In gesprek met je kind. AIC Castricum 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "In gesprek met je kind. AIC Castricum 2013"

Transcriptie

1 In gesprek met je kind AIC Castricum 2013

2 Wie ben ik? Kennisdeler autisme VO Specialist leren & gedrag VO Consulent & adviseur VO Auteur Trainer

3

4 Deel I Informatie communicatie & uitwisseling Deel II oefenen met sociale stripverhaal

5

6 Kijk me aan als ik tegen je praat!

7 `Want hoewel we communiceren, gaat er onderweg iets mis en komt de boodschap niet goed over. Dat geldt andersom ook. De interacties van anderen naar ons toe raken onderweg vertekend (Luke Jackson, 2003)

8 Hoe we deze communicatieproblemen kunnen leren begrijpen, vertalen en persoonsgericht kunnen ondersteunen is vaak nog een vraag

9 Goede interactie tussen de ouder en het kind met autisme vraagt kennis van en begrip voor de individuele communicatiestijl van het kind.

10 Aansluiten bij de individuele communicatiestijl, betekent niet dat deze stijl altijd voorrang heeft

11 a) Zoveel mogelijk aansluiten bij de individuele stijl Ontspannen momenten moeilijke interactiemomenten en gesprekken b) Soms is dit niet mogelijk of wenselijk Gedrag communicatiealternatieven bieden

12 Verschillen Veel praten weinig praten Emoties niet kunnen benoemen- of wel Geen mimiek wel of veel mimiek wel of niet passend zacht hard monotoon wisselend pedant gewoon Functioneel gericht sociaal gericht Woordvindingproblemen of niet Stemt wel af of (soms) niet enz.

13 Autisme is een informatieverwerkingsprobleem in de hersenen

14 Non-verbaal Verbaal Begrip Gebruik

15 Een storing in het heen en weerverkeer van de communicatie

16 Los het probleem van de clown op

17 Communicatie ontvangen spreken zenden emotie klank woorden informatie details pragmatiek aanvoelen zinnen decoderen gedeelde aandacht gebaren opslaan zintuigen geheel invoelen semantiek horen zien verwerken interpreteren geschreven CONTEXT

18

19 Communicatie ontvangen spreken zenden emotie klank opslaan informatie details pragmatiek aanvoelen zinnen decoderen gedeelde aandacht geheel gebaren horen zintuigen semantiek invoelen zien herkennen woorden interpreteren verwerken geschreven CONTEXT

20

21 Voorspellen en anticiperen Context Theory of mind

22 Contextblindheid Mindblindness TOM Taal & communicatie

23 Obstakels in de communicatie zijn niet meteen zichtbaar vanwege

24 Zwakke & Sterke kanten Gebruik de sterke kanten als kracht van de aandacht

25 Communicatieprofiel Sterke & zwakke kanten Gebruik hulpmiddelen als het een beroep doet op de zwakke kanten van de communicatie Moment is van belang (stress-overgang-overprikkeld enz) Gespreksafspraken voor algemene momenten (ondersteun en verwijs hiernaar) Bied ondersteuning als het kind er zelf niet uitkomt Bied alternatieven bij ongewenst gedrag Vraag niet het onmogelijke Houd rekening met een een ander perspectief

26 In gesprek Profiel Check of oogcontact een probleem vormt Positie in de ruimte met gesprekspartner Stress reducerende (hulp) middelen/concentratie Zo min mogelijk afleiders in de omgeving Tijdsduur is bekend Bied overzicht het gesprek gaat over duurt.doel Geef het kind denk-en communicatietijd!

27 In gesprek Concreet & duidelijk Korte zinnen Controleer of de boodschap overkomt Geef tijd om te verwerken & gedachteproces te verwoorden Verwoord je eigen denkproces hardop Weerleg denkfoutjes van het kind met feiten Verwoord bij een vraag of instructie wat je verwacht van het kind Gebruik hulpmiddelen om de communicatie te ondersteunen Inschatten, begrijpen, lezen van wat de ander verwacht en niet zegt is moeilijk! Voorkom praatstress

28 Korte pauze daarna aan de slag

29 Profielen Anne Selectief mutisme Tactiele problemen Neemt geen initiatief Hulpvraag formuleren Klein werkgeheugen Angst geluidjes Derek Non-verbale informatie Gespreksvaardigheden Zelfreflectie/mening Open vragen Auditieve problemen Stress hoofd op tafel Daan Alexithymie Breedsprakig (stress) Pragmatiek Beurtgedrag Probleem emotiewoorden Motorische onrust

