Abstract: Not available.

Transcriptie

1 Artikel: Rondvraag. Het bestaansrecht van de Navo Auteur: De redactie Verschenen in: Skript Historisch Tijdschrift, jaargang 21.2, Stichting Skript Historisch Tijdschrift, Amsterdam ISSN Abstract: Not available. Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Skript Historisch Tijdschrift is een onafhankelijk wetenschappelijk blad dat vier maal per jaar verschijnt. De redactie, bestaande uit studenten en pas afgestudeerden, wil bijdragen aan actuele historische debatten, en biedt getalenteerde studenten de kans om hun werk aan een breder publiek te presenteren. Een abonnement op Skript kost 20 euro per jaar. U kunt lid worden door het machtigingsformulier in te vullen op Ook kunt u een sturen naar de redactie, dan krijgt u het machtigingsformulier thuisgestuurd. Losse nummers zijn verkrijgbaar bij de redactie. Artikelen ouder dan een jaar zijn gratis te downloaden op Skript Historisch Tijdschrift Spuistraat 134, kamer VB Amsterdam info@skript-ht.nl

2 D e r 0 n d v r a a g De NAVO maakt er een puinhoop van. Haar pretentie als vredeshandhaver kan zij niet waarmaken. In de acties tegen Servië hebben de lidstaten blunder op blunder gestapeld. Daarnaast is het bestaansrecht van het militaire bondgenootschap als bestrijder van de communistische vijand verdwenen. Heeft de NAVO na vijftig jaar haar langste tijd gehad? Ger van den Berg, Instituut voor Oost E uropees recht en Ruslandkunde, Leiden: De NAVO had zich tien jaar geleden, toen de muur viel, af moeten vragen welke rol ze nu zou gaan vervullen. Daar is wel over gepraat, maar er is niets uitgekomen. De NAVO heeft geen duidelijke taak meer. De missie in Kosovo is dan ook een grote mislukking, De NAVO moet zich in dit conflict bewijzen en het oplossen. Doet ze dat niet dan ben ik ervan overtuigd dat de NAVO verdwijnt. Aleksandar Petrovic, Serviër, 7 jaar woonachtig in Amsterdam: Natuurlijk moet de NAVO opgeheven worden, maar dat zal niet gebeuren. De NAVO gaat door tot de politieke, de militaire en de economische structuur in Servië vernietigd is. Ten eerste omdat Servië het laatste eiland is met een eigen tnening op de Balkan. Alle landen rondom Servië zijn min of meer verbonden met de NAVO, behalve Albanië. Albanië stuurt nu ook aan op samenwerking, dus blijft Servië alleen over. Dat trekt de NA VO niet. Ten tweede heeft de NAVO tegenwoordig geen werkelijke belangen meer te verdedigen. Toch moeten ze het immense budget dat ze tot haar beschikking heeft uit zien te geven. Het doel werd Servië. Ten derde gaat het de NA VO niet om een vrij Kosovo, maar om de grondstoffen die daar aanwezig zijn. De Kosovaren zijn gebruikt door de NAVO voor eigen doelstellingen. Zo ook is Milosevic, van wie ik geen voorstander ben, als excuus gebruikt om geheel Servië te bombarderen. De NAVO wordt vooral geregeerd door de Amerikanen en hun belangen. Lubbers was bijvoorbeeld ook kandidaat voor het leiderschap van de NAVO, maar hem wilden de Amerikanen niet, omdat hij een eigen mening heeft. Toen werd het Solana, die slappe lul. Ruud Lubbers, hoogleraar in de economie van de globalisering aan de Katholieke Universiteit Brabant: Voor wat de toekomst van de NAVO betreft, bepleit ik voortgaan met de NAVO als één ongedeelde militaire organisatie. Ik maak echter drie aanvullingen met het oog op het eind van de Koude Oorlog. De eerste is intensivering van militaire samenwerking tussen alle OVSEpartners. De mihtairen leren dan dat na het einde van de Koude Oorlog de missie een wezenlijk andere is dan het klassieke vij andsdenken. Een tweede aanvulling is dat bevorderd moet worden dat out of area-problemen in Europa in hun aanpak aangestuurd worden door Washington, de Europese Unie en Moskou; gezamenlijk en in een elkaar aanvullende taakverdeling. Dat gaat niet alleen om de militaire component, maar ook om preventie en geweldsvoorkoming in de meest ruime zin; dus ook het economisch perspectief. Ten derde moet het beginsel gevestigd worden, ondersteund door resoluties van de Veiligheidsraad - hoofdstuk 7 van het Handvest - dat de OVSE effectieve verantwoordelijkheid 99

