Taakherschikking Maag-Darm-Leverziekten

Transcriptie

1 Taakherschikking Maag-Darm-Leverziekten Inventarisatie Physician Assistants Verpleegkundig Specialisten Verpleegkundig endoscopisten werkzaam binnen de Maag-Darm-Leverziekten Versie 1.4, maart 2016 Auteurs namens de werkgroep taakherschikking MDL: Mw. T.A. Korpershoek, verpleegkundig specialist MDL en voorzitter V&VN MDL Dr. M.A.M.T. Verhagen, MDL arts en bestuurslid NVMDL De werkgroep taakherschikking bestaat uit: dr. M.A.M.T. Verhagen, MDL- arts, voorzitter werkgroep taakherschikking en bestuurslid NVMDL dr. S. de Boer, MDL - arts dr. P. Honkoop, MDL - arts dr. P.J. de Jonge, AIOS MDL, namens MDL i.o. Mw. E. Brons, Physician Assistant MDL, contactpersoon MDL vanuit de NAPA Mw. T. A. Korpershoek, verpleegkundig specialist MDL, voorzitter V&VN MDL Mw. W. Kok, verpleegkundig endoscopist, bestuurslid V&VN MDL Mw. N. Verheijen, Physician Assistant, voorzitter NAPA-MDL

2 Inhoud Inleiding... 3 Inventarisatie Physician Assistant (PA) en Verpleegkundig Specialist (VS) MDL... 4 Algemeen... 5 Patiëntengroepen... 6 Taken en verantwoordelijkheden binnen de functie... 7 Zelfstandigheid... 8 Huidige situatie klinisch en/ of poliklinisch werkzaam... 8 Behoeften vanuit PA/ VS... 8 Inventarisatie Verpleegkundig Endoscopisten (VE)... 9 Algemeen... 9 Taken en verantwoordelijkheden binnen de functie Patiëntengroepen Zelfstandigheid Behoeften vanuit de VE Conclusies Verpleegkundig specialisten en Physician Assistants Verpleegkundig endoscopisten Aanbevelingen Plan van aanpak

3 Inleiding Onder taakherschikking wordt verstaan het herverdelen van taken en verantwoordelijkheden tussen Zorgprofessionals. Het wordt gezien als een instrument om enerzijds de efficiëntie en patiëntgerichtheid van de zorg te verbeteren en anderzijds om de loopbaan mogelijkheden voor zorgprofessionals te vergroten en hen voor het werk in de zorg te behouden. Sinds januari 2012 is taakherschikking in Nederland wettelijk verankerd. Verpleegkundig specialisten (VS) en physician assistants (PA) hebben de bevoegdheid gekregen om zelfstandig voorbehouden handelingen te indiceren en uit te voeren. Sinds januari 2015 hebben VS en PA ook zelfstandig declaratierecht en kunnen deze beroepsbeoefenaren dan ook onder meer een polikliniekbezoek en dagverpleging registreren Binnen de Maag-Darm-Leverziekten wordt ook gebruik gemaakt van taakherschikking. Er zijn PA en VS werkzaam op verschillende terreinen binnen de MDL. Daarnaast zijn er binnen de MDL ook speciaal opgeleid verpleegkundig endoscopisten (VE) werkzaam en specialistisch verpleegkundigen MDL. Er zijn echter in Nederland geen gegevens beschikbaar omtrent de uitgebreidheid en werkgebieden binnen de MDL waar taakherschikking plaatst vindt. Ook bestaat er nog geen duidelijkheid over welke taken uitgevoerd kunnen worden door PA/VS en welke taken voorbehouden dienen te blijven aan de MDL-arts/Medisch Specialist. Andere wetenschappelijke verenigingen zijn daar al verder in. Vanuit de NVMDL is een werkgroep taakherschikking gestart om beeld te krijgen wat de toenemende inzet van verpleegkundigen en PA/VS voor effect heeft op (de kwaliteit van) de MDL-zorg in Nederland en hoe de verschillende vormen van taakherschikking die op dit moment ontstaan op een goede manier ingebed kunnen worden binnen de MDL-zorg. Vanuit de werkgroep taakherschikking MDL is daarom een enquête gehouden onder de nu werkzame PA en VS binnen de MDL. Tevens is er een enquête verstuurd naar alle verpleegkundig endoscopisten in NL, om ook deze functie met taken en verantwoordelijkheden helderder te krijgen. Dit document bevat daarvan een verslag en geeft adviezen voor een vervolgplan. De functieomschrijving van de verpleegkundig endoscopist, MDL verpleegkundige, endoscopieverpleegkundige, endoscopieassistente en voedingsverpleegkundige zijn terug te vinden in het document het expertisegebied MDL, welke in januari 2015 gepubliceerd is. 3

