Informatiebrief tekenbeten en Lyme
|
|
- Annemie Verhoeven
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Informatiebrief tekenbeten en Lyme Teken Wat zijn teken? Teken lijken op kleine platte spinnetjes. Ze komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen. Teken leven van bloed van dieren of soms van mensen. Ze kunnen ongemerkt uren of zelfs dagen op de huid zitten en zich volzuigen met bloed. Meestal zijn tekenbeten onschuldig. Toch is het belangrijk een teek zo snel mogelijk te verwijderen. Teken kunnen namelijk besmet zijn met de bacterie Borrelia burgdorferi en de ziekte van Lyme overdragen. Op welke manier bijten teken mensen? Teken stappen van grassen en struiken over naar dieren en mensen. Zitten ze eenmaal op een gastheer, dan zoeken ze een geschikte plek om zich vast te bijten in de huid. Bij mensen zijn dat vooral de liezen, knieholtes, oksels, bilspleet, randen van uw ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in de nek (vooral bij kinderen). Hoe kunnen teken de ziekte van Lyme overdragen? Een teek heeft vier levensstadia: ei, larve, nimf en volwassen teek. In de laatste drie stadia hebben teken bloed nodig. Ze gaan hiervoor op zoek naar een dier of mens. Als deze gastheer (bijvoorbeeld een klein knaagdier of vogel) besmet is met de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt (Borrelia burgdorferi) kan de teek besmet raken. Na een bloedmaaltijd leeft de teek op de bodem tussen grassen en bladeren. Daar gaat de teek over naar een volgend levensstadium. Een besmette teek houdt de Borrelia-bacterie bij zich. Na enkele maanden gaat de teek op zoek naar de volgende gastheer voor een nieuwe bloedmaaltijd. Tijdens deze bloedmaaltijd kan de gastheer besmet raken. Vooral nimfen en volwassen vrouwtjesteken kunnen de ziekte van Lyme overbrengen. De volwassen vrouwtjesteek legt eieren nadat ze is volgezogen met bloed. Daarna gaat de teek dood. GGD Zeeland - Westwal 37, Postbus 345, 4460 AS Goes - T: (0113) , F: (0113) , I:
2 Hoe is een teek te herkennen? Een teek is erg klein, slechts 1 tot 3 millimeter. Teken zijn makkelijk over het hoofd te zien. Als een teek u heeft gebeten, lijkt het of er een zwart puntje op uw huid zit. Door het opzuigen van bloed zwellen teken na een paar dagen op tot een bruin of grijs bolletje ter grootte van een erwt. Waar komen teken voor? Teken komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen. Ze zitten vooral in hoog gras of tussen dode bladeren, het liefst bij bomen of struiken. Van daaruit stappen ze over op passerende dieren, maar ook op mensen. Teken vallen niet uit bomen. Wanneer komen teken voor? Teken zijn er het hele jaar door. Zodra de temperatuur boven de 7 C komt, kunnen ze actief worden. De meeste mensen worden gebeten in de periode van maart t/m oktober. Tekenbeten Hoe vaak komen tekenbeten voor? Elk jaar worden ruim 1 miljoen mensen door een teek gebeten. Hoeveel teken zijn besmet met de lymebacterie in Nederland? Dat hangt heel erg af van het gebied, de begroeiing, het aantal besmette knaagdieren en de tekendichtheid. In Nederland is gemiddeld één op de vijf teken (20%) besmet met de bacterie die de ziekte van Lyme kan veroorzaken (Borrelia burgdorferi). Hoe kunt u zichzelf beschermen? Teken zitten vooral in hoog schaduwrijk gras en dode bladeren bij bomen en struiken. Controleer daarom op tekenbeten als u zulke plekken heeft bezocht. Kan ik extra maatregelen nemen? Mensen die veel in aanraking komen met teken (zoals boswachters, hoveniers en militairen) wordt aangeraden zichzelf extra te beschermen tegen tekenbeten door de volgende maatregelen te nemen:. 2
3 Blijf zoveel mogelijk op de paden en vermijd dichte begroeiing en struikgewas. Draag dichte schoenen, lange mouwen en een lange broek. Stop broekspijpen in uw sokken. Op lichte kleding zijn teken beter te zien. Draag kleding die is geïmpregneerd met het insectenwerend middel Permetrine of spuit uw kleding in met een insectenwerend middel dat DEET bevat. Smeer de onbedekte huid in met een middel dat DEET bevat. Deze tips bieden geen garantie dat u geen tekenbeet oploopt. Het blijft dan ook belangrijk om lichaam en kleding te controleren op tekenbeten nadat u in het groen bent geweest. Hoe controleer ik op tekenbeten? Bent u op een plaats geweest waar teken voorkomen? Controleer uzelf (en eventueel anderen) op tekenbeten. Een teek heeft voorkeur voor bepaalde plaatsen op het lichaam, zoals liezen, knieholtes, oksels, bilspleet, de randen van uw ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in de nek. Gebruik zo nodig een spiegel en een vergrootglas. Controleer ook uw kleding. U kunt kleding met teken minimaal 30 minuten op 60ºC wassen of de kleding na het wassen in de wasdroger stoppen. Dan gaan teken dood. Wat moet ik doen als ik een tekenbeet heb? Haal een teek zo snel mogelijk weg! Hoe langer de teek in uw huid zit, hoe groter de kans dat hij ziekteverwekkers overdraagt. Gebruik geen alcohol, jodium, olie, zeep of andere middelen vóórdat u de teek verwijdert. Pak de teek met een puntig pincet zo dicht mogelijk op de huid bij de kop vast en trek hem er rustig uit. Als een stukje van de kop achter blijft is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. Ontsmet pas daarna het beetwondje met 70% alcohol of jodium. Gebruikt u een andere tekenverwijderaar? Volg dan de gebruiksaanwijzing. Eventueel kunt u een vergrootglas gebruiken. Schrijf de datum en de plaats op het lichaam waar u gebeten bent op. 3
