Een goede buur Een onderzoek naar de operationele brandweersamenwerking in het Twentse grensgebied. Een goede buur

Transcriptie

1 Een goede buur Een onderzoek naar de operationele grensoverschrijdende brandweersamenwerking in het Twents-Duitse grensgebied R.E. Pater In opdracht van Regionale brandweer Twente juni

2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 1 Het onderzoek Aanleiding Opdracht Opzet en werkwijze 4 2 Samenwerking in Twente Onderzochte thema s Analyse samenwerking op lokaal niveau Analyse samenwerking op regionaal niveau Samenwerking op andere gebieden 9 3 Conclusies Conclusies 10 4 Aanbevelingen Aanbevelingen 13 Bijlage 1 Overzicht respondenten 2

3 Voorwoord Dit rapport is een beknopte versie van de afstudeerscriptie Een goede buur een onderzoek naar de operationele grensoverschrijdende brandweersamenwerking in het Twents-Duitse grensgebied die is opgesteld in het kader van mijn afstudeeropdracht van de studie Integrale Veiligheidszorg aan de Saxion Hogeschool Enschede. Doel van het onderzoek was in kaart te brengen op welke wijze brandweerkorpsen in Twente grensoverschrijdend samenwerken en op welke wijze die samenwerking verbeterd kan worden. In de scriptie wordt uitgebreid ingegaan op de bestuurlijke indeling van beide landen, alle bestuurlijk-juridische besluitvorming op het gebied van grensoverschrijdend samenwerken, de organisatie van en verschillen tussen brandweerkorpsen in Nederland en Duitsland. Ook wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken van samenwerking over de grens in heel Nederland. Ook wordt de lokale samenwerking in Twente daar uitgebreider beschreven. Vanwege de lijvigheid van dat rapport is er voor gekozen deze beknopte versie op te stellen met daarin een samenvatting, de conclusies en aanbevelingen. Het uitgebreide rapport is verkrijgbaar bij de Hulpverleningsdienst Twente. Het onderzoek was niet mogelijk geweest zonder medewerking van de Twentse en Duitse brandweercommandanten en anderen die hun kennis en ervaring op het gebied van grensoverschrijdend samenwerken met mij wilden delen. Bij dezen wil ik hen hartelijk bedanken voor hun medewerking. Robin Pater juni

4 1 Het onderzoek 1.1 Aanleiding Hoewel landsgrenzen met de eenwording van Europa niet meer fysiek aanwezig zijn, blijven zij in de praktijk toch een barrière vormen op bestuurlijk, juridisch, sociaal en praktisch gebied. Voor hulpverlening zijn grenzen, in welke vorm dan ook, uit den boze. Op verschillende bestuurlijke niveaus spant men zich in om er voor te zorgen dat grenzen steeds minder een belemmerende rol spelen. Diverse overeenkomsten zijn gesloten om samenwerken over de grens bestuurlijk-juridisch mogelijk te maken. Op verschillende bestuurlijke niveaus is men het erover eens dat grenzen geen barrière mogen vormen voor efficiënte en effectieve hulpverlening. Dit besef leefde overigens al langer op lokaal niveau waar brandweerkorpsen in het grensgebied al sinds geruime tijd samenwerken met korpsen uit het buurland, ingegeven door de ervaring dat samenwerking voor beide partijen voordeel biedt. Door samenwerking kan sneller, meer en betere brandweerzorg geboden worden met minder kosten dan wanneer men niet samen zou werken. Voor burgers in het grensgebied betekent dit grotere veiligheid. Het wegnemen van knelpunten en afstemmen van werkwijzen kan ook leiden tot verbetering van de veiligheid van hulpverleners. Ook in Twente werken brandweerkorpsen al geruime tijd samen met hun Duitse collega s. Toch zijn er op het gebied van grensoverschrijdend samenwerken verbeteringen mogelijk, zoals onder meer bij de Vuurwerkramp duidelijk werd. De regionale brandweer Twente heeft zich als doel gesteld om een zo hoog mogelijke kwaliteit van de brandweerzorg in Twente te realiseren. Omdat de Twentse gemeenten Tubbergen, Dinkelland, Losser, Enschede en Haaksbergen aan Duitsland grenzen, valt het ondersteunen van grensoverschrijdende samenwerking ook onder de verantwoordelijkheid van de regionale brandweer. 1.2 Opdracht Om duidelijkheid te krijgen over haar rol binnen grensoverschrijdende samenwerking wil de Regionale brandweer Twente antwoord krijgen op de vraag: In welke mate en op welke wijze moet de regionale brandweer Twente invulling geven aan de grensoverschrijdende operationele samenwerking tussen Twentse en Duitse brandweerkorpsen in de Twentse grensstreek, om de operationele brandweerzorg in het grensgebied te optimaliseren? Het draagvlak vanuit brandweerkorpsen is daarbij maatgevend. Het onderzoek richt zich in eerste instantie op de dagelijkse operationele brandweerzorg. Ook wordt op grensoverschrijdende rampenbestrijding ingegaan. 1.3 Opzet en werkwijze Het onderzoek bestaat uit drie delen: een beschrijving van de huidige stand van zaken in Nederland en in Twente, het beschrijven van de gewenste situatie in Twente en het beschrijven van de maatregelen die de regionale brandweer moet nemen om de grensoverschrijdende brandweerzorg te optimaliseren. Als onderzoeksmethode zijn telefonische interviews met brandweerkorpsen, literatuuronderzoek van bestaand materiaal en mondelinge sleutelinterviews met de Twentse en Duitse brandweercommandanten gebruikt. Aanvullend is een aantal experts geïnterviewd. Een overzicht van geïnterviewde functionarissen is te vinden in bijlage 1. Daarnaast zijn bezoeken gebracht aan de Regionale Alarmcentrale, de Kreisleitstelle Borken, de grensbrandweerkorpsen in Twente en Duitsland, een grensoverschrijdende oefening en de ondertekening van een convenant. 4