30 Hulpmiddelen Sociaal (strip)verhaal Waardering met getallen Gevoels-beoordelingswoorden kaartjes Meerkeuze antwoorden Oplossingsgerichte gespreksvoering Computer Stress reducerende hulpmiddelen tijdens gesprek Effectieve communicatie met w-woorden & hoe

31 Waardering met getallen

32 gesprekskaarten Gevoel & beoordelingswoorden Ondersteuning van de getallen Lexicon vergroten Visuele ondersteuning op de tafel van de leerling bij meningvormend stuk Koppelen emoties aan woorden

33 Sociaal stripverhaal

34 zeggen? denken? doen?

35 Ga maar Je vader denkt? Ik doe aan het werk.??

36 Aan de slag

37 Zorgt voor betere afstemming Zorgt voor begrip Zorgt voor een passende interventie

38 Informatie & inspiratie

39 De sleutel tot communicatie

40

Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k.

Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k. Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k. In het verleden leerkracht op deze scholen, Ambulant begeleider, stagebegeleider. Docent stichting

Nadere informatie

Pragmatiek en communicatie beïnvloed door een autismespectrumstoornis

Pragmatiek en communicatie beïnvloed door een autismespectrumstoornis Pragmatiek en communicatie beïnvloed door een autismespectrumstoornis 10 februari 2017 Zorgbehoeften van de leerling met autisme Zorg dat ik boodschappen kan begrijpen Zorg dat ik de organisatie van een

Nadere informatie

Overzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen

Overzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen Autisme niet begrepen? Niet herkend! Gemeente Koggenland 6 november 2017 & Stichting Deuvel Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Overzicht Autisme net ff anders Herkennen van autisme in contact Autisme Specifieke

Nadere informatie

Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten

Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek: Vroegtijdig starten Uitgebreid

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

maakt meedoen mogelijk Workshop Wennen aan de brugklas 2014

maakt meedoen mogelijk Workshop Wennen aan de brugklas 2014 maakt meedoen mogelijk Workshop Wennen aan de brugklas 2014 Voorstellen Elly van Vliet Consulent MEE ZK Cursusleider Coördinator autisme netwerken convenant autisme Kennemerland en Amstelland en Meerlanden

Nadere informatie

communicatie tips voor een aangenaam contact met mensen met dementie www.dementievriendelijkbrugge.be

communicatie tips voor een aangenaam contact met mensen met dementie www.dementievriendelijkbrugge.be communicatie tips voor een aangenaam contact met mensen met dementie www.dementievriendelijkbrugge.be Niet overvragen Stel geen vragen die betrekking hebben op het recente verleden. Praat over wat er nu

Nadere informatie

Gesprekskaarten pedagogisch handelen

Gesprekskaarten pedagogisch handelen Gesprekskaarten pedagogisch handelen Samenwerkingsproject Samen Opleiden tussen Peel en Maas en Dommel en Aa Themagroep Pedagogisch Handelen kaarten.indd 1 28-01-17 19:17 kaarten.indd 2 28-01-17 19:17

Nadere informatie

LUISTERVAARDIGHEID EN

LUISTERVAARDIGHEID EN LUISTERVAARDIGHEID EN SCHRIJFVAARDIGHEID IN DE ISK Goede zinnen schrijven vind ik best moeilijk. Lies Alons Bijeenkomst 8-15 november 2016 DOELEN VANDAAG 1. Je kijkt nog een keer naar luistervaardigheid

Nadere informatie

EFFECTIEF COMMUNICEREN MET NLP. Compacte introductie van NLP met focus op praktische toepassing in gespreksvoering en samenwerken

EFFECTIEF COMMUNICEREN MET NLP. Compacte introductie van NLP met focus op praktische toepassing in gespreksvoering en samenwerken EFFECTIEF COMMUNICEREN MET NLP Compacte introductie van NLP met focus op praktische toepassing in gespreksvoering en samenwerken Effectief Communiceren met NLP Effectief communiceren is niet zo moeilijk,

