Lyme Borreliose Ziekte, diagnos4ek en therapie. Overveen 26 maart 2014 Dr. Dick Veenendaal Arts- microbioloog

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Lyme Borreliose Ziekte, diagnos4ek en therapie. Overveen 26 maart 2014 Dr. Dick Veenendaal Arts- microbioloog"

Transcriptie

1 Lyme Borreliose Ziekte, diagnos4ek en therapie Overveen 26 maart 2014 Dr. Dick Veenendaal Arts- microbioloog

2 Lyme ziekte, diagnos4ek en therapie 1. Historie 2. Ixodes ricinus 3. Borrelia species 4. Ziekte beelden en kenmerken 5. Diagnos4ek 6. Richtlijnen en quasi richtlijnen 7. Het cysteuse stadium van Borrelia in het CZS 8. Diversiteit in serologie 9. Post exposi4e profylaxe 10. TBRF door B.myiamotoi 11. Infec4e of toch (auto)immuun ziekte

3

4

5 Borrelia in bloed

6 Borrelia in kweek met fasecontrast

7 Borrelia aangetoond met specifieke an4lichamen

8 Ixodes ricinus

9 Harpoonbek van de teek

10 Levenstadia

11 Voortplan4ng cyclus ver4cale en horizontale transmissie Borrelia

12 The expanding Lyme Borrelia complex- - clinical significance of genomic species? Stanek G1, Reiter M. Clin Microbiol Infect Apr;17(4): Van Borrelia species Jaar isolaat 1970 Meerdere kinderen met onbegrepen huidbeeld en oligoarthri4s in Old Lyme Connec4cut VS 1982 Lyme spirocheet 1984 Borrelia burgdorferi (sensu stricto) 1992 B.burg ssp garinii 1993 B.burg ssp afzelii 2004 B.burg ssp spielmanii 2009 B.burg ssp bavariensis

13 Europese risico gebieden

14 Vespreiding van teken in NL onderzoek bij Huisartsen

15 Deelnemende huisartsen 700 pa4enten 42% erythema migrans 58% tekenbeet

16 Besmefe teken (n= 323) 16% Bb afzelii, 4% Bb garinii, 2% Bb overig

17 Risico gebieden in Nederland

18 Kenmerken van Lyme Borreliose Mul4- systeem ziekte Vroeg en late stadia Diagnose is combina4e van data Epidemiologisch Klinisch Laboratorium (an4stoffen en PCR) Strategie

19 Specifieke Klinische beelden Huidbeelden Erythema migrans Acroderma4s chronica atroficans (ACA) Lymfocytoma benignum Mono Arthri4s (knie, heup, enkel) Cardi4s (AV- geleidingsstoornis) Neurologische beelden Cranioneuropathie Facialis parese (o.a. dubbelzijdig), abducens parese. Radiculi4s (MRI nega4ef) Encephali4s (zeldzaam)

20 Erythema migrans

21 Lymphocytoma benignum

22 Acroderma44s chronica atroficans

23 Lyme borreliose klinische stadia Vroeg gelocaliseerd Vroeg gedissemineerde Laat dissemineerde Erythema migrans (EM), Benigne Lymphocytoom, (Regionale Lymphadenopathie, algemene malaise na tekenbeet!) Erythema Chronicum Migrans (ECM), Generalised Lymphadenopathie, Acute arthritis, Carditis, Neuro-borreliosis (meningopolyneuritis, craniale neuropathie) Acrodermatitis Chronicum Atroficans (ACA), chronische arthritis, late neurologische complicaties (encephalitis)

24 Inciden4e van klinische verschijningvormen LB Fase Diagnose Voorkomen** (%) Vroeg gelocaliseerd Vroeg gedissemineerd Laat Postinfectieus (in aansluiting op één van de specifiek fasen). Erythema Migrans (EM) Lymfocytoom Mulitipele EM Vroege neuroborreliose - (Meningo)radiculitis. - Meningitis - Perifere facialis parese - Uitval andere hersenzenuwen Lyme carditis Lyme-arthritis Overige* Acrodermatitis Chronica Atrophicans Chronische neuroborreliose*** Chronische artritis Klachten die blijven bestaan na behandeling van een specifieke fase van LB: - neurologische rest verschijnselen - persisterende artritis - verspreide spier/bot pijn, cognitieve stoornissen, radiculiare pijn, paresthesieeen, of dysesthesieen al of niet met ernstige vermoeidheid <

25 Aanvragers Borrelia serologie Spaarneziekenhuis Spaarneziekenhuis Aanvragen lyme serologie per specialisme specialisme patienten serum monsters Neurologie interne kindergeneeskunde reumatologie kno gynaecologie dermatologie cardiologie longgeneeskunde overigen totaal

26 Clin Microbiol Infect Apr;17(4): doi: The expanding Lyme Borrelia complex- clinical significance of genomic species? Stanek G1, Reiter M. B. burgdorferi sp Wereldeel Klinisch beeld Sensu stricto Noord- America Vroeg (loc. + diss), laat Afzelii Europa Vroeg (loc. + diss), laat (ACA) Garinii (incl. OspA type 4; bavariensis) Europa Vroeg (loc. + diss), laat (neuroborreliose) Spielmanii Europa Erythema Migrans

27 Borrelia burgdorferi sensu latu

Verdeling Borrelia species

Verdeling Borrelia species Verdeling Borrelia species in Europa naar an2geniciteit i.e. outer surface proteine (Osp) A, voorkomen in teken, liquor, huid en synoviaal vocht. Species Osp A type Verdeling in teken (%) N=90 Liquor N=43

Nadere informatie

Sta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot.

