Teek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Teek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011"

Transcriptie

1 Teken en de ziekte van Lyme Teek some time for De ecologie van de ziekte van Lyme De ziekte van Lyme in Nederland Algemeen publiek Groensector Preventie Fedor Gassner Stichting voor duurzame ontwikkeling & Wageningen University Onderwijs WURKS Larve Nimf Volwassen mannetje Volwassen vrouwtje Dermacentor reticulatis Nieuw De schapenteek Ixodes ricinus Tibor Bukovinski: bugsinthepicture.com De teek - Stamboom De teek - Verspreiding Phylum: ARTHROPODA (geleedpotigen) Klasse: ARACHNIDA (spinachtigen) Subklasse: Acari (teken en mijten) Western Black- Legged Tick Deer tick Schapenteek Taigateek Orde: Parasitiformes (teken) Familie: Ixodidae (harde teken) 1

2 Levenscyclus teek De teek in het groen >80% RH >4 C 0-1,5 m 2 tot 6 jaar 0-50 cm 0-20 cm strooisel Waar komt u teken tegen? Waar komt u teken tegen? Waar komt u teken tegen? Hoe jaagt de teek? Questing 2

3 Hoe jaagt de teek? Warmte, beweging (schaduwen, trilling) en chemische signalen NIET UIT BOMEN!! (bijna niet) Orgaan van Haller Klauw Harry Weerman Poreuze gebieden Spiraculum Het bestek van de teek Hypostoom Palpen Cheliceren Gevouwen scutellum EM foto s: Adriaan van Aelst EM foto s: Adriaan van Aelst Hoe voedt de teek? Paring Gosse Schraa Volgezogen volwassen vrouwtje Volgezogen Nimf Volgezogen Volwassen vrouwtjes Tot 7 dagen! CDC Public Health Image Library 3

4 Volgezogen vrouwtje Gastheer types Reproductie gastheer Eitjes (Borrelia) reservoir gastheer G. Van Duijvendijk Reproductie + reservoir Hans Smid, De muis De muis Hans Hillew aert G. Van Duijvendijk Evan James Bosmuis (Apodemus sylvaticus) G. Van Duijvendijk G. Van Duijvendijk Rosse woelmuis (Myodes glareolus) Bijna alle bosmuizen hebben teken Soms meer dan 100 per muis Borrelia burdorferi s.l. Levenscyclus Borrelia Borrelia afzelii Borrelia garinii Borrelia burgdorferi Borrelia valaisiana 2 tot 6 jaar Film: G. A. Oei Totaal > 12 soorten 4

5 Infectieroute Infectieroute Hans Smid, bugsinthepicture.com RIVM Erythema migrans De ziekte van Lyme in NL? Per JAAR Afbeeldingen: RIVM, CDC Public Health Image Library Bron: RIVM EM per inwoners De ziekte van Lyme in NL Oorzaken toename Lyme Steeds meer teken, of op meer plaatsen?? Steeds meer infecties in teken?? 2005 Toename recreatiedruk in natuurgebieden?? Toename bewustwording?? 2009 Verandering Klimaat?? Bron: RIVM 5

6 Teken in Nederland Borrelia infecties in teken ( ) Met dank aan Willem Takken, Laboratorium voor Entomologie, Wageningen University Met dank aan Willem Takken, Laboratorium voor Entomologie, Wageningen University Verspreiding teken & Borrelia Wie wordt waar gebeten? Bron: Gassner et al, 2011 Vector Borne and Zoonotic Diseases Wie wordt waar gebeten? Wie wordt waar gebeten? Percentage Wandelen Tuinieren Spelen Percentage van jaarlijkse totaal tot 9 10 tot tot tot tot tot tot tot tot tot 99 Leeftijd 6

7 Groene sector Wat te doen tegen een tekenbeet? Bedekkende kleding Lyme als beroepsziekte Groenvoorziening en Bos en natuursector groot risico op tekenbeten en Lyme eventueel DEET toepassen op huid of kleding Blijf op de paden Na bezoek aan het groen een TEKENCHECK! Bron: RIVM Wat te doen na een tekenbeet? Verwijder de teek zo snel mogelijk met een (teken) pincet Mogelijk beheer in Nederland Vaccinatie / behandeling van natuurlijke gastheren Aanpassing vegetatie / habitat Ontsmet nadien de plaats van de beet Noteer plaats en datum agenda Raadpleeg de huisarts bij klachten in de weken na de beet Bron: RIVM Bestrijding gericht op habitat Afbeelding: Kirby Stafford III Vóór Afbeelding: Kirby Stafford III Ná Bron: Stafford III, 2007 Tick management handbook 7

