INHOUDSOPGAVE 35. ALLES IS EEN. 3. Voorwoord. 5. De circulatie binnen schedel en wervelkanaal. 9. De veneuze afvoer. 11. Meningen en liquor

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "INHOUDSOPGAVE 35. ALLES IS EEN. 3. Voorwoord. 5. De circulatie binnen schedel en wervelkanaal. 9. De veneuze afvoer. 11. Meningen en liquor"

Transcriptie

1 1

2 2 INHOUDSOPGAVE 3. Voorwoord 5. De circulatie binnen schedel en wervelkanaal 9. De veneuze afvoer 11. Meningen en liquor 14. De bouw van het zenuwstelsel 20. De onderverdeling van het centrale zenuwstelsel 21. De onderverdeling van de dura mater 23. Het bekken 25. De oosterse geneeswijze 26. M.scaleneus en m. sterno-cleido-mastoideus 30. Oorzaken verstoringen cranio-sacraal systeem op fysisch gebied 35. ALLES IS EEN.

3 3 Voorwoord Voelen is de basis van de cranio sacraal therapie, je handen die luisteren naar hetgeen het lichaam van je cliënt te vertellen heeft. Je komt in iemands persoonlijke ruimte, mag degene aanraken, wat in onze Westerse wereld eigenlijk een taboe is. Je luistert naar het lichaam van de cliënt, de ademhaling, de hartslag, de beweging van de fascia en uiteindelijk het cranio-sacraal ritme. Met zachtheid het hoogste potentieel ontwikkelen in het menselijk lichaam. Een nieuwe wereld, met ongekende mogelijkheden en uitdagingen, zich ontwikkeld uit de osteopathie, maar uitgegroeid tot een zelfstandige therapie met voelen als basis. Voorbij aan de wetenschappelijke grenzen, maar des te groter wordt de uitdaging. Dat bewijzen wat in twijfel wordt getrokken, een uitdaging voor de toekomst. Toch ondersteund door een behoorlijke theoretische achtergrond, zoals gedoseerd bij de Peirsman Cranio-Sacraal Academie. Uniek lesmateriaal, verkregen door docenten met een achtergrond van India tot en met de U.S.A. Lesmateriaal met een bijzondere inhoud voor diegenen die het kunnen ontcijferen. Pionierswerk met potentie, braakliggend terrein met toekomstmogelijkheden voor diegenen die het oppakken en ermee professioneel werken in de nabije toekomst. Denk alleen maar aan het menselijk brein, wetenschappelijk moet nog veel onderzocht worden maar de cranio-sacraal therapie biedt nieuwe mogelijkheden en perspectieven. Je gaat de diepte in en blijft niet aan de buitenkant bij ziektebeelden als C.V.A (hersenbloeding) Morbus Parkinson, M.S (Multiple Sclerose) en A.L.S (Amyotrofische Lateraal Sclerose). Zelfs bij de orthopedische aandoeningen als de ziekte van Bechterew en Morbus Scheuerman biedt de cranio-sacraal therapie nieuwe perspectieven. Nieuwe hoop en mogelijkheden voor mensen die genezing zoeken, een toegevoegde waarde voor patiënten in het medische circuit.

4 4 Ruimte creëren in een lichaam, en afwachten hoe het lichaam reageert in een neutrale houding. Deze ontspanning treedt alleen dan op als je als behandelaar ontdaan bent van alle onzekerheden. Je creëert alleen ruimte en ontspanning in een ander lichaam wanneer jezelf ontspannen bent. Een lichaam dat zich ontwindt en naar je toe komt, en zich uiteindelijk ontspant en zo de weg opent tot zelfgenezing. Een fascinerend fenomeen, maar uniek om ermee te mogen werken. Onder de oppervlakte van de zee, waar geen golven meer zijn en waar een rustige stroming heerst daar vindt de cranio-sacraal therapie zijn oorsprong. Een voorbeeld uit de praktijk. Een vrouw van 70 jaar met als diagnose C.V.A (hersenbloeding) vertelt dat haar grootste probleem was duizeligheidklachten en een hoofd dat niet ademde. Onmiddellijk moest ik denken aan de innerlijke ademhaling van het hoofd en het sphenoid. Deze ontwinding van het sphenoid kon ik onder mijn handen voelen, het draaide werkelijk in een snel tempo. Deze ontwinding deed mij denken aan de Advanced class.door de vele handen van mijn oefengroep begon mijn totale lichaam te bewegen oftewel te ontwinden, een unieke ervaring en een must voor een behandelaar om dit te mogen ervaren en voelen. Ik moet nog vaak denken aan de woorden, je moet terug naar je zachtheid, wat een medestudente refereerde tijdens de Advanced Class. Terug naar je zachtheid als mens en behandelaar. Wederom met zachtheid het hoogste potentieel ontwikkelen in het menselijk lichaam. Achter de horizon bevrucht worden of onder de ruwe oppervlakten van de zee, Ik heb door de leerstof die werd aangeboden door de P.C.S.A meer inzicht gekregen in het anders functioneren van het menselijk lichaam, met moeite me de leerstof eigen gemaakt, maar wetende dat dit voor de rest van mijn leven, me een stuk persoonlijke en therapeutische vorming zal geven. De respons van mijn cliënteel zal ik koesteren, dan weet ik of deze investering het waard is geweest.

5 5 De CIRCULATIE BINNEN SCHEDEL EN WERVELKANAAL. De circulatie binnen schedel en wervelkanaal bestaat uit een drietal sijstemen die nauw in verbinding met elkaar staan ook hier geldt ALLES IS EEN. De arteriële bloedvoorziening De veneuze afvoer De liquorcirculatie De arteriële bloedvoorziening De hersenen worden van bloed voorzien door de beide halsslagaderen en de beide werveladeren. Uit de arcus aorta ontspringen de truncus brachiocephalicus, de a. carotis communis sinistra en de a. subclavia sinistra. De truncus brachiocephalicus splitst zich in de a.subclavia dextra en de a. carotis communis dextra. De aorta communis verdeelt zich in een a. carotis interna en een a. carotis externa. De a. carotis interna verzorgt de schedelinhoud De a. carotis externa verzorgt de hals en buitenzijde van de schedel. Beiderzijds ontspringt uit de a.subclavia de a.vertebralis. Deze loopt door de foramina in de dwarsuitsteeksels van de halswervels, om vervolgens door het foramen magnum de schedel binnen te gaan. De a. carotis interna gaat via een opening in het rotsbeen- het foramen caroticum- naar de binnenzijde van de schedel. Voordat de a. carotis interna zich splitst in twee grote vaten, die het hersenweefsel van bloed voorzien- worden twee kleinere vaten afgesplitst De a. meningea anterior t.b.v de extracerebrale circulatie De a. ophthalmica die naar het oog loopt. Dan splitst de a.carotis interna zich in de a.cerebri media en a.cerebri anterior. De aa. vertebrales verenigen zich na binnentreding in de schedel tot de a. basilaris, die onder de hersenstam naar voren loopt. Ter hoogte van de middenhersenen splitst deze arterie zich in een linker en rechter a.cerebri posterior.

6 6 De vertakkingen en verzorgingsgebieden van de drie belangrijkste hersenarteriën: De a.cerebri anterior; Verzorgingsgebied lobus frontalis(mediaal) lobus parietalis en het corpus callosum. De a.cerebri media; Verzorgingsgebied lobus frontalis(lateraal) lobus parietalis en lobus temporalis basale kernen van de grote hersenen De a. cerebri posterior; Verzorgingsgebied lobus temporalis en lobus occipitalis. Uit de verbindingen van de belangrijkste hersenarteriën ontstaat de circulus arteriosus. Deze cirkel van bloedvaten omringt de steel van de hypofijse. De verbindingen tussen de grote hersenvaten zijn van groot belang voor de collaterale circulatie. Wanneer een van de grote hersenarteriën onvoldoende functioneert het betreffende hersengebied toch van bloed wordt voorzien. Door oorsprong en verloop van de drie grote arteriën ontstaat er verschil tussen de linker en rechter carotiscirculatie en de vertebralis-basilaris circulatie. De kleine hersenen worden van bloed voorzien door vertakkingen van de a.vertebralis en de a.basilaris.

7 7 HET RUGGEMERG Het ruggemerg heeft een longitudinale en een transversale arteriële voorziening. De longitudinale voorziening door takken van de aa. vertebrales. De a. spinalis anterior verloopt naar de voorkant van het ruggemerg en is samengesteld uit een tweetal takken van de linker en rechter a.vertebrales. De aa. spinalis posteriores verloopt naar de achterkant van het ruggemerg en zijn afkomstig van beide aa.vertebralles. De transversale voorziening worden verzorgt door de intercostale arterien. In de intradurale ruimte kunnen we een onderscheid maken tussen een a. radicularis anterior en posterior. Ze hebben een anastomosegebied met de a.spinalis anterior en de a.spinalis posterior Buiten de hersenen maar tussen het harde hersenvlies en de binnenkant van de schedel Bevindt zich een TWEEDE ARTERIELE CIRCULATIE Er zijn drie meningeale vaten: De a. meningea anterior, een tak van de a.carotis interna. De a.meningea media,een tak van de a.maxilla interna, in de schedel via foramen spinosum De a.meningea posterior,een tak van de a.occipitalis, in de schedel via het foramen jugulare.