Sta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot. Sta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot. EIA screening Lyme antistoffen IgM IgG IgM e/o IgG sens 84% 93% 92% spec 64% 85% 51% ppv 28% 55% 39% npv 96% 98% 95% Conclusies

Nadere informatie

De ziekte van Lyme anno 2015 Joppe Hovius

De ziekte van Lyme anno 2015 Joppe Hovius De ziekte van Lyme anno 2015 Joppe Hovius Amsterdams Multidisciplinair Lyme Centrum Infectieziekten, AMC www.amc.nl/amlc am Vrouw, 38 jaar Wat zou u doen? A Start doxycycline 10 dagen (2 dd 100 mg) B Start

Nadere informatie

Manifestaties van Ziekte van Lyme. Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014

Manifestaties van Ziekte van Lyme. Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014 Manifestaties van Ziekte van Lyme Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014 Casus bespreking 1. Aanloop van enkele weken van malaise en progressieve spierpijn (uitgebreide DD) 2. Geen verhaal

Nadere informatie

Lymeborreliose. Inleiding. Diagnostiek. Drs. M.V. Starink. De richtlijn dateert uit 2004. De herziene versie kwam uit in 2013.

Lymeborreliose. Inleiding. Diagnostiek. Drs. M.V. Starink. De richtlijn dateert uit 2004. De herziene versie kwam uit in 2013. 164 17 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2015 Lymeborreliose Drs. M.V. Starink De richtlijn dateert uit 2004. De herziene versie kwam uit in 2013. Inleiding Lymeborreliose is een infectieziekte, veroorzaakt

Nadere informatie

Protocol diagnostiek en behandeling van NEUROBORRELIOSE

Protocol diagnostiek en behandeling van NEUROBORRELIOSE Protocol diagnostiek en behandeling van NEUROBORRELIOSE laatste wijziging: januari 2013 D.C. Velseboer H. Thoonsen Prof. Dr. D van de Beek Eerdere versie: april 2000 Dr. J. de Gans Ad 1: verdenking neuroborreliose

Nadere informatie

106 10 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2012 Lymeborreliose Inleiding Diagnostiek Vroege lymeborreliose

106 10 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2012 Lymeborreliose Inleiding Diagnostiek Vroege lymeborreliose 106 10 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2012 Lymeborreliose Dr. J.J.E. van Everdingen, dr. A.C. Rönnau De richtlijn dateert uit 2004. De herziene versie komt uit in 2012. Inleiding Lymeborreliose

Nadere informatie

Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar

Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar Overzichtsartikel Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar Auteurs B.H. Postma, dr. H.T. Tjhie en dr. C.M. Verduin, artsen-microbioloog* Samenvatting Lyme-borreliose is een door teken van het

Nadere informatie

Huisartsensymposium Presentatie dr. J.Schellekens, Lyme-Borreliose 9 november 2010

Huisartsensymposium Presentatie dr. J.Schellekens, Lyme-Borreliose 9 november 2010 Huisartsensymposium 2010 Presentatie dr. J.Schellekens, Lyme-Borreliose 9 november 2010 De teek Ixodes ricinus complex 3 stadia 1. Larve 2. Nimf 3. Volwassene Lyme Borreliose Spirocheet Borrelia burgdorferi

Nadere informatie

Extra- and intracellular atypical and cys2c forms of spirochetes in the cerebral cortex of a pa2ent with pathologically and serologically confirmed

Extra- and intracellular atypical and cys2c forms of spirochetes in the cerebral cortex of a pa2ent with pathologically and serologically confirmed Extra- and intracellular atypical and cys2c forms of spirochetes in the cerebral cortex of a pa2ent with pathologically and serologically confirmed chronic Lyme neuroborreliosis where Borrelia burgdorferi

Nadere informatie

Twee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt

Twee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Twee opvattingen over Lyme-ziekte Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Oude en Nieuwe opvattingen over Lyme-ziekte Nederlandse CBO richtlijn Lyme-borreliose ILADS richtlijnen voor het management

Nadere informatie

(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong

(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong (Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong One Health: Gezonde mensen en gezonde dieren in een gezonde natuur Gezondheid betekent voor mensen is iets anders dan gezondheid