8 Barrière tussen mens en teek Mogelijk beheer in Nederland Vaccinatie / behandeling van natuurlijke gastheren?? Aanpassing vegetatie? Biologische bestrijding (b.v. Schimmels)? Persoonlijke bescherming (DEET) BEWUSTWORDING VOORLICHTING Onderwijs Combinatie van bovenstaand Onderwijs - WURKS Onderwijs - WURKS Lesmodule: THEORIE 1. Waar zitten teken? (wat zijn teken?) 2. Wanneer zijn ze actief? 3. Welk deel is besmet met de Borrelia bacterie? (hoe raak je besmet?) Lesmodule: Theorie 1. Waar zitten teken? 2. Wanneer zijn ze actief? 3. Welk deel is besmet met de Borrelia bacterie? 4. Hoe voorkom je tekenbeten bij jezelf en wat te doen bij een beet? 5. Hoe kun je voorlichting geven zonder paniek 5. Hoe kan de vegetatie/natuur zo beheerd worden dat de risico s te verkleinen zijn? 6. Wat is de invloed van het weer op tekenactiviteit? Onderwijs - WURKS PRAKTIJK 1. Waar zitten teken? - tekenvangsten 2. Wanneer zijn ze actief? -tekenvangsten 3. Welk beheer helpt tegen teken? beheer in vangstgebied Wat is de invloed van het weer? metingen luchtvocht en temperatuur tijdens de vangsten Gegevens bruikbaar voor Tekenradar Extra informatie (Nationale voorlichting, TOOLKIT) (Lyme en werken in het groen) (Europese Lyme info) (Tekenbeten melden) (2 x daags natuurnieuws!) (Patientenvereniging) A. Van Aelst (Insectenfestival) H. Weerman 8

9 Vragen? Met dank aan WURKS A. Van Aelst H. Weerman 9

Teken zijn klein Gassneradvies.nl. Ziekte van Lyme (kans ~ 3%) Vaak 1e signaal: Erythema migrans (~75%)

Teken zijn klein Gassneradvies.nl. Ziekte van Lyme (kans ~ 3%) Vaak 1e signaal: Erythema migrans (~75%) Preventie van - en omgaan met tekenbeten en de ziekte van Lyme 7 November 2015 Studiedag Oranje Kruis EHBO instructeurs Fedor Gassner Gassner Biologisch Risico Advies www.gassneradvies.nl fedorgassner@gmail.com

Nadere informatie

Werken in het groen (z)onder tekenbeten

Werken in het groen (z)onder tekenbeten Werken in het groen (z)onder tekenbeten 16 april 2019 Werkschuurbijeenkomst De Waterlely, Natuurpark Lelystad Fedor Gassner Gassner Biologisch Risico Advies www.gassneradvies.nl fedorgassner@gmail.com

Nadere informatie

Teek I: Teken in de bebouwde kom?

Teek I: Teken in de bebouwde kom? Teek I: Teken in de bebouwde kom? Zoönosen seminar, Utrecht Wineke Pronk (Verpleegkundige, GGDrU) Ans van Lier (Arts M&G, GGDrU) Diederik Brandwagt (Arts IZB, GGDrU) Fedor Gassner (Gassner Biologisch Risico

Nadere informatie

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in

Nadere informatie

Inhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht

Inhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht Inhoud 1.Teken en de ziekte van Lyme 2.Ervaringen en onderzoek in de sector 3.Relatie met het werk 4.Preventie Preventie van tekenbeten en de ziekte van Lyme tijdens het werk in de Bos - en Natuursector

Nadere informatie

Waar zit het probleem?

Waar zit het probleem? Waar zit het probleem? Ontwikkeling van lokale risicokaarten voor teken. Aart Claassens en Fay Haverkort MSc s Laboratorium voor Entomologie WUR RIVM Stage januari -september Onder begeleiding van Marieta

Nadere informatie

Teken: pak ze voor ze jou pakken!

Teken: pak ze voor ze jou pakken! Teken: pak ze voor ze jou pakken! Lesmateriaal voor het VMBO groen Basis Beroepsgericht een kennismaking met de teek en de ziekte van Lyme Dit lesmateriaal is tot stand gekomen met een WURKS subsidie van

Nadere informatie

Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK

Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Naar aanleiding van de internationale week van de teek (30 maart tot en met 6 april) is het interessant om de gevaren van teken op landbouwgebied even

Nadere informatie

Teken: pak ze voor ze jou pakken!