5 2 Samenwerking in Twente 2.1 Onderzochte thema s In het algemeen brengt samenwerking tussen landen een aantal problemen en kansen met zich mee die inherent zijn aan het internationale karakter ervan. In dit hoofdstuk wordt een inventarisatie gemaakt van de sterke punten, knelpunten en wensen op het gebied van grensoverschrijdend samenwerken in Twente. Het gaat hierbij om knelpunten die voortkwamen uit de interviews met commandanten, eigen waarneming gecombineerd met evaluaties van oefeningen en eerder gedane onderzoeken. Voor beschrijving van de sterke punten, knelpunten en wensen op lokaal niveau in de volgende paragraaf is voor de volgende indeling in 10 thema s gekozen. Thema Plaats in de veiligheidsketen 1. Ontstaan en status samenwerking belang samenwerking repressie (operationeel belang) 3. oefeningen en contacten preparatie 4. risico-objecten en objectpreparatie preparatie 5. bereikbaarheid preparatie 6. communicatie repressie (operationele situatie) 7. werkwijze en materieel repressie (operationele situatie) 8. taal repressie (operationele situatie) 9. nazorg (psychosociaal en evaluatie nazorg 10. verzekering en aansprakelijkheid nazorg De beschrijving van de sterke punten, knelpunten en wensen op regionaal niveau in paragraaf 2.3 gebeurt aan de hand van 4 thema s. Thema 1. Alarmering en communicatie repressie 2. Operationele plannen preparatie 3. Oefeningen preparatie 4. Gewenste rol van de regio Plaats in de veiligheidsketen Tot slot wordt in paragraaf 2.4 kort ingegaan op uitbreiding van de samenwerking op andere terreinen. 2.2 Analyse samenwerking op lokaal niveau 1. Ontstaan en status samenwerking In Twente wordt al tientallen jaren grensoverschrijdend samengewerkt. Veel grensoverschrijdende contacten zijn in eerste instantie ontstaan uit persoonlijke initiatieven en enthousiasme. In een aantal gevallen was de aanleiding een direct risico. Altijd was het sociale aspect en de noaberhulp erg belangrijk in de relatie. Gebrek aan formalisering van relaties heeft echter als gevaar dat het enthousiasme en goede informele relatie alléén bepalend zijn voor de voortgang. Bij het wegvallen hiervan stagneert de samenwerking. In Twente is dit ook in sommige tijden het geval geweest. Sterk punt binnen de huidige samenwerking is dat de Twentse samenwerkingsverbanden allemaal geformaliseerd zijn of (op korte termijn) worden. Hoewel persoonlijk enthousiasme en de sociale relatie nog steeds van groot belang zijn in de samenwerking, is de samenwerking nu, door het afsluiten van publiekrechtelijke overeenkomsten, niet meer persoonsgebonden. 5

6 2. Belang samenwerking De lokale Twentse korpsen geven aan dat de samenwerking belangrijk wordt gevonden, maar die heeft niet in elke gemeente hoge prioriteit. Het belang van de samenwerking lijkt af te hangen van het aantal daadwerkelijke inzetten, de aanwezigheid van directe risico s in het grensgebied en de afstanden tot de grens. De daaruit volgende meerwaarde in die de samenwerking in operationeel opzicht levert, bepaalt de intensiteit van de samenwerking. Voor Tubbergen de samenwerking van minder operationeel belang vanwege het plattelandskarakter en de relatief grote afstand tot aan de grens. Samenwerking is vooral belangrijk bij incidenten in het directe grensgebied waarvoor beide korpsen worden gealarmeerd of bij zeer grote incidenten. In het geval van Haaksbergen ligt het belang van samenwerking duidelijk aan Nederlandse zijde. In andere gevallen ondersteunen korpsen elkaar over en weer. Vooral wanneer het gaat om ongelijke buurgemeenten (qua grootte en uitrusting) met risicoobjecten in het grensgebied, levert samenwerking potentiële voordelen op. Voor de samenwerking Losser-Gronau, Enschede-Gronau en Dinkelland-Nordhorn is dit het geval. 3. Oefeningen en contacten Alle korpsen houden minimaal eens per jaar een grensoverschrijdende oefening. De oefeningen worden goed voorbereid en geëvalueerd en voldoen aan de eisen die gesteld worden aan een serieuze inzetoefening zoals die ook bij Nederlandse korpsen gehouden worden. De oefeningen zijn inhoudelijk voldoende zwaar en realistisch. Er wordt wel aangegeven dat er meer aandacht moet zijn voor grootschalig grensoverschrijdend oefenen. De contacten worden zonder uitzondering als zeer goed en vriendschappelijk betiteld. Commandanten uit beide landen geven aan groot belang te hechten aan de Duits-Nederlandse relatie vanuit oogpunt van noaberschap. De samenwerking is vaak gebaseerd op goede persoonlijke relaties tussen de commandanten. De korpsen staan ook achter de samenwerking. Korpsen treffen elkaar naast oefeningen en inzetten regelmatig bij jubilea en feestelijke gelegenheden. Omdat zij veelal op dezelfde avond oefenen gaan zij bij elkaar op bezoek. 4. Risico-objecten en objectpreparatie Een groot deel van het grensgebied bestaat uit agrarisch- of natuurgebied met een laag risico. Toch is er ook een aantal (industriële) risico-objecten aanwezig, vooral aan Duitse zijde. (Aardgasopslag Fabriek Uelsen, industrie Nordhorn). Niet alle korpsen zijn op de hoogte van risico-objecten aan de andere zijde van de grens. Op het gebied van objectpreparatie bestaan er grote verschillen tussen de korpsen. In sommige gevallen zijn bereikbaarheidskaarten van objecten uit het buurland op de voertuigen aanwezig. In andere gevallen is helemaal geen objectinformatie uitgewisseld. Twentse korpsen die geen objectgegevens hebben, geven aan dat uitwisselen van objectgegevens een verbetering zou betekenen. Hun Duitse collega s lijken niet erg enthousiast over het uitwisselen van objectinformatie. De Duitse hiërarchische lijnen en procedures bij de brandweer lijken een van de oorzaken te zijn. Men wil niet dat dingen door elkaar gaan lopen. De geslotenheid wat betreft risico- en objectinformatie in Duitsland zou ook een rol kunnen spelen. Toch gebeurt het uitwisselen van risico-informatie in de praktijk wel, zoals tussen Losser-Gronau en Enschede-Gronau. 5. Bereikbaarheid Losser en Gronau en Haaksbergen en Alstätte hebben beschikken over kaartmateriaal van elkaars grondgebied. Enschede gaat in het kader van het nog te sluiten convenant kaartmateriaal uitwisselen. Tubbergen-Uelsen en Dinkelland-Nordhorn zijn niet in bezit van een plattegrond van elkaars grondgebied. Men is aangewezen op de informatie van de meldkamers en op eigen kennis. Overigens is niet bij iedereen bekend of de meldkamer beschikt over plattegronden van het Duitse grondgebied. 6

