Wetensch basisbeg. in de gezondheidszorg

Transcriptie

1 Wetensch basisbeg. in de gezondheidszorg Dit is onderzoek Ben Baarda Wetenschappelijke basisbeginselen Hoofdstuk 1 Kwantitatief onderzoek: werkt met cijfers. Vb van een onderzoeksresultaat: 70% van de studenten download wel eens muziek van het internet. Kwalitatief onderzoek: niet met cijfers maar met teksten, bijvoorbeeld uitgetypte verslagen. Vb van een onderzoeksresultaat: studenten vragen wat ze van hun studie vinden. - heeft een meer verkennend karakter, waardoor de weg waarlangs het onderzoek verloopt van tevoren minder uitgestippeld is. Probleemstelling: het voorstel dat je schrijft om een onderzoek op te zetten en ook in het onderzoeksverslag als je het onderzoek het uitgevoerd, begint met een probleemstelling. - dit kan een maatschappelijk, persoonlijk, of bedrijfsprobleem zijn - er is behoefte aan informatie om het probleem op te lossen Het is belangrijk dat je in je onderzoeksverslag en onderzoeksplan een schets geeft van de achtergrond van je onderzoek. Doelstelling: het doel dat je met je onderzoek wilt bereiken. Toegepast onderzoek: hierin is het belangrijk om aan te geven waar de te verzamelen informatie toe dient. Zuiver wetenschappelijk onderzoek: het doel om met onderzoek louter kennis te verzamelen. Een onderzoeksplan of verslag begint altijd met een inleiding - de inleiding eindigt met één of meer onderzoeksvragen. - het onderzoek geeft vervolgens antwoord op deze onderzoeksvragen - bij de ontwikkeling van een onderzoeksvraag begin je breed en eindig je smal Onderzoeksethiek: doen de respondenten vrijwillig mee, wordt hen de werkwijze van het onderzoek voldoende uitgelegd, worden de gegevens anoniem verwerkt, hebben de uitkomsten geen nadelig effect op de respondenten, wordt het onderzoek op een eerlijke manier verwerkt, etc. Open onderzoeksvraag: onderzoekers beginnen met een open vizier, ze weten niet wat ze kunnen verwachten - naar een open vraag doe je kwalitatief onderzoek - onderzoeksvraag is breed en er is weinig voorkennis - bij kwalitatief onderzoek gaat het vooral om het verkrijgen van inzichten en minder om harde,

2 getalsmatig onderbouwde feiten. - in het verslag komen dus vooral beschrijvingen terug - in kwalitatief onderzoek stel je je volledig open voor hetgeen je in je onderzoeksveld tegenkomt, je wilt er van leren Gesloten onderzoeksvraag: onderzoekers weten wat ze kunnen verwachten, ze kunnen van tevoren een observatieschema maken - hierbij doe je kwantitatief onderzoek - dit is vaak een smalle onderzoeksvraag waarbij je weet wat je inhoudelijk kunt verwachten - onderzoek vaak door interviewen of observeren Verschillen Kwantitatief Gesloten onderzoeksvraag Onderzoeksvraag ligt vast Doel is vooral toetsen en beschrijven van van tevoren vastgelegde ideeën. Er wordt op een standaardmanier data verzameld, bijvoorbeeld met een vragenlijst Resultaat dataverzameling zijn cijfers: datamatrix Data wordt met behulp van statistische analyses geëvalueerd Reproduceerbaarheidseis: je moet je verslag zo maken dat iemand anders in staat is het onderzoek zo over te doen Kwalitatief Open onderzoeksvraag Onderzoeksvraag kan tijdens proces aangepast worden Doel is vooral ontwikkelen van nieuwe ideeën. De dataverzameling is niet standaard, vaak worden er observaties en open interviews gehouden Resultaat van dataverzameling zijn bijvoorbeeld observatie en gespreksverslagen Observatie- en gespreksverslagen worden meestal eerst gereduceerd tot labels en vervolgens wordt getracht daar een structuur in te ontdekken Conclusies moeten plausibel