Teken: pak ze voor ze jou pakken! Teken: pak ze voor ze jou pakken! Lesmateriaal voor het VMBO groen Kader Beroepsgericht een kennismaking met de teek en de ziekte van Lyme Dit lesmateriaal is tot stand gekomen met een WURKS subsidie van

Nadere informatie

Vossen en Lyme. Invloed van de vos op de verspreiding van teken

Vossen en Lyme. Invloed van de vos op de verspreiding van teken Vossen en Lyme Invloed van de vos op de verspreiding van teken Tim Hofmeester Dierecoloog, Wageningen Universiteit Vaak wordt gesteld dat vossen een belangrijke rol zouden spelen bij de verspreiding van

Nadere informatie

Teken-encefalitis: Een teken aan de wand?

Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Marieta Braks Medisch Entomologe, Ph.D. Centrum voor Zoőnosen en Omgevingsmicrobiologie/ RIVM Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? 29 november 2013 Disclosure

Nadere informatie

Colofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid

Colofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)

Nadere informatie

Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem

Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem Voorwoord Kamperen is voor de Beatrixschool al ruim 30 jaar een traditie. Een prachtige traditie vergeleken met de schoolreisjes van deze tijd. Een pretpark is

Nadere informatie

De teek. Weetje! vrouwtje. mannetje. eitjes. Bijna mensen worden jaarlijks besmet met de borrelia (Lyme) bacterie

De teek. Weetje! vrouwtje. mannetje. eitjes. Bijna mensen worden jaarlijks besmet met de borrelia (Lyme) bacterie Ziekte van Lyme Ziektes die overgebracht worden door een teek, waarvan de ziekte van Lyme de bekendste is, komen steeds vaker voor in Nederland. Alleen al in Nederland worden jaarlijks ruim 1 miljoen mensen

Nadere informatie

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in

Nadere informatie

Ecologie van teken en Lyme en opties tot risicobeperking voor de (bos-)beheerder

Ecologie van teken en Lyme en opties tot risicobeperking voor de (bos-)beheerder Teken en Tekenziekten in Limburg 27 april 2017 Ecologie van teken en Lyme en opties tot risicobeperking voor de (bos-)beheerder Kris Verheyen Sanne Ruyts Wesley Tack Overzicht presentatie Ecologie van

Nadere informatie

Een tekenbeet. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Een tekenbeet. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Een tekenbeet U bent op de Spoedeisende Hulp (SEH) geweest in verband met een tekenbeet. De arts heeft de teek verwijderd. Noteer de datum in uw agenda en controleer de volgende weken de plaats van de

Nadere informatie

Teken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007

Teken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007 Teken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007 Annemieke Brinkerink Annelies Davis I - Teken en de ziekte van Lyme Elk jaar lopen 17.000 Nederlanders

Nadere informatie

gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1]

gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1] Gepubliceerd op sciensano.be (https://www.sciensano.be) Home > Surveillance van tekenbeten in België: gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld

Nadere informatie

Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme

Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme SR6 Starters in het natuur- en bosonderzoek 28 maart 2014 Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme Sanne Ruyts Achtergrond Tekenstudie 1.0 Doctoraat Wesley Tack: Impact van bosomvorming

Nadere informatie

Een teek? Pak m beet!

Een teek? Pak m beet! Een teek? Pak m beet! Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kán u ziek maken als de teek lang vastgebeten in uw huid zit. Geef de teek dus geen kans. Een

Nadere informatie

CONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT.

CONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT. CONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT. Heb je genoten van de natuur (bos, park,...)? Fijn! Genieten van de natuur is gezond. Maar wees niet gek! Doe de tekencheck! Van een tekenbeet

Nadere informatie

O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N

O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N EPIDEMIOLOGIE V AN IN FECTIEZIEKTEN O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N Tekeninzameling april-oktober 2017 1 W IE WE Z I J N SCIENSANO telt meer dan 700 medewerkers die zich

Nadere informatie

Onderzoek naar de relatie tussen immature teken en knaagdieren

Onderzoek naar de relatie tussen immature teken en knaagdieren Studiedag 17 maart 2011 Starters in het bosonderzoek Onderzoek naar de relatie tussen immature teken en knaagdieren Wesley Tack Maxime Madder Kris Verheyen Verscheidenheid aan soorten Wereldwijd: 850 à

Nadere informatie

Teek-it-easy Een spel over... teken!