7 De Nederlandse korpsen geven aan het een goed idee te vinden een stadsplattegrond van de Duitse buurgemeente in de Tankautospuit beschikbaar te hebben. Het is echter niet erg noodzakelijk wanneer het gaat om bijstand bij grootschalige incidenten. Dan rijdt men naar de grens en wordt daar opgewacht. Ook in Duitsland wijst men op het rijden in colonne en de begeleiding die men krijgt bij grote incidenten. 6. Communicatie Op het gebied van communicatie werken de korpsen volgens verschillende systemen. Losser en Gronau hebben wederzijds mobilofoons uitgewisseld, in Tubbergen en Enschede werkt men met het ter plaatse uitwisselen van portofoons en een persoon die de communicatie verzorgt. Problemen op het gebied van verbindingen worden door veel commandanten aangemerkt als een van de grootste knelpunten bij grensoverschrijdend samenwerken. Door vrijwel alle geïnterviewden wordt gewezen op de mogelijkheden die C2000 biedt voor grensoverschrijdend communiceren. Duitsland moet dan echter wel voor de TETRA-standaard kiezen. De Duitse commandanten geven aan dat de keuze voor TETRA echter door hogerhand gemaakt wordt. Het kunnen communiceren tijdens het aanrijden is volgens de commandanten zeker wel aan te bevelen. Zo zou de Nederlandse brandweer aanrijdend direct belangrijke informatie van de Duitse eenheden kunnen krijgen. 7. Werkwijze en materieel Tijdens incidenten werken beide korpsen als aparte eenheden volgens hun eigen methoden. Iedereen eenheid krijgt een deel van het incident toegewezen. Het huidige systeem (hakken in vakken) functioneert goed en voorkomt problemen die ontstaan door verschil in bevelvoering, werkwijze, tactiek en vakbegrippen. Het mengen van Nederlandse en Duitse brandweermensen is niet wenselijk. Men is wel enigszins op de hoogte van elkaars werkwijzen, maar niet van de tactische gedachten die daarachter zitten. Omdat er nogal wat verschillen in werkwijze in beide landen zitten, is het noodzakelijk om de achterliggende gedachten daarover uit te wisselen. Uitwisseling over de manier van inzetten en de organisatie structuur van leidinggeven is gewenst en leerzaam. Vooral voor leidinggevenden is dat noodzakelijk. Op het gebied van brandbestrijding en technische hulpverlening is men over en weer enigszins op de hoogte. Op het gebied van complexe hulpverlening en met name ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen vrijwel niet. De commandant van Ahaus: Een brand zal nog wel gaan, maar als hier in het grensgebied een busongeluk met een aantal beknellingen gebeurt of iets met gevaarlijke stoffen, dan moet je echt wel meer van elkaar weten. Op alle Nederlandse en Duitse voertuigen zijn voldoende verloopkoppelingen voor de verschillende slangendiameters op de voertuigen aanwezig. 8. Taal Het taalverschil vormt volgens de commandanten uit beide landen weinig problemen in de communicatie. Men spreekt vrijwel altijd in het dialect met elkaar, dat aan beide zijden van de grens praktisch gelijk is. De Duitse commandanten geven ook allemaal aan dat de Nederlanders allemaal zeer goed Duits spreken. Wanneer dialect en Duits geen uitkomst bieden, redt men zich met handen en voeten. Omdat men met de methode hakken in vakken werkt, vindt er minder directe communicatie plaats tussen manschappen. Vooral de leidinggevenden hebben met elkaar te maken. Tussen leidinggevenden zijn er minder problemen met de taal dan tussen manschappen. Communiceren via de mobilo- en portofoons levert meer problemen op, omdat daarbij niet in dialect gesproken kan worden. De problemen die dit oplevert worden verschillend beoordeeld. De brandweertechnische begrippen zijn erg verschillend en wordt ook als een van de knelpunten genoemd. Gecombineerd met de problemen die de verbindingen met zich meebrengen zorgt dit voor een zwakke schakel in de hulpverlening. 7

8 Overigens geven niet alle commandanten aan dat de begrippen problemen opleveren. De commandant van Gronau spreekt en begrijpt redelijk Nederlands. De Nordhorners geven aan dat zij inmiddels ook een aantal Nederlandse brandweerbegrippen kennen. 9. Nazorg Alle geïnterviewden geven aan dat men eigen, verschillende systemen heeft voor nazorg. In Duitsland gaat dit van de kerken uit en heeft elk korps een pastor tot haar beschikking. Nederland werkt met BOT-teams en aanvullende hulp van psychologen. Het Duitse systeem wordt door de Nederlanders als zeer positief beoordeeld. Verwerking volgens sommige commandanten het beste gescheiden kunnen plaatsvinden, vanwege de verschillende systemen. Anderen kiezen voor gezamenlijke verwerking. 10. Verzekering en aansprakelijkheid In alle convenanten zijn afspraken gemaakt over verzekering en aansprakelijkheid. Die houden in dat ieder korps voor de benodigde verzekeringen zorgt en dat korpsen afzien van schadeclaims jegens elkaar. Duitse en Nederlandse korpsen noemen het convenant in dit verband. Een van de redenen voor het sluiten van een samenwerkingsconvenant was de rechtszekerheid die dat biedt bij ongevallen. Alle Duitse en Nederlandse commandanten geven aan dat de benodigde verzekeringen zijn afgesloten en dat de verzekeringsmaatschappijen akkoord zijn gegaan met de afspraken omtrent verzekering en aansprakelijkheid bij grensoverschrijdende inzetten. 2.3 Analyse samenwerking op regionaal niveau 1. Alarmering en communicatie Een bijstandsaanvraag uit een aangrenzend buurland moest officieel door De Commissaris van de Koningin van de betreffende provincie aan de Minister van de betreffende deelstaat worden gedaan. Deze Koninklijke weg is niet meer noodzakelijk. Bovendien hindert het de directe hulpverlening niet, omdat het slechts om een formaliteit ging die wordt afgehandeld nadat de hulpdiensten gealarmeerd zijn. De alarmering vind plaats via de eigen meldkamers. Directe alarmering vanuit het buitenland is niet mogelijk. Er vindt telefonisch contact plaats tussen de meldkamers, gevolgd door een standaard-faxformulier. Dit faxformulier werkt goed volgens de Nederlandse centralisten. In Borken geeft men aan dat het omslachtig is om in de hectiek een fax te moeten invullen en handmatig te moeten versturen. Op de alarmcentrale in Hengelo is ook een lijst aanwezig met Duitse begrippen. Op de alarmcentrale in Hengelo wordt aangegeven dat op meldkamergebied nog veel te winnen is bij grensoverschrijdend samenwerken. Ook twee Nederlandse commandanten geven aan dat de meeste tijdwinst te behalen is op meldkamerniveau. Ook in de Kreisleitstelle in Borken wordt aangeven dat er veel verbeteringen mogelijk zijn, zowel voor wat betreft de snelheid als de kwaliteit van de informatie-uitwisseling. De aanname en verwerkingstijd kan teruggebracht worden door verbetering van procedures en technische maatregelen. Het zou ook goed zijn de procedures te oefenen. 2. Operationele plannen Op regionaal niveau is een aantal plannen ontwikkeld waarin grensoverschrijdende aspecten aan de orde komen. In sommige plannen heeft echter geen afstemming met Duitsland plaats gevonden, terwijl dit wel gewenst is. Het gaat bijvoorbeeld om het rampbestrijdingsplan chloortreinen. De vraag is ook of grensoverschrijdende aspecten in de rampenplannen van grensgemeenten voldoende worden meegenomen. 8