Nadere informatie

Programma deel 1. Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren

Programma deel 1. Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren Leerthema 6 ASS Programma deel 1 Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren De regels van Matthijs ASS Prevalentie 1% (gezondheidsraad 2009) 1 op 5 ook verstandelijke beperking Jongens en meisjes Gemiddelde

Nadere informatie

Bijlage 2 Competentieprofiel leerling

Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Naam leerling: Geboortedatum leerling: Kalenderleeftijd: Diagnose: School: Naam medewerker school: Functie medewerker school: Datum: Protocol overgang leerlingen met

Nadere informatie

Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor ouders

Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor ouders Pagina 1 van 10 Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor Strategieën ter bevordering van interactie communicatiestijl van het kind Rol van de ouder 1: Laat je kind

Nadere informatie

Autisme als contextblindheid

Autisme als contextblindheid Leerlingen met autisme in het secundair onderwijs Autisme Limburg 18 oktober 2011 KobeVanroy Autisme Centraal, Gent Autisme als contextblindheid P. Vermeulen, 2009 Autisme: prevalentie 2010 Autisme Centraal

Nadere informatie

Wat zijn generieke competenties?

Wat zijn generieke competenties? Wat zijn generieke competenties? In duaal leren nemen generieke competenties een centrale plaats in. Het is de bedoeling dat jongeren er dus een goed begrip van hebben voordat erover gesproken kan worden

Nadere informatie

Studiedag. Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties

Studiedag. Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties Studiedag Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties Relaties en autisme HouvASS /Therapeutisch Gerda Bastiaan, MaNP Centrum Flevoland GGZ Diagnose en dan? Volwassenzorg; steeds

Nadere informatie

Autisme Spectrum Stoornissen

Autisme Spectrum Stoornissen www.incontexto.nl to nl Autisme Spectrum Stoornissen Drs. Nathalie van Kordelaar Nathalie van Kordelaar en Mirjam Zwaan Opbouw voorlichting Algemene kennis van autisme. Handelen in werksituaties. Alle

Nadere informatie

Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers

Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &

Nadere informatie

ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester

ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Positieve ingesteldheid 1 zich emotioneel goed voelen 2 zich als persoon iets

Nadere informatie

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek: Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:

Nadere informatie

Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET NLD IN DE WERKSITUATIE

Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET NLD IN DE WERKSITUATIE Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET NLD IN DE WERKSITUATIE Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de twaalf deelnemers op een ROC heeft

Nadere informatie

Accent op improvisatie

Accent op improvisatie onderdeel: improvisatie Accent op improvisatie Titel: Reclame met jabbertalk Graad: 2 Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten. Leerplandoelnummer Leerplandoel

Nadere informatie

Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren

Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Wie ben ik? De ijsbergtheorie Wie zijn jullie? Even voorstellen Wie

Nadere informatie

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine

Nadere informatie

LKG les 4 Breda 9 januari 2019

LKG les 4 Breda 9 januari 2019 LKG les 4 Breda 9 januari 2019 Wat hebben we gedaan? LES 1 Observeren 1 Fragment Marc Lammers 2 Goed onderwijs = adaptief onderwijs https://www.bing.com/videos/search?q=moeder+met+vierling+in+bed&&view=detail&mid=66548de81066702685b366548de81066702685b3&form=vrdgar

Nadere informatie

Leerdoelen Spraaktaal Kids

Leerdoelen Spraaktaal Kids Leerdoelen Spraaktaal Kids Ik ben ik! kent het onderscheid tussen voor- en achternaam, roepnaam en troetelnaam kan benoemen wanneer en waar hij/zij geboren is kan aan iemand die niet kan zien uitleggen

Nadere informatie

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende

Nadere informatie

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten

Nadere informatie

Autisme en de gevolgen Els Ronsse / MDR

Autisme en de gevolgen Els Ronsse /   MDR Autisme en de gevolgen Els Ronsse / www.psysense.be MDR Voorkomen? Voor het hele spectrum komen een aantal studies onafhankelijk van elkaar uit op 60 tot 70 op 10.000 of 1 op ongeveer 150 personen. Af

Nadere informatie

GESPREKS- EN DOELEN VANDAAG 6/1/2016 SPREEKVAARDIGHEID IN DE ISK ONDERWIJSACTIVITEITEN. Hoe zeg je dat?