4 Inventarisatie Physician Assistant (PA) en Verpleegkundig Specialist (VS) MDL Er was bij aanvang van dit onderzoek geen overzicht beschikbaar van binnen de MDL werkzame VS en PA in Nederland. In mei 2015 is er via de NVMDL, NAPA en V&VN MDL, V&VN VS een digitale vragenlijst daarom aan alle leden van deze verenigingen verstuurd met de vraag of zij deze wilden laten beantwoorden door alle PA en VS MDL die in hun centrum werkzaam zijn. In totaal hebben 82 personen deze vragenlijst ingevuld (een responspercentage is niet te geven). Er zijn reacties ontvangen uit 62 verschillende ziekenhuizen. De resultaten van de enquête worden hier beschreven. 4

5 Algemeen respondenten PA/ VS MDL 18% 61% 17% 4% physician assistant (14 respondenten) physician assistant i.o. (3 respondenten) verpleegkundig specialist (50 respondenten) verpleegkundig specialist i.o. (15 respondenten) De verdeling onder de verschillende categorieën (PA, PA i.o., VS, VS i.o.) is in de figuur weergegeven. De meerderheid van de geënquêteerden betreft VS (79%). Van de respondenten werkt 26% werkt in een academisch ziekenhuis en 74% in een perifeer ziekenhuis. 63% werkt in een ziekenhuis waar ook opleiding wordt gegeven aan MDL-artsen. De PA/ VS hebben een contract van gemiddeld 32 uur per week. 67% werkt direct samen met een andere PA/VS MDL. In de ziekenhuizen van de respondenten werkten gemiddeld 2,9 VS/PA binnen de MDL. Op de vraag binnen welke afdelingen (polikliniek, kliniek, endoscopie) men werkzaam is kwamen de volgende antwoorden: kliniek 5,06% polikliniek 37,97% zowel kliniek als polikliniek, maar vooral polikliniek 34,18% zowel kliniek als polikliniek, maar vooral kliniek 8,86% endoscopie 2,53% endoscopie en polikliniek 8,86% endoscopie en kliniek 0% zowel kliniek als polikliniek als endoscopie 2,53% Hieruit blijkt dat 92% werkzaamheden op de polikliniek verricht, 51% werkzaamheden in de kliniek en dat 14% ook endoscopieën verricht. Bijna alle VS/PA zijn werkzaam op een combinatie van deze afdelingen. 5