9 3. Oefeningen In het verleden hebben op regionaal niveau twee grensoverschrijdende oefeningen plaatsgevonden. Op dit moment loopt er een subsidie-aanvraag voor operationele oefeningen op lokaal niveau. In het kader van het grensoverschrijdend rampenbestrijdingsplan zal een bestuurlijke en een operationele rampenoefening worden gehouden. 4. Rol regionale brandweer Grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van reguliere brandweerzorg wordt vooral gezien als een lokale aangelegenheid. De bottum-up benadering vanuit gemeenten lijkt de meest geschikte werkwijze. De rol van de regionale brandweer speelt zich vooral af op het gebied van grootschalige grensoverschrijdende inzetten en rampenbestrijding, het organiseren van rampenoefeningen en de zorg voor de regionale alarmcentrale en alarmering richting Duitsland. De regionale brandweer moet in het kader van grensoverschrijdend samenwerken volgens de commandanten investeren in het doen van onderzoek naar operationele grenzen en de bijstand van een bij grotere incidenten. Dit zou een grote meerwaarde kunnen hebben. Een van de commandanten: De regionale brandweer zou moeten investeren in grensoverschrijdend grootschalig oefenen. In Duitsland staat een enorm potentieel aan materieel. Bij grote incidenten moet je snel kunnen communiceren en de werkwijzen en structuren moeten goed zijn. 2.4 Samenwerking op andere gebieden Hoewel dit onderzoek zich richt op directe operationele voordelen, kwam in de interviews ook een aantal opmerkingen naar voren over uitbreiding van de samenwerking op andere gebieden. Gezamenlijk opleiden is volgens sommigen niet wenselijk, omdat ieder land eigen werkwijzen en een eigen verankerde opleidingssystematiek heeft. Wel wordt uitwisseling van enkele brandweermensen (stages) genoemd, om van elkaar te leren en ervaring op te doen met elkaars werkwijze. Een van de commandanten stelt ook voor dat men gezamenlijk met een aantal Duitse brandweerofficieren in Zweden zou kunnen oefenen. Het gezamenlijk aanschaffen van materieel is niet mogelijk omdat dit in Duitsland sterk genormeerd is. Samenwerking op het gebied van pro-actie en preventie wordt bemoeilijkt doordat dit zowel in Nederland als Duitsland sterk wettelijk verankerd is. Gezamenlijk gebruik van faciliteiten is wel mogelijk. Een van de commandanten noemt ook de mogelijkheden voor het gezamenlijk aanschaffen en uitwisselen van oefenmateriaal. 9

10 3 Conclusies 3.1 Conclusies Hoewel grenzen met de eenwording van Europa niet meer fysiek aanwezig zijn, blijven zij in de praktijk toch een barrière vormen op bestuurlijk, juridisch, sociaal en praktisch gebied. Op verschillende bestuurlijke niveaus spant men zich in om er voor te zorgen dat landsgrenzen steeds minder een rol spelen. Met name de laatste tien jaar is daarin bijzondere aandacht voor grensoverschrijdend samenwerken tussen hulpverleningsdiensten. Diverse overeenkomsten zijn gesloten om samenwerken bestuurlijk-juridisch mogelijk te maken. Vooral op nationaal niveau zijn de laatste jaren veel bestuurlijke en juridische barrières weggenomen. Zo mogen hulpverleningsvoertuigen nu ook over de grens met signalen rijden en is het gebruik van Nederlandse frequenties door buitenlandse hulpdiensten toegestaan. Bovendien kunnen lokale overheden op basis van het Verdrag van Anholt ook direct verdragen met hun Duitse buren sluiten. Op verschillende bestuurlijke niveaus is men het erover eens dat grenzen geen barrière mogen vormen voor efficiënte en effectieve hulpverlening. Dit besef leefde overigens al langer op lokaal niveau waar brandweerkorpsen in het grensgebied geruime tijd samenwerken met hun buitenlandse buren, ingegeven door de ervaring dat samenwerking voor beide partijen voordeel biedt. Door samenwerking over de grens kan sneller, meer en betere brandweerzorg geboden worden met minder kosten dan wanneer men niet samen zou werken. Tussen brandweerorganisaties in Nederland en Duitsland bestaan zowel overeenkomsten als grote verschillen. In Nederland èn Duitsland bestaat de brandweer hoofdzakelijk uit vrijwilligers en is zij belast met brandweerzorg en rampenbestrijding. Ook het materieel waarmee gewerkt wordt is in grote lijnen hetzelfde. Verschillen zijn er op gebied van organisatie, taken, werkwijzen en cultuur. In Duitsland is ligt de zorg voor brandweer en rampenbestrijding niet op nationaal niveau, maar op deelstaatniveau. Ook is de Duitse brandweer belast met zorg voor medische hulpverlening door de Rettungsdienst. Bovendien kent men in Duitsland het Technisches Hilfswerk voor technische hulpverlening. De Duitse brandweercultuur wordt door zowel Nederlanders als Duitsers als kameratschaftlicher omschreven, terwijl de Nederlandse zich kenmerkt door bedrijfsmatig denken en professionaliteit. De werkwijzen en tactieken verschillen ook veel van elkaar. De verschillen in werkwijze hebben tot gevolg dat de Nederlandse eenheden sterk zijn in het effectief bestrijden van binnenbranden. De Duitse brandweer is sterk in grootschaligheid en het opbouwen van waterwinning. Sterk punt van de Duitse brandweer zijn de grote aantallen materiaal waarover zij beschikt. Daardoor heeft zij een grote bluscapaciteit beschikbaar. Soms leiden verschillen in werkwijze tot misverstanden. Een van de Nederlandse commandanten: Bij een oefening zijn onze brandweermensen die een binnenaanval met perslucht uitvoerden door de Duitse oefenleiders naar buiten gehaald, omdat onze werkwijze te gevaarlijk zou zijn. Een van de commandanten geeft aan dat verschillen ook vruchtbaar kunnen zijn: Tijdens een bosbrandoefening bleek dat de Duitse brandweer werkt met het afleggen van slangen. De Nederlandse brandweer werkt met blussing vanuit de (rijdende) voertuigen. De verschillen in aanpak kunnen vruchten afwerpen bij de samenwerking. Wanneer op Nederlands grondgebied bijvoorbeeld een natuurbrand woedt die moeilijk bereikbaar is met voertuigen, dan kunnen de Duitsers hulp bieden. 10