Teek-it-easy Een spel over... teken! Teek-it-easy Een spel over... teken! Deelnemers Spel Begeleiding Aantal Leeftijd Doelgroep Spelsoort Duur Aantal 10 of meer 10-12 jaar JRK-groep Binnen rustig 45 min. à 1u30 1 à 2 13-15 jaar Scholen Varia

Nadere informatie

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l. - 217 Auteurs: T. Lernout, M. Depypere, S. Patteet, K. Lagrou, D. Van Cauteren, B. Kabamba- Mukadi Hoofdpunten - In 217 werden

Nadere informatie

Week van de teek 2012

Week van de teek 2012 KNJV, afdeling Faunazaken Week van de teek 2012 Het is nu echt voorjaar. Bomen, struiken en planten beginnen te ontluiken, kikkers leggen kikkendril, hazen zijn volop aan het rammelen. Het mooie voorjaar

Nadere informatie

Informatieblad. Veilig en gezond werken. Lyme-ziekte. bron: website RIVM

Informatieblad. Veilig en gezond werken. Lyme-ziekte. bron: website RIVM Informatieblad Lyme-ziekte Veilig en gezond werken bron: website RIVM Wat u moet weten van tekenbeten en Lyme- ziekte Iedereen die op de één of andere manier met de natuur in aanraking komt, moet rekening

Nadere informatie

Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken

Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken Werkstuk door een scholier 1833 woorden 14 mei 2003 6,3 12 keer beoordeeld Vak Biologie De Lymeziekte Wat is een teek? Teken zijn kleine, geleedpotige (spinachtige)

Nadere informatie

Spoedgevallen. Patiënteninformatie. EEN tekenbeet: paniek!

Spoedgevallen. Patiënteninformatie. EEN tekenbeet: paniek! Spoedgevallen Patiënteninformatie EEN tekenbeet: geen reden tot paniek! 1. Wat is een teek? Een teek is klein zwart diertje, niet veel groter dan een speldenkop. Je vindt ze vooral op lage begroeiing

Nadere informatie

Ik heb een tekenbeet In het kort

Ik heb een tekenbeet In het kort TEKENBEET Ik heb een tekenbeet In het kort In de natuur geweest? Controleer uzelf en uw kinderen op teken, vooral de oksels, liezen, knieholtes, bilspleet, nek en achter de oren. Verwijder teken zo snel

Nadere informatie

Protocol tekenbeet. Adriaan Roland Holstschool Opgesteld: februari 2013

Protocol tekenbeet. Adriaan Roland Holstschool Opgesteld: februari 2013 Protocol tekenbeet Adriaan Roland Holstschool Opgesteld: februari 2013 Inhoud Inhoud... 2 Aanleiding... 3 De ziekte van Lyme in Nederland... 4 De teek... 5 Een tekenbeet... 5 Voorkomen van tekenbeten...

Nadere informatie

Monitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren.

Monitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Monitoring Vectoren Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Het Centrum Monitoring Vectoren (CMV) voert sinds 2010 in heel Nederland

Nadere informatie

Teken: pak ze voor ze jou pakken

Teken: pak ze voor ze jou pakken Teken: pak ze voor ze jou pakken Teken in de praktijk teken vangen (Clusius College) Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse DATUM 2 april 2012 Dit lesmateriaal is tot stand gekomen met een WURKS subsidie

Nadere informatie

Een teek? Pak m beet! Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme

Een teek? Pak m beet! Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een teek? Pak m beet! Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kán u ziek maken als de teek lang op uw huid zit. Geef de teek dus geen kans.

Nadere informatie

LESPAKKET TEKENPREVENTIE SCHOOLKAMP

LESPAKKET TEKENPREVENTIE SCHOOLKAMP LESPAKKET TEKENPREVENTIE SCHOOLKAMP Inleiding Dit lespakket is ontwikkeld om aandacht te vragen voor tekenpreventie tijdens schoolkampen. In 2006 en 2013 deed onderzoek naar kennis over teken en Lyme op

Nadere informatie

Teken en de ziekte van Lyme Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme

Teken en de ziekte van Lyme Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme Teken en de ziekte van Lyme Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kán u ziek maken als de teek langer dan 24 uur op uw huid zit. Geef

Nadere informatie

Wat is de ziekte van Lyme?

Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. U kunt met deze bacterie besmet raken wanneer u door

Nadere informatie

Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte

Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Doel van de richtlijn De richtlijn richt zich op de preventie en gewenste aanpak van lymeziekte bij werkenden en geldt als aanvulling op de

Nadere informatie

Verslag PWN Lymebijeenkomst donderdag 9 november 2017 in De Hoep, Castricum

Verslag PWN Lymebijeenkomst donderdag 9 november 2017 in De Hoep, Castricum Vervolg verslag Blad 1 Verslag PWN Lymebijeenkomst donderdag 9 november 2017 in De Hoep, Castricum Aanwezig; PWN Jolanda ten Cate Secretariaatsmedewerker Vrijwilligers PWN Paul Duynstee KAMS coördinator

Nadere informatie

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum U bent gebeten door een teek of er is het vermoeden dat dit is gebeurd. Op deze website kunt u lezen wat het Lyme centrum Apeldoorn (LCA) voor u kan doen. Een

Nadere informatie

Mirjam de Groot STIGAS 2018

Mirjam de Groot STIGAS 2018 Hoe pak ik dat aan? Voorkom contact tussen de werkenden in het groen en de teek Mirjam de Groot STIGAS 2018 Mcg.de.groot@stigas.nl Foto M. Montizaan Inhoud Onderzoek teken, tekenbeten en de ziekte van

Nadere informatie

Informatiebrief tekenbeten en Lyme

Informatiebrief tekenbeten en Lyme Informatiebrief tekenbeten en Lyme Teken Wat zijn teken? Teken lijken op kleine platte spinnetjes. Ze komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen.