4 Waar moet ik op letten na een tekenbeet? De ziekte van Lyme kan zich uiten in de volgende klachten: Een verkleuring van de huid op de plek van de tekenbeet, die groter wordt. Deze kan tot 3 maanden na een tekenbeet verschijnen. Koorts en eventueel spier- en gewrichtspijn, in de eerste weken na een tekenbeet. Soms kunnen gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten ontstaan. Dat kan gebeuren als de vroege klachten van de ziekte van Lyme niet behandeld zijn met antibiotica. Maar deze klachten zijn soms ook een eerste uiting van de ziekte. Zowel de vroege als de latere stadia zijn te behandelen met antibiotica, maar in een later stadium kan al wel schade zijn ontstaan door de ontsteking. Daarom is het belangrijk om contact op te nemen met de huisarts met deze klachten. Waarmee kan ik een teek verwijderen? Het is belangrijk dat u een tekenverwijderaar gebruikt waarbij u de kop van de teek goed vast kunt pakken. Dit kan goed met een puntig pincet en of een andere tekenverwijderaar die bij de drogist of apotheek te koop is. Het is vooral belangrijk dat u de teek snel verwijdert. Zit de teek nog maar net in de huid (als hij nog klein en plat is en niet is volgezogen met bloed) en heeft u voorlopig geen tekenverwijderaar voor handen? Dan kunt u hem ook met de nagels uit de huid halen. Beter is het om een tekenverwijderaar mee te nemen als u het groen in gaat en de teek daarmee te verwijderen. In de voorlichtingsfilm over tekenbeten en de ziekte van Lyme, komt ook het verwijderen van tekenbeten aan bod: Wat betekent een klein rood plekje na een tekenbeet op mijn huid? Een klein rood plekje op de plaats van de tekenbeet gelijk in de eerste paar dagen erna is een normale huidirritatie. Wordt dat plekje niet groter en verdwijnt het binnen enkele dagen weer, dan is de kans zeer klein dat het plekje een symptoom is van de ziekte van Lyme. Wordt de plek groter, ga dan naar de huisarts. 4
5 Kunnen teken in het buitenland ook ziekten overbrengen? In het buitenland kunnen teken naast de ziekte van Lyme ook andere ziekten veroorzaken. Kijk voor meer informatie op de website van de LCR (Landelijke Coördinatie Reizigersziekten). Wat moet ik in het buitenland doen na een tekenbeet? Ook in het buitenland is het belangrijk om de teek direct te verwijderen. Zorg dan ook dat u een tekenverwijderaar meeneemt. Noteer vervolgens de volgende gegevens: de datum van de tekenbeet; de plek van de tekenbeet op het lichaam; het land en gebied waar u de tekenbeet hebt opgelopen. ga bij klachten altijd naar een arts, ook in het buitenland. Gaat u naar de huisarts met klachten, meld dan dat u door een teek bent gebeten. De ziekte van Lyme Hoe krijg je de ziekte van Lyme? Teken kunnen de ziekte van Lyme overdragen als ze zelf besmet zijn met de bacterie Borrelia burgdorferi. Als de teek zich vol zuigt met bloed, kunnen deze bacteriën via het speeksel van de teek in de gastheer komen. De teek draagt de bacterie niet meteen over nadat hij zich vastbijt. Hoe eerder de teek wordt verwijderd, hoe kleiner de kans dat de bacterie wordt overgebracht. Als de bacterie wel in uw lichaam komt, kunt u de ziekte van Lyme krijgen. De meeste mensen worden niet ziek na een tekenbeet. De kans dat je de ziekte van Lyme krijgt na een tekenbeet wordt geschat op 2% (2 op de 100 tekenbeten). Voor zover bekend speelt directe besmetting van mens op mens (met uitzondering van verticale transmissie) geen rol van betekenis. Hoewel overdracht via seksueel contact, orgaandonaties of bloedtransfusies in zeer uitzonderlijke gevallen theoretisch mogelijk zou kunnen zijn, is daar geen goed wetenschappelijk bewijs voor. Mensen kunnen ook niet besmet raken door het verwijderen van teken. 5
6 Welke klachten horen bij de ziekte van Lyme? Het ziektebeeld van de ziekte van Lyme is wisselend. Niet iedereen krijgt dezelfde klachten. De ziekte van Lyme kan zich uiten in de volgende klachten: Een verkleuring van de huid op de plek van de tekenbeet, die groter wordt. Deze kan tot drie maanden na een tekenbeet verschijnen. Koorts en eventueel spier- en gewrichtspijn, in de eerste weken na een tekenbeet. Soms kunnen gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten ontstaan. Dat kan gebeuren als de vroege klachten van de ziekte van Lyme niet behandeld zijn met antibiotica. Maar deze klachten zijn soms ook een eerste uiting van de ziekte. Zowel de vroege als de latere stadia zijn te behandelen met antibiotica, maar in een later stadium kan al wel schade zijn ontstaan door de ontsteking. Daarom is het belangrijk om contact op te nemen met de huisarts met deze klachten. Wie loopt extra risico om besmet te raken? Iedereen kan via een tekenbeet besmet raken met de bacterie Borrelia burgdorferi en de ziekte van Lyme krijgen. Mensen die voor hun werk veel in het groen zijn zoals boswachters of hoveniers en militairen, lopen meer risico op tekenbeten. Er zijn arborichtlijnen die aangeven hoe werknemers zich kunnen beschermen tegen tekenbeten. Andere groepen die meer kans hebben op een tekenbeet zijn mensen die veel recreëren in het groen (zoals wandelaars en kampeerders) en kinderen (door buitenspelen). Hoe groot is de kans op besmetting met de ziekte van Lyme na een tekenbeet? Alleen teken die de Borrelia-bacterie bij zich dragen kunnen de ziekte van Lyme overdragen. Gemiddeld zijn één op de vijf teken besmet met de bacterie die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Besmetting leidt niet altijd tot de ziekte van Lyme. Vaak kan het menselijk lichaam de bacterie onschadelijk maken met het eigen afweermechanisme. Elk jaar worden ruim 1 miljoen mensen door een teek gebeten. Ongeveer 2 op de 100 mensen krijgen de ziekte van Lyme na een tekenbeet, zo n mensen per jaar. De aard en de ernst van de klachten bij patiënten met de ziekte van Lyme zijn verschillend. Verreweg de meeste mensen die deze ziekte oplopen, krijgen een kenmerkende ring of vlek bij de plek van de tekenbeet. Jaarlijks krijgen 6