11 Een aantal Nederlandse commandanten geeft wel aan dat de Duitse werkwijzen over het algemeen achterlopen op de Nederlandse. Overigens bestaan er binnen Duitsland grote verschillen tussen brandweerkorpsen, zowel tussen deelstaten als op Kreis- en lokaal niveau. De grens biedt ook kansen. Het schept mogelijkheden tot het beste van twee werelden. Door uitwisseling over de grens leren korpsen van elkaar. De methoden en organisatie in beide landen lijken daardoor steeds meer naar elkaar toe te groeien. Vooral op gebied van werkwijzen zijn er steeds minder verschillen tussen de Duitse en Nederlandse methoden. Een van de Nederlandse commandanten: Waar men in het verleden vooral op kwantiteit gericht was, richt men zich ook steeds meer op kwaliteit. Dat is ook te zien in de aanschaf van gecombineerde blus- en hulpverleningsvoertuigen. Een Duitse commandant: Sinds we samen met de Nederlanders een seminar hebben bijgewoond over de Nederlandse hulpverleningsmethoden, zijn wij ook steeds meer volgens die methode gaan werken. We hebben in de loop van de tijd daar steeds meer materiaal voor aangeschaft. Door Nederlandse korpsen in het grensgebied wordt er op verschillende wijze samengewerkt met de Duitse buurkorpsen. Globaal gezien neemt de intensiteit van de samenwerking toe van noord naar zuid. In alle gevallen heeft de samenwerking een sterk vriendschappelijk en sociaal karakter. Soms is er ook sprake van directe operationele belangen. In de meeste gevallen gaat dat om bijstand bij grote branden. In sommige gevallen wordt er met operationele grenzen gewerkt. Bovendien maken sommige korpsen gebruik van elkaars specialismen. In bijna alle gevallen is de samenwerking ook formeel vastgelegd. Gezamenlijke inzetten vinden sporadisch plaats. Ook in Twente spelen sociale contacten een grote rol en is de samenwerking voornamelijk ontstaan vanuit noaberschap. Alle Twentse grenskorpsen (Tubbergen, Dinkelland, Losser, Enschede en Haaksbergen) werken samen met hun Duitse buren. In Twente beperkt de samenwerking zich echter niet tot goede informele contacten. De samenwerking is in veel gevallen ook van direct operationeel belang. De samenwerking is formeel vastgelegd in overeenkomsten. Er wordt 1 à 2 keer per jaar gezamenlijk geoefend. Alle korpsen hebben maatregelen genomen om voorbereid te zijn op grensoverschrijdende samenwerking, zoals het aanbrengen van verloopkoppelingen voor de verschillende slangdiameters op de voertuigen. De lokale Twentse korpsen geven aan dat de samenwerking belangrijk wordt gevonden, maar die heeft niet in elke gemeente hoge prioriteit. Het belang van de samenwerking lijkt af te hangen van het aantal daadwerkelijke inzetten, de aanwezigheid van directe risico s in het grensgebied en de afstanden tot de grens. De daaruitvolgende meerwaarde in die de samenwerking in operationeel opzicht levert, bepaalt de intensiteit van de samenwerking. Ook de persoonlijke inzet en het enthousiasme van commandanten zijn van belang voor de intensiteit van de samenwerking, hoewel deze met het sluiten van publiekrechtelijke overeenkomsten minder persoonsgebonden is geworden. Duidelijk is dat voor Tubbergen de samenwerking minder direct operationeel belang heeft vanwege het plattelandskarakter. In het geval van Haaksbergen ligt het belang van samenwerking duidelijk meer aan Nederlandse zijde. In de andere gevallen ondersteunen korpsen elkaar over en weer. Vooral wanneer het gaat om ongelijke buurgemeenten (qua grootte en uitrusting) met enkele risico-objecten, levert samenwerking potentiële voordelen op. Voor de grensgemeenten Losser- Gronau, Enschede-Gronau en Dinkelland-Nordhorn is dit het geval. 11

12 Haaksbergen en Losser werken al met operationele grenzen. Enschede wil bekijken welke voordelen operationele grenzen opleveren. Ook in de gemeente Dinkelland zou ook voordeel te behalen zijn met operationele grenzen, met name met de autoladder van Nordhorn. Op het gebied van specialismen wordt in Twente niet samengewerkt. Op regionaal niveau zijn afspraken gemaakt tussen de Regionale alarmcentrale en de Duitse Einsatzleitstellen over de bijstandsaanvraag van eenheden uit het buitenland. Ook zijn er diverse operationele plannen voor risico-objecten in het grensgebied en in Duitsland, zoals de kerncentrale in Lingen. Op dit moment is de regio Twente samen met de regio Achterhoek, Kreis Borken en Landkreis Grafschaft Bentheim bezig met het opstellen van een grensoverschrijdend bijstandsplan voor rampen. In het verleden zijn twee grote grensoverschrijdende oefeningen gehouden. Op korte termijn staat een grote grensoverschrijdende oefening gepland. Ook wil de regionale brandweer investeren in lokale operationele oefeningen. Sterke punten in de Twentse samenwerking zijn de formalisering van de samenwerkingsverbanden, de goede sociale contacten, het oefenen en de afstemming wat betreft materieel. Ook verzekering en aansprakelijkheid zijn goed geregeld. Het taalverschil levert weinig problemen op, doordat veel brandweermensen dialect spreken. Opvallend en positief is ook dat in Twente naast het vriendschappelijke aspect, het operationele aspect de laatste jaren veel aandacht heeft gekregen. De voordelen hiervan hebben zich bij een aantal inzetten al bewezen. Knelpunten in de samenwerking doen zich voor op het gebied van bekendheid met elkaars werkwijze en technische begrippen. Ook op het gebied van objectinformatie en bereikbaarheid is men niet altijd afdoende geïnformeerd. Op meldkamerniveau is nog een aantal procedurele en technische verbeteringen mogelijk waardoor de snelheid van de alarmering en de kwaliteit van de informatie verbeterd kan worden. Ook op het gebied van grootschalige bijstand is weinig protocollair vastgelegd. In rampenplannen en rampenbestrijdingsplannen worden grensoverschrijdende aspecten niet altijd voldoende meegenomen. Ook richt de aandacht zich voornamelijk op brandbestrijding en niet op Ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen en technische hulpverlening. Grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van reguliere brandweerzorg wordt vooral gezien als een lokale aangelegenheid. De bottum-up benadering vanuit gemeenten lijkt de meest geschikte werkwijze. De rol van de regionale brandweer Twente speelt zich vooral af op het gebied van grootschalige grensoverschrijdende inzetten en rampenbestrijding, het organiseren van rampenoefeningen en de zorg voor de regionale alarmcentrale en alarmering richting Duitsland. Wensen richten zich vooral op de uitbreiding van de samenwerking bij grootschalige incidenten, samenwerking met de THW en het gebruik maken van elkaars specialismen en faciliteiten. Op het gebied van gezamenlijke inkoop en pro-actie/preventie lijkt samenwerking niet gewenst en mogelijk. Op het gebied van gezamenlijk opleiden is wel een intensievere samenwerking mogelijk. Op het gebied van nazorg lijkt een intensieve samenwerking niet noodzakelijk. De mogelijkheden van grensoverschrijdend samenwerken beperken zich dus tot de voorbereiding op- en uitvoering van de operationele brandweerzorg (preparatie en repressie). 12