en transparant zijn. Onderzoekseenheden: de personen, bedrijven, situaties, en dergelijke waar je iets over wilt zeggen. Populatie: alle onderzoekseenheden bij elkaar Drie redenen voor literatuuronderzoek: 1. Begrippen definiëren en meten 2. Methodologische aspecten: zoeken naar reeds uitgevoerd onderzoek 3. Theorie: theorie zoeken die de door jou waargenomen fenomenen verklaard Zoekmachines: google geeft veel niet-relevante sites, beter om te zoeken op google scholar, pubmed of scirus Tip: gebruik aanvullend de zoektermen research en review Tip: proefschriften te vinden op DAREnet Kwantitatief beschrijvend onderzoek: hierbij gaat het meestal om frequentievragen. - onderzoeksresultaat is vaak tabel, cirkeldiagram of histogram

3 Kwalitatief beschrijvend onderzoek: onderzoek naar de betekenis van het probleem - vaak onderzoek door interviews, resultaat is geen tabel maar een beschrijving Explorerend onderzoek: als je bijvoorbeeld de oorzaak van iets wilt ontdekken. - Kwalitatief verkennend onderzoek: eerst iets observeren om ideeën op te doen om bijvoorbeeld later interviews te houden. Dit onderzoek is een kwestie van vallen en opstaan en passen en meten. - Kwantitatief explorerend onderzoek: van tevoren heb je al ideeën over mogelijke beïnvloedende factoren. Je stelt gerichtere vragen en de structuur ligt van tevoren al vast. Verklarend/toetsend onderzoek: wanneer je een idee hebt en je wilt weten of dat klopt. - Kwantitatief: een evaluatieonderzoek bijvoorbeeld waarbij je nagaat of een bepaalde voorlichting het gewenste effect heeft. Je begint met een theorie waarin het idee wordt toegelicht, dit mondt uit in een verwachting/hypothese die je vervolgens onderzoekt. - Kwalitatief toetsend onderzoek: komt nauwelijks voor. De enige toetsende benadering die wel eens voorkomt is de template benadering. De vier factoren die de uitvoerbaarheid van een onderzoek bepalen zijn: 1. Tijd: het is belangrijk om aan het begin van je onderzoek een einddatum vast te stellen. Deze tijdsbegroting is een soort planning voor gedurende het hele onderzoek. 2. Geld: je kunt van tevoren een globale materiële, personele en tijdsbegroting maken om de haalbaarheid te onderzoeken. Als je het onderzoek in je hoofd hebt zitten kun je hier altijd al een globaal beeld van vormen. 3. Bereidheid van respondenten: niet alleen tijd of geld kunnen belemmeren, maar je moet ook voldoende mensen hebben die mee willen werken aan je onderzoek of je moet de benodigde materialen kunnen verkrijgen. De bereidheid om aan een onderzoek mee te werken hangt af van: - de instantie die het onderzoek uitvoert (commercieel, universiteit, etc) - de wijze waarop je de mensen benadert - de tijd die het kost - de aantrekkelijkheid van het onderwerp - het nut van het onderzoek - een blijk van (materiële) waardering (=incentive) 4. Bereikbaarheid van respondenten (of bereikbaarheid bestaand materiaal): niet alleen de bereidheid maar ook de bereikbaarheid kan een probleem zijn. Hoofdstuk 2 In een onderzoeksontwerp beantwoord je de volgende 3 vragen: welke vorm van onderzoek kies je, gebruik je alle eenheden waarover je wat wilt zeggen of trek je daaruit een steekproef, en hoe ga je de eigenschapsbegrippen uit de onderzoeksvraag meten? Soorten onderzoek: - experiment (experimenteel design): om de invloed van iets te onderzoeken zet je een experiment op. Bijvoorbeeld als je het effect van in een ingreep of interventie wilt onderzoeken. - survey: het doel van een survey is het verzamelen van informatie over onderzoekseenheden (zoals een enquete over klanttevredenheid).