6 Patiëntengroepen Er is gevraagd aan de respondenten binnen welke patiëntengroepen ze werkzaam zijn. Van de vooraf opgegeven antwoorden werd dit ontvangen: coloncarcinoom, rectumcarcinoom 36,14% IBD (Morbus Crohn, Colitis ulcerosa) 34,94% Intakegesprek of belconsult bevolkingsonderzoek darmkanker 33,73% follow up poliepen, erfelijke en familiaire CRC, erfelijke maagca, Barrett 33,73% prikkelbare darm syndroom 27,71% darmklachten algemeen 26,51% hepatitis C 21,69% hepatitis B 19,28% polikliniek MDL zonder aandachtsgebied (alle nieuwe- en controle patiënten) 18,07% levercirrose 18,07% maag/slokdarm carcinoom 14,76% auto-immuun hepatitis 13,25% alle MDL klinische opnames (zaalwerk) 12,05% voedingsproblematiek (PEG zorg e.d.) 12,05% leverfunctiestoornissen algemeen 9,64% maagklachten 8,43% HCC (hepatocellulair carcinoom) 7,23% levertransplantatie 6,02% pancreatitis, acuut, chronisch, auto-immuun 2,41% Daarnaast werden de volgende werkgebieden nog aangegeven door de respondenten: - pre-sedatie screening ASA III, IV - Neuro endocriene tumoren - defecatiestoornissen/bekkenbodemproblematiek en proctologie - chirurgische MDL patiënten - proctologie, bekkenproblematiek - ERAS - pancreascarcinoom. perihilair cholangiocarcinoom - Pancreasca, maagca, duodenumca, cholangioca, anusca - controle patienten na opname - screeningsbureau biologicals - Research patienten - Erfelijke MDL aandoeningen, met name de erfelijke darmkankers - Op het gebied van kindergeneeskunde De patiëntengroepen IBD, coloncarcinoom/rectumcarcinoom zijn de patiëntengroepen die het meest door de PA/ VS poliklinisch worden behandeld en begeleid. Echter bovenstaande antwoorden laten zien dat VS/PA landelijk binnen een breed veld in meer of mindere mate werkzaam zijn. 60% van alle PA/VS geeft aan dat de behandeling en begeleiding van de multidisciplinaire samenwerking van de patiëntengroepen is vastgelegd in protocollen en richtlijnen. 36% geeft aan dat de behandeling en begeleiding deels is vastgelegd. 4% werkt zonder protocollen of werkafspraken. 6

7 Taken en verantwoordelijkheden binnen de functie Er is gevraagd aan de respondenten binnen welke taken en verantwoordelijkheden ze hebben. Van de vooraf opgegeven antwoorden werd dit ontvangen (meerdere antwoorden mogelijk): spreekuur polikliniek (controle patiënten) 86,8% spreekuur polikliniek (nieuwe patiënten) 83,1% geven van scholing, klinische lessen, referaat 75,9% kwaliteitszorg: protocollen,richtlijnen, zorgprocessen stroomlijnen 73,5% participatie in ziekenhuisbrede werkgroepen en/ of commissie 45,8% wetenschappelijk onderzoek 36,1% aansturen en begeleiden MDL verpleegkundigen 21,7% visite op de verpleegafdeling (participatie bij de grote visite) 19,3% visite op de verpleegafdeling (zaalarts functie) 14,5% ascitespunctie / drainage 10,8% managementtaken binnen de MDL 8,4% verrichten colonoscopieën 6,0% plaatsen van een PEG-sonde met een MDL arts 6,0% fibroscan 6,0% VCE 1,2% verrichten gastroscopieën 0,0% Daarnaast werden de volgende taken/verantwoordelijkheden nog aangegeven door de respondenten: - Participeren in landelijke richtlijnontwikkeling - endo anale echo - kwaliteitsverbeteringen ziekenhuisbreed doorvoeren. Samenwerking en contacten behouden met de eerste en tweede lijn. - niet alleen mdl maar ook chirurgisch en oncologisch gebied begeleiden van patiënten - Casemanagement patiënten met colorectaal carcinoom - toeleiding en screening van HCV,HBV - kleine ingrepen, oa behandeling skintags, aambeien - Werkzaam als casemanager waarbij gehele zorg voor oncologische MDL patiënt. Dus MDL/chirurgie/oncologie - participatie in extramurale werkgroepen, beroepsvereniging - begeleiden (keuze/senior) coassistenten - behandeling met adjuvante chemotherapie, het geven van chronische bloedtransfusies bij rectaal bloedverlies Meer dan 70% van alle respondenten geeft aan de taken en verantwoordelijkheden vooral te hebben in het doen van een poliklinisch spreekuur, geven van scholingen en kwaliteitszorg. Van de respondenten die aangaf endoscopieën te verrichten, heeft 83% niet de verkorte VE opleiding gevolgd aan de Antonius Academie. Bijna alle respondenten gaven aan te participeren in één of meerdere overleggen zoals: dagelijkse patiënten overdracht/afdelingsbespreking, patiëntbesprekingen, referaat, scholing, beleidsmatige overleggen omtrent de MDL in het ziekenhuis, radiologie/oncologie/chirurgie/mdl besprekingen, multidisciplinair overleg 7

