Schema van een praktijkgericht juridisch onderzoek 18 Schema s van vier typen beroepsproducten 20

Transcriptie

1 Schema van een praktijkgericht juridisch onderzoek 18 Schema s van vier typen beroepsproducten 20 1 Een onderzoeksmodel voor praktijkgericht juridisch onderzoek Inleiding Begripsbepalingen Onderzoek Praktijkgericht onderzoek Juridisch onderzoek Praktijk: beroepspraktijk, rechtspraktijk, handelingspraktijk Twee typen vraagstelling De Mag dat? -vraagstelling De Werkt dit? -vraagstelling Een onderzoeksmodel voor een praktijkgericht juridisch onderzoek Afbakening van het terrein van praktijkgericht juridisch onderzoek Onderzoek van het recht en onderzoek van de praktijk De invloed van de vraagstelling op de onderzoeksvolgorde Het belang van argumenteren in een praktijkgericht juridisch onderzoek Een onderzoeksmodel voor een praktijkgericht juridisch onderzoek Onderzoeksdoelen Vier kennisdoelen De doelstelling van het onderzoek Beroepsproducten Onderzoeksstrategieën, bronnen en methoden Keuzemogelijkheden Verantwoording van de keuzes De onafhankelijkheid van de onderzoeker 46 9

2 1.8 De activiteiten van een onderzoeker Opbouw van het boek 49 2 De voorbereiding: oriëntatie Inleiding Oriëntatie op de opdracht De inhoud van de opdracht De agenda van de opdrachtgever De randvoorwaarden Oriëntatie op het onderzoeksonderwerp De aanleiding voor het onderzoek: een handelingsprobleem De kern van het onderzoek: een kennisprobleem Onderzoekseenheden De kennisgebieden: recht en praktijk Kennisdoelen Praktische relevantie Beroepsproduct Eisen aan een onderzoeksonderwerp Hoe zou je de oriëntatie aan kunnen pakken? Vooronderzoek Logboek Tips & trucs voor het eerste gesprek met de opdrachtgever Werkwijze als je nog geen idee hebt voor een onderwerp Werkwijze bij de afbakening van een onderzoeksonderwerp Denken in hypothetische oplossingen 66 3 De voorbereiding: onderzoeksformulering Inleiding Vier functies van de onderzoeksformulering Het dynamisch karakter van de onderzoeksformulering Probleembeschrijving, centrale vraag, doelstelling Probleembeschrijving Centrale vraag Doelstelling Hoe zou je de onderzoeksformulering aan kunnen pakken? 79 10

3 3.5.1 Gun jezelf de tijd voor een goede onderzoeksformulering Topische vragen voor de probleembeschrijving Een actorenmodel als hulpmiddel voor de probleembeschrijving Cirkelen rond een vraag Werk vanuit de deelvragen naar een centrale vraag Formule voor de onderzoeksformulering Ga in gesprek met opdrachtgever en begeleiders 82 4 De voorbereiding: onderzoeksopzet en onderzoeksplan Inleiding Deelvragen Kenmerken van de deelvragen Functies van de deelvragen Criteria voor goede deelvragen Hoe zou je aan goede deelvragen kunnen komen? Van onderop of van bovenaf De methode van de uiteenrafeling van kernbegrippen De methode van de ondersteunende kennissoorten De wijze van formuleren van de deelvragen Een extra voorbeeld van een verzameling deelvragen Onderzoeksstrategieën Rechtsbronnen- en literatuuronderzoek Kwantitatief en kwalitatief onderzoek Casestudy Survey Veldonderzoek De keuze voor een strategie Bronnen Rechtsbronnen Literatuur Documenten Personen of groepen van personen Media Fysieke objecten Werken met bronnen in het onderzoeksplan Methoden sanalyse Interview Enquête

4 4.6.4 Observatie Werken met methoden in het onderzoeksplan Overzicht van onderzoeksstrategieën, bronnen en methoden Verantwoording Planning Literatuurlijst Opstellen van een onderzoeksplan Functies van een onderzoeksplan De opbouw van een onderzoeksplan Eisen aan een onderzoeksplan Hoe zou je het opstellen van een onderzoeksplan aan kunnen pakken? Beschrijf de bronnen en methoden per deelvraag en wees daarbij zo concreet mogelijk Verantwoord de bronnen en methoden Controleer je onderzoeksplan aan de hand van een checklist De uitvoering: onderzoek van het recht Inleiding Nut en noodzaak van een onderzoek van het recht Bronnen Een vergelijking van rechtsbronnen en literatuur Belangrijke publicatievormen De gereedschapskist van de jurist Rechtsvinding Taalkundige betekenis Bedoeling van de wetgever Systeem van het recht Analogie en a-contrarioredenering Beginselen en fundamentele rechtswaarden Doel en strekking van de regeling Rechtsvergelijking Het gebruik van de gereedschapskist Eisen aan antwoorden op vragen over het recht Controleerbaar Vakkundig Logisch Valide Betrouwbaar Adequaat