Nadere informatie

Het Scalibor teken-abc

Het Scalibor teken-abc Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook tegen zandvliegen en de hartwormmug (Culex pp) Het Scalibor teken-abc Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige

Nadere informatie

spoedgevallen informatiebrochure Een tekenbeet: geen reden tot paniek!

spoedgevallen informatiebrochure Een tekenbeet: geen reden tot paniek! spoedgevallen informatiebrochure Een tekenbeet: geen reden tot paniek! Inhoudstafel 1. Wat is een teek? 4 2. Wat doe je best na een tekenbeet? 5 3. Wat zijn de symptomen van de ziekte van Lyme? 5 4. Hoe

Nadere informatie

bètavakken, VMBO Economie, VMBO Groen, VMBO Techniek, VMBO Zorg, zaakvakken. VO

bètavakken, VMBO Economie, VMBO Groen, VMBO Techniek, VMBO Zorg, zaakvakken. VO TekenQuiz Vakgebied: Leerniveau: bètavakken, VMO conomie, VMO Groen, VMO Techniek, VMO Zorg, zaakvakken. VO antal items: 15 Max. aantal punten: 44 ls je de bronnen uit het artikel op Onderwijsvanmorgen.nl

Nadere informatie

Informatie over tekenbeet en de ziekte van Lyme

Informatie over tekenbeet en de ziekte van Lyme Ziekte van lyme In het kort De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi (Bb), co-infecties varianten (link) en mutaties door facytose (= een bacterie wordt opgegeten door

Nadere informatie

Teek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence)

Teek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence) Een tekenbeet Teek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence) Tekenbeet Ziekte van Lyme Mensen die zich veel in de natuur bevinden hebben er vast al eens last van gehad: een teek. Een klein

Nadere informatie

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum

Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum Lyme Centrum Apeldoorn STZ Expertise centrum U bent gebeten door een teek of er is het vermoeden dat dit is gebeurd. In deze folder kunt u lezen wat het Lyme Centrum Apeldoorn (LCA) voor u kan doen. Ook

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme

Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme Spreekbeurt door een scholier 2614 woorden 19 maart 2006 6,8 116 keer beoordeeld Vak Nederlands De geschiedenis van de ziekte Veel mensen denken dat de ziekte van

Nadere informatie

UGP-folders. Tekenbeten

UGP-folders. Tekenbeten UGP-folders Tekenbeten Controleer de huid, na verblijf in de natuur, dagelijks zorgvuldig op de aanwezigheid van teken. Bekijk met extra aandacht de oksels, liezen, bilspleet en knieholten. Verwijder teken

Nadere informatie

Een tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen.

Een tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen. Een tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen. Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige beestjes die zich vanuit de struiken op uw

Nadere informatie

[Blaren & Teken] NUTTIGE INFORMATIE VOOR MEERDAAGSE PROGRAMMA S

[Blaren & Teken] NUTTIGE INFORMATIE VOOR MEERDAAGSE PROGRAMMA S [Blaren & Teken] NUTTIGE INFORMATIE VOOR MEERDAAGSE PROGRAMMA S Blaren Over blaren wordt soms wat aanmatigend gedaan. Laat je niets wijsmaken door andere wandelaars die menen dat zij dé oplossing hebben

Nadere informatie

Aanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren.

Aanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren. Aanmeldingsformulier voor proeven met gewervelde dieren. Secretariaat DEC Aanvrager: Afdelin Titel dierproef: Aanmeldcode / Protocol: 202055.3 Stadia van de proef: 04-06-202 Aangemeld 2-06-202 Wijzigen

Nadere informatie

PRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN. www.licg.nl over houden van huisdieren

PRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN. www.licg.nl over houden van huisdieren l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN over houden van huisdieren Teken zijn kleine, spinachtige parasieten

Nadere informatie

Dermatologie. Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme

Dermatologie. Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme Dermatologie Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme 1 Wat is Lyme-borreliose? Lyme-borreliose is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt op de mens