4 Operationaliseren: het vertalen van een abstract begrip (bijvoorbeeld zelfbeeld) in meetbare vragen en items. Dit is een ingewikkeld proces. Survey: survey komt van het Franse woord surveiller dat waarnemen of gadeslaan betekent. Je neemt in deze vorm van onderzoek dan ook waar of Nederlanders bijvoorbeeld bezorgd zijn over de economie. - Vaak wordt de survey gelijkgesteld met een enquête-onderzoek, maar je neemt hiermee niet alleen informatie op door te vragen en luisteren maar ook door te kijken. - een survey is een onderzoek, terwijl enquêtes, interviews en observaties vormen zijn van dataverzameling. - vb: kwalitatief onderzoek in een survey bij bijvoorbeeld onderzoek naar de invloed van media op 15 en 16-jarige meisjes. - verschil tussen kwalitatieve en kwantitatieve survey: bij kwantitatieve survey wil je een beeld krijgen van de mate waarin een van tevoren vastgesteld fenomeen zich voordoet, terwijl je bij een kwalitatieve survey gebruik maakt van open vragen en gaat observeren. - casestudie: een voorbeeld van een kwalitatieve survey. Je kiest enkele typerende gevallen om een probleem of situatie te beschrijven. - etnografisch onderzoek: beschrijvend kwalitatief onderzoek op basis van participatie. Vb: observaties op een eiland om te kijken hoe de mensen daar leven. - focusgroeponderzoek: een andere vorm van kwalitatief onderzoek. Hierbij worden meestal met een groep respondenten een of meer gerichte groepsgesprekken gevoerd. Delphi-onderzoek: een kenmerkende vorm van onderzoek om meningen, vooral over beleid, te inventariseren en vorm te geven. - surveyonderzoek is niet alleen om fenomenen te beschrijven, maar ook verkennend om ideeën en theorieën te ontwikkelen. Gefundeerde theoriebenadering: een gestructureerde kwalitatieve werkwijze om van ruw kwalitatief onderzoeksmateriaal (zoals interviewfragmenten) te komen tot hogere meer abstracte inzichten. -panelonderzoek: een vaste groep wordt gevolgd en er worden op verschillende tijdstippen metingen gedaan. - trendonderzoek: verschillende metingen worden gedaan met wisselende onderzoeksgroepen. Causaliteit: een discussie over de richting van een statistisch verband. Vb: het verband tussen het zien van agressieve televisiebeelden en agressief gedrag van kinderen. Het kan zo zijn dat de agressieve beelden invloed hebben op het gedrag, maar het is ook zo dat agressieve kinderen liever kijken naar agressieve programma s. Schijnverbanden/ schijnverschillen: bijvoorbeeld ook intelligentie speelt een rol bij agressief gedrag en agressieve programma s kijken. Dit verklaard namelijk ook al een deel van het verband. - intelligentie is hier een mediërend kenmerk voorbeelden: leeftijd en opleiding - moderatorkenmerk: kenmerken die van invloed zijn op een relatie tussen twee kenmerken, maar niet in mediërende zin.

