Werken vanuit gezamenlijk inzicht

Transcriptie

1 ROUTE paars 1 werkvorm 1 Docentencompetentiespel Elkaar feedback geven. Onderlinge samenwerking bevorderen. Respect voor onderlinge verschillen bevorderen. Ieder in eigen kwaliteiten inzetten en daarmee werkdruk verminderen. Er is werkdruk Begrip, echt begrip Uitproberen erandering 45 minuten. Het spel. Van te voren de competenties op kaartjes zetten. Een groep collega s. Inzicht, echt inzicht Inspiratie Ideeën Waar blink jij, als docent, in uit? Waar ben je nog meer goed in? En welke competenties zijn je collega s goed in? Voor docenten zijn er 7 competenties gedefinieerd. Je beschikt natuurlijk over al die competenties en vergeleken met je teamleden zijn er vast competenties waar juist jij in uitblinkt en competenties waar je collega s in uitblinken! Met behulp van dit spel kun je competenties in je team op prettige wijze benoemen. Een leuke manier om onderwijsspecifiek elkaar feedback te geven. En als je dan toch weet wie waar het allerbeste in is, dan kun je in je dagelijkse samenwerking die onderlinge verschillen goed tot hun recht laten komen. Neem de lijst met competenties (zie pdf) door. Missen er competenties? Vul deze dan aan. Zijn er overbodige competenties? Haal deze dan uit het spel. Print de competenties en kopieer ze op dik papier: maak er kaartjes van. Het spel: 1. Verzamel een groep collega s. 2. Schud de kaarten en geef ieder er 4-6, leg de rest op een stapel. 3. De oudste deelnemer begint: legt één van zijn kaarten bij degene bij wie hij de competentie het best vindt passen. Zolang er kaarten op de stapel liggen neemt een deelnemer na wegleggen een nieuwe kaart in zijn hand. 4. Na de oudste deelnemer ga je of door op leeftijd, of met de klok mee. Om de beurt legt iemand een kaart bij een collega bij wie de competentie/taak het beste past. 5. Het spel is klaar als alle collega s ten minste 3 kaarten hebben ontvangen. 6. Na afloop en tijdens het spel mogen collega s reageren in hoeverre ze zichzelf in de competentie herkennen. Vragen om voorbeelden ( Hoe zie je dat bij mij?) is ook toegestaan! Spelvariant Je kunt ook vooraf de kaarten eerst even open op tafel leggen. Alle deelnemers maken dan stiekem een lijstje van vijf competenties die zij vinden dat het meest bij hen past. Na afloop kan het lijstje met de ontvangen competenties worden vergeleken. Speltip Als je het spel op een geschikt moment in het jaar speelt, dan kan het een prettige warming up zijn om de taakverdeling in je team te bespreken.

2 ROUTE paars 1 Docentencompetentiespel werkvorm 1 competentie kaarten Goed in contact met individuele leerlingen Goed in omgaan met groepen leerlingen, groepsdynamiek Geeft het goede voorbeeld in taalgebruik en gedrag Goed in positief reageren op antwoorden en inspanningen van leerlingen, geeft veel complimenten Spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag Toont waardering en respect voor leerlingen Goed in op positieve wijze de orde handhaven en voor een gestructureerde, veilige werkomgeving te zorgen Goed in leerlingen ondersteunen bij hun persoonlijke ontwikkeling Herkent leer- en ontwikkelingsproblemen van leerlingen en vindt er een goede aanpak voor Weet lastige situaties goed op te lossen en tot goed leermoment om te buigen, waar leerlingen en anderen van kunnen leren. Kijkt goed samen met leerlingen terug op wat en hoe ze geleerd hebben (reflectie en leren leren) Benadrukt wat leerlingen wel kunnen en creëert kansen op succeservaringen