7 daarnaast 1200 tot 1500 mensen gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten door de ziekte van Lyme. Van de patiënten houden naar schatting 1000 tot 2500 mensen per jaar langdurig klachten. De verklaring daarvoor wordt onderzocht in LymeProspect-onderzoek. Wanneer moet ik naar de huisarts? Neem contact op met de huisarts bij de volgende klachten: Een verkleuring van de huid op de plek van de tekenbeet, die langzaam groter wordt. Deze kan tot 3 maanden na een tekenbeet verschijnen. Koorts en eventueel spier- en gewrichtspijn, in de eerste weken na een tekenbeet. Soms kunnen gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten ontstaan. Dat kan gebeuren als de vroege klachten van de ziekte van Lyme niet behandeld worden met antibiotica. Maar deze klachten zijn soms ook een eerste uiting van de ziekte. Zowel de vroege als de latere stadia zijn te behandelen met antibiotica, maar in een later stadium kan al wel schade zijn ontstaan door de ontsteking. Daarom is het belangrijk om contact op te nemen met de huisarts met klachten die passen bij de ziekte van Lyme. Kun je immuun worden voor de ziekte van Lyme? Nee, elke nieuwe tekenbeet vormt een nieuwe kans op besmetting. Bestaat er een vaccin tegen de ziekte van Lyme? Nee, er is momenteel geen vaccin beschikbaar tegen de ziekte van Lyme. Maakt het verschil of de teek veel of weinig bloed heeft gezogen? Een teek die veel bloed heeft gezogen, zit al enige tijd in de huid. Hoe langer een besmette teek in de huid vastzit, hoe groter de kans is dat hij de Borrelia-bacterie overbrengt. Kun je de ziekte van Lyme hebben zonder dat je een rode ring of een teek hebt gezien? Ja. Niet alle mensen die de ziekte van Lyme hebben, hebben eerst een rode ring gezien. En slechts een derde van de mensen met de ziekte van Lyme herinnert zich een tekenbeet. 7
8 Hoe wordt de ziekte van Lyme behandeld? In een vroeg stadium is de ziekte van Lyme goed te behandelen met antibiotica. De huisarts kan dit voorschrijven. Als het vroege stadium van de ziekte van Lyme niet behandeld wordt, kan dit later leiden tot gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten. Deze latere stadia zijn ook te behandelen met antibiotica, maar er kan al wel schade zijn ontstaan door de ontsteking. Krijgt iedereen die besmet wordt met de Borrelia-bacterie de ziekte van Lyme? Nee, dit hoeft niet. Vaak kan het menselijk lichaam de bacterie onschadelijk maken met het eigen afweermechanisme. Tekentesten Heeft het zin om een teek te onderzoeken? Nee. Een negatieve uitslag geeft geen zekerheid dat de teek niet besmet was. Bovendien kan het zo zijn dat er meerdere teken aanwezig waren die niet zijn opgemerkt of onderzocht. Een positieve uitslag geeft ook geen duidelijkheid. Slechts een klein deel van de mensen die gebeten wordt door een besmette teek raakt ge?nfecteerd. Het onderzoeken van vastgebeten teken is voorlopig alleen waardevol in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Zijn er betrouwbare tests voor teken te koop? Er zijn verschillende tekentests te koop bij (online) drogist of apotheek en commerciële laboratoria bieden aan om uw teek te testen. Doel van deze tests is te onderzoeken of de teek besmet is met de Borrelia-bacterie. Een besmette teek leidt echter lang niet altijd tot de ziekte van Lyme. Het testen van teken heeft pas nut als de test ook voorspelt of iemand de ziekte van Lyme zal ontwikkelen. Voor zover bekend zijn er geen tests verkrijgbaar waarvan dit door onafhankelijk onderzoek is bevestigd (klinisch gevalideerd). Nog vragen? Mocht u nog vragen hebben over dit onderwerp, dan kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met de GGD Zeeland, Team Infectieziektebestrijding. Het telefoonnummer is: U kunt ons ook per bereiken: infectieziekten@ggdzeeland.nl. 8
9 Uitgave GGD Zeeland Maart
Een teek? Pak m beet!
Een teek? Pak m beet! Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kán u ziek maken als de teek lang vastgebeten in uw huid zit. Geef de teek dus geen kans. Een
Nadere informatieSchoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem
Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem Voorwoord Kamperen is voor de Beatrixschool al ruim 30 jaar een traditie. Een prachtige traditie vergeleken met de schoolreisjes van deze tijd. Een pretpark is
Nadere informatieProtocol tekenbeet. Adriaan Roland Holstschool Opgesteld: februari 2013
Protocol tekenbeet Adriaan Roland Holstschool Opgesteld: februari 2013 Inhoud Inhoud... 2 Aanleiding... 3 De ziekte van Lyme in Nederland... 4 De teek... 5 Een tekenbeet... 5 Voorkomen van tekenbeten...