5 voorbeelden: geslacht en leefsituatie 2.2: Kwantitatief Experiment: hierbij is sprake van een onafhankelijke variabele die gemanipuleerd wordt en een afhankelijke of effectvariabele waar de onafhankelijke variabele invloed op uitoefent. - er is meestal sprake van een interventie waarvan het effect op de afhankelijke variabele wordt vastgesteld (bijvoorbeeld een reclamecampagne, therapie, voorlichtingscampagne, etc) - de experimentele groep krijgt de interventie (bijvoorbeeld medicijn/voorlichting) en de controlegroep niet. - placebo = nepmedicijn. Om zeker te zijn dat het effect niet op suggestie, maar op werking van de medicinale stof berust. - dubbel-blind-onderzoek: de patiënt én de onderzoeksmedewerkers weten niet welk medicijn de placebo is - randomnisatie: het lot bepaalt of de patiënt normale of extra nazorg krijgt Quasi-experimenteel design: hierbij wordt geen gebruik gemaakt van randomnisatie, maar zit je al vast aan bestaande groepen (bijvoorbeeld als je prestaties en ziekteverzuim van werknemers wilt onderzoeken) waarmee je moet werken. Selectie-effect: de gevonden verschillen (bij quasi-experimentele designs) tussen de experimentele en controlegroep zijn niet veroorzaakt door de interventie, maar door een verschil dat al bij aanvang tussen de groepen aanwezig is. Matching: het selectie-effect proberen te voorkomen door te kijken naar enkele belangrijke kenmerken die overeen moeten komen tussen de experimentele en de controlegroep. Tussentijds voorval (history): een niet geplande tussenkomst in een onderzoek Groei-effect: als je bijvoorbeeld de bloeddruk wilt meten na een aantal jaar en de bloeddruk is niet lager geworden door de interventie, dan hoeft dit niet te betekenen dat de interventie niet werkt, maar kan het ook liggen aan het groei-effect: bij het ouder worden stijgt de bloeddruk over het algemeen. Statistische regressie naar het gemiddelde: extreme cijfers (dus extreem hoog of extreem laag) hebben de neiging om respectievelijk omhoog of omlaag te gaan. - Bodemeffect: als kinderen met ernstige leesproblemen al onderaan op een leestest scoren kan dit nooit omlaag gaan en alleen omhoog (je zit al op de bodem) - Plafondeffect: als je respondenten bij de voormeting extreem hoog scoren. Tijdreeksanalyse: meer metingen op verschillende tijdstippen na de interventie Verwachtingseffect (demand characteristics): de patiënten zouden zich bij het invullen van de pijnlijsten wel eens hebben kunnen laten beïnvloeden door het feit dat de arts die de behandeling uitvoert gelooft in de heilzame werking van de operatie. Het kan zo zijn dat ze de arts niet willen

6 teleurstellen. Hawthorne-effect: patiënten zijn bewust van het feit dat ze deel uitmaken van een onderzoek en gedragen zich ook hiernaar. Productevaluatie: vaststellen of je met je interventie het beoogde effect bereikt Kwalitatief -kwalitatief onderzoek leent zich goed voor wat wij de procesevaluatie noemen: stel dat een voorlichtingsprogramma niet werkt, dan wil je graag weten waaraan dat ligt - kwalitatief onderzoek is eigenlijk een open vraag: waarom werkt het niet? Actieonderzoek: kwalitatief onderzoek die je onder het kopje experiment kunt zetten. - hier is sprake van een interventie, alleen niet van systematische voor- en nametingen en vrijwel nooit van een controlegroep - is een vorm van participerend onderzoek. Je probeert samen met de betrokkenen een passende oplossing te bedenken en deze ga je dan uitproberen en evalueren. - dit is een vorm van veranderingsgericht onderzoek. De respondenten zijn hierbij ook onderzoekers. - in een logboek registreert de onderzoeker nauwkeurig met wie hij gesproken heeft over wat en wat voor beslissingen en uitkomsten hier uit zijn