GESPREKS- EN DOELEN VANDAAG 6/1/2016 SPREEKVAARDIGHEID IN DE ISK ONDERWIJSACTIVITEITEN. Hoe zeg je dat? GESPREKS- EN SPREEKVAARDIGHEID IN DE ISK Hoe zeg je dat? 1 Lies Alons 31 mei 2016 AZC Dronten DOELEN VANDAAG 2 1. Je weet welke onderdelen van belang zijn in het spreekproces in een 2 e taal. 2. Je ontwikkelt

Nadere informatie

Competentie Werkplan Resultaat Tijd

Competentie Werkplan Resultaat Tijd CONCEPT STAGE WERKPLAN Student: Sofie van Gils Studentnummer: 249676@student.fontys.nl Jaar: 2VT Stageschool: (Nog niet zeker) CKE Eindhoven Stagebegeleider: (Nog niet zeker) Frits Achten B Niveau 2 B3

Nadere informatie

AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN

AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN EEN VOORBEELD Mira, 14 jaar. Derde klas van de middelbare school. Vanaf baby snel boos. Nu zo vlug kwaad dat ouders het niet meer weten. DRIE MOGELIJKE

Nadere informatie

Sociale vaardigheden.

Sociale vaardigheden. Sociale vaardigheden www.psysense.be waarschuwing Het is geen receptenboek Elke mens is een individu Ass of geen ass. Dit gaat over wat je wilt, en biedt ev. middelen om te bereiken wat je wilt, maar ass

Nadere informatie

Kennismaking VIB en methode CONTACT Hoe contact bevorderen tussen doofblinde personen en hun communicatiepartners?

Kennismaking VIB en methode CONTACT Hoe contact bevorderen tussen doofblinde personen en hun communicatiepartners? Kennismaking VIB en methode CONTACT Hoe contact bevorderen tussen doofblinde personen en hun communicatiepartners? Ingrid Korenstra Bartiméus Expertisecentrum Doofblindheid 19-03-2015 Even voorstellen:

Nadere informatie

www.hildedeclercq.be hilde_de_clercq@telenet.be

www.hildedeclercq.be hilde_de_clercq@telenet.be 1 Pervasieve Ontwikkelingsstoornis Spel en Verbeelding Taal en Communicatie Emoties Seksualiteit en Relatievorming Eten Slapen Zindelijk worden Zelfredzaamheid of Algemene Dagelijkse leefvaardigheden 2

Nadere informatie

Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen

Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen Uitnodiging: focus op het webinar en leer hoe je met goede communicatie bereikt wat je graag wilt. Hoe doe je dat?.

Nadere informatie

Workshop Communicatievaardigheden

Workshop Communicatievaardigheden Workshop Communicatievaardigheden Workshop Communicatievaardigheden, een belangrijk middel om je doel te bereiken Effectief communiceren kun je leren. Gelukkig maar, alle relaties staan of vallen met goede

Nadere informatie

Welkom. Voorstellen. Programma. Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak en hoe herken je het? Autisme vanuit eigen ervaring

Welkom. Voorstellen. Programma. Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak en hoe herken je het? Autisme vanuit eigen ervaring Welkom Algemene informatieavonden GGZ Noord- Holland-Noord in samenwerking met Stichting Deuvel Voorstellen Mieke Bellinga & Mariëlle Witteveen Programma Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak

Nadere informatie

Seksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg

Seksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg Seksualiteit en ASS Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014 programma Opfrissen van informatie over ASS (heel kort het spectrum toelichten). ASS en seksualiteit belichten. Seksuele en relationele

Nadere informatie

Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET NLD IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS

Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET NLD IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET NLD IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de twaalf deelnemers op een ROC heeft

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team.

SPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team. SPELVARIANTEN Wil jij weten waar je in jouw huidige werk goed in bent? Hoe jij communiceert en je gedraagt en vooral hoe de ander dat ziet? En wil jij dit graag uitwisselen met je teamgenoten zodat jullie

Nadere informatie

Accuraat communiceren

Accuraat communiceren Accuraat communiceren Erna Pluym Senior Trainer Consultant/ Business Development Manager erna.pluym@acerta.be 0472 92 11 66 Communicatie, waarom zo belangrijk? Communicatie, waarom zo belangrijk? Had ik

Nadere informatie

11 Omgaan met verbale agressie

11 Omgaan met verbale agressie 11 Omgaan met verbale agressie AGRESSIE Praktijkinformatie Welke vormen zijn er? Hoe buig je opkomende verbale agressie om? Hoe en wanneer stel je je grens? EN Omgaan met verbale agressie Tip 1 Herken

Nadere informatie

KINDEREN DIE OPVALLEN

KINDEREN DIE OPVALLEN KINDEREN DIE OPVALLEN Kinderen met autisme Ik ben niet anders Ik denk anders De sterke kanten van kinderen met autisme: Ze kunnen zich heel goed verdiepen in een bepaald onderwerp. Ze weten daar dan alles

Nadere informatie

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme Hulpmiddelen en materialen Vragen? Autisme?