Nadere informatie

Sterke klinische verdenking (1) Diagnostiek in serum en liquor (2) Pleiocytose of i.t. antistofproductie bij positieve serum serologie

Sterke klinische verdenking (1) Diagnostiek in serum en liquor (2) Pleiocytose of i.t. antistofproductie bij positieve serum serologie Richtlijn Neuroborreliose NB: apart stroomdiagram voor kinderen met perifere facialisparese (01.10.2008 houdbaar tot 2018) S.I. van Nes, L.B.S. Gelinck, M.C.Y. de Wit, B.C. Jacobs Sterke klinische verdenking

Nadere informatie

Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte

Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Doel van de richtlijn De richtlijn richt zich op de preventie en gewenste aanpak van lymeziekte bij werkenden en geldt als aanvulling op de

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Burgel, Nathalie Daniëlle van Title: Host-pathogen interactions in Lyme disease

Nadere informatie

RICHTLIJNEN BEROEPSZIEKTEN

RICHTLIJNEN BEROEPSZIEKTEN LYME-BORRELIOSE ICD-10 A69.2 ziekte van Lyme - erythema (chronicum) migrans door Borrelia burgdorferi A69.2 + G01* meningitis A69.2 + G63.0* polyneuropathie A69.2 + M01.2* Lyme-artritis L90.4 acrodermatitis

Nadere informatie

Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK

Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Naar aanleiding van de internationale week van de teek (30 maart tot en met 6 april) is het interessant om de gevaren van teken op landbouwgebied even

Nadere informatie

Teken-encefalitis: Een teken aan de wand?

Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Marieta Braks Medisch Entomologe, Ph.D. Centrum voor Zoőnosen en Omgevingsmicrobiologie/ RIVM Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? 29 november 2013 Disclosure

Nadere informatie

FTO Lyme. Caroline Swanink. Arts-microbioloog 29 april 2014

FTO Lyme. Caroline Swanink. Arts-microbioloog 29 april 2014 FTO Lyme Caroline Swanink Arts-microbioloog 29 april 2014 Borrelia burgdorferi Achtergrond Vector Ixodes ricinus = harde teek of schapenteek In Nederland is 20-50% van de teken besmet met Borrelia burgdorferi

Nadere informatie

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l. - 217 Auteurs: T. Lernout, M. Depypere, S. Patteet, K. Lagrou, D. Van Cauteren, B. Kabamba- Mukadi Hoofdpunten - In 217 werden

Nadere informatie

Inhoudsopgave CARE - 2 -

Inhoudsopgave CARE - 2 - TEEK Inhoudsopgave CARE De preventie en behandeling van Lyme-Borreliose drs. ing. Herman Aa - 2 - TEEK-CARE TEST en BEWAAR de TEEK www..nl Eigenaar: - 1 - TEEK-CARE TEST en BEWAAR de TEEK Colofon: mede

Nadere informatie

Atypische cutane manifestaties van lymeziekte

Atypische cutane manifestaties van lymeziekte NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DERMATOLOGIE EN VENEREOLOGIE VOLUME 25 NUMMER 05 mei 2015 223 leerzame ziektegeschiedenissen Atypische cutane manifestaties van lymeziekte N. Atiq 1, R. Blanken 2, A.H. Brandenburg

Nadere informatie

Ziekte van Lyme. Farmaceutische zorg HOE VERLOOPT DIT PRAKTISCH: 1. TRANSMISSIE EN EPIDEMIOLOGIE

Ziekte van Lyme. Farmaceutische zorg HOE VERLOOPT DIT PRAKTISCH: 1. TRANSMISSIE EN EPIDEMIOLOGIE Farmaceutische zorg Ziekte van Lyme HOE VERLOOPT DIT PRAKTISCH: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Verwijder een vastgebeten teek zo snel mogelijk, met een aangepaste tekentang of pincet, zonder op het achterlichaam van

Nadere informatie

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum U bent gebeten door een teek of er is het vermoeden dat dit is gebeurd. Op deze website kunt u lezen wat het Lyme centrum Apeldoorn (LCA) voor u kan doen. Een

Nadere informatie

Basisinformatie over Lyme-borreliose Door AWB Klusman

Basisinformatie over Lyme-borreliose Door AWB Klusman Basisinformatie over Lyme-borreliose Door AWB Klusman Inleiding Hierna volgt een overzicht van de relevante evidence based informatie over Lymeborreliose. De informatie is gebaseerd op de in 2004 verschenen

Nadere informatie

vroegeziektevanlyme; vroege gedissemineerde ziekte van Lyme; late ziekte van Lyme; postinfectieuze klachten en symptomen.

vroegeziektevanlyme; vroege gedissemineerde ziekte van Lyme; late ziekte van Lyme; postinfectieuze klachten en symptomen. 2 Ziekte van Lyme A.A.M. Blaauw 2.1 Inleiding De ziekte van Lyme is een infectieziekte, veroorzaakt door de spirocheet Borrelia burgdorferi (B. burgdorferi), die wordt overgedragen door een beet van een