Nadere informatieIk heb een tekenbeet In het kort
TEKENBEET Ik heb een tekenbeet In het kort In de natuur geweest? Controleer uzelf en uw kinderen op teken, vooral de oksels, liezen, knieholtes, bilspleet, nek en achter de oren. Verwijder teken zo snel
Nadere informatieInhoudsopgave Algemeen: Special Heroes Fitkids SO: Afsluiting thema: Gezondheid SO: Bezoek eindgroep aan de Musehof VSO: Gym
Nieuwsbrief nummer 13 1 April 2014 Pagina 1 van 2 Inhoudsopgave Algemeen: Special Heroes Fitkids SO: Afsluiting thema: Gezondheid SO: Bezoek eindgroep aan de Musehof VSO: Gym Bijlage Brief week van de
Nadere informatieEen tekenbeet. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Een tekenbeet U bent op de Spoedeisende Hulp (SEH) geweest in verband met een tekenbeet. De arts heeft de teek verwijderd. Noteer de datum in uw agenda en controleer de volgende weken de plaats van de
Nadere informatieTeken en de ziekte van Lyme Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme
Teken en de ziekte van Lyme Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kán u ziek maken als de teek langer dan 24 uur op uw huid zit. Geef
Nadere informatieDe ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose.
Ziekte van Lyme Borreliose, Lyme-borreliose, erythema migrans Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Een andere naam die ook wel eens gebruikt wordt, is borreliose. Hoe krijgt
Nadere informatieInformatieblad. Veilig en gezond werken. Lyme-ziekte. bron: website RIVM
Informatieblad Lyme-ziekte Veilig en gezond werken bron: website RIVM Wat u moet weten van tekenbeten en Lyme- ziekte Iedereen die op de één of andere manier met de natuur in aanraking komt, moet rekening
Nadere informatieUGP-folders. Tekenbeten
UGP-folders Tekenbeten Controleer de huid, na verblijf in de natuur, dagelijks zorgvuldig op de aanwezigheid van teken. Bekijk met extra aandacht de oksels, liezen, bilspleet en knieholten. Verwijder teken
Nadere informatieEen teek? Pak m beet! Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme
Een teek? Pak m beet! Vragen & Antwoorden Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kán u ziek maken als de teek lang op uw huid zit. Geef de teek dus geen kans.
Nadere informatieWat is de ziekte van Lyme?
De ziekte van Lyme Wat is de ziekte van Lyme? De ziekte van Lyme is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. U kunt met deze bacterie besmet raken wanneer u door
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatieEigenlijk is een tekenbeet geen. snuitvormig orgaan vol bloed. Zo
Tekenbeten en. Bron: ARBO Geen echte beet. In OHV nr.77 heeft al eens iets gestaan over Lyme, maar onderstaand stuk is door artsen geschreven en is, met toestemming van de Arbo Management Groep te Utrecht,
Nadere informatieBlijf zoveel mogelijk op de paden en vermijd dichte begroeiing en struikgewas.
EHBO en veiligheid Medicatie Medicatie van deelnemers wordt bewaard bij de deelkampcoördinatoren of bij de EBHO. Op die manier kan het niet kwijt raken en is er toezicht op het innemen hiervan. Dit wordt
Nadere informatie[Blaren & Teken] NUTTIGE INFORMATIE VOOR MEERDAAGSE PROGRAMMA S
[Blaren & Teken] NUTTIGE INFORMATIE VOOR MEERDAAGSE PROGRAMMA S Blaren Over blaren wordt soms wat aanmatigend gedaan. Laat je niets wijsmaken door andere wandelaars die menen dat zij dé oplossing hebben
Nadere informatieBron: Plukartikel Week van de teek Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 11 tot en met 17 april 2016
Plukartikel Week van de teek 2016 Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 11 tot en met 17 april 2016 Themaweek een gezamenlijk krachtig initiatief De Week van de teek in het vroege voorjaar is al een
Nadere informatieSpoedgevallen. Patiënteninformatie. EEN tekenbeet: paniek!
Spoedgevallen Patiënteninformatie EEN tekenbeet: geen reden tot paniek! 1. Wat is een teek? Een teek is klein zwart diertje, niet veel groter dan een speldenkop. Je vindt ze vooral op lage begroeiing
Nadere informatieKorenmail. Oproep ouders voor het documentatiecentrum. We gaan verzamelen. Jaargang 10, nr. 28 april 2010
Jaargang 10, nr. 28 april 2010 PCBS De Korenaar Staringlaan 53 7314 LN Apeldoorn Redactie: Ger Cupido, Jan Kieft, Bert Stappenbeld. E: korenaar@pcboapeldoorn.nl W: www.korenaar.pcboapeldoorn.nl PCBS De
Nadere informatiebosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur
bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in
Nadere informatiespoedgevallen informatiebrochure Een tekenbeet: geen reden tot paniek!
spoedgevallen informatiebrochure Een tekenbeet: geen reden tot paniek! Inhoudstafel 1. Wat is een teek? 4 2. Wat doe je best na een tekenbeet? 5 3. Wat zijn de symptomen van de ziekte van Lyme? 5 4. Hoe
Nadere informatieQuiz over tekenbeten. 1. Tot welke dierensoort behoort de Teek? A. Spinachtigen B. Insecten C. Krabben
Quiz over tekenbeten 1. Tot welke dierensoort behoort de Teek? A. Spinachtigen B. Insecten C. Krabben 2. Waar leven de teken? A. Op de stenen B. In gras en in bosjes C. Hoog in de bomen 3. Wat doet de
Nadere informatieCONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT.
CONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT. Heb je genoten van de natuur (bos, park,...)? Fijn! Genieten van de natuur is gezond. Maar wees niet gek! Doe de tekencheck! Van een tekenbeet
Nadere informatieTeken: pak ze voor ze jou pakken!
Teken: pak ze voor ze jou pakken! Lesmateriaal voor het VMBO groen Basis Beroepsgericht een kennismaking met de teek en de ziekte van Lyme Dit lesmateriaal is tot stand gekomen met een WURKS subsidie van
Nadere informatieInsectensteken en tekenbeten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Insectensteken en tekenbeten Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Insectensteken 3 Klachten en symptomen 3 Wanneer arts raadplegen 4 Voorkomen van
Nadere informatieInhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht
Inhoud 1.Teken en de ziekte van Lyme 2.Ervaringen en onderzoek in de sector 3.Relatie met het werk 4.Preventie Preventie van tekenbeten en de ziekte van Lyme tijdens het werk in de Bos - en Natuursector
Nadere informatieWerkstuk Biologie De lymneziekte en teken
Werkstuk Biologie De lymneziekte en teken Werkstuk door een scholier 1833 woorden 14 mei 2003 6,3 12 keer beoordeeld Vak Biologie De Lymeziekte Wat is een teek? Teken zijn kleine, geleedpotige (spinachtige)
Nadere informatie25 mei 2018 Van de directeur
OJS de Zevensprong*Ellertsveld 15*8302 JD*Emmeloord*0527-788688*ojsdezevensprong@aves.nl Jaargang 5, nummer 11 25 mei 2018 Van de directeur Met nu nog 8 weken te gaan tot de zomervakantie zijn wij al druk
Nadere informatiePlukartikel Week van de teek Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 3 tot en met 7 april Themaweek een gezamenlijk krachtig initiatief
Plukartikel Week van de teek 2017 Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 3 tot en met 7 april 2017 Bron: Themaweek een gezamenlijk krachtig initiatief Van 3 tot en met 7 april treden 20 organisaties tijdens
Nadere informatieDe teek. Weetje! vrouwtje. mannetje. eitjes. Bijna mensen worden jaarlijks besmet met de borrelia (Lyme) bacterie
Ziekte van Lyme Ziektes die overgebracht worden door een teek, waarvan de ziekte van Lyme de bekendste is, komen steeds vaker voor in Nederland. Alleen al in Nederland worden jaarlijks ruim 1 miljoen mensen
Nadere informatieZorg bij insectensteken en tekenbeten
Zorg bij insectensteken en tekenbeten Inhoud Insectensteken 3 Klachten en symptomen 3 Wanneer moet je een arts raadplegen 4 Voorkomen van insectenbeten 4 Wat kun je er zelf aan doen 5 Geneesmiddelen 5
Nadere informatieVolgende medewerker willen we graag aan u voorstellen. Ze is zeker niet nieuw voor ons, maar wel voor sommige ouders.
Voorstelling nieuwe medewerkers Volgende medewerker willen we graag aan u voorstellen. Ze is zeker niet nieuw voor ons, maar wel voor sommige ouders. Bij de Wipneusjes: Dorien ter vervanging van Monique
Nadere informatieJaargang 19 nummer april 2013
TWEEWEKELIJKS INFOBULLETIN Jaargang 19 nummer 16 23 april 2013 Mededeling MR Omdat wij het belangrijk vinden dat meerdere ouders vertegenwoordigd zijn bij de MR, om mee te denken over het wel en wee De
Nadere informatieProtocol ziekte van Lyme
Versie 29 maart 2005 Concernstaf HRM Backoffice Hans Groen Aanleiding 3 De Teek 4 Verschijnselen van de ziekte 5 Behandeling van een tekenbeet 6 Preventieve maatregelen 7 Immunisatie 9 Tot slot 10 Voorbeelden
Nadere informatieLaat je niet beetnemen
Lesbrief bij de website Laat je niet beetnemen Mei 2010 M. Visser van Dam / A.C. Wieringa NVLP RIVM Juliana van Stolbergschool Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Informatie over de website 3. Werken met de
Nadere informatieDermatologie. Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme
Dermatologie Lyme-borreliose / Ziekte van Lyme 1 Wat is Lyme-borreliose? Lyme-borreliose is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt op de mens
Nadere informatieContentkalender Facebook campagne tekenbeten.be
Contentkalender Facebook campagne tekenbeten.be Volg ons op www.facebook.com/tekenbeten : controleer, verwijder en volg op Belang campagne Plan je een bezoek aan de natuur? Fijn! Genieten van de natuur
Nadere informatieTeken: pak ze voor ze jou pakken!
Teken: pak ze voor ze jou pakken! Lesmateriaal voor het VMBO groen Kader Beroepsgericht een kennismaking met de teek en de ziekte van Lyme Dit lesmateriaal is tot stand gekomen met een WURKS subsidie van
Nadere informatieTeek-it-easy Een spel over... teken!