Nadere informatie

passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis

passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis Brechtje van de Kant & Marion Kemper Orthopedagogen Berg en Boschschool, locatie Houten Herken de autist! Voorkennis? Prikbord

Nadere informatie

Afasie. Logopedie. Beter voor elkaar

Afasie. Logopedie. Beter voor elkaar Afasie Logopedie Beter voor elkaar Afasie In deze folder leest u wat afasie is en krijgt u adviezen hoe u de communicatie met iemand met afasie kan verbeteren. Ook staat beschreven wat de logopedist kan

Nadere informatie

Als kinderen niet (kunnen) begrijpen wat je zegt

Als kinderen niet (kunnen) begrijpen wat je zegt Als kinderen niet (kunnen) begrijpen wat je zegt Communicatie in de zwemles bij kinderen met een lager IQ Patty van t Hooft Dag van het zwemonderwijs 2017 Programma Welkom IQ Begrijpen Ontwikkelingsfasen

Nadere informatie

Autisme voor beginners. www.psysense.be

Autisme voor beginners. www.psysense.be Autisme voor beginners www.psysense.be Oorzaak? Autisme = handicap Stoornis in functioneren van de hersenen Neurologische (biologische )stoornis andere ontwikkeling laatste theorie (augu 2014: teveel synapsen!

Nadere informatie

Door Andy van den Berg (vakleerkracht op een praktijkschool en een school voor z.m.l.k.) en Tanja Ites (bewegingsconsulent bij sportservice Den

Door Andy van den Berg (vakleerkracht op een praktijkschool en een school voor z.m.l.k.) en Tanja Ites (bewegingsconsulent bij sportservice Den Door Andy van den Berg (vakleerkracht op een praktijkschool en een school voor z.m.l.k.) en Tanja Ites (bewegingsconsulent bij sportservice Den Helder). 1950-1985 Kinderen met specifieke behoeften worden

Nadere informatie

Leren (g)een probleem! Een lezing over Beelddenkers

Leren (g)een probleem! Een lezing over Beelddenkers Leren (g)een probleem! Een lezing over Beelddenkers Houd rekening met het innerlijk verwerken in filmpjes en beelden. Gebruik ook gebaren of tekeningen/ picto s om opdrachten te geven. Structuur en duidelijkheid

Nadere informatie

Cognitieve communicatiestoornissen

Cognitieve communicatiestoornissen Logopedie Cognitieve communicatiestoornissen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG002 / Cognitieve communicatiestoornissen / 04-01-2018 2 Cognitieve

Nadere informatie

DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.

DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. DSM IV interview Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog Centrum Autisme Volwassenen GGZ Eindhoven Wanneer

Nadere informatie

TOETSTAAK 36: GEEF BLOED, RED EEN LEVEN

TOETSTAAK 36: GEEF BLOED, RED EEN LEVEN TOETSTAAK 36: GEEF BLOED, RED EEN LEVEN Vaardigheid: spreken. Doelstelling: De cursist kan in een gesprekssituatie en op beschrijvend niveau een uitnodiging, een voorstel en een oproep verwoorden en erop

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK

OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK Van positieve feedback leer ik niets. INLEIDING Feedback geven en ontvangen moet je eerst oefenen en dan toepassen. In de opdrachten hieronder ga je ermee aan de slag. Doelstellingen

Nadere informatie

ogen en oren open! Luister je wel?

ogen en oren open! Luister je wel? ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak

Nadere informatie

Wie is wie? Tips & tricks om mijn sport AUTISME-VRIENDELIJKER te maken. Vertaling van wetenschappelijke inzichten naar de praktijk.

