detailhandel, zakelijke diensten en industrie. 15

16 Op de middellange termijn liggen er in de Achterhoek kansen in de medische, verzorgende / dienstverlenende en technische beroepen. Voorwaarde is dat de economische bedrijvigheid weer toeneemt. Het coalitieakkoord Het belangrijkste lokale bestuurlijke kader betreft de visie van het college. In het coalitieakkoord wordt daarover het volgende geschreven. Niet inzetten op gemeentelijke herindeling maar op samenwerking. Dit betekent samenwerken met mogelijk verschillende partners en zo min mogelijk via gemeenschappelijke regelingen. We willen gemeenschappelijke regelingen afbouwen daar waar het kan. Samenwerking dient een meerwaarde op te leveren in continuïteit, kwaliteit en/of geld. Activeren en intensiveren samenwerking met onze Duitse buren. Samenwerken op gebied van arbeid, werkgevers, onderwijs en zorg. Actieplan maken voor de komende vier jaar. De bedrijfscontactfunctionaris wordt de verbindingspersoon tussen de bedrijven en de mensen die mee moeten gaan doen op de arbeidsmarkt. Werk en inkomen zijn de beste garantie voor een goede financiële basis en het welbevinden van de burger. Wij willen zorgvuldig omgaan met het opleggen van de arbeidsplicht aan alleenstaande ouders met kinderen jonger dan 5 jaar. Ondernemen in Aalten Het bedrijfsleven kent een grote verscheidenheid van relatief zware industrie tot dienstverlenende instellingen. Het bedrijventerrein van het dorp Aalten concentreert zich in het zuidwesten van de gemeente, dichtbij de grensovergang van Bocholt. Oftewel het voorportaal van de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen, waar het Ruhrgebied is gelegen. De bruto oppervlakte van de bedrijventerreinen is circa 152 ha., netto is dit ongeveer 128 ha. Er zijn woon-/werkkavels door de gemeente ontwikkeld. Deze zijn bedoeld voor lichte bedrijvigheid. In Dinxperlo beslaan de bedrijventerreinen een gebied van ruim 49 ha., netto is dit ongeveer 43 ha. De terreinen hebben een zeer gunstige ligging ten opzichte van Duitsland. Bedrijfsvestigingen en mogelijkheden Er is één centraal aanspreekpunt voor het bedrijfsleven, zodat goed inzicht wordt verkregen in de mogelijkheden die de gemeente Aalten biedt. Binnen de gemeente houdt de bedrijfscontactfunctionaris zich hiermee bezig. Zij geeft algemene informatie over economische onderwerpen en over 16

17 de verschillende procedures binnen de gemeente. Meer informatie is ook te vinden via het digitale (bedrijven)loket van de gemeente. Kansen vergroten bedrijfsleven De gemeentelijke bestuurders beseffen dat het juist in deze economisch zware tijden belangrijk is dat lokale overheden aan bedrijven in de eigen regio kansen bieden om te worden geselecteerd voor gemeentelijke opdrachten. Dat staat soms op gespannen voet met de behoefte bij de aanbestedende diensten, vaak geadviseerd door externe bureaus, om het werk tegen zo laag mogelijke kosten en risico s weg te zetten. Hierin moeten alle belangen goed worden afgewogen. Conclusie In dit hoofdstuk hebben we een globale beschrijving opgenomen van de arbeidsmarkt in de Achterhoek. Een goede analyse van de (toekomstige) werkgelegenheid en een inschatting van de mogelijkheden die deze werkgelegenheid biedt voor onze doelgroepen, geeft op meerdere manieren richting aan onze inzet. Het vormt een basis voor het richten van begeleiding en opleiding van werkzoekenden op beschikbare en te verwachten banen in kanssectoren. Ook is het een goed vertrekpunt voor het opstellen en uitvoeren van marktbewerkingsplannen. Samen met onze partners houden wij deze analyse actueel en zorgen we waar nodig voor verbeteringen. Aalten en de Achterhoek kennen verhoudingsgewijs veel mensen die in de bouw en industrie werken en juist in die sectoren is er sprake van een minder gunstige werkgelegenheidsontwikkeling. De meeste cliënten uit de Participatiedoelgroep zijn aangewezen op banen in de industrie en mogelijk in de (huishoudelijke) zorg en daarin is de concurrentie groot. 17