13 4 Aanbevelingen 4.1 Aanbevelingen De volgende aanbevelingen zijn tot stand gekomen op basis van de interviews deskundigen (commandanten, medewerkers alarmcentrale, medewerker preparatie) waarin een aantal mogelijke oplossingen is besproken. Op meldkamerniveau zijn verbeteringen mogelijk in grensoverschrijdend alarmeren en communiceren: Doe onderzoek naar procedures en protocollen en operationele automatisering in de meldkamer die kunnen leiden tot een verbetering van de grensoverschrijdende alarmering en communicatie. Er zijn zowel voordelen te behalen in de snelheid als de kwaliteit van de informatieverstrekking tussen de meldkamers. Voordeel is te behalen in de dubbele verwerking van de melding in Hengelo en Borken en de telefoontijd tussen de alarmcentrales. Dit betekent een snellere alarmering van de eenheden. Er zijn verschillende maatregelen denkbaar die de aanname- en verwerkingstijd tussen Hengelo en Borken/Nordhorn terugbrengen, zoals een automatische alarmfax. Op dit moment komt Hengelo in Borken via een externe lijn binnen. Het is mogelijk om op het display van de centralist een speciale binnenkomende lijn te maken waarop te zien is dat Nederland belt voor de autoladder van Gronau. De alarmering kan dan al gedaan worden, zonder dat eerst telefonisch contact plaats moet vinden. Ook het automatisch overnemen van alarmmeldingen is een mogelijkheid om sneller te kunnen alarmeren. Binnen C2000 moet een koppeling worden gemaakt die directe grensoverschrijdende communicatie mogelijk maakt, zowel tussen aanrijdende voertuigen als op de plaats van het incident, tussen alle eenheden en tussen de alarmcentrale en Leitstellen. Dit kan een directe koppeling zijn op basis van de TETRA-standaard, op basis waarvan het Nederlandse C2000-systeem werkt. Duitsland wil in 2010 overschakelen op een nieuw digitaal communicatienetwerk. De vraag is of dit een systeem op basis van de (juiste) TETRA-standaard wordt. In ieder geval tot die tijd moet een kan een koppeling gemaakt worden tussen het Nederlandse C2000-netwerk en het Duitse (analoge) netwerk. Vanaf juli 2004 zal het C2000- netwerk in delen van Twente operationeel worden. In het cluster Noord-Oost (Dinkelland, Tubbergen, Losser en Oldenzaal) wordt vanaf juli gewerkt met C2000. Het bereik van het C2000-netwerk in Twente is door middel van testen vastgesteld. Uit testen in het grensgebied op (17 mei 2004) is gebleken dat het netwerk ook in Duitsland functioneert. In Gronau, Nordhorn, Ahaus en Vreden was de ontvangst zeer goed tot goed vergeleken met het huidige analoge netwerk. Globaal gezien is er in ieder geval ontvangst tot 15 kilometer over de grens. Wanneer Duitse voertuigen en de alarmcentrales worden uitgerust met C2000-apparatuur is directe communicatie tussen aanrijdende voertuigen onderling, voertuigen en de alarmcentrales en tussen de alarmcentrales mogelijk. Er moet gezocht worden naar mogelijkheden om vanuit Nederland direct Duitse eenheden te kunnen alarmeren en vice versa. Dit zou kunnen via een direct vooralarm, zoals op dit moment vanuit Borken gebeurt bij alarmering van Losser. Organiseer een (papieren) communicatieoefening voor de RAC en de Leitstellen waarin protocollen met betrekking tot alarmering en communicatie geoefend kunnen worden. 13

14 Niet alle korpsen beschikken over objectinformatie van risico-objecten in het buurland: Inventariseer de risico-objecten aan weerszijden van de grens. Provincies, Bezirke en regio s en Kreise moeten elkaar inzicht geven in de risico -objecten in eigen land in het kader van de risicokaart. Deze informatie moet gedeeld worden met regio s en aan de lokale korpsen worden doorgegeven. Objectinformatie van Duitse objecten moet, wanneer die beschikbaar is, ook op de RAC beschikbaar zijn. Hetzelfde geldt voor Nederlandse bereikbaarheidskaarten voor de Duitse Leitstellen. Meldkamers beschikken niet altijd over digitaal kaartmateriaal: De meldkamers moeten beschikken over digitaal kaartmateriaal van het gehele Euregiogebied tot op straat/huisnummerniveau. Grensoverschrijdend samenwerken kan een verdubbeling van het hulpverleningspotentieel bieden: Inventariseer of laat inventariseren welke specialismen er aan beide zijden van de grens zijn die een meerwaarde kunnen bieden. Het gaat hierbij onder andere om Nederlandse meetploegen, het duikteam van Gronau, het Nederlandse bosbrandbestrijdingspeletons en dompelpompen, gevaarlijke stoffen-peletons en schuim-poederblusvoertuigen. Inventariseer over welk materieel de THW beschikt en op welke manier dat in Twente ingezet kan worden. Het Ortsverband Nordhorn bestaat onder andere uit twee Technische Groepen, Logistieke eenheden, een Electro-eenheid (stroomgeneratoren) en een coördinatiegroep. Het Ortsverband Gronau heeft een Technische Groep met een Infrastruktuur-eenheid. Bovendien beschikt men over zwaar technisch materieel zoals grote aggregaten en verlichtingsaanhangers. Omdat de THW een organisatie op Bundesniveau is, verdienen zaken als toestemming voor bijstand en juridische beperkingen bijzondere aandacht. Leg de bijstand van de THW en de Duitse brandweer bij grootschalig optreden vast in een (regionale) overeenkomst en stel een alarmerings- en bijstandsprocedure op voor de THW en Duitse brandweereenheden. Van beide kanten staat het aanbod om elkaar met specialistische eenheden terzijde te staan. De samenwerking heeft echter geen vaste structuur. Op dit moment is hulpvraag afhankelijk van de aanvraag van de lokale commandant. Wanneer er vooraf criteria en structuren worden opgezet, is het ook waarschijnlijker dat er tijdens een incident gebruik wordt gemaakt van die eenheden. Een goede stap is gezet met het grensoverschrijdende rampenplan. De THW is daarin echter niet meegenomen. Er moet een oefening worden gehouden om een grootschalige grensoverschrijdende brandweerinzet te toetsen. Dit kan aansluiten bij het project grensoverschrijdend rampbestrijdingsplan dat op dit moment in Twente loopt. Het ministerie van BZK stelt subsidies beschikbaar voor grensoverschrijdend oefenen, waar gebruik van gemaakt kan worden. Ook de provincie Overijssel stelt middelen beschikbaar voor grensoverschrijdend oefenen in het kader van rampenbestrijding. Overleg met de Kreise is gewenst. Mogelijk kan worden aangesloten op Duitse oefeningen. 14