3 ROUTE paars 1 Docentencompetentiespel werkvorm 1 competentie kaarten Didactisch en vakinhoudelijk competent Is goed in leerlingen elkaar laten uitleggen en laten samenwerken, speelt goed in op verschillende leerstijlen Didactisch en vakinhoudelijk competent Legt zijn leerdoelen goed uit en maakt samenhang tussen diverse onderwijsactiviteiten voor leerlingen duidelijk Didactisch en vakinhoudelijk competent Is goed in activerende opdrachten geven zodat leerlingen zelfstandig en actief leren (leren). Didactisch en vakinhoudelijk competent Maakt goed gebruik van (moderne) hulpmiddelen Didactisch en vakinhoudelijk competent Is vakinhoudelijk zeer sterk en houdt laatste ontwikkelingen op vakgebied goed bij Didactisch en vakinhoudelijk competent Is goed in vertalen van school/sector/sectie/teamdoelen in eigen lessen Organisatorisch competent Is goed in plannen en organiseren Organisatorisch competent Houdt zich aan procedures en afspraken Organisatorisch competent Heeft toetsen e.d. snel nagekeken Organisatorisch competent Heeft zijn administratie altijd op orde Organisatorisch competent Kan in onverwachte situaties goed improviseren en er flexibel mee omgaan Organisatorisch competent Kan goed prioriteiten stellen

4 ROUTE paars 1 Docentencompetentiespel WERKVORM1 competentie kaarten Competent in samenwerken met collega s Levert actieve en constructieve bijdrage aan overleg en samenwerking Competent in samenwerken met collega s Benoemt moeilijkheden en draagt oplossingen aan Competent in samenwerken met collega s Staat open om van collega s te leren en eigen kennis en vaardigheden te delen Competent in samenwerken met collega s Houdt rekening met collega s en belangen van de school Competent in samenwerken met collega s Werkt samen om onderwijs en de organisatie te vernieuwen en te verbeteren Competent in samenwerken met collega s Werkt binnen eigen sectie en vakoverstijgend goed samen met collega s Competent in samenwerken met de omgeving Goed in contact met ouders van leerlingen Competent in samenwerken met de omgeving Goed in contact met de buurt en instellingen rondom de school (zoals basisonderwijs, bedrijfsleven, inspectie, gemeente) Competent in samenwerken met de omgeving Goed in contact met toeleverende en afnemende scholen om zo tot doorlopende leerlijnen te komen Competent in samenwerken met de omgeving Goed in contact bedrijven waar leerlingen stages lopen, zorgt daar voor goede begeleiding van leerlingen Competent in reflectie en ontwikkeling Evalueert eigen aanpak regelmatig en vernieuwt waar wenselijk Competent in reflectie en ontwikkeling Vraagt regelmatig feedback aan collega s

5 ROUTE paars 1 Docentencompetentiespel werkvorm 1 competentie kaarten Goed in contact met individuele leerlingen Goed in omgaan met groepen leerlingen, groepsdynamiek Geeft het goede voorbeeld in taalgebruik en gedrag Goed in positief reageren op antwoorden en inspanningen van leerlingen, geeft veel complimenten Spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag Toont waardering en respect voor leerlingen Goed in op positieve wijze de orde handhaven en voor een gestructureerde, veilige werkomgeving te zorgen Goed in leerlingen ondersteunen bij hun persoonlijke ontwikkeling Herkent leer- en ontwikkelingsproblemen van leerlingen en vindt er een goede aanpak voor Weet lastige situaties goed op te lossen en tot goed leermoment om te buigen, waar leerlingen en anderen van kunnen leren. Kijkt goed samen met leerlingen terug op wat en hoe ze geleerd hebben (reflectie en leren leren) Benadrukt wat leerlingen wel kunnen en creëert kansen op succeservaringen