18 4. Visie en uitgangspunten In dit hoofdstuk gaan we in op de visie en uitgangspunten waarmee de Achterhoekse gemeenten invulling willen geven aan de Participatiewet. Visie Om verschillende redenen vinden wij het belangrijk dat mensen meedoen in de maatschappij, dat mensen participeren in welke vorm dan ook. Met de komst van de WMO is daar ook steeds de nadruk opgelegd. Het accent lag op eigen kracht en zelfredzaamheid. Niemand is gelijk. Met andere woorden de een zal eenvoudiger een eigen plek vinden dan de ander. Wanneer wij het hebben over de participatiewet, is het van belang dat eerst gekeken wordt wat mensen zelf kunnen alvorens begeleiding en /of andere voorzieningen ingezet gaan worden. Tegelijkertijd moeten wij ons ervan bewust zijn dat het grootste deel van deze doelgroep een forse afstand tot de arbeidsmarkt heeft, maar zeker geen homogene groep vormt. Concreet betekent dit dat een groot deel niet zonder begeleiding zelfstandig kan deelnemen aan de arbeidsmarkt. Dat betekent dat we onderscheid maken in hetgeen we verwachten van mensen met betrekking tot hun deelname aan de arbeidsmarkt. Wij willen erop inzetten dat mensen meedoen naar vermogen. Van hen die relatief dicht bij de arbeidsmarkt staan verlangen we uiteraard meer dan van diegenen die aangewezen zijn op ondersteuning. Voor deze laatste groep en voor hen die feitelijk zorg behoeven, is betaald werk geen reële optie. Voor hen moeten we andere middelen inzetten om hen te laten participeren in de maatschappij. 4.1 Participatiewet in breder perspectief In de Participatiewet wordt een vergelijkbare beweging gemaakt als in de andere transities. Deze leidt tot een herdefiniëring van de rollen van zowel overheid, samenleving als individuele inwoners. Deze herdefiniëring is noodzakelijk gezien de beleidsinhoudelijke opdracht, maar zeker ook gezien de financiële opdracht waar het Rijk ons voor stelt. Op andere beleidsterreinen is hetzelfde gaande. In De Kanteling (WMO) en binnen het Welzijn Nieuwe Stijl is bijvoorbeeld al duidelijk te zien dat onze rol verandert van overnemen van de problemen naar zelf leren oplossen en zelf een bijdrage leveren. Dit leidt ook tot andere uitvoeringsstructuren. Denk maar aan het wijk- en buurtgericht werken. Ondersteuning van binnen naar buiten Sinds begin 2014 wordt onder leiding van Stichting Figulus Welzijn ervaring met buurtgericht werken opgedaan in drie verschillende buurten in de gemeente Aalten. Daar waar medewerkers van Figulus actief erop af gaan, komt er een beweging van de bewoners zelf op gang. Mensen die dat nooit deden, zelfs niet als zij vlakbij elkaar wonen, helpen elkaar. Het gaat er blijkbaar om de actie op gang te brengen. In de participatiesamenleving is er een beweging van binnen naar buiten. Zie de afbeelding hierna. Bij elke vraag van een inwoner worden consistent de volgende vragen gesteld: wat kan de inwoner zelf? Welke mogelijkheden zijn er vanuit de eigen omgeving en in hoeverre kunnen burgers daarvan ondersteuning krijgen? Welke ondersteuning is er nog nodig vanuit het algemene voorzieningenaanbod? Als na deze stappen nog altijd de vraag niet kan worden beantwoord, dan volgt de inzet van individuele voorzieningen. Het streven is daarbij wel om via maatwerk iemand zo snel mogelijk in staat te stellen om zelf weer verder te kunnen. 18

19 Toelichting: - Eigen kracht = het individu - Sociaal netwerk = familie, buren en vrienden - Algemene voorzieningen = algemene preventieve voorzieningen ( het basisniveau ) zoals: ontmoetingsplaatsen, verenigingen, vrijwilligers - Individuele voorzieningen Het streven is om vanuit deze visie een samenhangende en betaalbare sociale infrastructuur te realiseren. Wij gaan uit van de eigen kracht (voor een deel) van de werkzoekenden. Wij willen dat zij voorzover zij dat kunnen, zelf regie voeren. Niemand is gelijk, daarom moet onze ondersteuning altijd maatwerk zijn. Het ondersteuningsaanbod is selectief (dus waar nodig ). Daar waar sprake is van meervoudige uitdagingen willen wij de ondersteuning vormgeven volgens het principe van 1 gezin/huishouden, 1 plan, 1 regisseur. Voor een (aanzienlijk) deel van de doelgroep die onder