Nadere informatie

BESTUUR MEDEDELINGEN

BESTUUR MEDEDELINGEN BESTUUR MEDEDELINGEN Het schiet al op, nog maar een paar dagen en dan is er weer een CaT show in Asperen. Hebben jullie al ingeschreven? Het kan nog tot 8 april, daarna is de show echt gesloten. Er worden

Nadere informatie

Laat je niet beetnemen

Laat je niet beetnemen Lesbrief bij de website Laat je niet beetnemen Mei 2010 M. Visser van Dam / A.C. Wieringa NVLP RIVM Juliana van Stolbergschool Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Informatie over de website 3. Werken met de

Nadere informatie

Contentkalender Facebook campagne tekenbeten.be

Contentkalender Facebook campagne tekenbeten.be Contentkalender Facebook campagne tekenbeten.be Volg ons op www.facebook.com/tekenbeten : controleer, verwijder en volg op Belang campagne Plan je een bezoek aan de natuur? Fijn! Genieten van de natuur

Nadere informatie

Plukartikel Week van de teek Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 3 tot en met 7 april Themaweek een gezamenlijk krachtig initiatief

Plukartikel Week van de teek Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 3 tot en met 7 april Themaweek een gezamenlijk krachtig initiatief Plukartikel Week van de teek 2017 Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 3 tot en met 7 april 2017 Bron: Themaweek een gezamenlijk krachtig initiatief Van 3 tot en met 7 april treden 20 organisaties tijdens

Nadere informatie

Bron: Plukartikel Week van de teek Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 11 tot en met 17 april 2016

Bron: Plukartikel Week van de teek Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 11 tot en met 17 april 2016 Plukartikel Week van de teek 2016 Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 11 tot en met 17 april 2016 Themaweek een gezamenlijk krachtig initiatief De Week van de teek in het vroege voorjaar is al een

Nadere informatie

Bescherm uzelf met Rovince ZECK-Protec tegen het gevaarlijkste roofdier van Europa

Bescherm uzelf met Rovince ZECK-Protec tegen het gevaarlijkste roofdier van Europa Bescherm uzelf met Rovince ZECK-Protec tegen het gevaarlijkste roofdier van Europa Rovince Volgens het RIVM krijgen jaarlijks ruim 1 miljoen mensen een tekenbeet. Daarvan worden er ongeveer 22.000 besmet

Nadere informatie

Teken. September 2015. Inhoud

Teken. September 2015. Inhoud Teken September 2015 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Wat is een teek?... 3 3 Hoe ziet een teek eruit?... 3 4 Waar komen teken voor?... 4 5 Hoe komt een teek bij de mens?... 4 6 Hoe voorkom je een tekenbeet?...

Nadere informatie

Help, mijn hond heeft een teek!

Help, mijn hond heeft een teek! Help, mijn hond heeft een teek! In dit artikel Het zal toch geen teek zijn?! Wat is een teek? Waar komen teken voor? In welke periode zijn teken actief? Ziektes De ziekte van Lyme Babesiose Erhlichiose

Nadere informatie

TIJDSTIP DOELGROEP TOPIC POST VOORBEELD AFBEELDING

TIJDSTIP DOELGROEP TOPIC POST VOORBEELD AFBEELDING Contentkalender Facebook campagne tekenbeten.be Volg ons op www.facebook.com/tekenbeten - Facebook TIJDSTIP DOELGROEP TOPIC POST VOORBEELD AFBEELDING 14/04/2018 18/04/2018 : controleer, verwijder en volg

Nadere informatie

Over tekenbeten en de ziekte van Lyme.

Over tekenbeten en de ziekte van Lyme. Over tekenbeten en de ziekte van Lyme. Inleiding Het aantal ziekten in Europa dat overgedragen wordt door tekenbeten vermeerdert jaar na jaar. Dit artikel geeft een overzicht van de ziekten, de overdrachtsvormen

Nadere informatie

Het verloop van tekenpopulaties en de besmetting van teken met Borrelia en Ehrlichia. Resultaten van onderzoek in de periode

Het verloop van tekenpopulaties en de besmetting van teken met Borrelia en Ehrlichia. Resultaten van onderzoek in de periode Het verloop van tekenpopulaties en de besmetting van teken met Borrelia en Ehrlichia Resultaten van onderzoek in de periode Fred Borgsteede, Cor Gaasenbeek, Albert de Boer, Jeroen Dijkstra Animal Sciences

Nadere informatie

Quiz over tekenbeten. 1. Tot welke dierensoort behoort de Teek? A. Spinachtigen B. Insecten C. Krabben

Quiz over tekenbeten. 1. Tot welke dierensoort behoort de Teek? A. Spinachtigen B. Insecten C. Krabben Quiz over tekenbeten 1. Tot welke dierensoort behoort de Teek? A. Spinachtigen B. Insecten C. Krabben 2. Waar leven de teken? A. Op de stenen B. In gras en in bosjes C. Hoog in de bomen 3. Wat doet de

Nadere informatie

De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose.