8 Zelfstandigheid ik werk onder supervisie 60,2% ik behandel zelfstandig patiënten, maar heb waar nodig afstemming met de MDL arts 59,0% ik schrijf zelfstandig medicatie voor (digitaal) 59,0% ik schrijf huisartsenbrieven waarna de hoofdbehandelaar de brief accordeert 55,4% ik schrijf zelfstandig huisartsenbrieven zonder tussenkomst MDL arts 18,1% ik behandel volledig zelfstandig patiënten 8,4% Bijna alle PA en VS werken niet volledig zelfstandig, maar hebben een zekere mate van supervisie. Op dit moment is er ook nog onduidelijkheid over het invullen van de DBC/ DOT. 42% vult zelfstandig een DOT/DBC in, maar doet dit op de naam van de hoofdbehandelaar en dat is overal nog de MDL arts. 29% verwacht binnenkort zelfstandig DOT/DBC-registratie te gaan doen. Huidige situatie klinisch en/ of poliklinisch werkzaam 10 van de 17 PA (i.o.) (60%) die de vragenlijst hebben ingevuld geven aan vooral klinisch te werken. Er is 1 VS i.o. die aangeeft alleen klinisch werkzaam te zijn, alle anderen VS (N=64) geven aan (vooral) poliklinisch werkzaam te zijn. Behoeften vanuit PA/ VS De respondenten in een open vraag aangeven behoefte te hebben aan: - meer vormgeving functie met samenwerking MDL artsen, invulling taakherschikking - duidelijkheid omtrent DOT/ DBC-registratie - farmacologie - mogelijkheid lidmaatschap beroepsvereniging MDL artsen - delen/ afstemmen protocollen multidisciplinaire samenwerking MDL artsen / PA/ VS - specialistisch onderwijs, specifiek op hun vakgebied. 8

9 Inventarisatie Verpleegkundig Endoscopisten (VE) In september 2015 is een enquête gehouden onder verpleegkundig endoscopisten aangesloten bij de V&VN MDL (n=50). Algemeen respondenten VE MDL verpleegkundig endoscopist (26 respondenten) verpleegkundig endoscopist i.o. (3 respondenten) 10% 90% De enquête is door 29 verpleegkundig endoscopisten (i.o.) ingevuld (responspercentage 58%), welke werkzaam zijn in 24 verschillende ziekenhuizen in Nederland. 4% is werkzaam in de academie en 96% is werkzaam in de periferie. Bij 49% van de respondenten worden ook AIOS MDL opgeleid. Het opleidingsniveau van de verpleegkundig endoscopisten is voor 76% MBO verpleegkundige, de andere 24% is HBO verpleegkundige. 17% van de verpleegkundig endoscopisten geven aan ambitie te hebben om verder te leren en de opleiding tot physician assistant of verpleegkundig specialist te willen volgen, 59% geeft aan dit misschien te willen. Van alle respondenten heeft 58% de VE opleiding gevolgd en 42% de verkorte EVC procedure opleiding gevolgd in Nieuwegein. Het aantal contracturen van de VE dat ze werkzaam zijn als VE varieert van de uur per week. 9

