Onderzoek naar de relatie tussen immature teken en knaagdieren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderzoek naar de relatie tussen immature teken en knaagdieren"

Transcriptie

1 Studiedag 17 maart 2011 Starters in het bosonderzoek Onderzoek naar de relatie tussen immature teken en knaagdieren Wesley Tack Maxime Madder Kris Verheyen Verscheidenheid aan soorten Wereldwijd: 850 à 900 tekensoorten Europa: - Argas persicus, A. reflexus, A. vespertilionis - Dermacentor reticulatus, D. marginatus - Haemaphysalis concinna, H. inermis, H. punctata - Hyalomma marginatum - Rhipicephalus sanguineus, R. bursa, R. turanicus - Ornithodoros erraticus - Ixodes ricinus, I. hexagonus, I. trianguliceps, I. caledonicus, I. canisuga, I. ventalloi, I. arboricola, I. lividus, I. vespertilionis, I. pari (frontalis), I. acuminatus, I. apronophorus, I. unicavatus, I. rotschildi, I. uriae

2 I. ricinus: de schapenteek Voorkomen: - Europa en Noord-Afrika - Habitat: Vooral in bossen, maar ook in parken, tuinen, heide - Afhankelijk van temperatuur en relatieve vochtigheid Activiteit: - maart-november Levensstadia: - Larve: mm - Nimf: mm - Adult : mm - Adult : mm I. ricinus: de schapenteek Levenscyclus: - Elk levensstadium heeft een bloedmaal nodig - Weinig mobiel, beklimmen vegetatie ( questen ) - Larven: vnl kleine knaagdieren (bosmuis en rosse woelmuis)

3 I. ricinus: vector voor tal van zoönosen Zoönose: infectieziekte van dier op mens overgedragen Kleine knaagdieren: reservoir van # pathogenen - Borrelia burgdorferi sensu lato ( Lyme borreliosis) - Anaplasma phagocytophilum ( HGA) - Francisella tularensis ( Tularemie) - Babesia microti/eu1 ( Babesiosis) - Tick-Borne Encephalitis (TBE) virus ( Tekenencefalitis) Geïnfecteerde larven - Behouden infectie doorheen levenscyclus - Kunnen mensen infecteren Incidentie van Lyme Aantal gevallen van Lyme in België Source: Scientific Institute of Public Health

4 Incidentie van Lyme LB incidence/district > 20 Source: Scientific Institute of Public Health Incidentie van Lyme Gerelateerd aan bosbedekking - Limburg: - Antwerpen: - Vl. Brabant: - Oost-Vlaand.: - West-Vlaand.: ha ha ha ha ha

5 Impact van mastjaren Bosomvorming in de Kempen - Homogene dennenbestanden gemengd loofbos (eik) - Eiken: produceren niet elk jaar even veel zaad Impact van mastjaar op het bosecosysteem - reeën - knaagdieren Worden aangetrokken door eikenbestanden Input van adulte teken en eitjes Volgende zomer: meer larven Grotere overleving tijdens de winter Volgende zomer: piekdensiteiten Reservoir voor B. burgdorferi: Lyme Meer geïnfecteerde nimfen??? Experiment: proefopzet Studiegebied - Averbode Bos & Heide, en Provinciaal Domein Hertberg - 12 bosbestanden: 6 Quercus robur: 3 controle en 3 experimentele sites 6 Pinus nigra: 3 controle en 3 experimentele sites 2008: slecht mastjaar - Experimentele sites: kg eikels/site 2009: uitstekend mastjaar - Eikeltoediening werd niet herhaald

6 Experiment: proefopzet Bemonstering teken : maart-oktober - Mbv flanellen sleepdoek Bemonstering knaagdieren - September : vóór eikeltoediening 2009: na eikeltoediening 2010: na mastjaar - Capture-mark-recapture techniek 7x7 live traps/site 4 opeenvolgende nachten 2 à 3 controles/nacht Experiment: resultaten Resultaten: - Knaagdieren: 1313 individuen, 89% van totale vangst 51% rosse woelmuis, 38% bosmuis

7 Experiment: resultaten Resultaten: - Na eikeltoediening: toename knaagdieren in experimentele sites - Na mastjaar: toename in alle bestanden mean rodent abundance in year t control oak experiment oak control pine experiment pine Experiment: resultaten Resultaten: - Significant lineair verband tussen nimfen (t) en knaagdieren (t-1) mean number of nymphs in year t R² = rodent abundance in year t-1

8 Experiment: conclusies Conclusies: - Bosmuis en rosse woelmuis: meest abundante soorten - Mastjaar (t) meer knaagdieren (t+1) - Meer knaagdieren (t+1) meer nimfen (t+2) - Knaagdieren: sleutelgastheren voor larven mastjaar, dus meer nimfen in Belangrijk voor sensibilisatie: risico voor Lyme voorspellen Studiedag 17 maart 2011 Starters in het bosonderzoek VRAGEN? Wesley Tack: wesley.tack@ugent.be

Ecologie van teken en Lyme en opties tot risicobeperking voor de (bos-)beheerder

Ecologie van teken en Lyme en opties tot risicobeperking voor de (bos-)beheerder Teken en Tekenziekten in Limburg 27 april 2017 Ecologie van teken en Lyme en opties tot risicobeperking voor de (bos-)beheerder Kris Verheyen Sanne Ruyts Wesley Tack Overzicht presentatie Ecologie van

Nadere informatie

Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme

Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme SR6 Starters in het natuur- en bosonderzoek 28 maart 2014 Het effect van bosomvorming op het voorkomen van de ziekte van Lyme Sanne Ruyts Achtergrond Tekenstudie 1.0 Doctoraat Wesley Tack: Impact van bosomvorming

Nadere informatie

Teken-encefalitis: Een teken aan de wand?

Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? Marieta Braks Medisch Entomologe, Ph.D. Centrum voor Zoőnosen en Omgevingsmicrobiologie/ RIVM Teken-encefalitis: Een teken aan de wand? 29 november 2013 Disclosure

Nadere informatie

De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes

De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes SR13 TEKEN EN TEKENZIEKTEN IN VLAANDEREN 22 september 2016 De relatie tussen teken, Borrelia burgdorferi sl genotypes, biodiversiteit en bostypes Sanne Ruyts, Claudia Coipan, Evy Ampoorter, Hein Sprong,

Nadere informatie

Vossen en Lyme. Invloed van de vos op de verspreiding van teken

Vossen en Lyme. Invloed van de vos op de verspreiding van teken Vossen en Lyme Invloed van de vos op de verspreiding van teken Tim Hofmeester Dierecoloog, Wageningen Universiteit Vaak wordt gesteld dat vossen een belangrijke rol zouden spelen bij de verspreiding van

Nadere informatie

gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1]

gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1] Gepubliceerd op sciensano.be (https://www.sciensano.be) Home > Surveillance van tekenbeten in België: gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld

Nadere informatie

Teek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011

Teek some time for. De teek - Verspreiding. De teek - Stamboom. Teken en de ziekte van Lyme. De schapenteek Ixodes ricinus 06/06/2011 Teken en de ziekte van Lyme Teek some time for De ecologie van de ziekte van Lyme De ziekte van Lyme in Nederland Algemeen publiek Groensector Preventie Fedor Gassner Stichting voor duurzame ontwikkeling

Nadere informatie

Werken in het groen (z)onder tekenbeten

Werken in het groen (z)onder tekenbeten Werken in het groen (z)onder tekenbeten 16 april 2019 Werkschuurbijeenkomst De Waterlely, Natuurpark Lelystad Fedor Gassner Gassner Biologisch Risico Advies www.gassneradvies.nl fedorgassner@gmail.com

Nadere informatie

O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N

O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N EPIDEMIOLOGIE V AN IN FECTIEZIEKTEN O N D E R Z O E K N A A R Z I E K T E K I E M E N I N T E K E N Tekeninzameling april-oktober 2017 1 W IE WE Z I J N SCIENSANO telt meer dan 700 medewerkers die zich

Nadere informatie

HET TICKBUSTERS SURVEY

HET TICKBUSTERS SURVEY HET TICKBUSTERS SURVEY Jesse Lenssen, Michiel Wijnveld, Annemarie Conijn, Abbey Luijten en Frans Jongejan Utrecht Centrum voor Teken-gebonden Ziekten (UCTD) Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht,

Nadere informatie

Verslag PWN Lymebijeenkomst donderdag 9 november 2017 in De Hoep, Castricum

Verslag PWN Lymebijeenkomst donderdag 9 november 2017 in De Hoep, Castricum Vervolg verslag Blad 1 Verslag PWN Lymebijeenkomst donderdag 9 november 2017 in De Hoep, Castricum Aanwezig; PWN Jolanda ten Cate Secretariaatsmedewerker Vrijwilligers PWN Paul Duynstee KAMS coördinator

Nadere informatie

Teek I: Teken in de bebouwde kom?

Teek I: Teken in de bebouwde kom? Teek I: Teken in de bebouwde kom? Zoönosen seminar, Utrecht Wineke Pronk (Verpleegkundige, GGDrU) Ans van Lier (Arts M&G, GGDrU) Diederik Brandwagt (Arts IZB, GGDrU) Fedor Gassner (Gassner Biologisch Risico

Nadere informatie

Teken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007

Teken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007 Teken, de ziekte van Lyme en de invloed van klimaatverandering Lesmodule Wageningen Universiteit, juni 2007 Annemieke Brinkerink Annelies Davis I - Teken en de ziekte van Lyme Elk jaar lopen 17.000 Nederlanders

Nadere informatie

Natuurstudieartikels

Natuurstudieartikels Natuurstudieartikels Over teken, gastheren en het verdunningseffect : hoe bosomvorming het risico op de ziekte van Lyme kan veranderen Sanne C. Ruyts 1, Evy Ampoorter 1, Elena C. Coipan 2, Lander Baeten

Nadere informatie

Centrum Monitoring Vectoren (CMV, NRC, NVWA) : Muggen, Knutten en Teken. 22 oktober 2014. Arjan Stroo