Nadere informatie

ZIEKTE VAN LYME, EEN UPDATE

ZIEKTE VAN LYME, EEN UPDATE ZIEKTE VAN LYME, EEN UPDATE Recent publiceerde de Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid (BAPCOC), in samenspraak met de Belgische Vereniging voor Infectiologie en Klinische

Nadere informatie

Dermatologie. Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme

Dermatologie. Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme Dermatologie Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme 1 Wat is Lyme-borreliose? Lyme-borreliose is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt op de mens

Nadere informatie

Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken

Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken Werkstuk door een scholier 1833 woorden 14 mei 2003 6,3 12 keer beoordeeld Vak Biologie De Lymeziekte Wat is een teek? Teken zijn kleine, geleedpotige (spinachtige)

Nadere informatie

Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar

Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar Overzichtsartikel Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar Auteurs B.H. Postma. dr. H.T. Tjhie en dr. C.M. Verduin. artsen-microbioloogx Samenvatting Lyme-borreliose is een door teken van het

Nadere informatie

Samenvatting. Een complex beeld

Samenvatting. Een complex beeld Samenvatting Een complex beeld Vroeg herkende lymeziekte na een tekenbeet is goed te behandelen met antibiotica. Het beeld wordt echter complexer als de symptomen minder duidelijk zijn of als de patiënt

Nadere informatie

De ziekte van Lyme. Symptomen. Ziekteverschijnselen

De ziekte van Lyme. Symptomen. Ziekteverschijnselen De ziekte van Lyme Symptomen Ziekteverschijnselen Een infectie met de bacterie Borrelia Burgdorferi leidt niet altijd tot Lyme-Borreliose. Wanneer er ziekte-verschijnselen ontstaan worden deze in drie

Nadere informatie

Lyme borreliose Nascholing Maastricht

Lyme borreliose Nascholing Maastricht GGD Amsterdam Lyme borreliose Nascholing Maastricht Alje P.van Dam Afd Medische Microbiologie OLVG + Streeklaboratorium GGD Amsterdam Lyme borreliose Vroege Lyme: erythema migrans Vroege gedissemineerde

Nadere informatie

Neuroborreliose. Scannende electronenmicroscopie. Borrelia burgdorferi onder lichtmicroscoop. Geschiedenis

Neuroborreliose. Scannende electronenmicroscopie. Borrelia burgdorferi onder lichtmicroscoop. Geschiedenis Geschiedenis 1975 Kinderen in de omgeving van Lyme, Connecticut kregen een gwrichtsontsteking van onbekende oorsprong. Neuroborreliose 1982 Een team van Willy Burgdorfer identificeert het veroorzakend

Nadere informatie

Richtlijn. Lyme-borreliose

Richtlijn. Lyme-borreliose Richtlijn Lyme-borreliose Richtlijn Lyme-borreliose Colofon Richtlijn Lyme-borreliose ISBN: 90-76906-89-0 2004, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Postbus 20064, 3502 LB Utrecht Internet:

Nadere informatie

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum U bent gebeten door een teek of er is het vermoeden dat dit is gebeurd. In deze folder kunt u lezen wat het Lyme Centrum Apeldoorn (LCA) voor u kan doen. Ook

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Neuroborreliose. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. Neuroborreliose. www.kinderneurologie.eu Neuroborreliose Wat is neuroborreliose? Neuroborreliose is een ontsteking van het zenuwstelsel als gevolg van een infectie met een klein beestje (spirocheet) die Borrelia wordt genoemd. Hoe wordt neuroborreliose

Nadere informatie

Workshop: Lymeziekte. Afke Brandenburg, arts microbioloog, Izore centrum infectieziekten Friesland

Workshop: Lymeziekte. Afke Brandenburg, arts microbioloog, Izore centrum infectieziekten Friesland Workshop: Lymeziekte Afke Brandenburg, arts microbioloog, Izore centrum infectieziekten Friesland Tom Wolfs, kinderarts infectieziekten WKZ/UMC Utrecht Controverse Lyme ILADS versus IDSA in Europa zelfde

Nadere informatie

Diagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis. Veroniek Saegeman, 22 september 2016

Diagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis. Veroniek Saegeman, 22 september 2016 Diagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis Veroniek Saegeman, 22 september 2016 Infectieus agens: Borrelia burgdorferi sensu lato complex 2 Order Spirochaetales Family Spirochaetaceae Family Leptospiraceae

Nadere informatie

Attentie Lymepreventie

Attentie Lymepreventie 127 Attentie Lymepreventie Attention for Lyme prevention; Educational tools to prevent tick bites and Lyme borreliosis Dr. D.J.M.A. Beaujean Dit artikel is een bewerking van: Beaujean DJMA. Attentie Lympreventie.