15 De Regionaal Stafofficier Informatie moet bekend zijn met het vragen van bijstand uit Duitsland. Bij grootschalige incidenten in de regio Twente is de Regionaal Stafofficier Informatie (RSI) verantwoordelijk voor de opschaling. In het protocol van de RSI moet informatie over bijstand van Duitse eenheden worden opgenomen. Niet alle grensgemeenten werken met operationele grenzen: Onderzoek de voordelen en mogelijkheden van invoering van operationele grenzen in grensgebied, daar waar dat nog niet gebeurd is. Dit betekent dat (specialistische) brandweervoertuigen eerder ter plaatse kunnen zijn. In het grensgebied zijn nog niet overal operationele grenzen ingevoerd. Door het invoeren van operationele grenzen kan op sommige plaatsen in het grensgebied mogelijk sneller hulp geboden worden. Brandweertechnische begrippen leveren in operationele situaties soms problemen op: Stel een tweetalige alfabetische woordenlijst op met de brandweerbegrippen die in operationele situaties gebruikt kunnen worden. Mogelijk dat dergelijke lijsten in andere brandweerregio s die veel te maken hebben met grensoverschrijdend samenwerken (Limburg) al ontwikkeld zijn. Ook de begrippenlijst van de RAC kan aanknopingspunten bieden. Op elk voertuig van korpsen die te maken hebben met grensoverschrijdend samenwerken zou een dergelijke lijst aanwezig moeten zijn. Het verdient aanbeveling om deze lijst samen met EUREGIO, de Kreisen en lokale korpsen te ontwikkelen. Deze lijst kan uitgebreid worden met namen, adressen van verantwoordelijken (bestuur, alarmcentrales, leidinggevenden brandweer) aan beide zijden van de grens, aandachtspunten bij grensoverschrijdend optreden en een schema met de structuur en roepnummers van de Duitse Züge en Nederlandse eenheden. Bij het opstellen van zo n aandachtskaart grensoverschrijdend optreden moet aandacht geschonken worden aan de gebruiksvriendelijkheid. Men is niet altijd voldoende op de hoogte van elkaars organisatie, tactieken en werkwijzen: Organiseer een symposium of bijeenkomst waarin men elkaar op de hoogte brengt/houdt van de organisatie, tactieken en werkwijzen. Dit kan op regionaal niveau plaatsvinden. Er kan ook gekozen worden voor een landelijke opzet. Overigens worden door de ESTA iedere twee jaar Duits-Nederlandse brandweerseminars georganiseerd. De regionale brandweer zou betrokken brandweerofficieren hiervoor kunnen uitnodigen. Er kan een gezamenlijke oefening worden gehouden waar gemengd wordt gewerkt. Het gemengd oefenen is in Denekamp een goede manier gebleken om elkaars werkwijzen te leren begrijpen. Er zou een kleine module grensoverschrijdend samenwerken opgezet kunnen worden voor manschappen en bevelvoerders/officieren. Hierin zou de belangrijkste informatie voor grensoverschrijdend optreden aan de orde moeten komen, eventueel afgestemd op de risico s in een bepaald (grens)gebied. Dit project kan samen met andere brandweerregio s in het grensgebied en de EUREGIO s worden opgepakt. Ook het NIBRA zou hierin een rol kunnen vervullen. 15

16 Ontwikkel een brochure met daarin een beknopt overzicht van de bevoegdheden, werkwijzen, structuren en organisatie van de brandweer in beide landen. Deze zou voort kunnen vloeien uit het symposium of regionale bijeenkomst die hiervoor genoemd is. Alle operationeel leidinggevenden die te maken kunnen krijgen met grensoverschrijdende incidenten moeten bekend zijn met het leiden van dergelijke incidenten. Alle leidinggevenden die te maken kunnen krijgen met grensoverschrijdende incidenten, moeten voldoende geïnformeerd, opgeleid en geoefend zijn. In het cluster Noordoost-Twente wordt bijvoorbeeld gewerkt met een OvD-piket. Dit betekent dat de dienstdoende leidinggevende niet noodzakelijk uit de gemeente komt waar het incident plaatsvindt. Voor grensoverschrijdende incidenten is dit een bijzonder punt van aandacht. De OvD van Oldenzaal dat niet aan de grens ligt heeft mogelijk geen ervaring met grensoverschrijdende samenwerking, maar is als dienstdoende OvD wel leidinggevende bij incidenten in (het grensgebied van) Tubbergen, Dinkelland en Losser. Voor Haaksbergen geldt mogelijk hetzelfde verhaal. Ook in Enschede werkt men met een roulerend OvD-systeem. De regionale brandweer moet officieren voorzien van informatie en opleiding en dit door middel van oefeningen toetsen. Hierbij zou subsidie van BZK voor grensoverschrijdend oefenen kunnen worden aangewend. Er moet meer aandacht komen voor samenwerking op het gebied van ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen. De huidige samenwerking richt zich vooral op brandbestrijding en hulpverlening. Op het gebied van ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen wordt niet samengewerkt. Gezien de risico s in het grensgebied (transport over de A1, A35, Chloortransport, industrie) is de kans op een incident met gevaarlijke stoffen in het grensgebied reëel. De grens biedt de mogelijkheid tot het beste van twee werelden : Organiseer een symposium waarin men elkaar op de hoogte brengt/houdt van interessante ontwikkelingen op brandweergebied in het eigen land. De brandweer in beide landen heeft te maken met dezelfde problemen, zoals werven van vrijwilligers. De methode kijk en vergelijk (benchmarking) zorgt ervoor dat de brandweerorganisatie in beide landen naar een hoger plan wordt getild. Dit zou landelijk georganiseerd kunnen worden of aansluiten bij het huidige Duits-Nederlandse brandweersymposium dat eens per twee jaar door de ESTA wordt georganiseerd. De regionale brandweer kan de Twentse en Duitse commandanten uitnodigen dit symposium bij te wonen. Dit zou met een subsidie van de ESTA of INTERREG-gelden gefinancierd kunnen worden. Bijkomend voordeel zijn de contacten die men opdoet en onderhoudt. Inventariseer of laat inventariseren welke speciale faciliteiten aan beide zijden van de grens bestaan op het gebied van oefenen en onderhoud. Jaarlijks komen korpsen uit het Kreis Borken naar het oefencentrum van de Enschedese brandweer op post Zuid. De korpsen van Gronau, Ahaus en Vreden komen dan om individuele trainingen voor brandweermensen te volgen. Voor een vergelijkbare oefenfaciliteit in Duitsland zouden deze korpsen naar Aken moeten. Mogelijk dat er meer mogelijkheden zijn voor de regio Twente en de Kreisen Borken en Bentheim om iets voor elkaar te kunnen betekenen. 16