Wie is wie? Tips & tricks om mijn sport AUTISME-VRIENDELIJKER te maken. Vertaling van wetenschappelijke inzichten naar de praktijk. Tips & tricks om mijn sport AUTISME-VRIENDELIJKER te maken Vertaling van wetenschappelijke inzichten naar de praktijk Debbie Van Biesen Wie is wie? 1 Opwarming Is mijn sport autismevriendelijk? Is mijn

Nadere informatie

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.

Nadere informatie

Methodisch werken binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding

Methodisch werken binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding Methodisch werken binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gentle Teaching 4 Middelen 5 Voor wie is Gentle Teaching? 5 3. Competentievergrotend werken 6 Middelen

Nadere informatie

Les 1: Communicatie en interactie + soorten communicatie

Les 1: Communicatie en interactie + soorten communicatie Les 1: Communicatie en interactie + soorten communicatie Gedurende de opleiding krijg je vakken die vallen onder: Communicatie 1,2,3,4 In periode 1 krijgen jullie communicatie 1 + 2 - Communicatie Luisteren

Nadere informatie

Workshop Patijnenburg. BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking

Workshop Patijnenburg. BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking Workshop Patijnenburg BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking Patijnenburg is onderdeel van Werkplein Westland is de paraplu waaronder alle extern gerichte activiteiten van Werkplein

Nadere informatie

Communicatie. Els Ronsse. april 2008

Communicatie. Els Ronsse. april 2008 Communicatie Els Ronsse april 2008 Communicatie =? Boodschappen Heen en weer Coderen loopt bij mensen met autisme vaak fout Maar communicatie is meer. Relatiegericht Aandacht vragen Bevestiging geven Aanmoedigen

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij autisme

Cognitieve gedragstherapie bij autisme Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme

Nadere informatie

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS Paula Weerkamp-Bartholomeus Het Congres 27 november 2015 Wat is ReAttach? ReAttach is een methodiek gericht op

Nadere informatie

Ondersteuning bij leven met een beperking

Ondersteuning bij leven met een beperking Ondersteuning bij leven met een beperking Niet-aangeboren hersenletsel MEE Niet-aangeboren hersenletsel Raad en daad als het om mensen met NAH gaat Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) overkomt je. Door

Nadere informatie

Abrona Communicatieplan

Abrona Communicatieplan Het : het ACP Het Abrona communicatieplan (ACP) is een middel tot het in kaart brengen van de communicatie van en met en cliënt wonend en/of werkend op Abrona. Het plan kan voor elke cliënt ingevuld worden.

Nadere informatie

PEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen

PEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen PEUTERS MET TOS Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht Marthe Wijs - van Lonkhuijzen 1 KENNISMAKEN 2 INTRODUCTIE - TEKENING Pen en papier, teken wat ik beschrijf Wat ervaart de tekenaar? Hoe probeerde de spreker

Nadere informatie

U kunt zich voorstellen dat plotseling wakker worden in Frankrijk iets minder grote problemen veroorzaakt voor het

U kunt zich voorstellen dat plotseling wakker worden in Frankrijk iets minder grote problemen veroorzaakt voor het Afasie Inleiding Als gevolg van een hersenbeschadiging kan een patiënt te maken krijgen met communicatieproblemen. Deze beperken hem/haar in het uitwisselen van gedachten, wensen en gevoelens. Op de afdeling

Nadere informatie

Autisme in de klas JOLANDA VAN OOSTVEEN & LEN MARTIJN

Autisme in de klas JOLANDA VAN OOSTVEEN & LEN MARTIJN Autisme in de klas JOLANDA VAN OOSTVEEN & LEN MARTIJN Inleiding Doel Hoe zit het ook alweer Cognitieve theorieën Communicatie Gedrag Relaties en (seksuele)ontwikkeling Toekomst Jolanda Doel Begrip vergroten

Nadere informatie

Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging

Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging Logopedie Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG007 / Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging

Nadere informatie

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten Subdomein A 1.1: Woordenschat 1.1 h/v de betekenis van onbekende woorden afleiden uit de context; 1.2 h/v de betekenis

Nadere informatie

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend

Nadere informatie

Help, ik kan het niet alleen!