3 D e r 0 n heeft. Dat was na het einde van de Koude Oorlog het doel en dat verdient nu invulling. Dit is hard nodig, want we hebben nu wel een daadkrachtige NAVO, maar het gezag van diezelfde NAVO dreigt aangetast te worden door een gebrek aan effectiviteit, legitimiteit en draagvlak. Er ligt weliswaar een waardevolle politieke verklaring van de NAVO op tafel, waarin OVSE, Europese Unie en Verenigde Naties uitgebreid aan de orde komen, maar het probleem is dat dit niet vertaald wordt in een samenhangende politieke strategie. Rob Mulder, SP-deelraadslid Amsterdam-Zuidoost: Tenzij er nationaal en internationaal een stevige oppositie opgebouwd wordt, zal de NAVO zich verder op het hellende vlak begeven: de democratische consensus veronachtzamen en de niet-gebonden landen uitsluiten. Deze club lijdt aan een acute expansiedrift. Nu Rusland niets meer voorstelt heeft de NAVO het rijk alleen. Iemand moet tegenwicht bieden, de VN bij voorkeur. Nederland moet uit de NAVO en zich exclusief richten op het opvangen van vluchtelingen uit gebieden als Kosovo. Gerrit Gorter, vrijzinnig predikant en voorzitter PSP'92: Bombarderen is een vorm van volkerenmoord. Als zij deze misdadige en bovendien contraproductieve strategie ook in de toekomst blijft volgen, heeft de NA VO geen enkel bestaansrecht, politiek noch moreel. Humanitair ingrijpen kan alleen door VN-troepen die wapens hebben om zichzelf te verdedigen. Ik verwacht echter niet dat de NAVO het bankroet van haar optreden zal erkend v r a a g nen, laat staan dat zij haar rol van internationale politie-agente zal opgeven. Daar is zij te machtig voor. Pim Fortuyn, publicist: De NAVO gaat nog wel vijftig jaar mee. Ik vind niet dat haar voortbestaan afhankelijk is van het resultaat van de acties in Joegoslavië. Van mij hadden ze trouwens mogen stoppen met de bombardementen. Vredesoperaties zijn een brug te ver. De rol van peacekeeping organisation zal de NAVO in de toekomst minder vaak spelen. Ze zal alleen in actie komen wanneer er een duidelijk eigen belang in het geding is. Er kan een Europese zuil binnen de NAVO ontstaan. Dat hangt ervan af of de EU een statelijke structuur krijgt en er een gezamenlijk buitenlands beleid komt. De NAVO blijft een aangelegenheid van Amerika en Europa, want die hebben een gezamenlijk belang. Niet alleen economisch, maar ook cultureel. Het zijn witte gebieden in de wereld, waar de moderniteit, voortkomend uit Verlichting, Christendom en Jodendom, een culturele setting heeft gekregen. Of op die culturele lotsverbondenheid een beroep wordt gedaan, hangt af van de positie van de Islam. De NAVO is een dam tegen de Islam in al zijn varianten. Alexander Spaic, vluchteling uit Servië: Laat ik voorop stellen: ik zie mezelf als Joegoslaaf, niet als Serviër. Nog maar enkele jaren geleden heb ik in Belgrado tegen Milosevic gedemonstreerd. Niettemin meen ik dat de NAVO haar opstelling in dit soort conflicten radicaal moet wijzigen. Wil het bondgenootschap politie-agentje spelen, dan moet het zich ook verdiepen in de geschiedenis van 100