8 8

9 9 DE VENEUZE AFVOER Het zuurstofarme bloed van de hersenen wordt afgevoerd via een systeem van venen die uitmonden in de sinussen. De hersenvenen liggen onder het zachte hersenvlies. De ankervenen lopen door de vliezen naar en van de sinussen. Dit zijn wijde aderen, gelegen in de omslagplooi van het harde hersenvlies, de dura mater. Hierdoor heeft een sinus een stevige wand en kan het niet van diameter veranderen. De sinus sagittalis superior bevindt zich in de mediaanlijn tussen de beide hemisferen. De sinus rectus vormt samen met de sinus sagittalis superior een grotere ruimte: confluens sinuum. De sinus transversus zorgt dan dat het bloed uit deze ruimte afgevoerd wordt. Deze sinus zet zich voort in de sinus sigmoideus, die uitmondt in de vena jugularis interna. De sinus cavernosus heeft de vorm van een cirkel en ligt rondom het hersenaanhangsel. De sinus cavernosus ontvangt bloed uit de hersenen en uit de oogkas. Via de vena cerebri magna wordt een deel van het bloed van de grote hersenen, tussenhersenen en middenhersenen afgevoerd. De vena cerebri magna mondt uit in de sinus rectus. Het veneuze bloed wordt dan verzameld in de vena jugularis interna, die via het foramen jugulare het bloed naar het halsgebied afvoert. De venen monden dan uit in de vena cava superior en het veneuze bloed wordt dan uiteindelijk verzameld in het rechter atrium.

10 10

11 11 MENINGEN EN LIQUOR De hersenen en ruggemerg zijn omgeven door een drietal vliezen Dura mater (harde vlies ) Arachnoidea(spinnewebvlies) Pia mater (weke vlies ) De dura mater is een stevige doorschijnende membraam die op vele plaatsen tegen de schedel aan ligt en er min of meer stevig aan bevestigd is. Ze vormt een aantal plooien of dubbelbladen, waardoor de schedel in verschillende compartimenten verdeeld is. Zo onderscheidt men de falx cerebri, die zich bevindt tussen de linker en rechter hemisfeer van de grote hersenen. Het tentorium cerebelli, een tentachtige membraan die de grote hersenen van de kleine hersenen scheidt. De falx cerebelli, een driehoekige membraan die de beide helften van het cerebellum van elkaar scheidt en die aan de onderkant overgaat in de dura van het foramen magnum. Een tweetal kleinere dubbelbladen liggen rondom het ganglion van de vijfde hersenzenuw(cavum Trigeminale) en rondom het hersenaanhangsel(diaphragma sellae) Ook in het wervelkanaal vinden we drie vliezen, maar hier ligt de dura geheel los van de benige om- hulling van de wervels. We kunnen de volgende compartimenten onderscheiden: De epidurale ruimte tussen dura en schedel. Deze is normaliter niet in de schedel aanwezig(wel in het wervelkanaal) De subdurale ruimte, tussen dura en arachnoidea, ook deze is slechts virtueel en vergelijkbaar met de pleuraholte. De arachnoidale ruimte, het gebied tussen arachnoidea en pia mater. Daar de pia zeer nauwkeurig de windingen van de hersenen volgt is deze ruimte op sommige plaatsen vrij groot.(cisternen) In deze ruimte bevinden zich de grote hersenvaten. Ze is verder opgevuld met het hersenvocht, de Liquor cerebrospinalis- CRANIOSACRAAL VOCHT. In het wervelkanaal ziet men van binnen naar buiten het bot- het periost van de wervels- de epidurale ruimte- de dura- de subdurale ruimte en de arachnoidea. De dura en de andere vliezen zetten zich voort rond de uittredende spinale en craniale zenuwen.

12 12 Binnen de hersenen bevindt zich een aantal kleine ruimten, de ventrikels of hersenkamers. Zo onderscheidt men de beide zijventrikels gelegen in de grote hersenen, de derde ventrikel In de tussenhersenen en de vierde ventrikel in de hersenstam, onder de kleine hersenen. De derde en vierde ventrikel staan in verbinding met elkaar via een dun kanaal. De vierde ventrikel zet zich als de canalis centralis voort in het ruggemerg. LIQUOR CEREBROSPINALIS of CRANIOSACRAAL VOCHT. In de ventrikels wordt het hersenvocht geproduceerd in de plexus chorioideus. Ook stroomt liquor in de wervelkanaal. De liquor in de schedel noemt men hersenvocht of cranio-sacraal vocht en in het ruggemergkanaal ruggemergsvocht of craniosacraal vocht. De liquor stroomt door de ruimten binnen het centrale zenuwstelsel en kan via een aantal openingen in het dak van de vierde ventrikel in de subarachnoidale ruimte terechtkomen. De liquorstroom kan dus beschouwd worden als een circulatiesysteem. De vloeistof wordt door het arteriële deel van de plexus chorioideus geproduceerd, circuleert binnen en buiten het centrale zenuwstelsel, en wordt weer afgestaan aan het veneuze bloed. De liquorstroom vindt plaats van craniaal naar lumbaal en omgekeerd. De systole en diastole van het hart en de ademhalingsbewegingen hebben invloed op de liquor- stroom. Tijdens de systole wordt het hersenvolume groter en wordt vocht in het wervelkanaal geperst, tijdens de diastole wordt het vocht-in omgekeerde richting- naar de cisternen verplaatst. Veranderingen in de liquorstroom hangen ook samen met de wisselende vulling in het veneuze systeem als gevolg van de ademhalingsbewegingen. De functies van liquor: -een mechanische buffer- waardoor een slag of stoot aan de schedel toegebracht in verzwakte mate aan de hersenen wordt doorgegeven. -een thermische buffer -transport van metabolieten.

13 13

14 14 DE BOUW VAN HET ZENUWSTELSEL De delen van het zenuwstelsel, die binnen de benige omhulling van de schedel en het wervelkanaal gelegen zijn en waar zich de schakelprocessen afspelen, vormen tezamen het centrale zenuwstelsel. Dit zijn de hersenen- grote hersenen ( cerebrum ), kleine hersenen ( cerebellum ), hersenstam ( truncus cerebri )- en het ruggemerg (medulla spinalis ) De bundels van zenuwvezels die de zintuigcellen verbinden met het centrale zenuwstelsel, en de zenuwbundels die het centrale zenuwstelsel verbinden met de spieren, zijn de perifere zenuwen. Tezamen vormen zij het perifere zenuwstelsel. Het gaat hier om de afferente en efferente zenuw- vezels. Anatomisch verdeelt men de perifere zenuwen in 12 paar hersenzenuwen en 30 paar spinale ( ruggemergszenuwen ). De hersenzenuwen staan in verbinding met de hersenen en de hersenstam en doorboren op verschillende plaatsen de schedel. De spinale zenuwen gaan uit van het ruggemerg en verlaten het wervelkanaal tussen de wervelbogen door. De meeste zenuwen bevatten zowel afferente en efferente zenuwvezels. Hoewel de spinale zenuwen gesepareerd uittreden, vormen sommige buiten de wervelkolom een vlechtwerk ( plexus ) van waaruit de perifere zenuwen ontspringen. We zien dit vooral bij de innervatie van de ledematen. ( plexus brachialis en plexus lumbosacralis ) Hoewel het ruggemerg een doorlopende structuur vormt, verdeelt men het in even zoveel segmenten als er uittredende spinale zenuwen zijn. Zij worden benoemd naar de wervels waaronder de spinale zenuwen uittreden: Th(oracaal )1 t/m TH 12 l(umbaal) 1 t/m l5 en S(acraal)1 t/m S5 met uitzondering van de cervicale segmenten, waarvan C1 behoort bij de zenuw die uittreedt tussen de schedel en eerste halswervel en C8 bij die welke tussen de zevende halswervel en eerste thoracale wervel uittreedt.