Teek-it-easy Een spel over... teken! Deelnemers Spel Begeleiding Aantal Leeftijd Doelgroep Spelsoort Duur Aantal 10 of meer 10-12 jaar JRK-groep Binnen rustig 45 min. à 1u30 1 à 2 13-15 jaar Scholen Varia
Nadere informatieProtocol ziekte van Lyme
Middelen Mens en Organisatie Protocol ziekte van Lyme Hans Groen Korte Ouderkerkerdijk 7 Amsterdam Postbus 94370 1090 GJ Amsterdam T 0900 93 94 (lokaal tarief) F 020 608 39 00 KvK 41216593 www.waternet.nl
Nadere informatiePlukartikel Week van de teek 2018
Plukartikel Week van de teek 2018 Bron: Stigas en RIVM Een teek? Pak m beet! Week van de teek: 16 tot en met 22 april 2018 Themaweek Week van de Teek een gezamenlijk krachtig initiatief Van 16 tot en met
Nadere informatieWeek van de teek 2012
KNJV, afdeling Faunazaken Week van de teek 2012 Het is nu echt voorjaar. Bomen, struiken en planten beginnen te ontluiken, kikkers leggen kikkendril, hazen zijn volop aan het rammelen. Het mooie voorjaar
Nadere informatieC.B.S. De Oanrin Piterpôlle EM Twijzel Tel: Website: oanrin.noventa.nl
C.B.S. De Oanrin Piterpôlle 29 9286 EM Twijzel Tel: 0511 54 10 46 Email: oanrin@noventa.nl Website: oanrin.noventa.nl Beste ouders/verzorgers, De maand mei staat alweer voor de deur en begint voor ons
Nadere informatieTalismanbulletin 23 april 2014
Talismanbulletin 23 april 2014 Beste ouders en verzorgers, Belangrijke data: Woensdag 23 april Zingen op het plein door groep 1, 2, 3 en 4 12.15 uur Vrijdag 25 april Afsluiting Cultuurmaand presentatie
Nadere informatiebètavakken, VMBO Economie, VMBO Groen, VMBO Techniek, VMBO Zorg, zaakvakken. VO
TekenQuiz Vakgebied: Leerniveau: bètavakken, VMO conomie, VMO Groen, VMO Techniek, VMO Zorg, zaakvakken. VO antal items: 15 Max. aantal punten: 44 ls je de bronnen uit het artikel op Onderwijsvanmorgen.nl
Nadere informatieTeek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence)
Een tekenbeet Teek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence) Tekenbeet Ziekte van Lyme Mensen die zich veel in de natuur bevinden hebben er vast al eens last van gehad: een teek. Een klein
Nadere informatieZomerkamp 2017 Port Zélande
Zomerkamp 2017 Port Zélande 4, 5, en 6 juli 2017 Pontes praktijkonderwijs Wanneer gaan we! Dinsdag 4 juli gaan we op kamp naar Port Zélande. We kamperen dan op de camping van Port Zélande. Donderdag 6
Nadere informatieNieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK
Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Naar aanleiding van de internationale week van de teek (30 maart tot en met 6 april) is het interessant om de gevaren van teken op landbouwgebied even
Nadere informatieInsectensteken. Mogelijke ziektes en maatregelen
Insectensteken Mogelijke ziektes en maatregelen Algemene maatregelen Sommige insecten steken alleen van zonsondergang tot zonsopgang (zoals malariamuggen en zandvliegjes), maar andere insecten (zoals de
Nadere informatieMirjam de Groot STIGAS 2018
Hoe pak ik dat aan? Voorkom contact tussen de werkenden in het groen en de teek Mirjam de Groot STIGAS 2018 Mcg.de.groot@stigas.nl Foto M. Montizaan Inhoud Onderzoek teken, tekenbeten en de ziekte van
Nadere informatieEHBO SETJE. Door
EHBO SETJE. Door http://www.scoutatwork.nl EHBO. Eerste Hulp Bij Ongelukken. Aangezien scouting niet alleen bestaat uit het hangen op een bank maar er vaak activiteiten zijn die in de richting komen van
Nadere informatieBiologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding
Biologische agentia bij waterschappen Algemene inleiding Afbakening van de Toolboxmeeting Definities (toolbox, onderwerp)..... Doel / doelgroep......... Afbakening........... Tijdsduur en frequentie......
Nadere informatieLaat je niet beetnemen
Lesbrief bij de website Laat je niet beetnemen April 2007 M. Visser van Dam / A.C. Wieringa NVLP RIVM Juliana van Stolbergschool Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Informatie over de website 3. Werken met de
Nadere informatieOuderbulletin. 3 juni 2016 nummer 18
Ouderbulletin 3 juni 2016 nummer 18 De contouren van de nieuwe fietsenstalling worden steeds duidelijker. Gisteren werd de laatste hand aan het hekwerk gelegd. Het betekent dat de kinderen volgens afspraak
Nadere informatieTIJDSTIP DOELGROEP TOPIC POST VOORBEELD AFBEELDING
Contentkalender Facebook campagne tekenbeten.be Volg ons op www.facebook.com/tekenbeten - Facebook TIJDSTIP DOELGROEP TOPIC POST VOORBEELD AFBEELDING 14/04/2018 18/04/2018 : controleer, verwijder en volg
Nadere informatieSpreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme
Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme Spreekbeurt door een scholier 2614 woorden 19 maart 2006 6,8 116 keer beoordeeld Vak Nederlands De geschiedenis van de ziekte Veel mensen denken dat de ziekte van
Nadere informatieLESPAKKET TEKENPREVENTIE SCHOOLKAMP
LESPAKKET TEKENPREVENTIE SCHOOLKAMP Inleiding Dit lespakket is ontwikkeld om aandacht te vragen voor tekenpreventie tijdens schoolkampen. In 2006 en 2013 deed onderzoek naar kennis over teken en Lyme op
Nadere informatiebosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur
bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in
Nadere informatieTeken. September 2015. Inhoud
Teken September 2015 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Wat is een teek?... 3 3 Hoe ziet een teek eruit?... 3 4 Waar komen teken voor?... 4 5 Hoe komt een teek bij de mens?... 4 6 Hoe voorkom je een tekenbeet?...