De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose. Ziekte van Lyme Borreliose, Lyme-borreliose, erythema migrans Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose. Hoe krijgt

Nadere informatie

Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken?

Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken? Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken? Vlooien - en tekenb esmettingen kunnen effectief w orden aangepakt. Vlooien Alleen van het woord al krijgt u misschien direct jeuk. Maar hoe zou

Nadere informatie

Plukartikel Week van de teek 2018

Plukartikel Week van de teek 2018 Plukartikel Week van de teek 2018 Bron: Stigas en RIVM Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 16 tot en met 22 april 2018 Themaweek Week van de Teek een gezamenlijk krachtig initiatief Van 16 tot en met

Nadere informatie

Laat je niet beetnemen

Laat je niet beetnemen Lesbrief bij de website Laat je niet beetnemen April 2007 M. Visser van Dam / A.C. Wieringa NVLP RIVM Juliana van Stolbergschool Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Informatie over de website 3. Werken met de

Nadere informatie

Eigenlijk is een tekenbeet geen. snuitvormig orgaan vol bloed. Zo

Eigenlijk is een tekenbeet geen. snuitvormig orgaan vol bloed. Zo Tekenbeten en. Bron: ARBO Geen echte beet. In OHV nr.77 heeft al eens iets gestaan over Lyme, maar onderstaand stuk is door artsen geschreven en is, met toestemming van de Arbo Management Groep te Utrecht,

Nadere informatie

Natuurstudieartikels

Natuurstudieartikels Natuurstudieartikels Over teken, gastheren en het verdunningseffect : hoe bosomvorming het risico op de ziekte van Lyme kan veranderen Sanne C. Ruyts 1, Evy Ampoorter 1, Elena C. Coipan 2, Lander Baeten

Nadere informatie

In en Uit t Hof. Verenigingsnieuws van Amateurtuindersvereniging

In en Uit t Hof. Verenigingsnieuws van Amateurtuindersvereniging In en Uit t Hof April 2013 44 e jaargang nr 2. Verenigingsnieuws van Amateurtuindersvereniging DE UITHOF Tel: 070-3291939 Kamer van Koophandel: 27094119 Postrekening: 1783219 t.n.v. Penningmeester van

Nadere informatie

8 maanden bescherming* tegen

8 maanden bescherming* tegen Aanhoudende doeltreffendheid Gegarandeerde gemoedsrust voor uzelf! 8 maanden bescherming* tegen Biedt hun tot zijn spinachtigen, die zich vasthaken bij honden en katten (en soms ook bij de mens!) om hun

Nadere informatie

Protocol ziekte van Lyme

Protocol ziekte van Lyme Middelen Mens en Organisatie Protocol ziekte van Lyme Hans Groen Korte Ouderkerkerdijk 7 Amsterdam Postbus 94370 1090 GJ Amsterdam T 0900 93 94 (lokaal tarief) F 020 608 39 00 KvK 41216593 www.waternet.nl

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis (artritis=gewrichtsonsteking) is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door

Nadere informatie

Protocol ziekte van Lyme

Protocol ziekte van Lyme Versie 29 maart 2005 Concernstaf HRM Backoffice Hans Groen Aanleiding 3 De Teek 4 Verschijnselen van de ziekte 5 Behandeling van een tekenbeet 6 Preventieve maatregelen 7 Immunisatie 9 Tot slot 10 Voorbeelden

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Vlooien. levenscyclus van de vlo

Vlooien. levenscyclus van de vlo Vlooien Vlooien zijn de meest voorkomende parasieten bij hond en kat. Ze komen gedurende het hele jaar voor. Ze voeden zich met het bloed van hun gastheer en veroorzaken huidirritatie door injectie van

Nadere informatie

Inhoudsopgave Algemeen: Special Heroes Fitkids SO: Afsluiting thema: Gezondheid SO: Bezoek eindgroep aan de Musehof VSO: Gym

Inhoudsopgave Algemeen: Special Heroes Fitkids SO: Afsluiting thema: Gezondheid SO: Bezoek eindgroep aan de Musehof VSO: Gym Nieuwsbrief nummer 13 1 April 2014 Pagina 1 van 2 Inhoudsopgave Algemeen: Special Heroes Fitkids SO: Afsluiting thema: Gezondheid SO: Bezoek eindgroep aan de Musehof VSO: Gym Bijlage Brief week van de

Nadere informatie

Wanneer zijn teken actief. De periode dat ze voorkomen hangt sterk af van het weer. Van april tot september zijn ze zeker aanwezig.

