HANDREIKING OPLEIDEN TRAINEN OEFENEN

Transcriptie

1

2 HANDREIKING OPLEIDEN TRAINEN OEFENEN IN AANSLUITING OP HET HANDBOEK INCIDENTBESTRIJDING OP HET WATER Uitgave van het Projectbureau Waterrand Deze uitgave is ook digitaal beschikbaar via Augustus 2009

3 Inhoudsopgave 0 ALGEMEEN DEEL OPLEIDEN, TRAINEN EN OEFENEN Inleiding Over deze Handreiking Algemene uitgangspunten DEEL 1 OPLEIDEN Opleidingsdoelen Opleidingsdoelen per functionaris DEEL 2 OEFENEN Multidisciplinaire OTO-kaarten OTO-kaart Melding & Alarmering OTO-kaart Leiding & Coördinatie OTO-kaart Veiligheidsprocedures OTO-kaart Informatiemanagement Voorbeeldoefeningen uitgewerkt Inleiding Draaiboek oefening Melding & Alarmering Draaiboek Workshop Waterrand Draaiboek De Ballenbak - terminologie training Draaiboek real-time oefening Waterrand BIJLAGEN...61 Bijlage A: Aanvullend veiligheidsplan oefeningen op het water...62 Bijlage B: Briefingsheet oefening Waterrand...64 Bijlage C: Waarnemingsformulier CoPI...66 Bijlage D: Evaluatieformulier deelnemers...70 Bijlage E: Waarnemingsformulieren Meldkamers...72 Bijlage F: Registratieformulier deelnemers en figuranten...75 Bijlage G: LOTUS beschrijvingen...76 Bijlage H: Afkortingen...80 Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

4 0 Algemeen deel Opleiden, Trainen en Oefenen 0.1 Inleiding Samenvatting Medio 2009 is het Handboek Incidentbestrijding op het Water uitgegeven, als aanvulling op het Handboek Voorbereiding Rampenbestrijding. Het Handboek is ontwikkeld binnen het project Waterrand in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Met deze planvorming is de basis gelegd voor hulpverlening op het water. Echter pas na de implementatie van de plannen in alle betrokken veiligheidsregio s en organisaties en na het volgen van een opleidings-, trainings- en oefentraject door de betrokken functionarissen en gremia, kunnen de plannen ook gaan werken. Ter ondersteuning van dit implementatietraject heeft Waterrand in samenwerking met een landelijke expertgroep Opleiden, Trainen en Oefefen (OTO) deze Handreiking OTO samengesteld in aansluiting op het Handboek Incidentbestrijding op het Water. Deze handreiking bevat achtereenvolgens: Deel 1: Opleiden - 1.1: Opleidingsdoelen algemeen - 1.2: Opleidingsdoelen per functionaris Deel 2: Oefenen - 2.1: Multidisciplinaire oefenkaarten - 2.2: Voorbeeld oefeningen en oefendraaiboeken Een richtlijn voor het multidisciplinair OTO beleidsplan is opgenomen in het Handboek Incidentbestrijding op het Water. Steeds is als uitgangspunt gehanteerd dat het Handboek Incidentbestrijding op het Water aansluit op het Handboek Voorbereiding op de Rampenbestrijding van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Kennis van de algemene rampenbestrijding wordt verondersteld bij de genoemde functionarissen aanwezig te zijn. Hetzelfde geldt voor vakinhoudelijke specialistische kennis en vaardigheden. Dit is en blijft de verantwoordelijkheid van de eigen monodisciplinaire kolom. De volgende stap is dat bureau CENS 2 adviseert en bevordert dat de opleidingsdoelen bij verschillende opleidingen wordt ondergebracht of dat noodzakelijke bijscholingen worden ontwikkeld. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

5 0.2 Over deze Handreiking Inleiding Bij de hulpverlening van incidenten op het water zijn meestal meerdere partijen betrokken. Dat kunnen functionarissen zijn, die dagelijks op het water hun werk uitvoeren, maar ook functionarissen die zelden op het water komen of er slechts sporadisch mee te maken krijgen. De structuur waarbinnen deze hulpverlening plaatsvindt, is divers en was voor de partijen vaak onduidelijk. Het landelijke project Waterrand heeft, gezamenlijk met alle bij de hulpverlening op het water betrokken diensten, een eenduidige en heldere werkwijze ontwikkeld. Dit is vastgelegd in het Handboek Incidentbestrijding op het Water. Deze werkwijze is getoetst in een aantal watergebieden en moet nu geborgd worden in de OTO curricula van de sleutelfunctionarissen. In aansluiting op het Handboek Incidentbestrijding op het Water is daarom nu ook een Handreiking Opleiden, Trainen en Oefenen ontwikkeld. Algemeen doel Doel Doelgroep Andere documenten Doelstelling van het totale traject van opleiden, trainen en oefenen is: alle bij de hulpverlening op het betreffende water betrokken functionarissen van de verschillende organisaties zijn in staat om als één een incident op het water effectief te bestrijden en adequaat af te handelen Deze Handreiking moet, in aansluiting op het Handboek Incidentbestrijding op het Water leiden tot het meetbaar benoemen van opleidingsdoelen per functionaris die een rol speelt bij de hulpverlening op het water. Daarnaast is het een praktische handreiking voor de veiligheidsregio s ter ondersteuning van het implementatietraject, waar opleiden, trainen en oefenen een onderdeel van is. Dit document is (in willekeurige volgorde) bestemd voor; - Bureau CENS2 - Opleidingsinstituten - Veiligheidsregio s - Bij de hulpverlening op het water betrokken organisaties Deze Handreiking heeft een relatie met de volgende documenten: Document Handboek Voorbereiding Rampenbestrijding Handboek Incidentbestrijding op het Water Incidentbestrijdingsplannen op het water Relatie Is de basis van de rampbestrijdingsorganisatie, zowel op het land als op het water. Is de basis voor de (voorbereiding op de) incidentbestrijding op het water. Is de specifieke regionale uitwerking van de hulpverlening bij incidenten binnen een samenhangend risico watersysteem. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