10 Taken en verantwoordelijkheden binnen de functie Er is gevraagd aan de respondenten welke taken en verantwoordelijkheden ze hebben als VE. Verrichten colonoscopiën 100% Assisteren colonoscopie, sigmoïdscopie, gastroscopie 86,2% Assisteren ERCP 69,0% Meedraaien in de bereikbaarheidsdiensten 65,5% Plaatsen van een PEG sonde samen met een MDL-arts 62,0% Geven van scholing en klinische lessen 48,2% Kwaliteitszorg: protocollen, richtlijnen, zorgprocessen stroomlijnen 44,8% Spreekuur polikliniek 17.2% Contactpersoon patiëntveiligheid 17,2% Contactpersoon hygiëne en desinfectie 17,2% Uitlezen VCE 10,3% Verrichten gastroscopieën 0,0% Andere taken die genoemd werden zijn: contactpersoon bevolkingsonderzoek, complicatieregistratie, senior of teamleider op de afdeling. Gemiddeld verricht een verpleegkundig endoscopist 5 colonoscopiën in de ochtend en 4 in de middag, dus 9 per dag. De VE die ook poliklinisch spreekuur doet ziet daar de volgende patiëntengroepen: Follow up poliepen 17,24% Sedatiescreening 13,8% Intakespreekuur bevolkingsonderzoek darmkanker 13,8% Familiaire darmziekten 10,3% De verpleegkundig endoscopist wordt bij 71% uitgenodigd en aanwezig bij complicatiebesprekingen in het ziekenhuis, 4% wordt niet uitgenodigd en 25% soms. Patiëntengroepen De verpleegkundig endoscopist verricht bij de volgende verwijzing of indicatie een colonoscopie: ASA II 100% Rectaal bloedverlies 100% Poliepsurveillance 100% Surveillance scopie na CRC/ operatie 100% Diarree 96,6% ASA I 96,6% Familiaire screening 96,6% Verwijzing MDL arts of andere specialismen in het ziekenhuis 96,6% Controle na (mogelijk) doorgemaakte divertikelziekte 93,1% IBS/ prikkelbare darm syndroom 93,1% Verwijzingen door de huisarts 93,1% M. Crohn en colitis ulcerosa (IBD) 62,1% ASA III 17,2% ASA IV 0,0% Poliepectomiën <10 mm 84,6% Kleiner en groter dan 10 mm 15,4% 10

11 Overige behandelingen Plaatsen clips 96,6% Plaatsen endoloop 17,2% Overige behandelingen die door de VE ook wel gedaan worden zijn poliepen onderspuiten, markeringen plaatsen, APC, heatprobe. Zelfstandigheid De vraag wordt gesteld hoe de supervisie door de MDL arts wordt vormgegeven. MDL arts is direct beschikbaar bij de scopie (evt. kamer ernaast) 89,7% MDL arts accordeert scopie verslag 75,9% VE bepaalt protocollair sedatie 75,9% VE accordeert zelf scopie verslag 24,1% MDL arts geeft alle patiënten een hand 10,3% MDL arts bepaalt direct de dosering en mogelijkheid tot sedatie 6,9% Beschikbaarheid van de MDL arts als supervisor is wisselend. Behoeften vanuit de VE De respondenten geven verschillende onderwerpen aan wat ze graag landelijk zouden willen bespreken of op geschoold willen worden. De onderwerpen zijn: poliepectomiën, poliepclassificatie, sedatie, gastroscopieën verrichten, welke patiëntengroepen kunnen wel door VE gescopiëerd worden, rol bij het BVO, schrijven van verslagen, rol van de VE bij de complicatiebesprekingen, nieuwe ontwikkelingen binnen de endoscopie, antistolling, NICE classificatie, diverticulose, proctologie, parasieten. 90% van de respondenten is lid van de V&VN MDL. Er is behoefte aan groepering van de VE en samenwerking met de beroepsvereniging van MDL artsen. 11