Wanneer zijn teken actief. De periode dat ze voorkomen hangt sterk af van het weer. Van april tot september zijn ze zeker aanwezig. Teken Teken zijn kleine spinachtige beestjes die vooral in bomen en struiken zitten. Ze variëren in grootte van een halve tot enkele millimeters. Ze worden zelden groter dan een centimeter. Teken zijn

Nadere informatie

De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes

De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes SR13 TEKEN EN TEKENZIEKTEN IN VLAANDEREN 22 september 2016 De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes Sanne Ruyts, Claudia Coipan, Evy Ampoorter, Hein Sprong,

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Lyme Artritis Versie 2016 1. WAT IS LYME ARTRITIS 1.1 Wat is het? Lyme artritis is een van de ziekten die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi

Nadere informatie

Arbocatalogus Tekenbeten en de ziekte van Lyme

Arbocatalogus Tekenbeten en de ziekte van Lyme Arbocatalogus Tekenbeten en de ziekte van Lyme Versie 1 Dit document is gepubliceerd door MP-bundels op het publicatie platform voor uitvoering (PUC). Dit document is een afdruk van de originele versie

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b

Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 49. Bij het beantwoorden

Nadere informatie

10 jaar veiligheidsinformatiebladen biologische agentia

10 jaar veiligheidsinformatiebladen biologische agentia 10 jaar veiligheidsinformatiebladen biologische agentia een instrument dat zich heeft bewezen in de praktijk Jolanda Willems en Hans Francken, Expertise centrum toxische stoffen Hans Bos, Intervet U bent

Nadere informatie

EERSTE HULP BIJ EEN TEKENBEET

EERSTE HULP BIJ EEN TEKENBEET EERSTE HULP BIJ EEN TEKENBEET Heb jij of één van je leden een tekenbeet? Geen paniek. Juist handelen en controle zijn wel aangewezen. Na een tekenbeet word je meestal niet ziek. Maar wanneer de teek drager

Nadere informatie

Help, mijn hond heeft een teek!

Help, mijn hond heeft een teek! Help, mijn hond heeft een teek! In dit artikel Het zal toch geen teek zijn?! Wat is een teek? Waar komen teken voor? In welke periode zijn teken actief? Ziektes De ziekte van Lyme Babesiose Erhlichiose

Nadere informatie

EHBO SETJE. Door

EHBO SETJE. Door EHBO SETJE. Door http://www.scoutatwork.nl EHBO. Eerste Hulp Bij Ongelukken. Aangezien scouting niet alleen bestaat uit het hangen op een bank maar er vaak activiteiten zijn die in de richting komen van

Nadere informatie

Driedaagse excursie Beekbergen - klas 2 Comenius College Unit lijstersingel 2. daagse excursie. Struik,

Driedaagse excursie Beekbergen - klas 2 Comenius College Unit lijstersingel 2. daagse excursie. Struik, daagse excursie Struik, BELANGRIJKE GEGEVENS LEERLING (vooraf in te vullen door ouder(s)/verzorger(s)) Naam leerling Achternaam: Adres: Woonplaats: Telefoonnummer(s): Naam verzekering: Polisnummer: Medische

Nadere informatie

Driedaagse excursie Beekbergen - klas 2 Comenius College Unit lijstersingel 2. daagse excursie. Struik,

Driedaagse excursie Beekbergen - klas 2 Comenius College Unit lijstersingel 2. daagse excursie. Struik, daagse excursie Struik, Beste leerlingen, Op 2 juni vertrekken we met z n allen voor drie dagen naar het kampeerterrein exito in Beekbergen, langs de Veluwe. Het ligt ongeveer 122 km van Capelle aan den

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-617b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52.

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn Arbeid en lymeziekte

Multidisciplinaire richtlijn Arbeid en lymeziekte Multidisciplinaire richtlijn Arbeid en lymeziekte Datum autorisatie: 22 april 2014 Pagina 1 van 17 Colofon RIVM en NVAB, 2014 Uitgave RIVM en NVAB Auteurs Dr. F. (Fedor) Gassner, bioloog onderzoeker infectieziekten

Nadere informatie

(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong

(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong (Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong One Health: Gezonde mensen en gezonde dieren in een gezonde natuur Gezondheid betekent voor mensen is iets anders dan gezondheid

Nadere informatie

Wat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was?

Wat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was? Wat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was? In deze brochure vindt u informatie over vlooien- en tekenbestrijding bij de hond Belangrijke tips voor een goede bescherming binnen- en buitenshuis!

Nadere informatie

Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM

Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM 1 Laat je niet bijten door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM 2 Inhoud 1. Plaagdieren 2. Vector-overdraagbare

Nadere informatie