Nadere informatie8.30-8.45 uur : warming up/dans 8.30-9.00 uur: ontbijt in de klas 8.45 uur: ontbijt in de klas 9.00-9.15 uur: warming-up/dans
Nieuwsbrief 18 april 2014 Nieuwe naam voor de nieuwsbrief Inmiddels zijn alle stemmen geteld en kunnen we bekend maken welke nieuwe naam de nieuwsbrief zal krijgen. Er waren 3 namen waaruit de kinderen
Nadere informatieTeken zijn klein Gassneradvies.nl. Ziekte van Lyme (kans ~ 3%) Vaak 1e signaal: Erythema migrans (~75%)
Preventie van - en omgaan met tekenbeten en de ziekte van Lyme 7 November 2015 Studiedag Oranje Kruis EHBO instructeurs Fedor Gassner Gassner Biologisch Risico Advies www.gassneradvies.nl fedorgassner@gmail.com
Nadere informatieHet Scalibor teken-abc
Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook tegen zandvliegen en de hartwormmug (Culex pp) Het Scalibor teken-abc Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige
Nadere informatieSteeds meer warme dagen
Warme dagen Steeds meer warme dagen Verandering van klimaat: Toename aantal warme dagen (>25 C) Meer, langere en intensere hittegolven Gezondheidsrisico s Wie is extra kwetsbaar? Kwetsbare doelgroepen
Nadere informatieToelichting bij de posterserie Gevaren in de Nederlandse natuur. Verkorte werkinstructie
Toelichting bij de posterserie Gevaren in de Nederlandse natuur Verkorte werkinstructie Gebruik deze posters tijdens voorlichtingsmomenten en licht ze mondeling toe met behulp van de informatie in dit
Nadere informatieVrijdag 10 april 2015 week 15
Vrijdag 10 april 2015 week 15 AGENDA Di 14 april groep 1/2A en B naar de boerderij Do 16 april groep 7 theorie examen verkeer Zo 19 april Kidsrun Di 21 april groep 1/2C naar de boerderij Vr 24 april Koningsspelen
Nadere informatieWaarom ik voor teken moet oppassen. Teken komen overal ter wereld voor
Waarom ik voor teken moet oppassen Teken komen overal ter wereld voor 1 Teken behoren tot de familie van de spinachtigen en voeden zich met bloed. Om hun honger te stillen, kruipen ze bijvoorbeeld op muizen,
Nadere informatieDeze school is onderdeel van Stichting Nobego
Nieuwsbrief 10 Maandag 8 april Schooljaar 2012-2013 n deze nieuwsbrief Informatieavond m.b.t. fusie(s) Schoolkrant redactie Koningsspelen Activiteiten Cios/SMWO en gemeente Goes Succes met VALj Mixen bij
Nadere informatie20 april 2017 Belangrijke data. 2 Afronding van het overblijfgeld (herinnering voor na de meivakantie)
20 april 2017 Belangrijke data 22 april t/m 7 mei: vakantie 8 mei : Hoofdluiscontroleweek mei: Commissie laatste schooldag 11 mei: MR vergadering 17 mei: Oversteekexamen groepen 5 19 mei: Spelletjesochtend
Nadere informatiePRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN. www.licg.nl over houden van huisdieren
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN over houden van huisdieren Teken zijn kleine, spinachtige parasieten
Nadere informatieWanneer zijn teken actief. De periode dat ze voorkomen hangt sterk af van het weer. Van april tot september zijn ze zeker aanwezig.
Teken Teken zijn kleine spinachtige beestjes die vooral in bomen en struiken zitten. Ze variëren in grootte van een halve tot enkele millimeters. Ze worden zelden groter dan een centimeter. Teken zijn
Nadere informatieStilleestoets Hoe gevaarlijk is een tekenbeet?
Stilleestoets Hoe gevaarlijk is een tekenbeet? De stilleestoets bestaat uit het lezen van een tekst en het maken van een opdracht. Leerlingen mogen niet van tevoren ingelicht worden over deze opdracht,
Nadere informatieSamenvatting. Een complex beeld
Samenvatting Een complex beeld Vroeg herkende lymeziekte na een tekenbeet is goed te behandelen met antibiotica. Het beeld wordt echter complexer als de symptomen minder duidelijk zijn of als de patiënt
Nadere informatieDermatologie casus van de maand maart 2010
Dermatologie casus van de maand maart 2010 ================================================================= Extra informatie: inmiddels is middels microscopie leishmaniasis bevestigd! Leishmaniasis
Nadere informatieHelp, mijn hond heeft een teek!
Help, mijn hond heeft een teek! In dit artikel Het zal toch geen teek zijn?! Wat is een teek? Waar komen teken voor? In welke periode zijn teken actief? Ziektes De ziekte van Lyme Babesiose Erhlichiose
Nadere informatieInformatiebrief Hand-, voet- en mondziekte
Informatiebrief Hand-, voet- en mondziekte Wat is hand-, voet- en mondziekte? Hand-, voet- en mondziekte is een besmettelijke ziekte. Mensen krijgen het door een virus. De ziekte is meestal niet ernstig
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-617b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52.
Nadere informatiePRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës)
PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Rabiës oftewel hondsdolheid is één van de bekendste zoönosen
Nadere informatieMonitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren.