Centrum Monitoring Vectoren (CMV, NRC, NVWA) : Muggen, Knutten en Teken. 22 oktober 2014. Arjan Stroo Centrum Monitoring Vectoren (CMV, NRC, NVWA) : Muggen, Knutten en Teken 22 oktober 2014 Arjan Stroo 2 Afdeling Nationaal Referentie Centrum (NRC) Afdelingshoofd Mariëtte Edema Team Diagnostische methoden

Nadere informatie

Tips voor (bos)beheerders om tekenbeten te voorkomen. Kris Verheyen Sanne Ruyts

Tips voor (bos)beheerders om tekenbeten te voorkomen. Kris Verheyen Sanne Ruyts Tips voor (bos)beheerders om tekenbeten te voorkomen Kris Verheyen Sanne Ruyts Probleemstelling In onze regio worden de hoogste teken-dichtheden aangetroffen in bossen o.w.v. gunstige microklimaat en hoge

Nadere informatie

Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM

Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM Laat je niet steken door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM 1 Laat je niet bijten door muggen of teken: Marieta Braks, Medisch Entomoloog RIVM 2 Inhoud 1. Plaagdieren 2. Vector-overdraagbare

Nadere informatie

(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong

(Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong (Hoe) krijgen we met een One Health-aanpak Lyme-ziekte onder de knie? Hein Sprong One Health: Gezonde mensen en gezonde dieren in een gezonde natuur Gezondheid betekent voor mensen is iets anders dan gezondheid

Nadere informatie

Teken zijn klein Gassneradvies.nl. Ziekte van Lyme (kans ~ 3%) Vaak 1e signaal: Erythema migrans (~75%)

Teken zijn klein Gassneradvies.nl. Ziekte van Lyme (kans ~ 3%) Vaak 1e signaal: Erythema migrans (~75%) Preventie van - en omgaan met tekenbeten en de ziekte van Lyme 7 November 2015 Studiedag Oranje Kruis EHBO instructeurs Fedor Gassner Gassner Biologisch Risico Advies www.gassneradvies.nl fedorgassner@gmail.com

Nadere informatie

PRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN. www.licg.nl over houden van huisdieren

PRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN. www.licg.nl over houden van huisdieren l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH TEKEN EN DOOR TEKEN OVERGEDRAGEN ZIEKTEN over houden van huisdieren Teken zijn kleine, spinachtige parasieten

Nadere informatie

Reizen door Europa, ongevaarlijk?

Reizen door Europa, ongevaarlijk? Reizen door Europa, ongevaarlijk? Dr Perry JJ van Genderen, internist Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten 25 november 2016 Epidemiological triad PATHOGEN VECTOR HOST ENVIRONMENT Mug Zandvlieg

Nadere informatie

Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken?

Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken? Als u een hond was, hoe zou u vlooien en teken aanpakken? Vlooien - en tekenb esmettingen kunnen effectief w orden aangepakt. Vlooien Alleen van het woord al krijgt u misschien direct jeuk. Maar hoe zou

Nadere informatie

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l

Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l. - 217 Auteurs: T. Lernout, M. Depypere, S. Patteet, K. Lagrou, D. Van Cauteren, B. Kabamba- Mukadi Hoofdpunten - In 217 werden

Nadere informatie

Twee jaar vlekkenteken (Acari: Ixodidae: Dermacentor reticulatus) kammen uit de vacht van vier honden

Twee jaar vlekkenteken (Acari: Ixodidae: Dermacentor reticulatus) kammen uit de vacht van vier honden 46 entomologische berichten Twee jaar vlekkenteken (Acari: Ixodidae: Dermacentor reticulatus) kammen uit de vacht van vier honden TREFWOORDEN Ixodes ricinus, duinen, grote grazers Peter Boer Ria Winnubst

Nadere informatie

Humane surveillance van ziekten die door teken worden overgedragen in België

Humane surveillance van ziekten die door teken worden overgedragen in België Humane surveillance van ziekten die door teken worden overgedragen in België Tinne Lernout Epidemiologie van infectieziekten 22/09/2016 Rue Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussels Belgium T +32 2 642 51

Nadere informatie

Teken en door teken overdraagbare pathogenen bij gezelschapsdieren in Nederland

Teken en door teken overdraagbare pathogenen bij gezelschapsdieren in Nederland Teken en door teken overdraagbare pathogenen bij gezelschapsdieren in Nederland Christa Bodaan 1, Ard M. Nijhof 1, Milagros Postigo 1, Hans Nieuwenhuijs 1, Marieke Opsteegh 1, Linda Franssen 1, Florian

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker. Hans van Embden Geen Geen

Disclosure belangen spreker. Hans van Embden Geen Geen Disclosure belangen spreker Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties 1 Sponsoring of onderzoeksgeld 2 Honorarium of andere (financiële) vergoeding 3 Aandeelhouder

Nadere informatie

bètavakken, VMBO Economie, VMBO Groen, VMBO Techniek, VMBO Zorg, zaakvakken. VO

bètavakken, VMBO Economie, VMBO Groen, VMBO Techniek, VMBO Zorg, zaakvakken. VO TekenQuiz Vakgebied: Leerniveau: bètavakken, VMO conomie, VMO Groen, VMO Techniek, VMO Zorg, zaakvakken. VO antal items: 15 Max. aantal punten: 44 ls je de bronnen uit het artikel op Onderwijsvanmorgen.nl