gekomen. - dit verhoogt de controleerbaarheid van het onderzoek en verhoogt de plausibiliteit van de onderzoeksuitkomsten 2.3 Representatieve steekproef: een goede steekproef uit een grote populatie trekken die deze populatie ook daadwerkelijk weerspiegelt dat er in kwantitatief onderzoek redelijk nauwkeurige voorspellingen over gedaan kunnen worden. Eenheden: wat omvat de te onderzoeken populatie precies en wie of wat zijn de eenheden Steekproefkader: een lijst waarin al deze eenheden zijn opgenomen. Voorbeeld: bij onderzoek naar a-selectheid van het telefoonboek neem je dus het telefoonboek als steekproefkader. - het telefoonboek is echter niet representatief. Mensen die geen telefoon hebben en een geheim nummer staan er niet in! Aselecte kwantitatieve steekproef: het is hierbij belangrijk voor de te gebruiken statistiek dat je uit de populatie (het totaal van de eenheden) een aselecte steekproef trekt. - aselect: elke eenheid uit de populatie heeft kans om er in voor te komen - random number generator: deze stelt aselect een lijst van getallen samen Getrapte steekproef met de birthday rule: je trekt eerst door uit het telefoonboek te kijken een steekproef van huishoudens en binnen dit huishouden vraag je of je degene mag interviewen die het eerste jarig is op dat moment Random digit dialing: de computer genereert dan random telefoonnummers die worden gedraaid en als er geen verbinding tot stand komt, genereert de computer een nieuw nummer en gaat zo door

7 tot er iemand opneemt die wil mee werken aan het onderzoek. Uitzonderlijke groepen: bijvoorbeeld voetballende meisjes (zijn namelijk in de minderheid) Gestratificeerde steekproef: je deelt een populatie eerst in strata (bij voorbeeld van voetbal dus in stratum jongens en stratum meisjes) en trekt aselect uit deze beide strata een steekproef van 100. Selecte kwantitatieve steekproef: Verlegenheidssteekproeven: men kan niet anders. Vb: er is geen bestand met mensen die computerproblemen hebben als je dit wilt onderzoeken. Je moet dan iedereen langsbellen en vragen of ze wel eens problemen hebben met hun computer. Gemakssteekproef: de eerste persoon die je tegenkomt (op straat of op bijvoorbeeld het ouderweb) vraag je of je die mag interviewen. Quota-steekproef: je benadert willekeurig mensen, maar daarbij is al wel een bepaald quotum vastgesteld (bijvoorbeeld de mening van 100 vrouwen en 100 mannen over stad X). Sneeuwbalsteekproef: als je iemand gevonden hebt die bijvoorbeeld net een huis heeft gekocht ga je bij deze persoon doorvragen Doelgerichte steekproef: steekproeven die de onderzoeker bewust zelf samenstelt, dus niet random selecteert. Bijvoorbeeld bij webpanels. Gouden Standaard: hierin staat precies aangegeven hoe de verhouding moet zijn in de steekproef qua geslacht, leeftijd, opleiding, arbeidstijd, woonsituatie, etc. Steekproefomvang bij kwantitatief onderzoek: het is belangrijk om een goede steekproefgrootte te kiezen (bijvoorbeeld voor je planning of de begroting van je onderzoek). - ook voor opdrachtgevers is het belangrijk te weten hoe nauwkeurig en betrouwbaar de onderzoeksresultaten zullen zijn. Betrouwbaarheidsmarge: bij steekproeven ben je altijd afhankelijk van toeval. Dit toeval en dus onbetrouwbaarheidsmarge van de voorspelling hoe hoog dit percentage voor de Nederlandse bevolking is, is onder andere afhankelijk van je steekproef en de mate waarin je zeker wilt zijn van de geldigheid van je voorspelling. Zie bladzijde 60 van boek voor formules om de gewenste grootte van een steekproef bij een bepaald betrouwbaarheidspercentage te berekenen!! Zie bladzijde 61: formules voor standaardafwijking. Kwalitatieve steekproef: het begrip verzadiging of saturatie speelt een centrale rol. Je gaat door met metingen totdat er geen opvallende dingen meer gebeuren en deze blijkbaar al zijn geweest. - als er geen verzadiging optreedt, bestaat de kans dat je met een te heterogene groep werkt (bijvoorbeeld zowel oudere als jongere mensen die de trap op lopen) Quotasteekproef: als je met een minder brede en meer specifieke vraag bezig gaat gebruik je deze