6 ROUTE paars 2 werkvorm 2 Het belletje voor elkaar nemen. Individuele bezinning. Hebben jullie in je werkoverleg ook zoveel te bespreken? Het klinkt misschien raar, maar soms even rustiger aan doen helpt. Met deze werkvorm neem je meerdere keren tijd voor bezinning. In het teamoverleg gaat enkele keren een belletje. Dat betekent tijd voor 1 minuut bezinning. Bezinning voor iedere individuele deelnemer. Het klinkt misschien gek, maar het levert meer tijd op dan het kost. Probeer maar! Er is werkdruk Begrip, echt begrip Inzicht, echt inzicht Ideeën Uitproberen erandering Elk teamoverleg x keer 1 minuut. Iemand met een alarm op zijn mobieltje, of een stopwatch en belletje. Kaartjes met de drie vragen. Inspiratie Eén persoon beheert het belletje en bepaalt of ie het elk kwartier of halfuur, of ad random laat afgaan. Als het belletje afgaat is het 1 minuut stil. Elke deelnemer beantwoordt voor zichzelf de volgende drie vragen: 1. Hoe voel je je? (Hoe zit je erbij? Welk effect heeft het overleg op je?) 2. Hoe gaat het proces? (Hoe gaat de inhoudelijke bespreking? Hoe wordt er geluisterd? Hoe verteld? Hoe besloten?) 3. Hoe gaat het met je eigen inbreng? (Hoe luister je zelf? Wat breng je in? Wat houd je achter?) Na de minuut gaat het overleg weer verder. Het effect van de bezinning is vanzelf merkbaar. Variant Je kunt de vragen ook verder uitwerken, en per minuut een andere vraag stellen. Je kunt na de minuut ook een deelronde doen, waarin ieder vertelt wat er door hem/haar heenging. en

7 ROUTE paars 3 werkvorm 3 Zes denkhoeden Zo veel mogelijk ideeën bedenken om een werkdrukprobleem op te lossen. 1 uur. In feite niks, maar je kunt als je wilt ook daadwerkelijk gekleurde petjes opzetten. Er is werkdruk Begrip, echt begrip Inzicht, echt inzicht Ideeën Uitproberen erandering Inspiratie Achtergronden Je weet nu wat je dwars zit in je werk, waar je werkdruk van krijgt. Ieder persoonlijk, en ook gezamenlijk. Wat kunnen jullie gezamenlijk bedenken om daar wat aan te doen? Wat drukt de werkdruk en verhoogt het werkplezier? Dit is een creatieve fase. Maar hoe werkt dat, creativiteit? Hoe bedenk je oplossingen, hoe creeër je ideeën. Een veelvoorkomend probleem bij brainstormen is dat vrij denken en oordelen door elkaar lopen. De een bedenkt enthousiast iets, de ander komt met argumenten waarom het niet werkt. En dan ontstaat er een discussie en is de brainstorm dood. Creativiteitsgoeroe Edward de Bono heeft een methode bedacht om dat te voorkomen: de zes denkhoeden. Een brainstorm met de denkhoeden heeft twee doelen. Enerzijds de deelnemers in staat te stellen zich met één ding tegelijk bezig te houden. Anderzijds maakt het gemakkelijker om over te schakelen naar een andere manier van denken. De deelnemers aan een bijeenkomst zetten telkens een hoed op van de kleur waarin zij op dat moment wensen te communiceren. Het dragen van de denkhoeden maakt het mogelijk om dingen te denken en te zeggen die we anders nooit kunnen denken en zeggen, zonder ons ego in gevaar te brengen. Meerdere perspectieven komen hierdoor sneller op tafel. Dit zorgt voor verrassende ideeën. Kies met het team een werkdrukprobleem waar velen in het team last van hebben. De opdracht is om zoveel mogelijk oplossingen te bedenken voor dat probleem. Kies een voorzitter. De voorzitter bepaalt welke denkhoed iedereen opzet. Het is de bedoeling dat iedereen vanuit dezelfde kleur denkt. en

8 ROUTE paars 3 werkvorm 3 Zes denkhoeden Denkhoed Rol Denkwijze Wit ObjectiviteiT maagdelijk wit denken in de vorm van feiten, cijfers en informatie. Rood Emotioneel Een denker kan de rode hoed opzetten o Om zijn gevoel te uiten. Geel Positivo De kleur van de zon verbeeldt het POSitief en constructief denken. De gele DEnker is steeds op zoek naar kansen. Groen Freewheelen Deze hoed staat voor creativiteit en Uitvinder nieuwe ideeën, tja en dan? Veel mensen v Vinden out-of-the-box denken lastig. Andere creatieve technieken helpen dan meer (zie de volgende vlag). Zwart Advocaat van de duivel De zwartkijker, de denker met de zwarte hoed vestigt de aandacht op alles wat VERkeerd kan gaan, onjuist is of risico s inhoudt. Deze denkhoed komt overeen met negatief brainstormen. Blauw Regisseur Overspanning van het denkproces, de meta hoed. De blauwe denker definieert DE problemen en regelt de opeenvolging VAn de verschillende denktaken. Probleemanalyse: wit, rood, geel en blauw De witte, rode en gele hoed zijn handig om tijdens de probleemanalyse de feiten op tafel te krijgen. Ze helpen het probleem scherper te formuleren. Met de blauwe hoed is het (vervolg)proces verder te organiseren. Convergeren: rood, zwart en geel Bij het beoordelen van ideeën is intuïtie een belangrijke raadgever: de rode hoed. De zwarte en gele hoed helpen bij het in kaart brengen van sterke en zwakke punten van een idee tijdens het convergeren. Voordelen denkhoeden Dingen zeggen zonder risico. Handig om snel in een discussie te schakelen. Maakt meerdere perspectieven zichtbaar. Geeft regels voor het denk- en communicatie proces. Zorgt voor focus tijdens het denken. Verbetering communicatie. Verbetering besluitvorming. Edward De Bono. Six Thinking Hats, 1985