Nadere informatie

Richtlijn Lyme-borreliose

Richtlijn Lyme-borreliose Voor de praktijk Richtlijn Lyme-borreliose p.speelman, b.m.de jongh, th.f.w.wolfs en j.wittenberg* Lyme-borreliose is een door teken overgebrachte infectieziekte die wordt veroorzaakt door spirocheten

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis (artritis=gewrichtsonsteking) is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door

Nadere informatie

LYME-BORRELIOSE (Infectie met Borrelia) 2016

LYME-BORRELIOSE (Infectie met Borrelia) 2016 Werkgroep: Leïla Belkhir, Bénédicte Delaere, Geert De Loof, Paul De Munter, Frédéric Frippiat, Frédérique Jacobs, Benoît Kabamba Mukadi, Patrick Lacor, Tinne Lernout, Koen Magerman, Sophie Quoilin, Hector

Nadere informatie

Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) en ziekte van Lyme

Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) en ziekte van Lyme Academiejaar 2015-2017 Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) en ziekte van Lyme Ine LIETAER Promotor: Prof. Dr. Dirk Vogelaers Co-promotor: Prof. Dr. An Mariman Begeleider: Liesbeth Delesie Masterproef

Nadere informatie

De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose.

De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose. Ziekte van Lyme Borreliose, Lyme-borreliose, erythema migrans Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose. Hoe krijgt

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker. Hans van Embden Geen Geen

Disclosure belangen spreker. Hans van Embden Geen Geen Disclosure belangen spreker Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties 1 Sponsoring of onderzoeksgeld 2 Honorarium of andere (financiële) vergoeding 3 Aandeelhouder

Nadere informatie

Ziekte van Lyme: diagnose en therapie

Ziekte van Lyme: diagnose en therapie Ziekte van Lyme: diagnose en therapie Dorien Kegelaers 1, Koen De Schrijver 2 Samenvatting De ziekte van Lyme of Lymeborreliose is de belangrijkste vectorovergedragen ziekte in Europa. Het is een multisysteemaandoening

Nadere informatie

BULLETIN INFECTIEZIEKTEN

BULLETIN INFECTIEZIEKTEN BULLETIN INFECTIEZIEKTEN RUJRIRer 6 Het Infectieziekten-Bulletin is een uitgave van de Geneeskundige Hoofdinspectie (GHI) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM), in samenwerking

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/20590

Nadere informatie

Ziekte van Lyme in Belgie

Ziekte van Lyme in Belgie Ziekte van Lyme in Belgie Dr. Elizaveta Padalko Afdelingshoofd Virologie, Klinische Biologie UZ Gent 08/05/2007 Algemeen Geschiedenis Spirocheetbiologie Transmissie Epidemiologie Risicobevolkingsgroepen

Nadere informatie

Wat is de ziekte van Lyme?

Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. U kunt met deze bacterie besmet raken wanneer u door

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte

Multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Colofon RIVM en NVAB, 014 Uitgave RIVM en NVAB Auteurs Dr. F. (Fedor) Gassner, bioloog onderzoeker infectieziekten Dr. D.J. (David) Bruinvels, bedrijfsarts

Nadere informatie

De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes

De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes SR13 TEKEN EN TEKENZIEKTEN IN VLAANDEREN 22 september 2016 De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes Sanne Ruyts, Claudia Coipan, Evy Ampoorter, Hein Sprong,

Nadere informatie

Humane surveillance van ziekten die door teken worden overgedragen in België

Humane surveillance van ziekten die door teken worden overgedragen in België Humane surveillance van ziekten die door teken worden overgedragen in België Tinne Lernout Epidemiologie van infectieziekten 22/09/2016 Rue Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussels Belgium T +32 2 642 51

Nadere informatie

O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N

O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N EPIDEMIOLOGIE V AN IN FECTIEZIEKTEN O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N Tekeninzameling april-oktober 2017 1 W IE WE Z I J N SCIENSANO telt meer dan 700 medewerkers die zich

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi

Nadere informatie

Borrelia. Algemeen Medisch Laboratorium Antwerpen. Dr. M. Berth

Borrelia. Algemeen Medisch Laboratorium Antwerpen. Dr. M. Berth Algemeen Medisch Laboratorium Antwerpen Dr. M. Berth Lyme disease Borrelia burgdorferi sensu lato Vector-borne zoönose Harde teken, vnl Ixodes ricinus Reservoir: kleine knaagdieren en vogels Mens/groter

Nadere informatie

Problemen in de diagnose en behandeling van Lyme-borreliose in Nederland

Problemen in de diagnose en behandeling van Lyme-borreliose in Nederland Problemen in de diagnose en behandeling van Lyme-borreliose in Nederland AMC227 Periode 5, 2006 Opdrachtgever: Begeleidend opdrachtgever: Ronald Vorenhout Namens de NVLP In opdracht van: Bram ten Cate