de Participatiewet valt, zijn eigen kracht, zelf regie voeren en het inzetten van het sociaal netwerk nauwelijks of niet van toepassing. Dat betekent dat voor dat deel van de doelgroep, dat onder de Participatiewet valt, maar niet op de (gesubsidieerde) arbeidsmarkt kan functioneren, andere oplossingen moeten worden gezocht, zoals bijvoorbeeld beschut werk of een vorm van dagbesteding. Samenwerking met andere spelers Wij beseffen dat de lokale overheid slechts een van de spelers is op het terrein van re-integratie. Met dit beleidsplan leggen wij ons beleid vast, in de wetenschap dat de effectiviteit van dit beleid voor een groot gedeelte wordt bepaald door anderen binnen ons speelveld. Anderen binnen de werelden van overheid, ondernemers en onderwijs. Anderen binnen onze gemeenten en daarbuiten, anderen binnen en buiten de Achterhoek. Vandaar ook dat wij ons sterk gaan maken voor het in samenwerking met diverse partijen vormgeven van het regionaal arbeidsmarktbeleid. Dit betekent dat wij met inzet van bestuur en ambtelijke organisatie de boer op moeten. Wij moeten anderen verleiden zowel lokaal als regionaal, om zich in te zetten voor een effectieve re-integratie van mensen die niet geheel op eigen kracht een plek op de arbeidsmarkt kunnen verkrijgen. Dit kunnen we doen door onze instrumenten af te stemmen op vraag en aanbod vanuit werkgevers, onderwijs en werkzoekenden. Maar dat kunnen we ook doen door overtuigingskracht, helderheid en bindend vermogen. En zeker niet in de laatste plaats door het goede voorbeeld te geven. Als gemeente zijn wij tenslotte ook werkgever en opdrachtgever op een veelheid aan terreinen. Brede transformatie in denken en doen Kortom, zoals wij de Participatiewet voor ogen hebben, is het niet enkel een technische aanpassing van de wetgeving. In onze visie maakt de Participatiewet onderdeel uit van een bredere transformatie in denken en doen. Hoe dit allemaal moet, is nog niet op alle onderdelen duidelijk. Wetgeving is en blijft in ontwikkeling en hetzelfde geldt voor de arbeidsmarkt. We zullen steeds meer ervaring opdoen in het efficiënt en effectief invulling geven aan onze taken. Intern op het gebied van bijvoorbeeld de afstemming met de andere transities. En extern in de samenwerking met andere partijen, zoals werkgevers en onderwijsinstellingen. Dit betekent wel dat er bewegingsruimte moet blijven om deze afstemming voortdurend te kunnen verbeteren. Deze ruimte bouwen we dan ook in bij de uitvoering 19

20 van en in dit beleidsplan. 4.2 Doelstellingen Bij het opstellen en uitvoeren van het participatiebeleid stellen wij ons de volgende doelen: Het bevorderen van de mogelijkheden op regulier werk Een groot gedeelte van de werkzoekenden vindt zonder tussenkomst van de gemeente een plek op de arbeidsmarkt. Voor een aantal geldt dat niet. Door het bieden van ondersteuning willen wij de kansen van deze groep op regulier werk (baan of zelfstandig ondernemerschap) vergroten. Het bevorderen van het benutten van het verdienvermogen Een aantal werkzoekenden is niet in staat om dusdanig productief te zijn, dat werkgevers bereid zijn om hen aan te nemen tegen het wettelijk minimumloon. Wij richten ons erop om deze mensen te ondersteunen bij het vinden van werk, waarbij hun vermogens maximaal worden benut. Het bevorderen van actieve deelname aan de maatschappij Niet voor iedereen is op korte of middellange termijn een reguliere baan een haalbaar doel. Onze inzet is om uitkeringsgerechtigden (weer) actief te laten deelnemen aan de samenleving. Wij willen dat zij ingezet worden voor maatschappelijke nuttige activiteiten of indien mogelijk een tegenprestatie leveren. Voor een aantal is een al dan niet reguliere baan geen doel. Zij hebben een dermate grote afstand tot de arbeidsmarkt dat zij feitelijk zijn aangewezen op dagbesteding. De lokale mogelijkheden hiertoe moeten verder worden onderzocht en uitgewerkt. Het terugdringen van het aantal bijstandsgerechtigden Uiteraard is en blijft het terugdringen van het aantal bijstandsuitkeringen een doel van het reintegratiebeleid. Hierbij is niet alleen de uitstroom van belang, maar ook het voorkomen van instroom in de bijstand. Wij gaan deze doelstellingen jaarlijks formuleren in termen van uitstroom, toename van participatie aan de samenleving en aantallen bijstandsgerechtigden. Uiteraard houden wij hierbij rekening met de daarvòòr behaalde resultaten. 