5 5.5.7 Een overzicht van de eisen aan een onderzoek van het recht Hoe zou je het onderzoek van het recht aan kunnen pakken? Drie opmerkingen vooraf Zoekstrategieën Zoekplan Zoekverslag Selecteren van relevante jurisprudentie en literatuur Beoordelen van de kwaliteit van de bronnen Bewaren en ordenen van informatie Verwerken van gegevens De inhoudsanalyse van juridische teksten: drie tactieken De eerste tactiek: lezen in drie rondes De tweede tactiek: vraagschema s voor juridische teksten gebruiken De derde tactiek: uiteenrafelen van de tekst met behulp van de gereedschapskist Beantwoorden van de deelvragen over het recht De uitvoering: onderzoek van de praktijk Inleiding Nut en noodzaak van een onderzoek van de praktijk Empirisch onderzoek naar de werking van het recht in de praktijk Een ruim rechtsbegrip Werking van het recht in de praktijk Empirisch onderzoek Jurisprudentieonderzoek Open vragen Dataverzameling Zelf gegevens verzamelen Bestaand materiaal gebruiken Eisen aan een onderzoek van de praktijk Controleerbaar Vakkundig Logisch Valide Betrouwbaar Adequaat Een overzicht van de eisen en mogelijke fouten

6 6.6 Hoe zou je het onderzoek van de praktijk aan kunnen pakken? De functie van het onderzoek van de praktijk vaststellen via het claimwoord De onderzoeksstrategie en methoden bepalen via een gedachte-experiment Overleggen met de opdrachtgever over de opzet en het draagvlak van het onderzoek De kans op valide onderzoeksgegevens verhogen Items voor een onderzoeksinterview, observatieonderzoek, vragenlijst en documentenonderzoek ontwikkelen Onderzoeksinterview Observatieonderzoek Vragenlijstonderzoek Focusgroepinterview Documentenonderzoek Analyseren van de gegevens Hulpmiddel bij het analyseren: uiteenrafelen en integreren Hulpmiddel bij het analyseren: de matrix Hulpmiddel bij het analyseren: de mindmap Hulpmiddel bij het analyseren: diagrammen Beantwoorden van de deelvragen over de praktijk De uitvoering: argumenteren en concluderen Inleiding Nut en noodzaak van argumenteren en concluderen Kenmerken van argumenteren en concluderen Rechtvaardigen van de conclusie Moment en wijze van concluderen Een juridisch betoog met pro- en contra-argumenten Eisen aan argumenteren Controleerbaar Vakkundig Logisch Valide Betrouwbaar Adequaat Een overzicht van de eisen aan argumenteren Hoe zou je het argumenteren en concluderen aan kunnen pakken? De centrale vraag ombouwen tot een stelling Inventariseren van argumenten

7 7.5.3 Ordenen van argumenten Beoordelen van argumenten en argumentaties Argumenten met elkaar confronteren Afwegen van argumenten Concluderen Opbouwen van een argumentatie Schrijven van een onderzoeksrapport Inleiding Nut en noodzaak van een onderzoeksrapport Het karakter van een PJO-rapport Verschil tussen een onderzoeksrapport en andere beroepsproducten Betogend karakter van een PJO-rapport Structuur van een PJO-rapport Zandloper Inleiding Verantwoording van de bronnen en methoden Conclusies en aanbevelingen/discussie/evaluatie Middenstuk van een PJO-rapport Bijlagen Samenvatting Eisen aan een goed PJO-rapport Doelgerichtheid Adequate inhoud Passende vormgeving Nette verzorging Correct taalgebruik Een overzicht van de eisen voor een PJO-rapport Hoe zou je het schrijven van een onderzoeksrapport aan kunnen pakken? Neem de tijd voor het schrijven Schrijf iedere dag Een sterke schrijfstrategie Oriënteren op het schrijven Een bouwplan maken De eerste versie schrijven De eerste versie reviseren Revisie van de inhoud Revisie van de stijl Revisie van de uiterlijke verzorging Brongebruik, citeren, parafraseren, samenvatten en plagiaat

8 9 Juridische beroepsproducten Inleiding Functies en typen van beroepsproducten in de juridische beroepscontext Veranderingen in de juridische beroepscontext Functies van juridische beroepsproducten in het kader van het afstuderen Typen juridische beroepsproducten Stepping stones en valkuilen bij het maken van beroepsproducten Stepping stones Valkuilen bij het maken van beroepsproducten Eisen aan beroepsproducten in de juridische beroepscontext Bruikbaarheid en vorm Doelgerichtheid Overzicht van de eisen aan het beroepsproduct Hoe zou je het maken van beroepsproducten aan kunnen pakken? Oriënteer je op de beroepscontext Benoem het beroepsproduct, indien mogelijk, in je centrale vraag Benoem het beroepsproduct in ieder geval in je doelstelling Maak ook gebruik van kennis uit andere disciplines dan het recht Bedenk een toetsingskader voor je beroepsproduct Maak gebruik van stepping stones Verslaglegging Reflecteer op je werkwijze Beoordelen van een onderzoeksrapport en een beroepsproduct Inleiding Eisen aan een deskundige beoordeling Te beoordelen aspecten in een PJO-rapport en een beroepsproduct Handige lijstjes Mogelijkheden en gevaren Eisen aan een goed beoordelingsformulier

9 Werken met een beoordelingsschema met bijbehorende toelichting Voorbeelden van twee beoordelingsschema s voor een PJO-rapport inclusief een uitgebreide toelichting Beoordelingsschema voor een beroepsproduct 334 Literatuurlijst 335 Trefwoordenregister