9 ROUTE paars 4 werkvorm 4 Imiteren Originele ideeën bedenken. erandering 1 uur. Een beetje lef. Er is werkdruk Begrip, echt begrip Ideeën Uitproberen Inzicht, echt inzicht Inspiratie Brainstormen valt niet altijd mee. Na een tijdje blijf je ronddraaien in rondjes of ben je letterlijk leeg. Creatieve technieken helpen de creatieve flow weer op gang te krijgen en buiten gebaande paden te komen. Een techniek die je kunt toepassen is Imiteren. Leren door imitatie, alle grote creatieve kunstenaars hebben het gedaan. Na imitatie vonden ze hun eigen stijl. Of zoals Dean William Ralph Inge het ooit eens zei: Originaliteit is ontontdekt plagiaat. Stap voor stap 1. Schrijf kernwoorden uit probleemstelling op. 2. Bedenk synoniemen. 3. Ga surfen op internet, doorzoek andere informatiebronnen. 4. Combineer bevindingen met oorspronkelijke probleemstelling en bedenk nieuwe ideeën.

10 ROUTE paars 5 werkvorm 5 Voorstellen bespreken Vanuit gezamenlijk inzicht tot gedragen besluiten komen. Zoveel mensen, zoveel meningen. Om in een werkoverleg tot een groepsbesluit te komen, kan dan ook lastig zijn. Helemaal als je elkaar van het beste besluit probeert te overtuigen. Het kan ook rustiger. Vanuit vertrouwen en gezamenlijk inzicht. 1 uur. Werkoverleg en een punt waarover besloten moet worden. Er is werkdruk Begrip, echt begrip Inzicht, echt inzicht Ideeën Uitproberen erandering Beetje rust en vertrouwen. Inspiratie Eén persoon leidt in. Vertelt wat er speelt, waar een besluit over genomen moet worden. Stelt een eerste vraag. Benoemt wie het gezamenlijke besluit zal verwoorden. Rondje langs alle deelnemers. Ieder krijgt een minuut spreektijd. Alle anderen luisteren oordeelsvrij. Zo nodig komt er een vervolgvraag, en nog een rondje oordeelsvrij luisteren. De beslisser verwoordt wat gezien de verschillende perspectieven het meest logische groepsbesluit zal zijn.