4.3 Uitgangspunten Bij de uitvoering van de Participatiewet hanteren wij de volgende uitgangspunten: Klant- en resultaatgericht Wij redeneren vanuit het perspectief van de klant en zijn daarbij resultaatgericht. Resultaat voor werkzoekenden betekent naar vermogen meedoen aan de maatschappij, bij voorkeur in een reguliere baan. Wij gaan uit van de mogelijkheden en niet zozeer van de beperkingen van mensen. Voor werkgevers betekent het resultaat het voorzien in een arbeidsbehoefte. Eigen verantwoordelijkheid van onze klanten Wij doen een maximaal beroep op de eigen verantwoordelijkheid van onze klanten. Wij nemen deze verantwoordelijkheid niet over, maar leveren selectieve ondersteuning. En dat doen we alleen daar waar deze noodzakelijk is om het resultaat te bereiken. Streng maar rechtvaardig Als een klant recht heeft op een uitkering, dan verstrekken wij deze. Maar dan ook alleen aan diegenen die daar daadwerkelijk recht op hebben. Dit achten wij van groot belang voor het behouden van het maatschappelijk draagvlak voor ons stelsel van sociale zekerheid. Zowel bij de eerste aanvraag als gedurende de uitkeringsperiode zorgen we ervoor dat uitkeringen niet ten onrechte worden verstrekt. Dit doen we geheel volgens de principes van hoogwaardig handhaven. Werk boven inkomen Het is belangrijk dat klanten zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Ondersteuning van onze klanten in hun zoektocht naar werk staat daarom centraal in onze dienstverlening. Evenals het al dan niet vergroten van hun kansen op de arbeidsmarkt. 20

21 Uitstroom naar algemeen geaccepteerde arbeid Wij richten ons op uitstroom van onze klanten naar regulier werk. Het uitgangspunt is algemeen geaccepteerde arbeid. Dit wil zeggen: alle arbeid die algemeen maatschappelijk is aanvaard. In principe is dat alle arbeid die wettelijk is toegestaan. Het is hierbij niet noodzakelijk dat het werk aansluit bij opleiding of werkervaring. Klanten met een uitkering dienen een aanbod voor een dergelijke baan te accepteren. Uiteraard is het wel van belang dat de klant fysiek en geestelijk het vermogen heeft om het werk te verrichten. Structurele en duurzame verbetering kansen op de arbeidsmarkt Het uitgangspunt is dat iedere klant de plicht heeft om algemeen geaccepteerde arbeid te accepteren. Toch leidt dit er niet bij alle klanten toe dat de kansen op een structurele onafhankelijkheid van een uitkering toenemen. Als de mogelijkheden van de klant zich daartoe lenen, wijken wij af van dit principe. Voor een klant zonder startkwalificatie op de arbeidsmarkt, die wel in staat is om binnen afzienbare tijd een dergelijke startkwalificatie te behalen, wordt overwogen om deze startkwalificatie alsnog te behalen. Onze ondersteuning is niet alleen gericht op werk verkrijgen, maar ook op werk behouden. Dit is maatwerk, waarbij onder andere vaardigheden en motivatie een rol spelen. Sluitende aanpak, selectieve en effectieve ondersteuning Iedereen die daarvoor in aanmerking komt, heeft recht op een activerend aanbod. Wel zijn wij selectief in de ondersteuning die wij bieden. Wij laten ons mede leiden door (de zich steeds verder ontwikkelende) kennis over de effectiviteit van de verschillende instrumenten. Zo bieden wij geen ondersteuning aan klanten die naar onze inschatting zonder onze hulp een baan kunnen vinden. Verder richten wij ons erop om klanten in beweging te houden. Maatwerk Re-integratie is en blijft maatwerk. Ook is niet voor iedere klant regulier werk in dezelfde mate en in hetzelfde tijdsbestek haalbaar. Iedere klant is anders en heeft specifieke ondersteuning nodig in zijn of haar weg naar werk of andere vormen van meedoen aan de maatschappij. Bovendien is de vraag van de werkgevers mede bepalend voor het meest effectieve