Help, ik kan het niet alleen! Help, ik kan het niet alleen! Even voorstellen Fanny Cattenstart Trainingen / lezingen / workshops Observaties en begeleiding Plusgroepen Advies aan organisaties Begeleiding ouders en kinderen Gratis webinars

Nadere informatie

Kan-beschrijvingen ERK A2

Kan-beschrijvingen ERK A2 Kan-beschrijvingen ERK A2 Lezen Ik kan zeer korte, eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen

Nadere informatie

Ieder kind verdient aandacht! Klimaat van Aandacht!

Ieder kind verdient aandacht! Klimaat van Aandacht! Ieder kind verdient aandacht Korte training bijzonder gedrag 2014 Inhoud training Zien: waar komt ongewenst gedrag vandaan? Doen: ongewenst gedrag voorkomen en ongewenst gedrag ombuigen Zien: achter gedrag

Nadere informatie

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten Subdomein A 1.1: Woordenschat 1.1 vmbo de betekenis van onbekende woorden afleiden uit de context; 1.2 vmbo de betekenis

Nadere informatie

Heleen Schoots-Wilke

Heleen Schoots-Wilke Heleen Schoots-Wilke Principe 7 Principe 7 Leerlingen: Heb vertrouwen in je zelf Maak het jezelf niet te gemakkelijk Docenten: Geef vertrouwen Zorg voor voldoende uitdaging Stress. 100 biljoen neuronen

Nadere informatie

Communiceren met anderstalige ouders. Focus pictogrammen. Karen Van Nuffel ~ Biesabeis. Stelling

Communiceren met anderstalige ouders. Focus pictogrammen. Karen Van Nuffel ~ Biesabeis. Stelling Communiceren met anderstalige ouders Focus pictogrammen Karen Van Nuffel ~ Biesabeis Stelling Een goede communicatie met ouders is noodzakelijk om pedagogische kwaliteit te bieden. Niet akkoord twijfel

Nadere informatie

Training Communicatievaardigheden

Training Communicatievaardigheden Training Communicatievaardigheden Communicatie vaardigheden: succesvol en verbindend communiceren Wat zou het fijn zijn als Jan een keer normaal zou communiceren. Mijn leidinggevende communiceert ook nooit

Nadere informatie

Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier

Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier Gewenst gedrag uit zich bijvoorbeeld in 1 Interpersoonlijk competent De student toont in gedrag en taalgebruik respect Is vriendelijk

Nadere informatie

Accent op verhaal. Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten.

Accent op verhaal. Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten. onderdeel: dialoog Titel les/thema Sprookjes Graad: 1 Accent op verhaal Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten. Leerplandoelnummer Leerplandoel uitgeschreven

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Aandacht en begrip tonen, op de behoefte van de klant richten

Docentenhandleiding. Aandacht en begrip tonen, op de behoefte van de klant richten Docentenhandleiding Aandacht en begrip tonen, op de behoefte van de klant richten Competenties: Aandacht en begrip tonen, op de behoefte van de klant richten Thema: Verschillen in gedrag Beschrijving:

Nadere informatie

Omgaan met verschillen, passend onderwijzen!

Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Gedrag in de klas Labelen ASS en ADHD, waar denk je aan? Geef me de Vijf (Colette de Bruin) De methode heeft als uitgangspunt dat mensen met een autistische

Nadere informatie

Leerdoelen Spraaktaal Kids

Leerdoelen Spraaktaal Kids Leerdoelen Spraaktaal Kids Ik ben ik! kent eigen voor- en achternaam en namen van ouders kan benoemen hoe hij/zij eruitziet weet op welke dag in welk jaar hij/zij is geboren kan benoemen wat er in/aan

Nadere informatie

HUMOR IN PROFESSIONELE COMMUNICATIE: FOCUS OP DE MEDIATOR. Verdiepingstraining

HUMOR IN PROFESSIONELE COMMUNICATIE: FOCUS OP DE MEDIATOR. Verdiepingstraining HUMOR IN PROFESSIONELE COMMUNICATIE: FOCUS OP DE MEDIATOR Verdiepingstraining Humor in professionele communicatie: focus op de mediator Introductie Wij definiëren humor in het professioneel communicatieproces

Nadere informatie

Het White Box model:

Het White Box model: Het White Box model: Een krachtige veranderstrategie die mensen in beweging brengt. Visie, aanpak en trainingsadvies Een waardevol gespreksmodel voor, WMO en Jeugdwet, consulenten om eigen initiatief en

Nadere informatie

Autor pictogramas: Procedenci a: Licencia: Autora: Traducción

Autor pictogramas: Procedenci a: Licencia: Autora: Traducción INZICHT IN AUTISME WAT IS AUTISME? Autisme is geen ziekte, het kan niet genezen worden met medicijnen. Autisme is een andere werking van het brein Het is alsof uw besturingssysteem anders is. Alsof de

Nadere informatie

Dit werkblad kun je gebruiken om aantekeningen te maken tijdens de presentatie en om na afloop te reflecteren en te oefenen met wat je gehoord hebt.