4 De r 0 n d v r a a g andere culturen. De NAVO moet leren praten in plaats van dictaten opleggen, het liegen over de slachtoffers van haar luchtoorlogen afleren en niet zoveel geld aan wapens uitgeven. Met dat geld had Kosovo bij wijze van spreken gekocht kunnen worden. Servië - een klein land dat niets te vertellen heeft - is niet meer dan een proefkonijn voor toekomstig ingrijpen. Misschien zijn de Koerden wel de volgenden om de NAVO uit te nodigen. Of stel dat in de verre toekomst de allochtonen hier zich door de Nederlanders onderdrukt zouden voelen en de NAVO zou komen bombarderen - hoe zou je dat ervaren? Krijgt de NAVO met Servië haar zin dan wordt zij slechts gesterkt in deze strategie. Grote haat zal gezaaid worden. Ik vraag me af, is dat soms humanitair? Peter Michielsen,journalist NRC-Handelsblad: De NAVO heeft de situatie inzake Kosovo verkeerd aangepakt. In oktober 1998 hebben ze de fout gemaakt te dreigen met luchtaanvallen. In het akkoord dat toen op tafel is gelegd, stond dat Milosevic waarnemers in Servië zou moeten accepteren. Deed hij dat niet dan zouden bombardementen van de NAVO volgen. Milosevic heeft zich niet aan het akkoord gehouden en sindsdien is de NAVO gevangene van haar eigen dreigementen. De NAVO had moeten dreigen met een olieboycot of een totale boycot, niet met luchtaanvallen. Deze situatie heeft ze dus verkeerd ingeschat, maar dat betekent niet dat de NAVO zich nu moet opheffen. De NAVO heeft wel degelijk een functie als veiligheidsmechanisme. Ab Harrewijn, Tweede Kamerlid en defensiewoordvoerder Groen Links: De NAVO is opgericht als een blokorganisatie tegen een ander blok. Dat zie ik niet zo blijven. We gaan in de richting van een coalition of the willing: een hybride organisatie waaraan verschillende landen kunnen deelnemen. Denk aan een Balkanvredesmacht met Griekenland en Turkije erin. Of een Mediterrane verdragsorganisatie tussen Zuid-Europa en Noord-Afrika, Er ontstaan overlappende veiligheidscirkels. Het officiële standpunt van Groen Links is: afschaffing van de NAVO, waarna de OVSE haar rol overneemt en er een pan-europees veiligheidsbeleid moet komen. Dat is theoretisch een optie, maar praktisch gezien lastig. Binnen de OVSE komen landen moeilijk tot overeenstemming. Het model van de partij is te schoksgewijs. Er wordt wel al gewerkt aan de Europese identiteit binnen de NAVO. Het commando van de NAVO ligt op dit moment te nadrukkelijk in Washington. Binnen Groen Links wordt verschillend gedacht over de vraag of je aan de EU een defensiepoot moet maken. Zelf heb ik aarzelingen, omdat je dan aan een nieuwe supermacht gaat werken. We kunnen niet zonder Amerika. Bovendien, als Europa zich militair van Amerika losmaakt, begint dat land nog meer dan nu aan een Alleingang. Rob de Wijk, historicus bij Instituut Clingendael: De NAVO zal blijven bestaan, maar de vraag is: wat heb je er nog aan? Optreden in een conflict kan de NAVO niet aan. Het resultaat is een aangetaste organisatie. In Kosovo is het misgegaan. Dat ondergraaft de geloofwaardigheid en ef- 101

5 D e r 0 n fectiviteit van de NAVO, Je hebt er nu minder aan wanneer je de NAVO echt nodig hebt, voor de verdediging van je eigen belangen. Ondanks alles is de toekomst aan multinationale operaties. We hebben al te veel internationale instituties om terug te vallen tot 'ieder voor zich'. Coalitions of the wilhng kunnen alleen ontstaan tussen NAVO-landen, die militair en politiek kunnen samenwerken. De belangen van de NAVO-lidstaten lopen parallel. Dat komt door de economische integratie. Er is ook een gedeeld belang wat betreft interne stabiliteit. Denk aan d v r a a g het op afstand houden van vluchtelingenstromen. Het is te hopen dat de NAVO-landen deze eigen belangen in de toekomst meer op de voorgrond plaatsen en er geen herhaling komt van het idealistische optreden in Joegoeslavië. Dat zou impliceren dat politici in staat zijn lessen te trekken uit de Kosovo-crisis. Ik durf er mijn hand niet voor in het vuur te steken. Bas Kromhout Geert Souwer Carry Waalderbos Illustratie: Servische stad in brand na een NAVO-bombardement. 102