Nadere informatie

8 maanden bescherming* tegen

8 maanden bescherming* tegen Aanhoudende doeltreffendheid Gegarandeerde gemoedsrust voor uzelf! 8 maanden bescherming* tegen Biedt hun tot zijn spinachtigen, die zich vasthaken bij honden en katten (en soms ook bij de mens!) om hun

Nadere informatie

Het verloop van tekenpopulaties en de besmetting van teken met Borrelia en Ehrlichia. Resultaten van onderzoek in de periode

Het verloop van tekenpopulaties en de besmetting van teken met Borrelia en Ehrlichia. Resultaten van onderzoek in de periode Het verloop van tekenpopulaties en de besmetting van teken met Borrelia en Ehrlichia Resultaten van onderzoek in de periode Fred Borgsteede, Cor Gaasenbeek, Albert de Boer, Jeroen Dijkstra Animal Sciences

Nadere informatie

Een tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen.

Een tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen. Een tekenbeet, altijd vervelend, soms ook gevaarlijk, maar eenvoudig te voorkomen. Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige beestjes die zich vanuit de struiken op uw

Nadere informatie

Studiedag: Teken en tekenziekten in Vlaanderen abstracts.

Studiedag: Teken en tekenziekten in Vlaanderen abstracts. Studiedag: Teken en tekenziekten in Vlaanderen abstracts. Borrelia burgdorferi s.l. infection in Ixodes ricinus ticks (Ixodidae) at three Belgian nature reserves: increasing trend? Deblauwe I. 1, Van Loo

Nadere informatie

Het Scalibor teken-abc

Het Scalibor teken-abc Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook tegen zandvliegen en de hartwormmug (Culex pp) Het Scalibor teken-abc Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige

Nadere informatie

Dierenkliniek Goeree Overflakkee

Dierenkliniek Goeree Overflakkee Dierenkliniek Goeree Overflakkee De teksten van onze artikelen worden geschreven aan de hand van wetenschappelijke literatuur, maar ook op basis van onze eigen inzichten en ervaringen. Daarom kan de informatie

Nadere informatie

Arthropoden - Arachnida

Arthropoden - Arachnida Parasitologie 1/8 Arthropoden Geleedpotigen Arthropoden - Arachnida - Pathogeen vermogen door directe exogene / endogene parasiet of als vector (mechanisch of biologisch) - Exoskelet obv chitine (= hard,

Nadere informatie

Bestrijding van ectoparasieten bij hond en kat

Bestrijding van ectoparasieten bij hond en kat Bestrijding van ectoparasieten bij hond en kat Richtlijn 3, 2e druk, juni 2012 1 ESCCAP The Mews Studio, Portland Road Malvern, Worcestershire, WR14 2TA Datum tweede druk ESCCAP 2012. Alle rechten voorbehouden

Nadere informatie

Deel 3 van het complete Screeningsonderzoek binnen het Wildlife project

Deel 3 van het complete Screeningsonderzoek binnen het Wildlife project Deel 3 van het complete Screeningsonderzoek binnen het Wildlife project Auteur: Marloes Busser Stagelocatie: Utrecht Centrum voor Tekengebonden Ziekten (UCTD), Departement Infectieziekten en Immunologie,

Nadere informatie

CATALOGUS. easy travelling

CATALOGUS. easy travelling CATALOGUS easy travelling 1 easy travelling Maak kennis met de vier productlijnen van Eden Eden Enjoy Outdoor Living Een breed assortiment van reinigers en beschermers voor vele materialen waaronder teak,

Nadere informatie

Samenvatting: De afgelopen jaren zijn in Europa uitbraken van een

Samenvatting: De afgelopen jaren zijn in Europa uitbraken van een Het toenemend belang van infectieziekten die worden overgebracht door vectoren E.J. Scholte (,2), C.B.E.M. Reusken (), W. Takken (3), F. Jongejan (4), J.W.B. van der Giessen () Samenvatting: De afgelopen

Nadere informatie

Wilde fauna als reservoir van opkomende zoönosen. Thijs Kuiken 7e Nationale Symposium Zoönosen, Utrecht, 3 december 2013.

Wilde fauna als reservoir van opkomende zoönosen. Thijs Kuiken 7e Nationale Symposium Zoönosen, Utrecht, 3 december 2013. Wilde fauna als reservoir van opkomende zoönosen Thijs Kuiken 7e Nationale Symposium Zoönosen, Utrecht, 3 december 2013. Belang van infectieziekten in de wereld regionaal sterk verschillend (Murray et

Nadere informatie

BESTRIJDING VAN TEKEN, EEN OVERZICHT VAN DE BESCHIKBARE GENEESMIDDELEN

BESTRIJDING VAN TEKEN, EEN OVERZICHT VAN DE BESCHIKBARE GENEESMIDDELEN Folia veterinaria BESTRIJDING VAN TEKEN, EEN OVERZICHT VAN DE BESCHIKBARE GENEESMIDDELEN Acariciden worden aangewend tegen teken bij onze huisdieren. Hun gebruik kan zo helpen in het voorkomen van een

Nadere informatie

BIJSLUITER. Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor katten en honden 8 kg

BIJSLUITER. Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor katten en honden 8 kg BIJSLUITER Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor katten en honden 8 kg 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN

Nadere informatie

Waar zit het probleem?