8 steekproef. Voorbeeld: je wilt de motieven van ouders om hun kind wel of niet aan te melden voor kinderopvang weten. Je voert gesprekken met de ouders zelf hierover. Steekproef met extremen: je voert dan gesprekken met moeders die grote tegenstanders zijn en met moeders die overtuigende voorstanders zijn. Casestudie: dit ligt meer voor de hand als je onderzoek meer op betekenisverlening is gericht, bijvoorbeeld: wat betekent het voor een volwassene om als kind seksueel misbruikt te zijn? - je kiest hierbij een paar kenmerkende voorbeelden die je uitvoerig gaat onderzoeken en beschrijven Hoofdstuk 3 Nadat je hebt vastgesteld welke vraag je met je onderzoek wilt beantwoorden en hoe je het onderzoek gaat opzetten, moet je vaststellen hoe je de benodigde gegevens gaat verzamelen. Operationaliseren: het begrip zoals bedoeld (bijvoorbeeld intelligentie) wordt vertaald in een begrip zoals bepaald (bijvoorbeeld IQ op een intelligentietest). - er wordt over een variabele gesproken op het moment dat een kenmerk vertaald is in een begrip zoals gemeten - uit het voorbeeld: intelligentie is een kenmerk en het IQ is de variabele - zeker bij complexe begrippen is operationaliseren een proces waarbij je een begrip goed kunt definiëren Dimensie -> subdimensie Vb: agressie -> fysieke agressie -> directe fysieke agressie (schoppen) -> indirecte fysieke agressie (auto vernielen) -> verbale agressie -> directe verbale agressie (schelden) -> indirecte verbale agressie (roddelen) Indicatoren: per dimensie moet je indicatoren gaan zoeken, die maken dat je het begrip kunt meten. Toeval: bij gebruik van meer vragen speelt toeval een minder grote rol Niet alleen bij kwantitatief onderzoek, maar ook bij kwalitatief onderzoek is het grondig doorlopen van het proces van begrip tot meting heel belangrijk. - stel: je wilt de door studenten ervaren stress tijdens hun studie onderzoeken. Studenten moeten dan wel goed weten wat er onder het begrip stress verstaan wordt, want zij kunnen dit heel verschillend interpreteren. - topiclijst: bij een open interview met bijvoorbeeld deze studenten over stress heb je dus een goede introductie, openingsvraag en topiclijst nodig. Deze topiclijst is belangrijk omdat je hierin zowel de lichamelijke als de psychische gevolgen opneemt en enkele indicatoren en stressoren. Informant: een indirecte informatiebron naar informatie en gegevens vragen. - vb: je wilt een cadeau kopen en dus vraag je aan iemand die de jarige goed kent wat deze leuk vindt Vragen stellen: om erachter te komen wat mensen voelen, weten, denken en vinden Observeren: om het gedrag van mensen te bekijken

9 Sociale wenselijkheid: het kan invloed hebben op je onderzoek als je respondenten al weten dat het gedrag dat zij vertonen onwenselijk is Bestaand materiaal: onderzoek waarin je gegevens vergelijkt met gegevens van vroeger kun je alleen uitvoeren door naar bestaand materiaal te kijken. Deskresearch: je hoeft voor dit onderzoek het veld niet in, je kunt alles op de computer vinden. Triangulatie: een werkwijze in kwalitatief onderzoek waarin je als aanvulling op observaties die je eerder hebt gedaan een gesprek gaat voeren met de betreffende personen en vraagt in hoeverre zij zichzelf hierin terugvinden. Instrumentele validiteit: als je niet meet wat je veronderstelt te meten - je gebruikt bijvoorbeeld te