traject naar werk. Wij streven ernaar om voor zowel werkgevers als werkzoekenden zoveel mogelijk maatwerk te leveren. De marktvraag centraal De werkgever stelt eisen aan de werkzoekenden en bepaalt uiteindelijk of iemand wel of niet wordt aangenomen. Maatschappelijke instellingen en burgers stellen eisen aan vrijwilligers of klanten die al dan niet met behoud van uitkering bepaalde diensten verrichten. Deze vragen vanuit de markt stellen wij centraal. Wij richten onze ondersteuning erop om onze werkzoekende klanten zoveel mogelijk te laten voldoen aan deze eisen, eventueel met de inzet van een loonkostensubsidie en aanpassingen van de werkplek. Voor wat hoort wat Wij verwachten van mensen dat zij zich maximaal inzetten om naar vermogen mee te doen. Wij achten het rechtvaardig om van klanten een tegenprestatie te verlangen voor het ontvangen van een bijstandsuitkering. Onze inspanningen zijn er ook op gericht om de arbeidsparticipatie te verhogen en de werking van de arbeidsmarkt te verbeteren. Dit vergroot de mogelijkheden van werkgevers om geschikt personeel te vinden. Daarom verlangen wij ook van werkgevers een bijdrage. Uiteraard, voor zover wij daartoe mogelijkheden hebben. Waar voor uw geld Niet alle werkzoekenden zijn in staat om op de reguliere arbeidsmarkt een baan te vinden tegen het wettelijk minimumloon. Wij zijn bereid om werkgevers te compenseren voor een eventueel verminderde arbeidsproductiviteit van onze werkzoekenden. De werkgever krijgt dus waar voor zijn of haar geld. Dit betekent dat zowel de hoogte als de duur van de compensatie afhankelijk zijn van de geleverde arbeidsprestatie. 21

22 Korte lijnen en administratieve lastenbeperking Wij organiseren onze dienstverlening zo effectief mogelijk. Onze dienstverlening kenmerkt zich door heldere aanspreekpunten, korte lijnen en zo weinig mogelijk administratieve lasten voor werkgevers, werkzoekenden en onze eigen organisatie(s). Samenhang met andere gemeentelijke dienstverlening Onze klanten doen vaak een beroep op meerdere gemeentelijke diensten. Dit geldt zowel voor werkgevers en maatschappelijke instellingen als voor werkzoekenden. Wij gaan onze dienstverlening zo inrichten, dat we verbindingen kunnen leggen met deze andere vormen van dienstverlening. Bij bredere vraagstukken van de inwoner (meerdere domeinen) is er één centraal aanspreekpunt/persoon. Deze coördineert alle benodigde ondersteuning. Het credo is hierbij: één gezin, één plan, één regisseur. Werk en inkomen vervult hierin een specialistische rol, namelijk het zo snel mogelijk weer begeleiden naar regulier werk en (indien nodig) het verstrekken van een uitkering. Modern en persoonlijk We maken optimaal gebruik van de mogelijkheden van moderne media en digitale dienstverlening. Dit is efficiënt en vergroot de effectiviteit van onze dienstverlening. Maar dit mag niet leiden tot een onpersoonlijke benadering van onze klanten. Dus digitaal waar het kan, maar voor veel van onze diensten is persoonlijk contact noodzakelijk. Persoonlijk contact met werkzoekenden én werkgevers. Daarnaast geldt dat (nog) niet al onze klanten de mogelijkheden van de digitale dienstverlening (kunnen) benutten. Financieel gezond Onze dienstverlening moet haalbaar zijn binnen de beschikbare budgetten. Dit kan leiden tot het stellen van prioriteiten en het maken van keuzes ten aanzien van de kwantiteit en intensiteit van de dienstverlening. Het vraagt wellicht meer creativiteit in de uitvoering. Aalten ontvangt voor 2015 een Participatiebudget van Daarvan gaat naar de Wsw. Voor nieuwe reïntegratie-activiteiten blijft derhalve een budget over van Dit is een gering bedrag gezien de omvang van de doelgroep en haar afstand tot de arbeidsmarkt. Zie ook hoofdstuk 7. Ook gedeeltelijke en/of tijdelijke uitstroom is uitstroom De flexibilisering van (met name de onderkant van) de arbeidsmarkt maakt het noodzakelijk dat er flexibel wordt ingespeeld op de mogelijkheden. Zoals 'parttime werk is ook werk' en flexcontracten/tijdelijke contracten zorgen ook voor tijdelijke uitstroom en versterken de CV s. 22