Waar zit het probleem? Waar zit het probleem? Ontwikkeling van lokale risicokaarten voor teken. Aart Claassens en Fay Haverkort MSc s Laboratorium voor Entomologie WUR RIVM Stage januari -september Onder begeleiding van Marieta

Nadere informatie

Afbeelding voorpagina: 72 Ixodes hexagonus teken afkomstig van 2 sheep dogs [18]

Afbeelding voorpagina: 72 Ixodes hexagonus teken afkomstig van 2 sheep dogs [18] Moleculaire detectie van teken-gebonden zoönosen in Ixodes hexagonus teken afkomstig van katten in Nederland. Arjen Oldehinkel September 2009 december 2009 Moleculaire detectie van teken-gebonden zoönosen

Nadere informatie

Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK

Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Nieuwsbrief 42 Maart - April 2008 DE WEEK VAN DE TEEK Naar aanleiding van de internationale week van de teek (30 maart tot en met 6 april) is het interessant om de gevaren van teken op landbouwgebied even

Nadere informatie

BIJSLUITER. Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor katten en honden 8 kg

BIJSLUITER. Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor katten en honden 8 kg BIJSLUITER Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor katten en honden 8 kg 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN

Nadere informatie

BIJSLUITER. Seresto 4,50 g + 2,03 g halsband voor honden > 8 kg

BIJSLUITER. Seresto 4,50 g + 2,03 g halsband voor honden > 8 kg BIJSLUITER Seresto 4,50 g + 2,03 g halsband voor honden > 8 kg 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN VERSCHILLEND

Nadere informatie

Analyse van massafluxen in een bosecosysteem; casestudie van een grove dennenbestand in de Kempen

Analyse van massafluxen in een bosecosysteem; casestudie van een grove dennenbestand in de Kempen Studiedag 16 maart 2012 Starters in het bosonderzoek Analyse van massafluxen in een bosecosysteem; casestudie van een grove dennenbestand in de Kempen Thomas Schaubroeck Jeroen Staelens (UGent) Kris Verheyen

Nadere informatie

Monitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren.

Monitoring Vectoren. Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Monitoring Vectoren Achtergrondinformatie bij de monitoring van steekmuggen en teken, uitgevoerd door het Centrum Monitoring Vectoren. Het Centrum Monitoring Vectoren (CMV) voert sinds 2010 in heel Nederland

Nadere informatie

Update. Diagnostic. Door teken overdraagbare ziektes bij de hond. Mogelijkheden van laboratoriumdiagnostiek. Borrelia. April 2016

Update. Diagnostic. Door teken overdraagbare ziektes bij de hond. Mogelijkheden van laboratoriumdiagnostiek. Borrelia. April 2016 Diagnostic Update April 2016 Door teken overdraagbare ziektes bij de hond Mogelijkheden van laboratoriumdiagnostiek Borrelia Ziekteverwekker Vector Verspreidingsgebied Ziekte Ziekteverschijnselen Spirochaeten

Nadere informatie

1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN VERSCHILLEND

1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN VERSCHILLEND BIJSLUITER Credelio 56 mg kauwtabletten voor honden (1,3 2,5 kg) Credelio 112 mg kauwtabletten voor honden (>2,5 5,5 kg) Credelio 225 mg kauwtabletten voor honden (>5,5 11 kg) Credelio 450 mg kauwtabletten

Nadere informatie

Screeningsonderzoek naar teken-gebonden ziekten bij wilde hoefdieren in Nederland

Screeningsonderzoek naar teken-gebonden ziekten bij wilde hoefdieren in Nederland Screeningsonderzoek naar teken-gebonden ziekten bij wilde hoefdieren in Nederland Jos Wolters December 2008- april 2009 Screeningsonderzoek naar teken-gebonden ziekten bij wilde hoefdieren in Nederland

Nadere informatie

Teek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence)

Teek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence) Een tekenbeet Teek Ixodus ricinus. (Foto onder Creative Commons Licence) Tekenbeet Ziekte van Lyme Mensen die zich veel in de natuur bevinden hebben er vast al eens last van gehad: een teek. Een klein

Nadere informatie

Teken, tekenbeten en Borrelia infecties in Nederland

Teken, tekenbeten en Borrelia infecties in Nederland Teken, tekenbeten en Borrelia infecties in Nederland Periode juli december 2006 De Natuurkalender Natuurlijk gezond van dag tot dag: een nationale interactieve website voor het monitoren, voorspellen,

Nadere informatie

BIJSLUITER. Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor honden 8 kg

BIJSLUITER. Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor honden 8 kg BIJSLUITER Seresto 1,25 g + 0,56 g halsband voor honden 8 kg 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN VERSCHILLEND

Nadere informatie

Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem

Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem Schoolkamp en Teken Beatrixschool Haarlem Voorwoord Kamperen is voor de Beatrixschool al ruim 30 jaar een traditie. Een prachtige traditie vergeleken met de schoolreisjes van deze tijd. Een pretpark is

Nadere informatie

Knaagdierenmonitoring

Knaagdierenmonitoring Knaagdierenmonitoring Geen one-size-fits-all 23 november 2017 Dr. Miriam Maas RIVM- Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie Inhoud 1. Achtergrond 2. Rattenmonitoringpathogenen 3. Rattenmonitoring-populatie

Nadere informatie

Hoe exotisch zijn exotische parasieten?