directe vragen of stelt vragen waarin sociale wenselijkheid een rol speelt en daarom reageren respondenten heel anders Kwantitatief onderzoek: validiteit Kwalitatief onderzoek: geldigheid: in kwalitatief onderzoek wordt meestal de voorkeur gegeven aan natuurlijke situaties, in tegenstelling tot de in het kwantitatieve onderzoek voorkomende experimenteel gecreëerde situaties. Ecologische validiteit: doordat een kwalitatieve onderzoeker vaak dichter bij de werkelijkheid blijft dan de kwantitatieve onderzoeker, is de ecologische validiteit van kwalitatief onderzoek groter. Betrouwbaarheid: de mate waarin een meting onafhankelijk is van toeval Stabiliteit: als je de eerste meting een score van 30 haalt en de tweede meting dezelfde score Toevalsbronnen: - het gebruikte instrument, de test, de vragenlijst of de observatielijst Vragen kunnen onduidelijk zijn, die de ene keer anders opgevat wordt dan de ander keer, je test is niet homogeen (homogeniteit van een onderzoek is de mate waarin de vragen hetzelfde meten) Cronbachs alpha: meet de homogeniteit van een onderzoek - de onderzochte persoon De ene keer is de persoon onzekerder of angstiger dan de andere keer - de omstandigheden Als je wacht voor een pijnlijke behandeling zal de angst voor de tandarts (die je invult op een vragenlijst) anders zijn dan als je slechts voor controle komt - de onderzoeker, interviewer, observator Tegen een vriendelijke interviewer vertel je opener dan tegen een norse, onvriendelijke man De betrouwbaarheid is een voorwaarde voor de validiteit. - als een meting niet betrouwbaar is kan deze ook nooit valide zijn

10 Mondeling onderzoek: een interview Gestructureerd interview: een interview met standaardvragen en meestal vaste antwoordcategorieën. Af en toe worden er aanvullende, open vragen gesteld. Open interview: een open startvraag en je vervolgvragen hangen af van wat de respondent zegt - hierbij werk je met topiclijsten, waarop je afstreept welke onderwerpen al behandeld zijn en naar welke je nog moet doorvragen Schriftelijk onderzoek: vragenlijsten - kwantitatief onderzoek: webvragenlijsten, vragenlijsten via , etc - kwalitatief onderzoek: opstellen schrijven, maar ook associatieve en projectieve technieken (zoals een zinaanvultest) Imago-onderzoek: onderzoek naar bijvoorbeeld verschil in uiterlijk tussen hbo- en universiteitsstudenten Proefafname: dit is gewenst bij schriftelijke vragenlijsten, omdat je zo kunt controleren of jouw respondenten de vragen goed begrijpen Ook is het bij schriftelijke vragenlijsten zo dat je geen invloed hebt op het beantwoordingsproces. Je weet niet in welke toestand je respondent de vragen heeft ingevuld. Non-respons: het grootste probleem bij schriftelijke vragenlijsten is de non-respons. Mensen komen niet toe aan het beantwoorden van de lijst of vergeten het. Bij interview: - face-to-face benadering: je interviewt iemand persoonlijk CAPI (computer assisted personal interviewing) - telefonisch: via de telefoon. Kost minder tijd CATI-programma s (computer assisted telephone interviewing) - versturen/post: je stuurt iemand een vragenlijst op is respondentonvriendelijk, wel anoniem en vertrouwen en laag in kosten - /internet snel informatie te verwerken, professioneel, routing is mogelijk (iemand die aanklikt geen partner te hebben slaat direct de vragen over een partner over), makkelijker in laten zien van filmpjes etc Zie pagina 86 voor tabel met voor- en nadelen van deze 4 vormen van interviewen. Individuele benadering: individueel vragen stellen over bijvoorbeeld een bepaald boek Groepsgewijze benadering: bijvoorbeeld in een focusgroep - chat-conferenties / video-conferenties / communicatieforum Zie pagina 88 voor tabel met voor- en nadelen van deze twee vormen. Interview: 1. Introductie: uitleggen wie je bent, waarom je graag informatie wilt, wat er met de informatie gebeurd, hoe je contact op kunt nemen met de onderzoekers, vertrouwelijkheid onderzoek 2. Opbouw: begin het onderzoek met een aantal persoonsgegevens, vervolgens moet je je afvragen per onderwerp of je breed moet beginnen of eerst verschillende aspecten ten sprake moet brengen, wat is het centrale thema van het interview, kan er sprake zijn van vraagvolgorde-effecten