15 15 Bekijkt men het ruggemerg op een dwarse doorsnede dan valt op dat een meer naar binnen gelegen grijze H-vormige vlinderfiguur zich aftekent tegen een omgevende witte massa. In de grijze stof liggen vooral de cellichamen van de zenuwelementen en hun dendrieten terwijl de witte stof vrijwel uitsluitend vezelstructuren bevat. De witte kleur wordt veroorzaakt door de omhullende mergscheden van de vezels. De vezels lopen in de lengterichting van het ruggemerg en kunnen al naar gelang hun functie tot de opstijgende ( ascenderende ) of afdalende ( descenderende ) baansystemen behoren. De grijze stof verdeelt men in de voorhoorn ( cornu anterior ) in de achterhoorn ( cornu posterior ) in het thoracale deel van het ruggemerg in de zijhoorn ( cornu laterale ) De perifere motorische zenuwvezels hebben hun cellichamen en dendrieten in de voorhoorn ( motorische voorhoorncellen ) De vezels of axonen verlaten het ruggemerg met de voorwortels, waarvan zich per segment een aantal samenvoegt en het motorische deel van de spinale zenuw vormt. De axonen eindigen met vele eindvertakkingen in de spieren. De perifere sensorische zenuwvezels ontspringen al of niet aan zintuigcellen( sensoren ) in de perifere organen. ( huid, spieren, pezen, gewrichten ) In vele gevallen convergeert een aantal takjes, afkomstig van meerdere sensoren, naar de afferente vezel, die met de spinale zenuw het ruggemerg bereikt. De cellichamen van de sensorische neuronen liggen bij elkaar in een ganglion, dit is een verzameling zenuwcellen die gelegen is buiten het centrale zenuwstelsel. Voor de spinale zenuwen liggen deze gangliën tussen de wervels. Zij worden spinale of intervertebrale gangliën genoemd.

16 16 Het perifere, conductieve gedeelte van de sensorische neuronen voert de impulsen in de richting van zijn cellichaam. De voortzetting van deze vezel ( voorbij het cellichaam ) verlaat het spinale ganglion en treedt met een der achterwortels het ruggemerg aan de dorsale zijde binnen. Een klein deel dunne c- vezels heeft het cellichaam in het spinale ganglion maar de vezels vervolgen hun weg via de voorwortels naar het ruggemerg. In de spinale ganglion vindt geen overschakeling plaats zoals dit in de vegetatieve ganglia wel gebeurt. Hier geschiedt de overschakeling pas in het ruggemerg. De plaats van overschakeling is niet voor alle vezels dezelfde. Deze kan in de grijze stof van het segment van binnenkomst, of soms lagere segmenten of zelfs pas in de hersenstam gelegen zijn. De sensorische zenuwen van de hersenstam hebben evenals gangliën, vergelijkbaar met de spinale gangliën; zij liggen in de nabijheid van de plaats waar de zenuw de schedel doorboort.

17 17

18 18

19 19 We kunnen uit het schema afleiden dat de innervatie van het hoofd =c1-c4 de innervatie van de bovenste extremiteit = c5-th1 de innervatie van de onderste extremiteit = l3-s4 Deze nivo,s noemt men de animale pijn. Deze nivo,s van animale pijn vinden zijn oorsprong t.h.v de autochtone preg. Neuronen cervicaal- c8 t/m th 4 de bovenste extremiteit th5 t/m th9 de onderste extremiteit th10t/ml3 De cranio- sacraal therapie ziet het diafragma als scheiding tussen boven en onderwereld. Dit zien we terug in ons model. De boven het diafragma gelegen organen projecteren op th1 t/m th 6(autochtone preg.neuronen) De onder het het diafragma gelegen organen projecteren op th6 t/m th 12(autochtone preg.neuronen) Kijken we naar een orgaan uit ons schema,bijv.het hart-dan liggen de autochtone.preg. Neuronen t.h.v th1 t/m4 en 5-6. Dit geeft weer animale pijn(referred sensations) th.v kaakgewricht(plexus cervicalis) En ulnaire deel van de onderarm. De innervatie van hoofd halsgebied wil ik nader toelichten. De projectie van nocisensoriek via de hersenzenuwen n.trigeminus op de nucleus spinalis n.trigemini n.facialis n.glossopharyngeus n.phrenicus via de spinale zenuwen c1-2-3 en hoog cerv bewegingssegmenten via de arteria carotis via de borst en buikvliezen via deel van de tractus digestivus en respiratorius via de structuren aan de buitenkant van de schedel

20 20 De onderverdeling van het centrale zenuwstelsel van craniaal naar caudaal De grote hersenen Deze bestaan uit twee symmetrische helften, de hemisferen, die door een groeve de fissura longitudinalis cerebri van elkaar worden gescheiden. Linker en rechterhelft zijn met elkaar verbonden door een dikke vezelbundel, het corpus callosum. Het oppervlak van de hemisferen is niet glad, maar groeven begrenzen de hersenwindingen gyri genoemd. De tussenhersenen In de hypothalamus zijn de belangrijkste centra van het autonome zenuwstelsel gelegen. Via een steel is de hypothalamus verbonden met de hypofyse ( het hersenaanhangsel ) Het overige deel wordt thalamus genoemd waarin vele zenuwvezels- die naar de grote hersenen gaan, onderbreken. Uit dit deel ontwikkelt zich de hypofyse. De hersenstam De hersenstam bestaat van craniaal naar caudaal uit de middenhersenen, de brug en het verlengde merg. In het gebied vanaf de middenhersenen tot en met het verlengde merg bevinden zich de centra van de hersenzenuwen en tevens centra voor de regulering van de ademhaling en de hartfunctie. De functie van de hersenstam vertoont overeenkomst met die van het ruggemerg: vele reflexen- vooral van hoofd en hals. De kleine hersenen Deze zijn ontstaan uit een geplooide verdikking van de ruithersenen. De functie van het cerebellum betreft een regulering van de bewegingspatronen. Het ruggemerg Dit is een vingerdikke buis die craniaal overgaat in de hersenstam en caudaal t.h.v lumbaal 1 eindigt.

21 21 Deze onderverdeling van craniaal naar caudaal zien we ook terug bij de Dura mater,die de basis vormt van de cranio-sacraal therapie. Het CRANIALE gedeelte van de dura mater bekleedt het binnenvlak van de schedel en vormt tevens de falx cerebri,falx cerebelli en de tentorium cerebelli Het SPINALE gedeelte van de dura mater -Een membraneus blad dat ruggemerg omgeeft en beschermt. -De spinale dura mater verloopt vanaf het foramen magnum tot aan het sacrum -De spinale dura mater insereert aan elke wervel thv het foramen vertebrale,waar zij de durale mouw vormt. In de craniocervicale regio insereert de spinale dura mater aan het foramen magnum,atlas en corpus c2. Het is de reden waarom vele cranio-sacrale therapeuten een groot belang hechten aan de occiput-atlas-axis regio. De regio rondom het bekken(een van de drie diafragmas naast het middenrif en de bovenste thorax regio(hart-longen-luchtpijp) speelt een cruciale rol in de cranio-sacraal therapie. Het bekken als basis van de wervelkolom,als basis van een goede gezondheid. Spanningen in deze regio hebben uitwerking op de overige diafragmas,zodat deze regio primaire aandacht vereist middels de 12 bekkenbodemtechnieken

22 22

23 23 Even bijzondere aandacht voor het bekken. Het bekken dient als aanhechtingspunt van de onderste ledematen die convergeren naar het bekken, en anderzijds dient het als steunpunt van al hetgeen er zich boven bevindt. De bekkengordel vormt de basis van de romp. De buik wordt door de bekkengordel ondersteund en hij brengt de verbinding tot stand tussen de onderste ledematen en de wervelkolom. De rijke hoeveelheid tendineuse of krachtige muskulaire inserties(voor de structuren die komen van de thorax of die vertrekken naar de onderste ledematen, en deze die vertrekken van het bekken en naar de bovenste ledematen gaan- denk aan de lattisimus dorsi) maakt van het bekken een mechanisch kruispunt rondom de fysiologie van het individu zich organiseert. Men kan beweren dat het bekken de sleutel is voor de gezondheid.een dysfunctie t.h.v de bekkengordel kan als gevolg hebben een verstoring van het organisme. De bekkengordel is een gesloten osteo-articulaire ring,samengesteld uit 3 beenstukken en 3 gewrichten. De 3 beenstukken zijn: Het linker en rechter os coxae,symmetrisch gelegen Het os sacrum,enkelvoudig aanwezig en symmetrisch geplaatst,gevormd door versmelting van 5 sacrale wervels tot een botstuk. De 3 gewrichten zijn weinig beweeglijk, het zijn : De 2 sacro-iliacale gewrichten,verbinding van het sacrum met het linker en rechter os ilium. De symfysis pubica die aan de voorzijde de 2 ossae illii met elkaar verbindt. In zijn geheel heeft het bekken de vorm van een trechter waarvan de brede basis naar voor is gericht. De bekkengordel toont geslachtgebonden vormverschillen. Een sacrumrestrictie (afname mobiliteit) is belangrijker dan een ileumrestrictie Maar anderzijds is een ileumblokkade oplossen een sacrum-blokkade oplossen.