Hoe exotisch zijn exotische parasieten? Hoe exotisch zijn exotische parasieten? Exotische parasieten bij paarden Bloedvatenstelsel Babesia caballi Theileria equi Zenuwstelsel Sarcocystis neurona (EPM) Huid Parafilaria multipapillosa piroplasmose,

Nadere informatie

Het Scalibor teken-abc

Het Scalibor teken-abc Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook langdurig tegen zandvliegen en hartwormmuggen Het Scalibor teken-abc Teken kunnen levensbedreigende ziekten overbrengen. Teken zijn spinachtige

Nadere informatie

Scalibor Protectorband. De doodsteek voor teken. Het Scalibor teken-abc

Scalibor Protectorband. De doodsteek voor teken. Het Scalibor teken-abc Scalibor Protectorband De doodsteek voor teken Beschermt ook tegen zandvliegen en de hartwormmug (Culex pp) Het Scalibor teken-abc Met bloed volgezogen teek. Waarom zijn teken gevaarlijk? Teken zuigen

Nadere informatie

Z O Ö N O S E N E N V E C T O R O V E R D R A A GBA R E Z I E K T E N. Epidemiologische surveillance

Z O Ö N O S E N E N V E C T O R O V E R D R A A GBA R E Z I E K T E N. Epidemiologische surveillance EPIDEMIOLOGIE V AN IN FECTIEZIEKTEN Z O Ö N O S E N E N V E C T O R O V E R D R A A GBA R E Z I E K T E N Epidemiologische surveillance Samenvattend jaaroverzicht 2017 1 W IE WE Z I J N SCIENSANO telt

Nadere informatie

Weekhuidmijten bij azalea:

Weekhuidmijten bij azalea: Weekhuidmijten bij azalea: Beter begrijpen van de plaag Gil Luypaert 22e Studiedag Azalea 20/02/2014 Institute for Agricultural and Fisheries Research Plant Sciences Unit www.ilvo.vlaanderen.be Agriculture

Nadere informatie

KUNNEN GEMENGDE BOSSEN DE EFFECTEN VAN KLIMAATVERANDERING BETER OPVANGEN?

KUNNEN GEMENGDE BOSSEN DE EFFECTEN VAN KLIMAATVERANDERING BETER OPVANGEN? VAKGROEP OMGEVING ONDERZOEKSGROEP LABO BOS & NATUUR KUNNEN GEMENGDE BOSSEN DE EFFECTEN VAN KLIMAATVERANDERING BETER OPVANGEN? Kris Verheyen, Evy Ampoorter en het FORBIO Climate-netwerk OVERZICHT PRAATJE

Nadere informatie

De beste band tussen baas en hond

De beste band tussen baas en hond De beste band tussen baas en hond Scalibor Protectorband; Teken-ABC Dermacentor reticularis Deze teek komt oorspronkelijk in Zuid-Europa voor, maar is via vakantieverkeer nu ook in Nederland terecht gekomen.

Nadere informatie

Klimaat-adaptatie: mogelijke risico's van infectieziekten in groen en blauw en ontwikkeling van een nationaal versnellingsprogramma

Klimaat-adaptatie: mogelijke risico's van infectieziekten in groen en blauw en ontwikkeling van een nationaal versnellingsprogramma Klimaat-adaptatie: mogelijke risico's van infectieziekten in groen en blauw en ontwikkeling van een nationaal versnellingsprogramma Marieta Braks Centrum Infectieziektenbestrijding RIVM Marieta.braks@rivm.nl

Nadere informatie

Aantal ademhalingen (per minuut) van een egel tijdens zijn winterslaap

Aantal ademhalingen (per minuut) van een egel tijdens zijn winterslaap 1 Aantal ademhalingen (per minuut) van een egel tijdens zijn winterslaap 2 4 Tijdens zijn winterslaap loopt de hartslag en de ademhaling van de egel flink terug. Zijn hartslag van 180 naar 9 slagen per

Nadere informatie

RIVM Rattenmonitoring

RIVM Rattenmonitoring RIVM Rattenmonitoring Achtergrond en stand van zaken Miriam Maas Centrum voor Zoönosen en Omgevingsonderzoek Jean-Jacques Boujot Themabijeenkomst plaagdiermanagement NVPB en NVRD Zeist, 15 oktober 2015

Nadere informatie

Een teek? Pak m beet!

Een teek? Pak m beet! Een teek? Pak m beet! Informatie over teken en de ziekte van Lyme Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kán u ziek maken als de teek lang vastgebeten in uw huid zit. Geef de teek dus geen kans. Een

Nadere informatie

Teken kunnen levensbedreigende. overbrengen. Wat brengen teken precies over? Welke teken komen in Nederland voor?