Nadere informatie

LYME ARTRITIS

LYME ARTRITIS www.pediatric-rheumathology.printo.it LYME ARTRITIS Wat is het? Lyme artritis is één van de ziektes die wordt veroorzaakt door de Borrelia burgdorferi bacterie (Lyme borreliosis) die wordt overgedragen

Nadere informatie

NHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans Wichers IM, Verduijn MM, Bouma M

NHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans Wichers IM, Verduijn MM, Bouma M 5 NHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans Wichers IM, Verduijn MM, Bouma M 10 15 20 25 30 35 40 Kernboodschappen De kans op de ziekte van Lyme na een tekenbeet is 2 tot 3% en als er ziekte

Nadere informatie

Conceptrichtlijn Lymeziekte

Conceptrichtlijn Lymeziekte Conceptrichtlijn Lymeziekte 5 Juli 12 INITIATIEF: Richtlijnconsortium Nederland ORGANISATIE: CBO MANDATERENDE VERENIGINGEN/INSTANTIES: 1 - Centrum Infectieziektebestrijding/RIVM - Nederlands Huisartsen

Nadere informatie

COLOFON. van dit artikel is Margreeth Oijevaar, huisarts te Borne. Laboratorium Microbiologie Twente Achterhoek gaat over op nieuw bloedkweeksysteem

COLOFON. van dit artikel is Margreeth Oijevaar, huisarts te Borne. Laboratorium Microbiologie Twente Achterhoek gaat over op nieuw bloedkweeksysteem Pagina 1 MICROL LABBLAD I N F O R M AT I E B U L L E T I N V A N H E T L A B O R AT O R I U M M I C R O B I O L O G I E T W E N T E A C H T E R H O E K In deze editie hebben wij een drietal interessante

Nadere informatie

Richtlijn Lymeziekte

Richtlijn Lymeziekte Richtlijn Lymeziekte Juli 2013 INITIATIEF: Richtlijnconsortium Nederland ORGANISATIE: CBO MANDATERENDE VERENIGINGEN/INSTANTIES: 1 - Nederlandse Internisten Vereniging - Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen

Nadere informatie

Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme

Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme SR6 Starters in het natuur- en bosonderzoek 28 maart 2014 Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme Sanne Ruyts Achtergrond Tekenstudie 1.0 Doctoraat Wesley Tack: Impact van bosomvorming

Nadere informatie

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in

Nadere informatie

VLAAMS INFECTIEZIEKTEBULLETIN

VLAAMS INFECTIEZIEKTEBULLETIN Nr. 2011/1/75 VLAAMS INFECTIEZIEKTEBULLETIN ARTIKELEN Ziekte van Lyme: diagnose en therapie Dorien Kegelaers, Koen De Schrijver 4-10 Epidemiologie van de ziekte van Lyme vastgesteld door huisartsen in

Nadere informatie

Chronische ziekte van Lyme: evaluatie van bestaan en labotesten

Chronische ziekte van Lyme: evaluatie van bestaan en labotesten Academiejaar 2015-2016 Chronische ziekte van Lyme: evaluatie van bestaan en labotesten Lyudmyla Shmatova Promotor: Prof. Dr. Callens Steven Masterproef voorgedragen in de 2 de Master in het kader van de

Nadere informatie

Diagnostiek van lymeborreliose

Diagnostiek van lymeborreliose Wim Ang, Tom Wolfs Nascholing Diagnostiek van lymeborreliose I Inleiding In 2013 heeft het CBO de herziening van de Richtlijn Lymeziekte gepubliceerd. 1 In datzelfde jaar heeft de Gezondheidsraad het rapport

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/26176

Nadere informatie

Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar. Intelligente medische apparatuur: mag dat?

Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar. Intelligente medische apparatuur: mag dat? Lyme-borreliose: soms ongrijpbaar, vaak behandelbaar Intelligente medische apparatuur: mag dat? De farmacokinetiek van midazolam bij gereanimeerde patiënten die gekoeld worden j a a r g a n g 3 6 n u m

Nadere informatie

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de spirocheet

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de spirocheet Stand van zaken Bestrijding van de ziekte van Lyme Joppe W.R. Hovius en Hein Sprong + gerelateerd artikel Ned. Tijdschr Geneeskd. 2014;158:A8175 Door de jaren heen lijken er meer teken te komen. Ook neemt

Nadere informatie

Dissecting Lyme borreliosis; Clinical aspects, pathogenesis and prevention Coumou, J.

Dissecting Lyme borreliosis; Clinical aspects, pathogenesis and prevention Coumou, J. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dissecting Lyme borreliosis; Clinical aspects, pathogenesis and prevention Coumou, J. Link to publication Citation for published version (APA): Coumou, J. (2016).

Nadere informatie

terugkeer van de aandoening

terugkeer van de aandoening Prijslijst Specialisme Diagnose Dermatologie grote 10.11..24.41 477 330 147 grote ingreep 10.25..24.41 440 325 115 10.11..24.31 455 309 146 Gynaecologie 07.11..G19.501 1.100 699 401 ingreep / behandeling

Nadere informatie

Jaar N Jaar N. Leeftijdsgroep < 1 j. 0 1 j. - 4 j. 4 5 j j j j j j j j. 88 > 65 j.