24 24

25 25 De oosterse geneeswijze ziet de wervelkolom als de wortels van een boom, zijn deze wortels niet sterk genoeg, dan heeft dat zijn invloed op de organen. Functioneren de organen minder dan heeft dat wederom zijn invloed op de wervelkolom, de opeenvolgende wervels zijn pijnlijk en minder beweeglijk bij tast. Bij leverproblemen zijn de borstwervels th 5 t/m th 9 pijnlijk en minder beweeglijk,we spreken dan van een groepletsel. Een monolytische blokkade zien we als een wervel pijnlijk en minder beweeglijk bij tast is. Bij manipulatie van de wervel reageert het groepletsel niet, de blokkade blijft bestaan en bij de monolytische blokkade,wordt deze opgeheven. De oosterse geneeswijze koppelt verder ieder orgaan aan een meridiaan, en verder iedere meridiaan aan een bepaalde spier.(zie schema) Hoofd meridiaan voren (hersenen) m.supraspinatus Hoofd meridiaan achteren(wk ) m.teres major Galblaasmeridiaan Milt-pancreas.meridiaan maagmeridiaan levermeridiaan longmeridiaan hartmeridiaan drievoudige verwarmer(thyroid) niermeridiaan dikke darmmeridiaan dunne darmmeridiaan blaasmeridiaan m.deltoideus ant m.latissimus dorsi m.pestoralis major m.pectoralis major(pars sternalis) m.serratus anterior m.subscapularis m.teres minor m-psoas m.tensor fascia latae m.quadriceps m.peronei

26 26 Even bijzondere aandacht voor de m.scaleneus en sterno-cleidomastoideus Vanuit cranio-sacraal standpunt kan deze spiergroep vergeleken worden met de m.psoas in relatie tot de lendenwervelkolom,deze spier is ook zeer gevoelig voor toxaemie. Vandaar dat bij diep spierwerk-bij de techniek voor de sterno-cleido ook de m.scaleneii aandacht behoeven. Ze beïnvloeden in belangrijke mate de plexus brachialis en de bloedvoorziening van de bovenste extremiteit. De m.scalenus: -ze verbinden de cervicale proc. Transv. met de eerste en de tweede rib. - m.scalenus ant: proc.transv. c3-c6 naar het tub. Van Lisfranc t.h.v de eerste rib. -m.scalenus med:proc.transv c2-c7 naar rib1. -m.scalenus post. Proc.transv c4-c6 naar rib2. In de voorste scalenuspoort(tussen sterno-cleido-mastoideus en scalenus ant.) verloopt de vena subclavia, de nervus phrenicus en lijmfatische structuren. In de achterste scalenuspoort(tussen scaleneus ant. en scaleneus medius) verloopt de arteria subclavia en de plexus brachialis. Innervatie=plexus brachialis en cervicalis(c4-c8) Werking: Lateroflexie en heterolaterale rotatie. Is de wervelkolom soepel dan veroorzaakt dubbelzijdige contractie van de m.scalenei flexie van van de halswervelkolom t.o.v. de dorsale wervels met een versterkte lordose. Is de wervelkolom rigide door contractie van de m.longus colli zal de symmetrische contractie van de scalenusspieren alleen maar flexie van de cervicale wervelkolom t.o.v. de dorsale wervels veroorzaken. Door hun aanhechting aan de halswervels zijn de m.scalenei ook hulpademhalingsspieren,omdat zij de eerste twee ribben kunnen laten heffen

27 27

28 28 De m.sterno-cleido-mastoideus: Een diepe kop: de cleido-mastoideus heeft een verticaal verloop tussen de clavicula naar het proc.mastoideus. De oppervlakkige koppen: Deze vormen tezamen een N maar zijn onderling nogal vervlochten,behalve in het onderste en mediale deel waar de sternale en claviculaire insertie van de spier een triangulaire ruimte bepaalt met de basis naar inferior: de driehoek van Sedillot De cleido-occipitalis: bedekt de cleido-mastoideus beneden,maar gaat aanhechten meer naar achter t.h.v. de occiput. De sterno-occipitalis: Deze kop vervoegt zich bij de cleido-occipitale kop. De sterno-mastoideus: Ontspringt met de vorige kop aan een gemeenschappelijke pees op de bovenzijde van het mani- brium en gaat aanhechten t.h.v het proc.mastoideus. Spasme veroorzaakt musculaire torticollis,fixatie van de sutura occipitomastoideus en het foramen Jugulare, hij veroorzaakt ook bepaalde vormen van cephalgieën en migraine door intra-craniale veneuze congestie. Innervatie: Motorisch nervus spinalus 11 Sensibel plexus brachialis prof. C2-c3 Werking : unilaterale contractie geeft extensie van het hoofd,homolaterale lateroflexie en heterolaterale rotatie. Is de cwk soepel dan veroorzaakt een bilaterale contractie:extensie van het hoofd,flexie van de cervicale wervelzuil t.o.v het thoracale gebied, en extensie van de halswervels t.o v. elkaar met hijperlordose. Is de cwk rigide door contractie van de prevertebrale spieren veroorzaakt een bilaterale contractie flexie van het hoofd en flexie van de cervicale wervelkolom op de dorsale wervelzuil.

29 29

30 30 Het cranio-sacraal systeem = een zelfstandig systeem en bestaat naast het lijmfe en hartbloedsomloop systeem. Het vindt zijn oorsprong in de hersenen(ventriekels) en loopt verder in het ruggenmerg (via de dura mater) en is voelbaar in het lichaam als de breath of Life,met een cyclus van 6 tot 12 maal per minuut. Alle verstoringen in het menselijk lichaam- chemisch(bijv. eten op zijn Amerikaans) -thermisch(bijv. skiën in de paasvakantie ipv. de krokus) -emotioneel(emotionele trauma) -fysisch (alle traumata van kind tot nu) Hebben zijn uitwerking in het cranio-sacrale systeem. Tot de meest voorkomende oorzaken op fysisch gebied behoren, De wervelkolom als oorzaak nummer 1,voortvloeiend uit een bekkenscheefstand bij de geboorte of gedurende de eerste levensjaren. De verkeerde voeding,door verzuring veelal veroorzaakt door suikers en door vitaminen en mineralentekort. Aardstralen- die met name de slaapplaats beïnvloeden. De slaap na middernacht,de slaap voor middernacht is het gezondste zodat het cranio-sacraal systeem de kans krijgt om alle traumata op te ruimen. De bijwerkingen van medicijnen, wanneer deze over lange perioden gebruikt worden. Littekens, verantwoordelijk voor mechanische en energetische verstoringen in het menselijk lichaam. Onzorgvuldige omgang met giften(denk aan insecticiden) De tanden, amalgaan-vullingen. Metaalbanden om hals,voet,arm geven een energetische verstoring in het menselijk lichaam. Stroom zorgt voor elektrische en elektromagnetische straling.(denk aan de digitale wekker) Kledingnatuurlijke vezels dragen bij aan het menselijk welzijn,dit geldt ook voor de woonruimte. De ziel, astraal of emotioneel lichaam genoemd. Voordat een ziekte zich manifesteert in het lichaam, is er eerst iets aanwezig in de fijnere lagen van de werkelijkheid voordat het zich verdicht in de materie.

31 31 Naast het fysieke lichaam beschikt de mens over meer ijle lichamen, die de aura vormen. De aura kunnen wij als een totaal van vibraties beschouwen,die rond een mens hangen. Iedereen voelt de aura van een ander mens aan. Het kan zelfs gezegd worden dat als het fysieke lichaam problemen ondervindt met ziekte of welzijn,die meestal hun oorsprong vinden in deze subtiele lichamen( de aura). Deze subtiele lichamen staan in verbinding met een oerzee van energie(de kosmos) waarmede deze subtiele lichamen in verbinding staan via bepaalde poorten(de chacras) De fijnstoffelijke lichamen, die het fysiek lichaam omhullen en doordringen zijn: het etherisch lichaam, het astrale of emotionele lichaam en het mentale en causaal lichaam. Het niet fysieke lichaam met de laagste vibratie is het Etherische LICHAAM. Veel overledenen kunnen het voldoende condenseren,zodat het door levenden kan waar- genomen worden als spoken of geestesverschijningen. Het etherisch lichaam onderhoudt het fysieke lichaam en staat er voor in. Het etherisch lichaam krijgt energie van de buitenwereld via de zonnevlecht(plaats rondom de navel) Bij een gezonde mens is dit etherische lichaam krachtig en stralend. Bij ongezonde toestanden ontstaan er donkere vlekken in dit energielichaam. Ook kunnen er zwakke plekken en zelfs gaten in dit etherische lichaam optreden, zodat de mens bloot staat aan ziekte en zwakte. Het etherisch lichaam is de tussenschakel tussen het fysieke en astrale lichaam. Gedurende het wakker zijn maakt het emotionele lichaam gebruik van het etherische lichaam en bij vermoeidheid hangt dit lichaam aan flarden. Tijdens de slaap wordt dit etherische lichaam hersteld. Tijdens de slaap wordt het fysieke en etherische lichaam gescheiden van het astrale en mentale lichaam. Daarom verliezen we het bewustzijn tijdens het slapen.