Dit werkblad kun je gebruiken om aantekeningen te maken tijdens de presentatie en om na afloop te reflecteren en te oefenen met wat je gehoord hebt. Dat je een voorkeur hebt voor het een, wil natuurlijk niet zeggen dat je het ander niet kunt of kunt leren! Iedereen kan zich bekwamen in een bepaalde vaardigheid. Als je maar gemotiveerd bent en vertrouwen

Nadere informatie

Spraak & Taal Ambulatorium

Spraak & Taal Ambulatorium Spraak & Taal Ambulatorium Communicatieontwikkeling van het kind weer snel op het goede spoor Hans Kaffener, Gz-psycholoog h.kaffener@kentalis.nl Wendy Boelhouwer, klinisch linguïst w.boelhouwer@kentalis.nl

Nadere informatie

Autisme en lessen sociale competentie

Autisme en lessen sociale competentie Autisme en lessen sociale competentie Geeft u lessen sociale competentie én heeft u een of meer kinderen met een stoornis in het autisme spectrum in de klas, dan kunt u hier lezen waar deze leerlingen

Nadere informatie

Zwakke executieve functies komen voor bij kinderen met ADHD, autisme en leerstoornissen, maar ook bij veel kinderen zonder diagnose.

Zwakke executieve functies komen voor bij kinderen met ADHD, autisme en leerstoornissen, maar ook bij veel kinderen zonder diagnose. Talenten en problemen Het is zó frustrerend als je ziet dat getalenteerde kinderen telkens weer worstelen met simpele taken zoals huiswerk, opruimen en aankleden. Of met het omgaan met boosheid en teleurstellingen.

Nadere informatie

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk?

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Zodra er twee of meer mensen in 1 ruimte zijn is er sprake van communicatie, ook al wordt er niet gesproken. Het is

Nadere informatie

De Gastheer/vrouw Een veilige leeromgeving

De Gastheer/vrouw Een veilige leeromgeving ; Vijf rollen van de docent De Gastheer/vrouw Een veilige leeromgeving Ontvangt de leerlingen in de les Is de docent op tijd in het lokaal, hij ontvangt de leerlingen? Heeft de docent de les voorbereid?

Nadere informatie

Bijlage bij groepsplan begrijpend lezen

Bijlage bij groepsplan begrijpend lezen Bijlage bij groepsplan Aanpak in de klas via IGDI model Voorbereiding Start van de les: te behandelen leesstrategie op het bord, doel van de les benoemen Instructie en inoefening: 1. één strategie hardop

Nadere informatie

Wat kies jij uit de schijf van 5?

Wat kies jij uit de schijf van 5? Goed bezig 2016 Wat kies jij uit de schijf van 5? Alsjeblieft! Dit is het Goed Bezig trainingsaanbod voor 2016. Doel is samen werken aan goede persoonlijke balans. De trainingen zijn bedoeld voor medewerkers

Nadere informatie

18-9-2014. Pedagogische opleiding theorie. Doelstellingen. Doelstellingen. Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback. De kennis over de begrippen:

18-9-2014. Pedagogische opleiding theorie. Doelstellingen. Doelstellingen. Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback. De kennis over de begrippen: Pedagogische opleiding theorie Hoofdstuk 1 Communicatie en feedback Doelstellingen De kennis over de begrippen:, feedback, opleiden en leren kunnen uitdrukken en verfijnen Doelstellingen De voornaamste

Nadere informatie

Accent op beweging. Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten.

Accent op beweging. Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten. onderdeel: Tableau vivant Titel: SCHILDERIJEN Graad: 2 Accent op beweging Aan al deze doelen wordt gewerkt, toch duidt u best aan welke u in de verf wil zetten. Leerplandoelnummer Leerplandoel uitgeschreven

Nadere informatie

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft

Nadere informatie