RIVM Rattenmonitoring

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "RIVM Rattenmonitoring"

Fenna van der Velde
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 RIVM Rattenmonitoring Achtergrond en stand van zaken Miriam Maas Centrum voor Zoönosen en Omgevingsonderzoek Jean-Jacques Boujot Themabijeenkomst plaagdiermanagement NVPB en NVRD Zeist, 15 oktober 2015

Achtergrond 2010: onderzoek naar opkomende zoönosen Veel van deze ziekteverwekkers hebben een reservoir in knaagdieren Er is onvoldoende kennis over Nederlandse knaagdierpopulaties en welke

2 Achtergrond 2010: onderzoek naar opkomende zoönosen Veel van deze ziekteverwekkers hebben een reservoir in knaagdieren Er is onvoldoende kennis over Nederlandse knaagdierpopulaties en welke ziekteverwekkers voorkomen Doel knaagdieren monitoringsysteem: Inzicht in populatiegrootte en aanwezigheid van ziekteverwekkers in Nederland ten behoeve van de volksgezondheid Vroegsignalering en het volgen van trends Risico-inschatting voor de volksgezondheid In opdracht van de NVWA (voorheen) en van VWS (huidig) ministerie

3 Achtergrond 2010: onderzoek naar opkomende zoönosen Veel van deze ziekteverwekkers hebben een reservoir in knaagdieren Er is onvoldoende kennis over Nederlandse knaagdierpopulaties en welke ziekteverwekkers voorkomen Doel knaagdieren monitoringsysteem: Inzicht in populatiegrootte en aanwezigheid van ziekteverwekkers in Nederland ten behoeve van de volksgezondheid Vroegsignalering en het volgen van trends Risico-inschatting voor de volksgezondheid In opdracht van de NVWA (voorheen) en van VWS (huidig) ministerie

4 Schema rattenmonitoring in Nederland Knaagdiergastheer Rattus norvegicus (bruine rat) Rattus rattus (zwarte rat) Pathogeen Seoul virus; Leptospira interrogans Seoul virus; Leptospira interrogans

5 RIVM Rattenonderzoek populaties Populatiegrootte Meldingssysteem Gemeentes/plaagdierbestrijders NVPB Bijvangst bruine ratten van muskusrattenbestrijding

6 Pilot 2014: meldingen 31 gemeentes/plaagdierbestrijders Deelnemende gemeentes

7 Meldingen bruine ratten per kwartaal 2014

8 Meldingen zwarte ratten per kwartaal 2014

10 Trendanalyses

11 Bijvangst bruine ratten

RIVM Rattenonderzoek - toekomst Uitdagingen: Meldingen als indicatie voor populatiegrootte Dubbele meldingen van gemeentes en plaagdierbestrijders Juistheid van

12 RIVM Rattenonderzoek - toekomst Uitdagingen: Meldingen als indicatie voor populatiegrootte Dubbele meldingen van gemeentes en plaagdierbestrijders Juistheid van melding Uitbreiden van onderzoek automatisering Vergelijken gemeentes Goede monitoring= veel meldingen?! Trendanalyses alleen mogelijk op lange termijn Andere mogelijkheden?

13 RIVM rattenonderzoek ziekteverwekkers Ziekteverwekkers Seoul hantavirus Leptospira interrogans Cowpox virus Coxiella burnetti Toxoplasma gondii Trichinella spiralis Yersinia pestis Francisella tularensis Ratten levend gevangen (van Eck BV bedrijfshygiëne)

14 Hantavirus Knaagdierenreservoir Puumula virus bij rosse woelmuis Tulavirus bij veldmuis Dobrava-Belgrade bij grote bosmuis Seoulvirus bij rat Overdracht via stof, urine en keutels Griepachtige verschijnselen. Soms: nierlijden, mogelijk leidend tot nierfalen en shock

15 Resultaten ratten en Seoulvirus Onderzoek in Nederland vanaf 2009 Serologie Brabant, Friesland, Limburg en Amsterdam Enkele serologisch positief (=antilichamen gevonden); PCR negatief (=geen virus gevonden) Serum en weefsel voor bevestiging naar Zweden: samples negatief Conclusie: Aanwijzingen voor circulatie van Seoulvirus, maar geen definitief bewijs Onderzoek bruine ratten van NL waterschappen in Zweden /16 ratten positief (zowel antilichamen als virusdetectie) uit omgeving Doetinchem Uitgebreider onderzoek in deze regio wordt momenteel uitgevoerd Seoulvirus en leptospirose Onderzoek bij werknemers waterschappen

16 Leptospirose (Ziekte v Weil) Knaagdieren belangrijk reservoir voor verschillende serovars Rat: L. icterohaemorhagiae Uitscheiding in urine Overleving in waterige omgeving Temperatuur C Utzinger et al., 2012, Swiss Medical Weekly Onderzoek ratten: Brabant/Limburg: 27% (2012) Friesland: 33% (2013) Amsterdamse haven: 9% (2014) Amsterdam centrum: 43% (voorlopig)(2015)

17 Leptospirose Nederland Overzicht over het aantal positieve leptospirose diagnoses in (Bron: surveillance gegevens OSIRIS en Nationale Referentie Laboratorium voor Leptospirosen) Aantal bevestigde patiënten door NRL (man/vrouw) (20/4) (27/4) (26/5) (33/8) (23/5) (80/17) Infectie opgelopen in Nederland (% van bevestigde patiënten) 10 (42%) 16 (52%) 9 (31%) 17 (41%) 10 (34%) 60 (62%) Beroepsmatige infecties in Nederland (% van de in Nederland opgelopen infecties) 5 (50%) 7 (44%) 6 (67%) 5 (29%) 1 (10%) 15 (25%)

18 Preventie Voorkom direct contact met levende en dode wilde knaagdieren + hun urine, mest en speeksel Beschermende en hygiënische maatregelen Afvoeren van kadavers

19 Website RIVM: Wilde knaagdieren en zoönosen

20 Met dank aan RIVM Joke van der Giessen Sanne van den End Annika van Roon Katsuhisa Takumi Ankje de Vries Marieke Opsteegh Cecile Dam Frits Franssen Tanja Schouten CVI Peter van Tulden Miriam Koene Rudy Hartskeerl en Marga Goris, KIT Amsterdam Jan Buijs, GGD-Amsterdam Johan van Rooij, Van Eck BV Bedrijfshygiëne Gemeenten, plaagdierbestrijders, GGD en Unie van Waterschappen Nieuwland Vicrea

21 Vragen?

Vergelijkbare documenten

Knaagdierenmonitoring

Knaagdierenmonitoring Geen one-size-fits-all 23 november 2017 Dr. Miriam Maas RIVM- Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie Inhoud 1. Achtergrond 2. Rattenmonitoringpathogenen 3. Rattenmonitoring-populatie