Fysiologie / zenuwstelsel

Fysiologie / zenuwstelsel Fysiologie / zenuwstelsel Zenuwcel/neuron. 5 1. Korte uitlopers dendrieten 2. Lange uitloper neuriet of axon 3. Myelineschede/schede van Schwann 4. Motorische eindplaat of synaps 5. Kern of nucleus Zenuwcel/neuron.

Nadere informatie

Belangrijkste anatomische structuren van de wervelkolom

Belangrijkste anatomische structuren van de wervelkolom Belangrijkste anatomische structuren van de wervelkolom Om uw rugklachten beter te kunnen begrijpen is een basiskennis van de rug noodzakelijk. Het Rughuis heeft in haar behandelprogramma veel aandacht

Nadere informatie

Anatomie / fysiologie

Anatomie / fysiologie Anatomie / fysiologie Zenuwstelsel 4 FHV2009 / Cxx56 7+8 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 4 1 De basale kernen hebben een taak bij het coördineren van bepaalde bewegingen. De rode kern is gestoord

Nadere informatie

Ruggenmerg Hersenen. Hersenstam Cerebellum Diencephalon Telencephalon. Somatisch zenuwstelsel Autonoom zenuwstelsel

Ruggenmerg Hersenen. Hersenstam Cerebellum Diencephalon Telencephalon. Somatisch zenuwstelsel Autonoom zenuwstelsel HOOFDSTUK 2: BOUW VAN HET ZENUWSTELSEL Onderdelen van het zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel Ruggenmerg Hersenen Hersenstam Cerebellum Diencephalon Telencephalon Medulla Pons Mesencephalo Perifeer zenuwstelsel

Nadere informatie

2. Van welke van de onderstaande factoren is de hartslagfrequentie NIET afhankelijk? a. de wil b. lichamelijke activiteiten c.

2. Van welke van de onderstaande factoren is de hartslagfrequentie NIET afhankelijk? a. de wil b. lichamelijke activiteiten c. Take-home toets Thema 4.6 Anatomie en fysiologie van het centrale en perifere zenuwstelsel 1. Door activiteiten van de nervus vagus wordt a. de hartslagfrequentie verhoogd b. de hartslagfrequentie verlaagd

Nadere informatie

Gedragsneurowetenschappen

Gedragsneurowetenschappen Hoofdstuk 2: Bouw van het zenuwstelsel Gedragsneurowetenschappen Andries Van Wesel (= auteursnaam: Andreas Vesalius) Wordt als een van de grootste anatomen beschouwd aller tijden Heeft precies beschrijvingen

Nadere informatie

Grijze stof wordt gevormd door de cellichamen van de neuronen en de. Witte stof wordt gevormd door de met myeline omgeven neurieten

Grijze stof wordt gevormd door de cellichamen van de neuronen en de. Witte stof wordt gevormd door de met myeline omgeven neurieten If the brain were so simple we could understand it, we would be so simple we couldn t - Lyall Watson Bart van der Meer theorieles 15 GOI Met bijzonder veel dank aan Ellen Brink, Rita Dijk Bewerkt door

Nadere informatie

Inhoud. Zenuwstelsel. Inleiding. Basiselementen van het zenuwstelsel. Ruggenmerg en ruggenmergzenuwen

Inhoud. Zenuwstelsel. Inleiding. Basiselementen van het zenuwstelsel. Ruggenmerg en ruggenmergzenuwen Inhoud Zenuwstelsel Inleiding 1 1 Overzicht van het zenuwstelsel 2 Ontwikkeling en indeling 2 Functiecircuits 2 Ligging van het zenuwstelsel in het lichaam 4 Ontwikkeling en bouw van de hersenen 6 Ontwikkeling

Nadere informatie

De hersenen. 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen

De hersenen. 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen LES 13 De hersenen 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen NOTA BENE Moeilijk: Complexe anatomie Gezichtspunten: voor, achter, boven, onder, links, rechts Vele functies Bewust / onbewust autonoom

Nadere informatie

Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel

Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel 14.1 Centraal zenuwstelsel Zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: - centraal zenuwstelsel

Nadere informatie

H2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam.

H2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam. Soorten zenuw cellen Neuronen H2 Bouw en functie Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam. De informatie stroom kan maar in een richting vloeien, van dendriet naar het axon. Dendrieten

Nadere informatie

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren Vlak As Beweging Gym Frontaal Sagitale Ab-adductie Radslag Latero flexie Ulnair-radiaal deviatie Elevatie-depressie Sagitaal Frontale Flexie-extensie Salto Transversale Ante-retro flexie Dorsaal flexie

Nadere informatie

Gesloten vragen Functionele Anatomie II

Gesloten vragen Functionele Anatomie II Gesloten vragen Functionele Anatomie II 2013-2014 1. Ab- en adductie vindt plaats om een longitudinale as 2. In de anatomische houding is, in het sagittale vlak van de wervelkolom, lumbaal een lordose

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 1. Het zenuwstelsel

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 1. Het zenuwstelsel GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 1 Het zenuwstelsel 1 INLEIDING Zenuwstelsel Bouw en ligging van het zenuwstelsel Het centrale zenuwstelsel Het perifere zenuwstelsel Werking van het zenuwstelsel Het willekeurige

Nadere informatie

In deze les leer je ook wat shock voor een lichaam betekent en hoe we dit kunnen behandelen.

In deze les leer je ook wat shock voor een lichaam betekent en hoe we dit kunnen behandelen. De onderstaande informatie sluit aan op de studiegids voor de opleiding tot TotalBodyReflex therapeut. U kunt de studiegids downloaden via de website www.totalbodyreflex.com. Niveau 1, leerjaar 1 Les 1

Nadere informatie

H5 Begrippenlijst Zenuwstelsel

H5 Begrippenlijst Zenuwstelsel H5 Begrippenlijst Zenuwstelsel acetylcholine Vaak voorkomende neurotransmitter, bindt aan receptoren en verandert de permeabiliteit van het postsynaptische membraan voor specifieke ionen. animatie synaps

Nadere informatie

Ooit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband?

Ooit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband? Ooit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband? Bij mensen kan slechts 1 w h i p l a s h a c c i d e n t langdurige pijn en lijden veroorzaken. De anatomie van de hond is fundamenteel gelijk aan

Nadere informatie

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006.

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. 1. Wat is de diafyse van een pijpbeen? A. Het uiteinde van een pijpbeen. B. Het middenstuk van een pijpbeen. C. De groeischijf. 2. Waar bevindt zich de pink, ten

Nadere informatie

PRACTICUM: ANATOMIE EN FUNCTIE VAN HET HART

PRACTICUM: ANATOMIE EN FUNCTIE VAN HET HART PRACTICUM: ANATOMIE EN FUNCTIE VAN HET HART INLEIDING De bouw en de functie van het hart zal worden bestudeerd door het ontleden van een schapen of varkenshart. Deze harten zijn vergelijkbaar met dat van

Nadere informatie

2 De romp. Zichtbare en palpabele oriëntatiepunten van de romp

2 De romp. Zichtbare en palpabele oriëntatiepunten van de romp 6 Merck Manual 2 De romp De romp is het centrale deel van het lichaam. In dit boek zullen we alleen ingaan op de romp als deel van het bewegingsapparaat en niet op de interne organen. De wervelkolom (columna

Nadere informatie

A. de hersenen en het ruggenmerg B. het hersenvlies en de hersenstam C. het cerebrospinaal vocht en de gevoelszenuwen D. de klieren en de lymfevaten

A. de hersenen en het ruggenmerg B. het hersenvlies en de hersenstam C. het cerebrospinaal vocht en de gevoelszenuwen D. de klieren en de lymfevaten Hoofdstuk 1 Meerkeuzevraag 1.1 Meerkeuzevraag 1.2 Meerkeuzevraag 1.3 Meerkeuzevraag 1.4 Meerkeuzevraag 1.5 Meerkeuzevraag 1.6 Meerkeuzevraag 1.7 Waar ligt de lever in de buikholte? A. Boven rechts B. Boven

Nadere informatie

Take-home toets. Thema 4.3.1: Anatomie en fysiologie van het hart en de circulatie

Take-home toets. Thema 4.3.1: Anatomie en fysiologie van het hart en de circulatie Take-home toets Thema 4.3.1: Anatomie en fysiologie van het hart en de circulatie 1. I Arterien vervoeren altijd zuurstofrijk bloed II Arterien vervoeren het bloed naar het hart 2. Waar vindt de kleine

Nadere informatie

Carol Dweck en andere knappe koppen

Carol Dweck en andere knappe koppen Carol Dweck en andere knappe koppen in de (plus)klas 2011 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com 2 http://hoogbegaafdheid.slo.nl/hoogbegaafdheid/ theorie/heller/ 3 http://www.youtube.com/watch?v=dg5lamqotok

Nadere informatie

De hersenen, het ruggenmerg en hun bloedvaten worden beschermd door drie vliezen.