11 ROUTE paars 6 werkvorm 6 Negatief brainstormen Originele ideeën bedenken. Een probleem oplossen door het eens anders aan te vliegen. Er is werkdruk erandering 1 uur. Begrip, echt begrip Uitproberen Een beetje lef. Inzicht, echt inzicht Ideeën Inspiratie Brainstormen valt niet altijd mee. Na een tijdje blijf je ronddraaien in rondjes of ben je letterlijk leeg. Creatieve technieken helpen de creatieve flow weer op gang te krijgen en buiten gebaande paden te komen. Een techniek die je kunt toepassen is Negatief brainstormen. Veel mensen kunnen gemakkelijker negatief dan positief denken. Negatief brainstormen speelt hierop in. Door advocaat van de duivel te spelen draai je samen het probleem om. Stap voor stap 1. Formuleer de probleemstelling. 2. Spiegel de probleemstelling. 3. Ga negatief denken en bedenk oplossingen. 4. Positief brainstormen: spiegel de negatieve oplossingen tot ideeën voor de oorspronkelijke probleemstelling uit stap 1. De kracht van negatief brainstormen Een organisatie had te kampen had met een hoog percentage Repetitive Strain Injury (RSI). Het lukte echter niet om een RSI-preventieplan te schrijven. Verder had het management niet echt oog voor RSI. Hoe voorkom je RSI en krijg je dit onderwerp hoger op de agenda? RSI betekent letterlijk klachten door herhaalde beweging. Een bekend voorbeeld is de muisarm die veroorzaakt wordt door intensieve beeldschermarbeid. Een medewerker, die zelf RSI had gehad, organiseerde een brainstorm en paste slechts één creatieve techniek toe: negatief brainstormen. Ook het management werd voor deze bijeenkomst uitgenodigd. Negatief brainstormen werkt als volgt: speel advocaat van de duivel en draai het probleem om. In dit geval: hoe krijgen de medewerkers zo snel mogelijk RSI. De volgende stap is deze ideeën te spiegelen. Een negatief idee als eentonig werk wordt dan afwisselend werk. Zo ontstond na het spiegelen een lijst met maatregelen om RSI te voorkomen. RSI bleek een onuitputtelijke bron om negatief over te brainstormen. Hoe krijg je zo snel mogelijk RSI? Een paar tips: alles per prestatiebeloning naar typesnelheid kantoortuin met radio RSI ontkennen rondlopen en staan bij koffieapparaat verbieden eentonig werk externe contacten afschaffen Wat meer dan een jaar niet lukte was nu in een uurtje gereed: een RSI-preventieplan. Een mooi bijeffect was dat de betrokkenheid van het management sterk was toegenomen. En.. ze hadden veel gelachen.

12 ROUTE paars 7 werkvorm 7 Mindmappen Originele ideeën bedenken. 1 uur. Grote papieren en gekleurde stiften. Ruimte in je hoofd en in de locatie. Brainstormen valt niet altijd mee. Na een tijdje blijf je ronddraaien in rondjes of ben je letterlijk leeg. Creatieve technieken helpen de creatieve flow weer op gang te krijgen en buiten gebaande paden te komen. Een techniek die je kunt toepassen is Mindmappen. Deze grafische techniek sluit aan bij de associatieve werking van de hersenen. Hierdoor is met een mindmap verborgen informatie naar boven te halen. De grafische techniek mindmapping geeft op een snelle en overzichtelijke manier structuur aan je denkproces. Mindmappen sluiten aan bij de werking van de hersenen. Deze werken namelijk naast lineair ook associatief. Hierdoor is met mindmapping verborgen informatie naar boven te halen. Stap voor stap 1. Schrijf of nog beter teken de probleemstelling in het midden van een A4-tje. 2. Schrijf alle associaties op, gebruik hierbij verschillende kleuren. 3. Associeer vervolgens weer verder op deze sleutelwoorden. 4. Geeft mindmaps een boomstructuur door stevige takken en dunne twijgjes. 5. Vervang zoveel mogelijk woorden door tekeningen. 6. Kijk of je de mindmap kan verbeteren door een structuur aan te brengen, breng gerust dwarsverbanden aan.

13 ROUTE paars 8 werkvorm 8 werkplezierig idee uitproberen Uitproberen van een werkplezierig idee. Hangt van het idee af. Daadkracht. Heb je creatieve werkplezierige ideeën bedacht? Hulde! Maar een idee alleen is niets, je moet het ook realiseren. Creativiteit is het creëren van iets nieuws dat nuttig én verrassend is. Daarmee is creativiteit dus meer dan een manier van waarnemen, denken of doen. Het is juist een combinatie van deze drie. In deze stap ga je een idee kiezen en uitvoeren. Om de kans van slagen te vergroten, begin je eerst klein. Niet massaal invoeren, maar eerst op kleine schaal, bij een klein groepje docenten. Zo ontstaat een broedplaats voor uitproberen, fouten maken mag. Want wie geen fouten maakt, maakt over het algemeen niks. Bespreek na een bepaalde periode van uitproberen wat goed was en wat beter kan. Pas het idee aan en laat een aantal andere docenten het uitvoeren. Bespreek dan opnieuw of en hoe het werkte en beslis samen of je het idee doorzet en op grotere schaal binnen de school doorzet.