Monitoring Vectoren Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Het Centrum Monitoring Vectoren (CMV) voert sinds 2010 in heel Nederland
Nadere informatieInleiding AGENDA. inloop directeur uur teamkamer. 26 mei 2016 nummer 17. Geachte ouder(s),
26 mei 2016 nummer 17 Inleiding Geachte ouder(s), Het project 'Water' is begonnen! Meneer Ton is drijfnat het project in gegaan, nadat hij opende met zijn waterpistool. De kinderen zijn daarna met onderzoeksvragen
Nadere informatieInformatie over tekenbeet en de ziekte van Lyme
Ziekte van lyme In het kort De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi (Bb), co-infecties varianten (link) en mutaties door facytose (= een bacterie wordt opgegeten door
Nadere informatieKERNNIEUWS mei Gedicht:
KERNNIEUWS mei 2019 E mail van de school: Website: cbsdekern@vcomog.nl www.cbsdekern.nl Gedicht: Vier de vrijheid alle dagen, ieder uur en elk moment, niet alleen voor wie het goed gaat, ook wie is teleurgesteld
Nadere informatieSamenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte
Samenvatting multidisciplinaire richtlijn arbeid en lymeziekte Doel van de richtlijn De richtlijn richt zich op de preventie en gewenste aanpak van lymeziekte bij werkenden en geldt als aanvulling op de
Nadere informatie12 mei 2014 Nummer 3 2014 Leidse Bond voor speeltuinen. Nieuwsbrief
12 mei 2014 Nummer 3 2014 Nieuwsbrief Woensdag 21 mei is de ALV van de Beste speeltuinvrienden, Het was een drukke maand vol met hoogtepunten. Alle hoogtepunten komen aanbod in deze nieuwsbrief. Onderwerpen
Nadere informatieArbocatalogus Tekenbeten en de ziekte van Lyme
Arbocatalogus Tekenbeten en de ziekte van Lyme Versie 1 Dit document is gepubliceerd door MP-bundels op het publicatie platform voor uitvoering (PUC). Dit document is een afdruk van de originele versie
Nadere informatieBijlage 17 Stilleestoets Hoe gevaarlijk is een tekenbeet?
Bijlage 17 Stilleestoets Hoe gevaarlijk is een tekenbeet? De stilleestoets bestaat uit het lezen van een tekst en het maken van een opdracht. Leerlingen mogen niet van tevoren ingelicht worden over deze
Nadere informatiel s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH ZOÖNOSEN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e www.licg.nl over houden van huisdieren
PRAKTISCH ZOÖNOSEN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Zoönosen: ziekten bij dieren die overgedragen kunnen worden op mensen
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b
Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 800045-2-739b Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 49. Bij het beantwoorden
Nadere informatieNIEUWSBRIEF 40. Zeer weinig Belgen houden zich aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente en fruit.
NIEUWSBRIEF 40 Op 19 maart 2018 brachten we een boeiend en leerzaam uitwisselingsbezoek aan de seniorenraad van Oostende. Voor meer toelichting en foto s van het bezoek ga naar onze website www.seniorenraad-oudenaarde.be
Nadere informatieAls u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken?
Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken? Vlooien - en tekenb esmettingen kunnen effectief w orden aangepakt. Vlooien Alleen van het woord al krijgt u misschien direct jeuk. Maar hoe zou
Nadere informatieWEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS
WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS Gezondheidsinformatie voor de Hadj en Umrah www.vggm.nl WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS GEZONDHEIDSINFORMATIE VOOR DE HADJ EN UMRAH Tijdens de jaarlijkse bedevaart reizen
Nadere informatieAntwoord Vraag ABC Vraagnr Nee. Waarop moet u letten bij het verwijderen van een
Antwoord Vraag ABC Vraagnr Nee Waarop moet u letten bij het verwijderen van een 1 Als de teek pas net op de huid zit, heeft hij nog geen speeksel kunnen spuiten in de bijtwond. achtergebleven angel? Niet
Nadere informatieVossen en Lyme. Invloed van de vos op de verspreiding van teken
Vossen en Lyme Invloed van de vos op de verspreiding van teken Tim Hofmeester Dierecoloog, Wageningen Universiteit Vaak wordt gesteld dat vossen een belangrijke rol zouden spelen bij de verspreiding van
Nadere informatiegegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1]
Gepubliceerd op sciensano.be (https://www.sciensano.be) Home > Surveillance van tekenbeten in België: gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld
Nadere informatieEen tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen.
Een tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen. Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige beestjes die zich vanuit de struiken op uw
Nadere informatieScalibor Protectorband. De doodsteek voor teken. Het Scalibor teken-abc
Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook tegen zandvliegen en de hartwormmug (Culex pp) Het Scalibor teken-abc Met bloed volgezogen teek. Waarom zijn teken gevaarlijk? Teken zuigen
Nadere informatieLees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken.
Ziek van de natuur Lees eerst informatie 1 tot en met 4 en beantwoord dan vraag 36 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. Informatie 1 Malaria 1.1 De levensloop
Nadere informatieVlooien. levenscyclus van de vlo
Vlooien Vlooien zijn de meest voorkomende parasieten bij hond en kat. Ze komen gedurende het hele jaar voor. Ze voeden zich met het bloed van hun gastheer en veroorzaken huidirritatie door injectie van
Nadere informatieTeek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011
Teken en de ziekte van Lyme Teek some time for De ecologie van de ziekte van Lyme De ziekte van Lyme in Nederland Algemeen publiek Groensector Preventie Fedor Gassner Stichting voor duurzame ontwikkeling
Nadere informatieMika Jansen is gestart in groep 1-2. Welkom en heel veel plezier, Mika!
t Bruggetje Basisschool St. Martinus Groenstraat 1 5551 AV Dommelen tel. 040 2017970 www.martinusdommelen.nl Informatiebulletin voor ouders Jaargang 2013-2014 nr. 16 17 april 2014 Nieuws uit de groepen
Nadere informatieTekst lezen en moeilijke woorden
Tekst lezen en moeilijke woorden 1. Lees de tekst met het stappenplan. Zet tijdens het lezen een lijn onder de woorden die jij moeilijk vindt. 2. Lees de uitleg. In een tekst staan soms dingen die je niet
Nadere informatie