De hersenen, het ruggenmerg en hun bloedvaten worden beschermd door drie vliezen. Samenvatting door R. 1795 woorden 30 maart 2016 6,7 11 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie samenvatting hoofdstuk 14 zenuwstelsel 14.1 centraal zenuwstelsel het zenuwstelsel bestaat uit

Nadere informatie

Fig. 0. 1 De Leefstijlacademie

Fig. 0. 1 De Leefstijlacademie Inleiding Wat goed dat je hebt doorgezet naar de volgende cursus! Je wilt dus nog meer te weten komen over hoe je lichaam precies in elkaar zit en hoe het werkt! En dat precies is wat je in deze cursus

Nadere informatie

Anatomie van de heup. j 1.1

Anatomie van de heup. j 1.1 j1 Anatomie van de heup De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae, het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. As Vlak Beweging Transver- Sagittaal

Nadere informatie

Praktijk Avana. Nieuwsbrief September 2015

Praktijk Avana. Nieuwsbrief September 2015 Praktijk Avana Nieuwsbrief September 2015 Beste nieuwsbrieflezer, IK wil graag een behandelmethode, die ik zelf heel graag gebruik, onder de aandacht brengen Waarom? Omdat deze behandeling zo ontzettend

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 14 Zenuwstelsel

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 14 Zenuwstelsel Samenvatting Biologie Hoofdstuk 14 Zenuwstelsel Samenvatting door Elin 1218 woorden 9 april 2018 7,9 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie Hoofdstuk 14 14.1 * Het zenuwstelsel bestaat

Nadere informatie

Beide helften van de hersenen zijn met elkaar verbonden door de hersenbalk. De hersenstam en de kleine hersenen omvatten de rest.

Beide helften van de hersenen zijn met elkaar verbonden door de hersenbalk. De hersenstam en de kleine hersenen omvatten de rest. Biologie SE4 Hoofdstuk 14 Paragraaf 1 Het zenuwstelsel kent twee delen: 1. Het centraal zenuwstelsel bevindt zich in het centrum van het lichaam en bestaat uit de neuronen van de hersenen en het ruggenmerg

Nadere informatie

Opleiding Matrix-kleurentherapie

Opleiding Matrix-kleurentherapie www.instituutblokdijk.nl Opleiding Matrix-kleurentherapie Instituut Blokdijk Dr. Berlagelaan 5 5622 HA Eindhoven OPLEIDING MATRIX- KLEURENTHERAPIE Het is een 3-jarige opleiding + Medische basiskennis Deze

Nadere informatie

Les 18 Zenuwstelsel 1

Les 18 Zenuwstelsel 1 Les 18 Zenuwstelsel 1 Zenuwweefsel, neuron, depolarisatie, neurotransmitters, CZS, vegatatief, sensorisch, motorisch ANZN 1e leerjaar - Les 18 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 Zenuwweefsel Cellen met

Nadere informatie

Theorie-examen Fysiologie april 2009

Theorie-examen Fysiologie april 2009 Theorie-examen Fysiologie april 2009 1. Wat is, uiteindelijk, de beperkende factor bij inspanning? A. Het ademminuutvolume. B. Het hartminuutvolume. C. De vitale capaciteit. 2. Hoe kan het lichaam in totaal

Nadere informatie

Proefexamen ANATOMIE EN FYSIOLOGIE

Proefexamen ANATOMIE EN FYSIOLOGIE Proefexamen ANATOMIE EN FYSIOLOGIE Deelexamen In dit proefexamen worden over de volgende onderwerpen vragen gesteld: zenuwstelsel hormoonstelsel zintuigen geslachtsorganen Beschikbare tijd: 45 minuten

Nadere informatie

Wat zijn segmentale relaties?

Wat zijn segmentale relaties? 5 Wat zijn segmentale relaties? Samenvatting Tussen de ingewanden, het verborgene, en het waarneembare lichaam bestaan relaties en interacties die hun basis hebben in de segmentale innervatie. Een aandoening

Nadere informatie

Bewegingsleer Deel III De romp en wervelkolom

Bewegingsleer Deel III De romp en wervelkolom Bewegingsleer Deel III De romp en wervelkolom Bewegingsleer Deel III De romp en de wervelkolom I.A. Kapandji Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij

Nadere informatie

Anatomie / fysiologie. Zenuwstelsel overzicht. Perifeer zenuwstelsel AFI1. Zenuwstelsel 1

Anatomie / fysiologie. Zenuwstelsel overzicht. Perifeer zenuwstelsel AFI1. Zenuwstelsel 1 Anatomie / fysiologie Zenuwstelsel 1 FHV2009 / Cxx56 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 1 1 Zenuwstelsel overzicht Encephalon = hersenen Spinalis = wervelkolom Medulla = merg perifeer centraal

Nadere informatie

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen. Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt

Nadere informatie

frontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak

frontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak j1 Anatomie van de heup As Vlak Beweging De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae; en het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. transversaal

Nadere informatie

Examen Medische Vakken

Examen Medische Vakken Examen Medische Vakken Neurologie, psychiatrie, dermatologie AGN 4e jaar, cohort 07-11 1. Het aantal paren hersenzenuwen is a. 4 b. 12 c. 6 d. 8 2. Met het begrip Centraal Motorisch Neuron (CMN) wordt

Nadere informatie

Door: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io

Door: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io Door: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io Kracht van herhaling! Homeostase: een proces binnen het interne milieu van meercellige organismen dat voor een stabiel evenwicht

Nadere informatie

Conservatieve behandeling van lage rugklachten

Conservatieve behandeling van lage rugklachten 6074p ORT.039/1209.CV Zorgcommunicatie www.amphia.nl Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke

Nadere informatie

Conservatieve behandeling van lage rugklachten

Conservatieve behandeling van lage rugklachten Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke u met uw behandelend orthopeed besproken heeft. Anatomie

Nadere informatie

BUSQUET METHODE DE FYSIOLOGISCHE KETTINGEN

BUSQUET METHODE DE FYSIOLOGISCHE KETTINGEN BUSQUET METHODE DE FYSIOLOGISCHE KETTINGEN GLOBALE OPLEIDINGSDOELSTELLINGEN VAN DE METHODE VAN FYSIOLOGISCHE KETTINGEN: Opleiding in de goede werking van het menselijk lichaam Opleiding in compensaties

Nadere informatie

Inhoud. Halsspieren 1. 3 Hals. 3.1 Oppervlakkige hals- en gezichtsspieren, aanzicht rechts-lateraal. [12] M. orbicularis oculi (pars orbitalis)

Inhoud. Halsspieren 1. 3 Hals. 3.1 Oppervlakkige hals- en gezichtsspieren, aanzicht rechts-lateraal. [12] M. orbicularis oculi (pars orbitalis) Halsspieren 1 3.1 Oppervlakkige hals- en gezichtsspieren, aanzicht rechts-lateraal. [12] Venter frontalis van de m. occipitofrontalis Galea aponeurotica Fascia parotideomasseterica Venter occipitalis van

Nadere informatie

Terug naar de oorsprong

Terug naar de oorsprong Terug naar de oorsprong Zoals jullie ongetwijfeld weten bestaat ons fysieke lichaam binnen een groter geheel, een menselijk energieveld ofwel de AURA. De AURA bestaat uit een 7-tal lichamen die voor een

Nadere informatie

Les 19 Zenuwstelsel 2

Les 19 Zenuwstelsel 2 Les 19 Zenuwstelsel 2 Sympatisch - parasympatisch ZS, lumbaal punctie, verlammingen, piramide baan (CMN), extrapiramdaal ANZN 1e leerjaar - Les 19 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 Sympathische parasympathische

Nadere informatie

Spreekbeurtpakket - het skelet

Spreekbeurtpakket - het skelet Spreekbeurtpakket - het skelet Inleiding spreekbeurt voor de leerling: het skelet De voorbereiding van de spreekbeurt over het skelet. 10 tips 1. Start met het verzamelen van materiaal. Heel veel over

Nadere informatie

Cranio-sacraal therapie Basale Stimulatie.

Cranio-sacraal therapie Basale Stimulatie. - 1 - Cranio-sacraal therapie Basale Stimulatie. Om cranio-sacraal therapie te verstaan moeten we naar binnen kijken, naar het binnenste van ons lichaam en naar het allereerste begin. De conceptie. Op

Nadere informatie

Lumbaalpunctie (ruggenprik)

Lumbaalpunctie (ruggenprik) Sophia Kinderziekenhuis Uw kind moet een lumbaalpunctie (ruggenprik) ondergaan. In deze folder geven wij u graag antwoord op de 10 meest gestelde vragen over de puntie. Achter in de folder vindt u ook

Nadere informatie

Osteopathie is een manuele geneeswijze, wat inhoudt dat er geen apparaten aan te pas komen.