Jaar N Jaar N. Leeftijdsgroep < 1 j. 0 1 j. - 4 j. 4 5 j j j j j j j j. 88 > 65 j. Referentielaboratorium Brussel Inleiding De resultaten in de onderstaande tabel zijn gebaseerd op patiënten van wie : een staal naar het referentielaboratorium is verstuurd (U.C.L. - Brussel) voor diagnose;

Nadere informatie

2009/049 C E N T R A A L T U C H T C O L L E G E voor de Gezondheidszorg Beslissing in de zaak onder nummer 2009/049 van: A., wonende te B.

2009/049 C E N T R A A L T U C H T C O L L E G E voor de Gezondheidszorg Beslissing in de zaak onder nummer 2009/049 van: A., wonende te B. C E N T R A A L T U C H T C O L L E G E voor de Gezondheidszorg Beslissing in de zaak onder nummer van: A., wonende te B., appellante, klaagster in eerste aanleg, tegen C., huisarts, wonende te D., verweerder

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn Arbeid en lymeziekte

Multidisciplinaire richtlijn Arbeid en lymeziekte Multidisciplinaire richtlijn Arbeid en lymeziekte Datum autorisatie: 22 april 2014 Pagina 1 van 17 Colofon RIVM en NVAB, 2014 Uitgave RIVM en NVAB Auteurs Dr. F. (Fedor) Gassner, bioloog onderzoeker infectieziekten

Nadere informatie

Teken zijn klein Gassneradvies.nl. Ziekte van Lyme (kans ~ 3%) Vaak 1e signaal: Erythema migrans (~75%)

Teken zijn klein Gassneradvies.nl. Ziekte van Lyme (kans ~ 3%) Vaak 1e signaal: Erythema migrans (~75%) Preventie van - en omgaan met tekenbeten en de ziekte van Lyme 7 November 2015 Studiedag Oranje Kruis EHBO instructeurs Fedor Gassner Gassner Biologisch Risico Advies www.gassneradvies.nl fedorgassner@gmail.com

Nadere informatie

Jaar N Jaar N. Leeftijdsgroep < 1 j. 0 1 j. - 4 j j j j j j j j j. 96 > 65 j.

Jaar N Jaar N. Leeftijdsgroep < 1 j. 0 1 j. - 4 j j j j j j j j j. 96 > 65 j. Referentielaboratorium Brussel Inleiding De resultaten in de onderstaande tabel zijn gebaseerd op patiënten van wie : een staal naar het referentielaboratorium is verstuurd (U.C.L. - Brussel) voor diagnose;

Nadere informatie

De ziekte van Lyme. Inleiding

De ziekte van Lyme. Inleiding J. Coumou, J.W.R. Hovius De ziekte van Lyme De ziekte van Lyme, of Lyme-borreliose, is de meest voorkomende door teken overdraagbare ziekte in de Verenigde Staten en Europa. In Nederland is de ziekte endemisch

Nadere informatie

Anamnese Voorgeschiedenis: indien sprake is van een recidief perifere aangezichtsverlamming is de prognose ongunstiger (Eidlitz-markus 2001).

Anamnese Voorgeschiedenis: indien sprake is van een recidief perifere aangezichtsverlamming is de prognose ongunstiger (Eidlitz-markus 2001). Samenvatting richtlijn IPFP. Gekopierd uit CBO-richtlijn Idiopathische Perifere Aangezichtsverlamming (IPAV). Link: http://www.nvpc.nl/uploads/stand/56richtlijn%20ipav-def-25-08--09.pdf Epidemiologie en

Nadere informatie

LymeProspect onderzoek naar gevolgen van Lyme-ziekte

LymeProspect onderzoek naar gevolgen van Lyme-ziekte LymeProspect onderzoek naar gevolgen van Lyme-ziekte Prospectieve studie naar het vóórkomen van langdurige klachten na behandeling voor Lyme-ziekte en mogelijke oorzaken hiervan. Informatie voor artsen,

Nadere informatie

Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt

Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Infectieuse serologie Borrelia-serologie (Lyme) Toxoplasma gondii

Nadere informatie

Acrodermatitis chronica atrophicans bij een 74-jarige vrouw: drie jaar zonder diagnose

Acrodermatitis chronica atrophicans bij een 74-jarige vrouw: drie jaar zonder diagnose Acrodermatitis chronica atrophicans bij een 74-jarige vrouw: drie jaar zonder diagnose Acrodermatitis chronica atrophicans in a 74-years old woman: three years undiagnosed Auteurs Trefwoorden Key words