11 3. Vragen en antwoordmogelijkheden: - een of meer antwoorden mogelijk - ken je alle antwoordmogelijkheden of moet er een hokje met: anders, namelijk bij - gaat het om een feit of een mening (je moet respondenten niet jou mening opleggen over iets) - wat is de vorm van de vraag (stel een matrix op voor een vraag met antwoordschalen) Neutrale doorvragen: kunt u daar iets meer over vertellen, kunt u een voorbeeld geven daarvan Specifieke doorvragen: werk hierbij met een topiclijst Eisen voor zowel open als gesloten vragen: - ze moeten helder zijn - ze moeten concreet zijn (zeg niet regelmatig, maar gebruik dan elke dag of elke week) - ze moeten neutraal zijn (geen suggestieve vragen stellen) Observatieonderzoek: Mystery shopping: om te onderzoeken of medewerkers echt klantonvriendelijk zijn Participerende observatie: zie mystery shopping Verhulde observatie: je als onderzoeker mengen onder voetbalhooligans en kijken waarom zij agressief gedrag gebruiken Niet participerende observatie: beveiligingsopnames van voetbalwedstrijden bekijken en kijken waarom hooligans geweld gebruiken Gestructureerde observatie: als er bijvoorbeeld al veel bekend is over klantonvriendelijkheid, hierbij gebruik je dan observatielijsten Open ongestructureerde observatie: als je weinig kennis hebt over het onderwerp dat je bestudeert, je wilt dan leren van de situatie Waar kun je op letten bij bijvoorbeeld observatie van klantbegroeting: - event-sampling: vaststellen of iets gebeurd. Vind er een begroeting plaats? - hoe lang duurt het voordat er begroet wordt? - heeft de verkoper oogcontact tijdens de begroeting? - hoe vriendelijk is de verkoper? Hiervoor wordt een beoordelingsschaal gebruikt? - tot wie richt de verkoper zich tijdens de begroeting? Ook opvallende zaken moeten genoteerd worden. Onderzoek met bestaande gegevens: - als je bijvoorbeeld iets wilt vergelijken met dingen uit het verleden kun je niet anders dan oud materiaal gebruiken - voordeel: materiaal is meer valide en makkelijker te verkrijgen, ook leidt het niet tot respondentenbederf (je valt namelijk niemand lastig) - non-reactief: het materiaal wordt niet beïnvloed door de onderzoeker (unobtrusive) - nadelen: het bestaand materiaal is niet ontwikkeld voor de onderzoeksdoeleinden, het is niet meer te achterhalen door wie het gemaakt is Zie pagina 100 voor voor- en nadelen van gebruik bestaand materiaal. Soorten bestaand materiaal:

12 - cijfers en/of databestanden deze kun je heranalyseren en opnieuw een conclusie trekken uit de gegevens Secundaire analyse: bestanden opnieuw analyseren voor andere doeleinden Meta-analyse: vorm van analyse van onderzoeksgegevens die door anderen zijn verzameld Literatuuroverzicht/ review: hierin geef je alleen een beschrijving van de data, in meta-analyse worden ze ook statistisch geanalyseerd - teksten Kwantitatief: Inhoudsanalyse: bijvoorbeeld onderzoek naar de inhoud van voorpagina s van kranten Scanprogramma: deze kan teksten lezen en omzetten naar een wordfile zodat je niet hoeft over te typen Kwalitatief: Schriftelijk onderzoeksmateriaal gebruiken (romans, brieven, dagboeken) Discourse- of conversatieanalyse: grondig analyseren van gesprekken of weerslagen van gesprekken