Osteopathie is een manuele geneeswijze, wat inhoudt dat er geen apparaten aan te pas komen. Osteopathie is een manuele geneeswijze, wat inhoudt dat er geen apparaten aan te pas komen. Een osteopaat gaat uit van de visie dat de mens biologisch één geheel is en dat alle afzonderlijke delen (systemen)

Nadere informatie

Examentrainer. Vragen vmbo-bk. Scan

Examentrainer. Vragen vmbo-bk. Scan THEMA 4 REGELING EXAMENTRAINER OEFENVRAGEN 3 VMBO-bk Examentrainer Vragen vmbo-bk Scan In een Engelse folder staat informatie over een bepaald apparaat. Hiermee kan het centrale zenuwstelsel onderzocht

Nadere informatie

Anatomie. Het gezonde parodontium. Vrije gingiva. gingiva. Aangehechte gingiva

Anatomie. Het gezonde parodontium. Vrije gingiva. gingiva. Aangehechte gingiva Anatomie Het gezonde parodontium Het parodontium heeft als taak het gebit te bevestigen in de kaken en te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Het bestaat uit bekledend en ondersteunend weefsel met

Nadere informatie

Opdrachten, woordenlijsten en stellingen behorende bij Cxx56 Neurologisch systeem / Zenuwstelsel

Opdrachten, woordenlijsten en stellingen behorende bij Cxx56 Neurologisch systeem / Zenuwstelsel Opdrachten, woordenlijsten en stellingen behorende bij Cxx56 Neurologisch systeem / Zenuwstelsel Inleiding Uit recent startbekwaamhedenonderzoek en uit studentevaluaties, is naar voren gekomen dat ten

Nadere informatie

Je energie in balans-kursus

Je energie in balans-kursus Je energie in balans-kursus 10:00 start 10:10/ 10:45 voorstelrondje -Hoe heet je -wat doe je in het dagelijks leven -wat hoop je hier te leren tijdens de cursus, waarom volg je deze cursus? 10:45/11:00

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Regeling

Samenvatting Biologie Regeling Samenvatting Biologie Regeling Samenvatting door P. 1319 woorden 20 maart 2016 10 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie samenvatting Regeling SE2 Het zenuwstelsel Het zenuwstelsel

Nadere informatie

Zin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie. Dr. G. VYNCKE

Zin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie. Dr. G. VYNCKE Zin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie Dr. G. VYNCKE Differentiële diagnostiek Indicatie manueel geneeskundige behandeling GEWRICHTSBLOKKERING = ARTICULAIRE DYSFUNCTIE

Nadere informatie

SEO. Beelden op te slaan voor SEO protocol 2.0

SEO. Beelden op te slaan voor SEO protocol 2.0 SEO Beelden op te slaan voor SEO protocol 2.0 beeldkwaliteit het logboek bestaat grotendeels uit optimale beelden, het is niet de verwachting dat deze kwaliteit van de beelden bij iedere zwangere te bereiken

Nadere informatie

https://www.visiblebody.com/anatomy-and-physiology-apps/human-anatomy-atlas

https://www.visiblebody.com/anatomy-and-physiology-apps/human-anatomy-atlas Amstelveen, 29 april 2017 Beste collega s In juni gaan we met het schoudernetwerk weer naar de snijzaal. Om deze sessie goed voor te bereiden een kleine opfrissing van de anatomie middels deze mailronde.

Nadere informatie

Hernia borstwervelkolom (thoracaal)

Hernia borstwervelkolom (thoracaal) Hernia borstwervelkolom (thoracaal) Inleiding Een hernia is een ander woord voor uitstulping. Een uitstulping van de tussenwervelschijf wordt ook wel een Hernia Nuclei Pulposi (HNP) genoemd. Deze uitstulping

Nadere informatie

Lage rugklachten. www.gzcdiemenzuid.nl

Lage rugklachten. www.gzcdiemenzuid.nl Lage rugklachten Introductie De lage rug is het gebied ter hoogte van de onderste 5 lendenwervels (lumbale wervels) en de overgang met het heiligbeen (lumbo-sacrale overgang). De lendenwervelkolom bestaat

Nadere informatie

Richtlijn Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen (2005; update verwacht begin 2017)

Richtlijn Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen (2005; update verwacht begin 2017) Richtlijn Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen (2005; update verwacht 1. Werking van het hart Fysiologie van het hart Afbeelding 1: de normale volwassen bloedsomloop. Bronvermelding: Uitgeverij

Nadere informatie

De efferente innervatie van het binnenoor

De efferente innervatie van het binnenoor De efferente innervatie van het binnenoor Naam student : Maaike de Kleijn Studentnummer : 3209849 1. Inleiding Dit essay beoogt een korte beschrijving te geven van de efferente innervatie van het binnenoor.

Nadere informatie

Fenomenen die bij een whiplash een rol spelen.

Fenomenen die bij een whiplash een rol spelen. . Bij een whiplash kun je een drietal typische fenomenen onderscheiden. Deze fenomenen kun je verklaren als je whiplash beschouwt als een aandoening van de hersenstam, om precies te zijn het peri-aquaductale

Nadere informatie

Assess & Correct ASSESS & CORRECT 7/07/17. Deel II

Assess & Correct ASSESS & CORRECT 7/07/17. Deel II Assess & Correct Deel II 1. Assessment strategie 2. Neurowetenschappen 3. First Things First 4. Assessment - Score criteria 5. Ademhalings assessment - Chemisch - Neurologisch - Mechanisch - Ademhalingsscreen

Nadere informatie

Paranormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn?

Paranormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn? Paranormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn? door Kees Aaldijk transpersoonlijk coach en therapeut 06-142 742 93 www.transpersoonlijk.nl gepubliceerd in Spiegelbeeld januari 2010

Nadere informatie

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg Anatomy is destiny Sigmund Freud Belangrijkste botten Nomenclatuur Reina Welling WM/SM-theorieles 1 Osteologie bekken en onderste extremiteit Myologie spieren bovenbeen Met dank aan Jolanda Zijlstra en

Nadere informatie

DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg)

DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg) Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg) 3. ENKEL EN VOET 3.1. Inspectie in staande houding m. gastrocnemius Calcaneum Valgushoek achillespees met hiel Malleolus

Nadere informatie

Toets Anatomie Opleiding Sport en Bewegen. Behaalde punten Hulpmiddelen geen

Toets Anatomie Opleiding Sport en Bewegen. Behaalde punten Hulpmiddelen geen Cijfer In te vullen voor docent In te vullen door leerling Beroepsprestatie B.P.1.3 S.B Naam leerling Toets Anatomie Opleiding Sport en Bewegen Klas SB3O1A+B Versie 1 Datum Tijdsduur 60 minuten Naam docent

Nadere informatie

Assess & Correct. Assessments 9/11/18. Deel II ASSESSMENTS. Ademhaling assessment. Mobiliteit assessment. Motorische assessment

Assess & Correct. Assessments 9/11/18. Deel II ASSESSMENTS. Ademhaling assessment. Mobiliteit assessment. Motorische assessment Assess & Correct Deel II Assessments ASSESSMENTS We delen onze assessments op in 3 hoofd categorieën: Ademhaling assessment Mobiliteit assessment Motorische assessment 1 1. Ademhalings assessment Ademhalings

Nadere informatie

In deze - beetje lange- nieuwsbrief: - ook de baasjes goed de winter door - wachtlijst cursus EHBO voor dieren - het team - wat is osteopathie

In deze - beetje lange- nieuwsbrief: - ook de baasjes goed de winter door - wachtlijst cursus EHBO voor dieren - het team - wat is osteopathie In deze - beetje lange- nieuwsbrief: - ook de baasjes goed de winter door - wachtlijst cursus EHBO voor dieren - het team - wat is osteopathie Beste lezer, Dit is alweer onze laatste Nieuwsbrief van het

Nadere informatie

Dorine Erkens. GuashaTherapeut.nl VOORWOORD

Dorine Erkens. GuashaTherapeut.nl VOORWOORD VOORWOORD In dit e-book leg ik uit wat Guasha Therapie is en wat het voor je kan betekenen. Guasha Therapie is nog onbekend in Nederland. Met het schrijven en delen van dit e- book wil ik laten zien hoe

Nadere informatie

Vuist maken, binnekant en buitenkant arm bekloppen (losse polsen) Schedel bekloppen

Vuist maken, binnekant en buitenkant arm bekloppen (losse polsen) Schedel bekloppen Do In Staand, voeten 50cm uit elkaar. Stevig afstrijken binnenkant arm van schouder naar pols, gevolgd door buitenkant arm van pols naar schouder, zowel rechterarm als linkerarm Vuist maken, binnekant

Nadere informatie

We kunnen het zenuwstelsel daarom onderverdelen in de controlekamer: het centrale zenuwstelsel en informatiewegen: het perifere zenuwstelsel.