12 Conclusies Vanuit de enquête aan de VS/PA en VE kunnen er conclusies getrokken worden die leiden tot gerichte aanbevelingen en een actieplan. Verpleegkundig specialisten en Physician Assistants Deze enquête bevestigt het vermoeden dat in meer dan de helft van de Nederlandse ziekenhuizen Verpleegkundig Specialisten en Physician Assistants werkzaam zijn binnen de Maag-Darm-Leverziekten, in zowel academische als perifere ziekenhuizen. Er zijn er nu in ieder geval 82 werkzaam. Daarbij is er sprake van een grote diversiteit in werkgebied (poliklinisch, klinisch, endoscopie), waarin ze veelal in meerdere werkgebieden werkzaam zijn. Er is ook sprake van een grote variëteit in ziektebeelden en patiëntencategorieën die door hen worden behandeld. Met name zijn ze werkzaam binnen de oncologie, inflammatoir darmlijden, screening en functionele darmaandoeningen. De meeste VS/PA zijn werkzaam in een vakgroep en hebben in meer of mindere mate werkafspraken gemaakt. Niet alle VS/PA die scopieën hebben de verkorte nascholing voor verpleegkundig endoscopist gevolgd, dit is geen verplichting. Bijna alle VS/PA verrichten hun werkzaamheden nog onder supervisie van een MDL-arts, ondanks dat regelgeving dit niet strikt noodzakelijk maakt. De reden hiervoor is niet uitgevraagd, maar ligt mogelijk in het feit dat velen nog niet lang werkzaam zijn binnen het vakgebied en dat ze opgeleid zijn om een deel van het vakgebied te beheersen en niet in de gehele breedte van het vakgebied. Er bestaan binnen de VS/PA behoefte aan kaders waarbinnen zij hun werkzaamheden kunnen verrichten. Ook willen ze aansluiting bij de beroepsvereniging van MDL-artsen en hebben behoefte aan specifieke specialistische nascholing. Verpleegkundig endoscopisten De resultaten van de enquête geven weer dat de verpleegkundig endoscopist voornamelijk wordt ingezet voor het verrichten van colonoscopiën. De supervisie van de verpleegkundig endoscopist in het verrichten van de scopie en de verslaglegging is wisselend per ziekenhuis en is niet eenduidig. De verpleegkundig endoscopist wordt wisselend betrokken bij andere kwaliteitsaspecten op de endoscopie, zo worden ze niet standaard betrokken bij de complicatiebespreking of bij overstijgende taken. Er bestaan binnen de VE behoefte aan kaders waarbinnen zij hun werkzaamheden kunnen verrichten. Ook zoeken ze aansluiting bij de beroepsvereniging van MDL-artsen en hebben ze behoefte aan specifieke endoscopie nascholing. Aanbevelingen Het is de verantwoordelijkheid van artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals zoals de physician assistant en verpleegkundig specialisten om eventuele risico s die door taakherschikking kunnen ontstaan te beperken. Protocollering van taken, supervisie en casusbesprekingen zijn hiervoor geschikte methodes. Daarnaast zal elke instelling heldere afspraken moeten maken met de betrokken professionals over de verdeling van taken en verantwoordelijkheden. De KNMG heeft in 2010 in dat kader een brede Handreiking verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg opgesteld. Aan de hand daarvan kunnen zorgverleners zorgbreed afspraken over de taak- en verantwoordelijkheidsverdeling maken. Op 1 november 2012 is de Handreiking implementatie taakherschikking aangeboden aan de minister van VWS. Die handreiking is een gezamenlijk product van de beroepsverenigingen van verpleegkundigen (V&VN), physician assistants (NAPA) en artsen (KNMG). Deze beroepsbeoefenaren hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de kwaliteit van zorg te garanderen bij het invoeren van taakherschikking. In 2015 heeft de Federatie van Medisch Specialisten samen met de NAPA en V&VN een werkblad taakherschikking ontworpen voor PA en VS waarmee op lokaal niveau afspraken gemaakt kunnen worden over de invulling, afbakening en inbedding in de vakgroep van PA of VS. De functieomschrijving van de verpleegkundig endoscopist, MDL verpleegkundige, endoscopieverpleegkundige, endoscopieassistente en voedingsverpleegkundige zijn terug te vinden in het document het expertisegebied MDL, welke in januari 2015 gepubliceerd is. De functie van verpleegkundig endoscopist vraagt nog extra verheldering over de afstemming van de taken met de MDL arts. De aanwezigheid bij complicatiebesprekingen, supervisie bij de scopie en verslaglegging is niet eenduidig. Wenselijk zou zijn om landelijk een advies te geven over de inbedding van de functie in het ziekenhuis. 12