Teken kunnen levensbedreigende. overbrengen. Wat brengen teken precies over? Welke teken komen in Nederland voor? Scalibor Teken-ABC Dermacentor reticularis Deze teek komt oorspronkelijk in Zuid-Europa voor, maar is via vakantieverkeer nu ook in Nederland terecht gekomen. Deze teek brengt ook de bloedparasiet Babesia

Nadere informatie

Tekenencefalitis (TBE) in Nederland

Tekenencefalitis (TBE) in Nederland Tekenencefalitis (TBE) in Nederland Diederik Brandwagt, arts infectieziektebestrijding KNMG Fedor Gassner, bioloog, GGDrU & Gassner Biologisch Risico Advies Disclosure belangen spreker DB (potentiële)

Nadere informatie

Teken, tekenbeten en Borrelia infecties in Nederland Deel II

Teken, tekenbeten en Borrelia infecties in Nederland Deel II Teken, tekenbeten en Borrelia infecties in Nederland Deel II April 2008: Update met gegevens van 2006 en 2007 Takken, W. 1, A.J.H. van Vliet 2, L. van Overbeek 3, F. Gassner 1, F. Jacobs 1, W.A. Bron 2,

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme

Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme Spreekbeurt Nederlands Ziekte van Lyme Spreekbeurt door een scholier 2614 woorden 19 maart 2006 6,8 116 keer beoordeeld Vak Nederlands De geschiedenis van de ziekte Veel mensen denken dat de ziekte van

Nadere informatie

Bijt je vast. experimenten met teken voor onderzoek naar de ziekte van Lyme

Bijt je vast. experimenten met teken voor onderzoek naar de ziekte van Lyme Bijt je vast experimenten met teken voor onderzoek naar de ziekte van Lyme Jasmin I. Ersöz 1, Jeroen Coumou 1, Alexandra. S. van Gaalen 2, Joppe W. R. Hovius 1 1 Center for Experimental and Molecular Medicine.

Nadere informatie

Wat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was?

Wat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was? Wat zou u tegen vlooien en teken doen als u een hond was? In deze brochure vindt u informatie over vlooien- en tekenbestrijding bij de hond Belangrijke tips voor een goede bescherming binnen- en buitenshuis!

Nadere informatie

APZ Nieuws. Vergadering van 31 augustus Oude foto's

APZ Nieuws. Vergadering van 31 augustus Oude foto's APZ Nieuws Vergadering van 31 augustus 2016 Oude foto's Zoals je wel hebt gemerkt, zijn we dit jaar begonnen met het publiceren van foto's uit de "oude doos". Jammer genoeg is onze doos zo goed als leeg.

Nadere informatie

5 Relatie tussen het voorkomen van de bosmuis en de rosse woelmuis en de structuur en breedte van de verbinding

5 Relatie tussen het voorkomen van de bosmuis en de rosse woelmuis en de structuur en breedte van de verbinding 5 Relatie tussen het voorkomen van de bosmuis en de rosse woelmuis en de structuur en breedte van de verbinding 5.1 Inleiding Vanuit de praktijk komen veel vragen over de optimale breedte en structuur

Nadere informatie

CGM/ Genetisch gemodificeerde teek Rhipicephalus microplus

CGM/ Genetisch gemodificeerde teek Rhipicephalus microplus BEZOEKADRES: A. VAN LEEUWENHOEKLAAN 9 3721 MA BILTHOVEN POSTADRES: POSTBUS 578 3720 AN BILTHOVEN De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Mevrouw dr. J.M. Cramer Postbus 30945

Nadere informatie

CONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT.

CONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT. CONTROLEER ALTIJD OP TEKENBETEN ALS JE IN DE NATUUR GEWEEST BENT. Heb je genoten van de natuur (bos, park,...)? Fijn! Genieten van de natuur is gezond. Maar wees niet gek! Doe de tekencheck! Van een tekenbeet

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Artikelen Tekenencefalitis, een nieuwe ziekte in Nederland?

Artikelen Tekenencefalitis, een nieuwe ziekte in Nederland? Artikelen Tekenencefalitis, een nieuwe ziekte in Nederland? D. Brandwagt, S. Spit, H. Sprong, A. Hofhuis, C.J. Stroo, F. Gassner, E. Fanoy In het voorjaar 2016 werd voor het eerst de aanwezigheid van het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 32 793 Preventief gezondheidsbeleid Nr. 374 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MEDISCHE ZORG Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

44. DE ZIEKTE VAN LYME

44. DE ZIEKTE VAN LYME 1. Inleiding In Brussel bezoeken heel wat mensen parken, groene ruimten en het Zoniënwoud, de echte groene long van de hoofdstad. Op deze plekken komen de Brusselaars zich maar al te graag ontspannen en

Nadere informatie

Inhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht

Inhoud. Waar komt de teek voor? Hoe ziet een teek eruit? Levenscyclus teek. De teek op jacht Inhoud 1.Teken en de ziekte van Lyme 2.Ervaringen en onderzoek in de sector 3.Relatie met het werk 4.Preventie Preventie van tekenbeten en de ziekte van Lyme tijdens het werk in de Bos - en Natuursector

Nadere informatie

Colofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid

Colofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)

Nadere informatie

Dissecting Lyme borreliosis; Clinical aspects, pathogenesis and prevention Coumou, J.