Nadere informatie

Inhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht

Inhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht Inhoud 1.Teken en de ziekte van Lyme 2.Ervaringen en onderzoek in de sector 3.Relatie met het werk 4.Preventie Preventie van tekenbeten en de ziekte van Lyme tijdens het werk in de Bos - en Natuursector

Nadere informatie

Teek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011

Teek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011 Teken en de ziekte van Lyme Teek some time for De ecologie van de ziekte van Lyme De ziekte van Lyme in Nederland Algemeen publiek Groensector Preventie Fedor Gassner Stichting voor duurzame ontwikkeling

Nadere informatie

Beroepsziekten: a blessing in disguise

Beroepsziekten: a blessing in disguise Disclosure-slide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of

Nadere informatie

Richtlijn Huidafwijkingen (2012)

Richtlijn Huidafwijkingen (2012) Richtlijn Huidafwijkingen (2012) D t/m G Droge huid (Xerosis cutis, Xerodermie) Huidafwijking Zichtbaar droge rode huid, met een zeer fijne (pityriasiforme) schilfering en jeuk, soms gebarsten huid. Een

Nadere informatie

PERIFEER ARTERIEEL VAATLIJDEN

PERIFEER ARTERIEEL VAATLIJDEN PERIFEER ARTERIEEL VAATLIJDEN Patiënt met mogelijk perifeer arterieel vaatlijden Huisarts - anamnese, lichamelijk onderzoek, EAI - inventarisatie cardiovasculaire risicofactoren /behandeling - stadium

Nadere informatie

Twents Netwerk Zoönosen Partners in strijd tegen zoönosen

Twents Netwerk Zoönosen Partners in strijd tegen zoönosen Twents Netwerk Zoönosen Partners in strijd tegen zoönosen Lyme diagnostiek en behandeling Hadewych ter Hofstede Internist-infectioloog 24-3-2015 Disclosures Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Informatie over tekenbeet en de ziekte van Lyme

Informatie over tekenbeet en de ziekte van Lyme Ziekte van lyme In het kort De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi (Bb), co-infecties varianten (link) en mutaties door facytose (= een bacterie wordt opgegeten door

Nadere informatie

Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie

Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie 1 h.-hartziekenhuis vzw Critically Appraised Topic Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie Laura Peeters Supervisie: Apr. Wim Laffut & Dr. Ellen Van Even H.-Hartziekenhuis Lier 15 mei

Nadere informatie

7,8. Hoe ernstig is de ziekte is de ziekte van Lyme? Scriptie door een scholier 4423 woorden 29 juli keer beoordeeld.

7,8. Hoe ernstig is de ziekte is de ziekte van Lyme? Scriptie door een scholier 4423 woorden 29 juli keer beoordeeld. Scriptie door een scholier 4423 woorden 29 juli 2001 7,8 125 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Ik schrijf mijn werkstuk over de ziekte van Lyme, dit onderwerp heeft betrekking op het thema gezondheid.

Nadere informatie

Inventarisatie van de haalbaarheid en wenselijkheid van een meldingsplicht voor Lyme-borreliose

Inventarisatie van de haalbaarheid en wenselijkheid van een meldingsplicht voor Lyme-borreliose Inventarisatie van de haalbaarheid en wenselijkheid van een meldingsplicht voor Lyme-borreliose Opgesteld door: Agnetha Hofhuis, epidemioloog infectieziekten (a) Wilfrid van Pelt, projectleider gastro-enteritis

Nadere informatie

VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013

VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario

Nadere informatie

Microbiologie achtergronden casusschetsen

Microbiologie achtergronden casusschetsen Microbiologie achtergronden casusschetsen Voor: begeleider/presentator Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Interline, januari 2011 INTERLINE

Nadere informatie

Lyme-borreliose: recente inzichten in de pathogenese en diagnostiek

Lyme-borreliose: recente inzichten in de pathogenese en diagnostiek Lyme-borreliose: recente inzichten in de pathogenese en diagnostiek Auteur Trefwoorden Key words A.P. van Dam Borrelia burgdorferi, erythema migrans, Lyme, tekenbeet Borrelia burgdorferi, erythema migrans,

Nadere informatie

Arbeidsgerelateerde ziektelast door Lyme-borreliose in Nederland

Arbeidsgerelateerde ziektelast door Lyme-borreliose in Nederland Arbeidsgerelateerde ziektelast door Lyme-borreliose in Nederland Agnetha Hofhuis 1 (Agnetha.Hofhuis@rivm.nl), Natascha Meunier 1, Kees van den Wijngaard 1, Fedor Gassner 2, Margriet Harms 1, Wilfrid van

Nadere informatie

Tekenbeetziekte of niet? Laat u niet beetnemen

Tekenbeetziekte of niet? Laat u niet beetnemen klinische lessen Tekenbeetziekte of niet? Laat u niet beetnemen S.A.Neuvel, R.ten Houten, B.Boersma en J.de Gans Zie ook het artikel op bl. 863. Dames en Heren, Lymeborreliose is een infectieziekte die

Nadere informatie