17 Organiseer stages voor leidinggevenden en medewerkers van korpsen uit Nederland en Duitsland. Op verschillende gebieden (pro-actie/preventie en nazorg) kunnen beide landen van elkaar leren. Functionarissen moeten dus ook de kans krijgen kennis te maken met elkaars werkwijze. Grensoverschrijdende samenwerking moet in Twente structureel overwogen worden bij ontwikkelingen en planvorming: Bij grensoverschrijdende projecten verdienen pro-actie, preventie en preparatie bijzondere aandacht. Bij grensoverschrijdende infrastructurele projecten, zoals het toekomstige Euro -eiland bij Dinkelland-Nordhorn moet er bijzondere aandacht zijn voor de afstemming van pro-actie-, preventie- en preparatiemaatregelen aan beide zijden van de grens. Afstemming van bluswatervoorziening, bereikbaarheid en andere veiligheidsaspecten behoeft bijzondere aandacht. Reeds bestaande objecten, zoals het industrieterrein Europark in Coevorden kunnen als voorbeeld dienen. Ook bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in het grensgebied die zelf niet grensoverschrijdend zijn is afstemming gewenst. Kijk bij toekomstige ontwikkelingen in het verzorgingsgebied naar de gevolgen voor grensoverschrijdend samenwerken. In de toekomst moet bij verplaatsing van brandweerposten of bij aanleg van nieuwe (risico-) objecten opnieuw worden bezien welke mogelijkheden dat biedt voor grensoverschrijdend samenwerken. Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van een nieuw deel snelweg A35 bij Enschede, de aanleg van het industrieterrein Euro-eiland op de grens tussen Nordhorn en Dinkelland en de verplaatsing van de hoofdpost van Enschede naar het zuiden van de stad. Dergelijke ontwikkelingen kunnen nieuwe mogelijkheden bieden voor grensoverschrijdende samenwerking. In de toekomst kan Denekamp kan waarschijnlijk 4 tot 5 minuten sneller dan Nordhorn ter plaatse zijn op het Duitse deel van het industriegebied Euro-eiland dat in het grensgebied wordt ontwikkeld. Op de nieuwe hoofdpost van de brandweer Enschede aan de Zuiderval kan men met de beroepsbezetting zeer snel met een tankautospuit en een redvoertuig (autoladder) in Duitsland zijn. Bij planvorming moet meer aandacht geschonken worden aan grensoverschrijdende aspecten. Op het gebied van planvorming (rampenplannen, rampbestrijdingsplannen) blijken grensoverschrijdende aspecten veelal niet of zeer minimaal te worden meegenomen. In het rampbestrijdingsplan chloortreinen van de gemeente Losser (1989) is niets opgenomen over samenwerking met Duitsland. De provincie Overijssel, belast met de toetsing van rampenplannen en rampbestrijdingsplannen constateert in haar actieprogramma Grensoverschrijdende samenwerking bij rampenbestrijding hetzelfde: Gemeenten stemmen het rampenplan nauwelijks af met Duitse plannen en daarnaast toetst de provincie nog niet expliciet of deze afstemming wel heeft plaatsgevonden. De provincie heeft expliciete toetsing van plannen op grensoverschrijdende aspecten als actiepunt voor de toekomst geformuleerd. Dit neemt niet weg dat in bestaande rampen(bestrijdings)plannen grensoverschrijdende aspecten ontbreken. Deze plannen moeten aangevuld en herzien worden. 17

18 Bijlage 1 Overzicht respondenten De volgende functionarissen zijn geïnterviewd voor dit onderzoek: Nr. Functie respondent en organisatie 1 Commandant brandweer Haaksbergen 2 Commandant brandweer Tubbergen 3 Commandant brandweer Dinkelland 4 Commandant brandweer Losser, tevens Regionaal coördinator Duits-Nederlandse betrekkingen 5 Plaatsvervangend commandant brandweer Enschede, tevens voormalig regionaal coördinator Duits-Nederlandse betrekkingen 6 Leiter der Feuerwehr Gronau 7 Leiter der Feuerwehr Ahaus 8 Stellvertretender Leiter der Feuerwehr Ahaus 9 Stadtbrandmeister Feuerwehr Nordhorn 10 Ortsbrandmeister Feuerwehr Nordhorn 11 Ortsbrandmeister Feuerwehr Uelsen 12 Stellvertretender Ortsbrandmeister Feuerwehr Uelsen 13 Projectleider brandweer C2000 regio Twente, tevens voormalig teamleider Informatie regionale brandweer Twente 14 Coördinator alarmcentrale regionale brandweer Twente 15 Medewerker preparatie regionale brandweer Twente 16 Leiter van de Einsatzleitstelle Kreis Borken 17 Beleidsmedewerker Openbare orde en veiligheid, provincie Overijssel 18 Beleidsmedewerker Grensoverschrijdende samenwerking, ministerie van BZK, Directie Brandweer en Rampenbestrijding 19 Beleidsmedewerker BZK, betrokken bij drielandenproef C Coördinator oefenen regionale brandweer Twente 18