13 Mede op basis van de enquêtes komen we tot de volgende aanbevelingen een NVMDL, V&VN MDL en NAPA: Taakherschikking 1. Ontwikkel landelijke kaders met betrekking tot taakherschikking binnen het specialisme Maag- Darm-Leverziekten. Beschrijf daarin hoe physician assistant, verpleegkundig specialist, verpleegkundig endoscopist, MDL verpleegkundige, endoscopieverpleegkundige en voedingsverpleegkundige ingezet kunnen worden als onderdeel van een team. Definieer gebieden waar tussenkomst of overleg met een medisch specialist (MDL-arts) noodzakelijk blijft. 2. De functies Physician Assistant en Verpleegkundig Specialist vragen om een geformaliseerde, eenduidige implementatie. Gebruik hiervoor het werkblad taakherschikking (voor PA en voor VS) en ontwikkel eventueel een versie voor specifiek gebruik binnen de MDL op basis van deze documenten. Ontwikkel ook een soortgelijk werkdocument voor VE. Samenwerking beroepsverenigingen 3. Geef de PA/VS en VE MDL de mogelijkheid om (buitengewoon) lid te worden van de NVMDL. 4. Accrediteer scholingen die door de NVMDL georganiseerd worden ook voor PA en VS MDL (via NAPA en V&VN ). 5. Betrek PA/VS/VE bij kwaliteitsvisitaties van vakgroepen. Toets hierbij ook of ze voor hun taken specifieke bijscholing hebben gevolgd en hoe de samenwerking met de medisch specialisten is ingericht. 6. Stimuleer participatie van PA/VS/VE bij deelname aan landelijke commissies en ontwikkeling van nieuwe landelijke richtlijnen 7. Draag zorg voor een eenduidige werkwijze voor complicatieregistratie voor alle PA/VS/VE die scopiëren. Scholing / kwaliteitsnormen 8. Organiseer een eenmalige verplichte, geaccrediteerde nascholing voor PA/VS MDL die (gaan) scopieëren. Deze scholing/toets zou vergelijkbaar kunnen zijn met een verkorte VE-opleiding. 9. Overweeg het invoeren van een landelijk uniform examen voor alle endoscopisten (MDL-artsen (i.o.), VE, VS, PA) 10. Definieer landelijk voor de VE welke scholingen gevolgd dienen te worden en hoe de registratie van colonoscopiën gedaan en gevisiteerd dienen te worden. Ontwikkel een kader voor nascholing voor VE. 13

14 Plan van aanpak Actie Door Einddatum Document MDL taakherschikking Werkgroep taakherschikking Concept, juni 2016 in NL (verwijzen naar werkformulieren en afspraken over hoog- en laagcomplexe zorg etc.) Werkformulier implementatie Physician Assistant In eerste instantie door NAPA- MDL, daarna Concept, juni 2016 Werkformulier implementatie Verpleegkundig Specialist Werkformulier implementatie verpleegkundig endoscopist (Zelf ontwikkelen, ook gericht op afspraken omtrent supervisie, verslaglegging, complicatiebespreking, scholing, registratie scopieën) Werkgroep taakherschikking In eerste instantie door V&VN MDL, daarna Werkgroep taakherschikking In eerste instantie door V&VN MDL, daarna Werkgroep taakherschikking Lidmaatschap NVMDL NVMDL / Marc Verhagen 2016 Complicatieregistratie MDL te gebruiken door PA/VS/VE die scopieëren NVMDL 2016 Concept, juni 2016 Concept, maart 2016 Organiseren bijeenkomst PA/VS Werkgroep taakherschikking Maart 2017 met thema taakherschikking MDL Nascholingsplan VE V&VN MDL, netwerk VE