We kunnen het zenuwstelsel daarom onderverdelen in de controlekamer: het centrale zenuwstelsel en informatiewegen: het perifere zenuwstelsel. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 Het zenuwstelsel De hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen in je lichaam vormen samen het zenuwstelsel.

Nadere informatie

Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare. Cervicale Discusprothese

Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare. Cervicale Discusprothese Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare Cervicale Discusprothese 1. Anatomie van cervicale wervelkolom Vanuit de hersenen loopt ons ruggemerg als een buis naar ons staartbeen, beschermd door een

Nadere informatie

APPENDIX C: Patiënteninformatie over uitzaaiingen in de wervelkolom.

APPENDIX C: Patiënteninformatie over uitzaaiingen in de wervelkolom. 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 APPENDIX C: Patiënteninformatie over uitzaaiingen in de wervelkolom. Inleiding Kwaadaardige gezwellen

Nadere informatie

Samenvatting Biologie hoofdstuk 14 - zenuwstelsel

Samenvatting Biologie hoofdstuk 14 - zenuwstelsel Samenvatting Biologie hoofdstuk 14 - zenuwstelsel Samenvatting door een scholier 1962 woorden 5 oktober 2016 7,1 11 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie hoofdstuk 14 Zenuwstelsel 14.1 Centraal

Nadere informatie

Als het bloed uit de holle ader verder stroomt, in welk bloedvat komt het dan?

Als het bloed uit de holle ader verder stroomt, in welk bloedvat komt het dan? De lever is gelegen in de buikholte? A. Boven rechts B. Boven links C. Onder rechts D. Onder links Als het bloed uit de holle ader verder stroomt, in welk bloedvat komt het dan? A. De aorta B. De holle

Nadere informatie

De hersenen: het meest complexe orgaan van het menselijk lichaam

De hersenen: het meest complexe orgaan van het menselijk lichaam De hersenen: het meest complexe orgaan van het menselijk lichaam De hersenen C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte Om de stoornissen en beperkingen van iemand met een hersenletsel te leren kennen en

Nadere informatie

Het gebruik van hoge druk ballonnen in de behandeling van CCSVI

Het gebruik van hoge druk ballonnen in de behandeling van CCSVI Het gebruik van hoge druk ballonnen in de behandeling van CCSVI Door Dr. Jan de Letter Vaatchirurg In een door The Essential Health Clinic uitgebrachte nieuwsbrief van 13-09-2011 werden de meningen van

Nadere informatie

1 De wervelkolom Een hernia Het stellen van de diagnose Wanneer opereren? Een herniaoperatie... 5

1 De wervelkolom Een hernia Het stellen van de diagnose Wanneer opereren? Een herniaoperatie... 5 Lumbale Hernia Inhoudsopgave 1 De wervelkolom... 1 2 Een hernia... 2 3 Het stellen van de diagnose... 4 4 Wanneer opereren?... 4 5 Een herniaoperatie... 5 6 Na de operatie... 5 7 Operatierisico s... 6

Nadere informatie

Uitkomst onderzoek EFFECTEN ZELFREALISATIE

Uitkomst onderzoek EFFECTEN ZELFREALISATIE Uitkomst onderzoek We geven in dit verslag een aantal samenvattende uitkomsten weer van het onderzoek onder de deelnemers die in de periode 2012-2015 hebben deelgenomen aan de zesdaagse Zelfrealisatie.

Nadere informatie

Anatomie Sinus Cavernosus Orbita top

Anatomie Sinus Cavernosus Orbita top Anatomie Sinus Cavernosus Orbita top Marijke Wefers Bettink 28 september 2012 Anatomie van de Sinus Cavernosus Sponsachtig complex venen dorsaal van de orbita, omgeven door dura. L en R lateraal van het

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

Nadere informatie

Thema: Transport HAVO. HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai

Thema: Transport HAVO. HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai Thema: Transport HAVO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet - de bestanddelen van bloed kunnen noemen, ingecalculeerd de kenmerken

Nadere informatie

Maak van je opleiding Cranio-sacraal therapie een succes!

Maak van je opleiding Cranio-sacraal therapie een succes! Kom je cursus inkijken: Antwerpen, Frankrijklei 127, 2000 Gent, Oude Brusselseweg 125, 9050 Hasselt, Simpernelstraat 27, 3511 +32 3 292 33 33 info@schoonheidsschool.com Maak van je opleiding Cranio-sacraal

Nadere informatie

I. B E W E G I G E E A S S E S T E L S E L S

I. B E W E G I G E E A S S E S T E L S E L S I. B E W E G I G E E A S S E S T E L S E L S Beweging is relatief. Beweging is een positieverandering van "iets" ten opzichte van "iets anders". Voor "iets" kan van alles worden ingevuld: een punt, een

Nadere informatie

Energetische achtergronden van autisme bewustzijnskanalen, het energieraster om de aarde, contracten en blokkades

Energetische achtergronden van autisme bewustzijnskanalen, het energieraster om de aarde, contracten en blokkades Energetische achtergronden van autisme bewustzijnskanalen, het energieraster om de aarde, contracten en blokkades Ieder kind is uniek, dus ook kinderen met autistische symptomen. Er zijn allerlei oorzaken

Nadere informatie

De HeupZenuw (nervus ischiadicus) Dé zenuw van de reflexologie. Door Dorthe Krogsgaard en Peter Lund Frandsen, Denemarken juni 2006

De HeupZenuw (nervus ischiadicus) Dé zenuw van de reflexologie. Door Dorthe Krogsgaard en Peter Lund Frandsen, Denemarken juni 2006 De HeupZenuw (nervus ischiadicus) Dé zenuw van de reflexologie. Door Dorthe Krogsgaard en Peter Lund Frandsen, Denemarken juni 2006 Ischias (of sciatic, in de volksmond, van het Franse sciatique) behandelen

Nadere informatie

Cervicale fusie. Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare

Cervicale fusie. Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare Cervicale fusie Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare 1. Anatomie van cervicale wervelkolom Vanuit de hersenen loopt ons ruggenmerg als een buis naar ons staartbeen, beschermd door een beenderige

Nadere informatie

Inhoud. Ruggenmerg en spinale zenuwen 1. 4 Romp Ruggenmerg en bouw van de spinale zenuwen. [79] Afb. 4.78

Inhoud. Ruggenmerg en spinale zenuwen 1. 4 Romp Ruggenmerg en bouw van de spinale zenuwen. [79] Afb. 4.78 Ruggenmerg en spinale zenuwen 1 4.78 Ruggenmerg en bouw van de spinale zenuwen. [79] Sulcus medianus Sulcus intermedius Funiculus Sulcus posterolateralis Columna Radices es Columna lateralis Funiculus

Nadere informatie

Informatiebrochure T.E.E. / Cardioversie

Informatiebrochure T.E.E. / Cardioversie Informatiebrochure T.E.E. / Cardioversie ziekenhuis maas en kempen Inleiding U wordt opgenomen in Ziekenhuis Maas en Kempen voor een TEE en/of cardioversie. Om u zo goed mogelijk te informeren over deze

Nadere informatie

lichaam tastgevoel energielichaam. Wat verstaan we onder het lichaam?

lichaam tastgevoel energielichaam. Wat verstaan we onder het lichaam? Kashmiryoga Bij deze yoga ligt het accent niet op het lichaam en de houdingen zelf, maar op het luisteren naar het lichaam. Het wordt wel de yoga als kunst van het ontspannen genoemd. Door de opeenstapeling

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

BLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott

BLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott BLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott Twee vragen: Wat is osteopathie en hoe kan zij de blik op blindisme verrijken? Kan zij een invloed op blindisme hebben? Hoe is de osteopathie ontstaan

Nadere informatie

Positive health Positive wellbeing Positively Dru BOEK 1 DRU YOGA DOCENTENOPLEIDING BODY HEALTH PRODUCTS NOT FOR PROFIT & MIND & NUTRITION PROJECTS

Positive health Positive wellbeing Positively Dru BOEK 1 DRU YOGA DOCENTENOPLEIDING BODY HEALTH PRODUCTS NOT FOR PROFIT & MIND & NUTRITION PROJECTS Positive health Positive wellbeing Positively Dru BOEK 1 DRU YOGA DOCENTENOPLEIDING BODY HEALTH PRODUCTS NOT FOR PROFIT & MIND & NUTRITION PROJECTS BOEK 1 INHOUD OVER DRU YOGA Onderdelen van Dru Yoga 2

Nadere informatie