Dissecting Lyme borreliosis; Clinical aspects, pathogenesis and prevention Coumou, J. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dissecting Lyme borreliosis; Clinical aspects, pathogenesis and prevention Coumou, J. Link to publication Citation for published version (APA): Coumou, J. (2016).

Nadere informatie

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur

bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur bosschap bedrijfsch3p ver. brs en natuur Waarom deze voorlichting van het Bosschap? De ziekte van Lyme komt steeds vaker voor. Vooral wie veel in het groen is, loopt risico. ledereen die werkzaam is in

Nadere informatie

Bestrijding van ectoparasieten bij hond en kat

Bestrijding van ectoparasieten bij hond en kat Bestrijding van ectoparasieten bij hond en kat Richtlijn 3, 5e druk, april 2016 1 ESCCAP Malvern Hills Science Park, Geraldine Road, Malvern, Worcestershire, WR14 3SZ Datum vierde druk ESCCAP 2016 Alle

Nadere informatie

De grote modderkruiper uitgepeild. Jan Kranenbarg & Arthur de Bruin

De grote modderkruiper uitgepeild. Jan Kranenbarg & Arthur de Bruin De grote modderkruiper uitgepeild Jan Kranenbarg & Arthur de Bruin Karakteristieken grote modderkruiper Lang flexibel lichaam (max lengte circa 30 cm) Darm ademhaling, larven hebben uitwendige kieuwen

Nadere informatie

Diagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis. Veroniek Saegeman, 22 september 2016

Diagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis. Veroniek Saegeman, 22 september 2016 Diagnose van tekenziekten: Lyme borreliosis Veroniek Saegeman, 22 september 2016 Infectieus agens: Borrelia burgdorferi sensu lato complex 2 Order Spirochaetales Family Spirochaetaceae Family Leptospiraceae

Nadere informatie

Sta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot.

Sta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot. Sta$s$sche analyse van Lyme screening (EIA) ten opzichte van immunoblot. EIA screening Lyme antistoffen IgM IgG IgM e/o IgG sens 84% 93% 92% spec 64% 85% 51% ppv 28% 55% 39% npv 96% 98% 95% Conclusies

Nadere informatie

Surveillancenetwerk voor de ziekte van Creutzfeldt-Jakob in België

Surveillancenetwerk voor de ziekte van Creutzfeldt-Jakob in België WIV - CJD 2001- België 8/04/03 1/7 SCIENTIFIC INSTITUTE OF PUBLIC HEALTH 14, Juliette Wytsmanstreet 1050 Brussels Belgium www.iph.fgov.be/epidemio Contactpersoon voor verdere inlichtingen : Dr. Sophie

Nadere informatie

Zicht op zoönosen. Toos Waegemaekers. Regionaal arts consulent RIVM/Cib regio Oost. Twents Netwerk Zoönosen 8 oktober 2013

Zicht op zoönosen. Toos Waegemaekers. Regionaal arts consulent RIVM/Cib regio Oost. Twents Netwerk Zoönosen 8 oktober 2013 Zicht op zoönosen Toos Waegemaekers Regionaal arts consulent RIVM/Cib regio Oost Twents Netwerk Zoönosen 8 oktober 2013 2 Incidentie van nieuwe infectieziekten (335) Jones Nature 2008; Historie Uitbraken

Nadere informatie

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT,

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, BD/2018/REG NL 108283/zaak 556675 DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, Gezien het verzoek van Bayer B.V. te Mijdrecht

Nadere informatie

5. Hoe komt het dat de brulkikker niet meer in Nederland voorkomt?

5. Hoe komt het dat de brulkikker niet meer in Nederland voorkomt? Lesbrief Help, een brulkikker! Wat weet je al? 1. Welke namen zijn genoemd voor deze kikker? 2. Wat eet deze kikker? 3. Waar komt deze kikker van oorsprong vandaan? 4. Hoe is deze kikker in Nederland gekomen?

Nadere informatie

Studiedag 17 maart 2011 Starters in het bosonderzoek. Inhoud

Studiedag 17 maart 2011 Starters in het bosonderzoek. Inhoud Studiedag 17 maart 2011 Starters in het bosonderzoek Het boomsoorteffect op regenwormpopulaties in Deense en Vlaamse bossen Stephanie Schelfhout An De Schrijver, Jan Mertens, Lars Vesterdal, Kris Verheyen

Nadere informatie

Kiezen én delen: De uitdaging bij integratie!

Kiezen én delen: De uitdaging bij integratie! Integrale aanpak van Zoönosen Aanhaken en haken aan One Health Kiezen én delen: De uitdaging bij integratie! 11 december 2018 Marieta Braks, Dr. Medisch Entomologe Vectoren 2 Vector borne diseases 18 November

Nadere informatie

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT,

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, BD/2018/REG NL 108283/zaak 556675 DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, Gezien het verzoek van Bayer B.V. te Mijdrecht

Nadere informatie

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT,

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, BD/2018/REG NL 108285/zaak 556679 DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, Gezien het verzoek van Bayer B.V. te Mijdrecht

Nadere informatie