6 0.3 Algemene uitgangspunten Inleiding Definities Werkwijze De verschillende hulpverleners bij incidenten op het water hebben verschillende achtergronden, maar moeten wel onder dezelfde omstandigheden samenwerken. Om goed voorbereid te zijn op de eigen taak en de samenwerking met andere partijen is het belangrijk dat deze functionarissen voldoende competenties bezitten. Competenties Integratie tussen inzicht, vaardigheid, houding en motivatie die iemand in staat stelt om in kenmerkende beroepssituatie het juiste gedrag te laten zien. Opleiden Het bijbrengen van kennis en vaardigheden. Bij opleiden gaat het om nieuwe kennis en vaardigheden en het verwerven van competenties. Oefenen/trainen Het bekwaam blijven door geregelde herhaling. Bij oefenen staat eerder aangeleerde kennis en vaardigheden centraal. Bijscholing De aanvullende opleiding voor reeds opgeleide personen. Bij bijscholing draait het om gewijzigde kennis en vaardigheden. In de praktijk wordt beknopte bijscholing vaak opgenomen in het oefenen, terwijl meer uitgebreide bijscholing als opleiden wordt gezien. 1. Om inzicht te krijgen in wie wat moet weten en kunnen, is onderscheid gemaakt in de functionarissen op strategisch, tactisch en operationeel niveau. 2. Uit het Handboek Incidentbestrijding op het Water is gefilterd wie wat op welk niveau moet weten en kunnen. 3. Door bureau CENS 2 : - Worden de van toepassing zijnde aspecten uit het handboek incidentbestrijding op het water in de nieuw te ontwikkelen opleidingen (zie projectplan CENS 2 ) verwerkt. - Wordt de verbinding gelegd naar de opleidingsinstituten met als doel om de kennis van het handboek in de bestaande (mono en multidisciplinaire) opleidingen te borgen. 4. Door de Kustwacht en de KNRM: - Worden kennis en kunde ingebracht met betrekking tot het proces SAR en maritieme hulpverlening. - Wordt de gelegenheid geboden aan veiligheidspartners om onder voorwaarden aan te sluiten bij bestaande opleidingen met betrekking tot inzet op het water voor het proces SAR. Het uitgangspunt is dat de in dit document geformuleerde opleidingsdoelen aanvullend zijn op de opleidingsdoelen uit het Handboek Voorbereiding Rampenbestrijding. Dit betekent dat kennis van en over rampbestrijding in het algemeen wordt verondersteld al aanwezig te zijn in het opleidingsaanbod. Daarnaast kunnen de in dit document geformuleerde opleidingsdoelen voor sommige functionarissen hun monodisciplinaire core-business betreffen. Dit houdt in dat aanpassing van de bestaande opleidingen in dit geval nauwelijks van toepassing hoeft te zijn. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

7 CENS 2 Bureau CENS 2 is een samenwerkingsverband tussen het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid, Politieacademie en Nederlandse Defensieacademie heeft tot doel de krachten te bundelen om multidisciplinaire samenwerking te bevorderen. Daarvoor zijn er drie aandachtsgebieden benoemd: 1. Opleidingen 2. Oefenen 3. Kenniscentrum Bij de uiteindelijke implementatie van de opleidingsdoelen in bestaande en nieuwe opleidingen zal CENS 2 een makelaarsrol vervullen. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

8 1 Deel 1 Opleiden 1.1 Opleidingsdoelen Inleiding Bij het opstellen van de opleidingsdoelen is rekening gehouden met wat de hulpverleners op het water en op het land van elkaar moeten weten en wat ze moeten kunnen. Inzicht in elkaars kennis en kunde is belangrijk, hierdoor kan het voorkomen dat opleidingsdoelen die voor een bepaalde functionaris als vanzelfsprekende kennis kunnen worden beschouwd, toch in het overzicht zijn opgenomen. Ook moeten de opleidingsdoelen gezien worden als een aanvulling op de bestaande opleidingsdoelen voor incidentbestrijding op het land. Voor de benodigde kennis is onderscheid gemaakt in niveau A, B, C en D. Bij de invulling is gekeken naar de mogelijke incidentscenario s die zich op het water kunnen voordoen: 1. Mens en dier in nood 2. Verontreiniging (oppervlakte) water en oevers 3. Ongevall met gevaarlijke stoffen 4. Brand en/of explosie 5. Ordeverstoring 6. Ecologisch incident 7. Aanvaring en/of losgeslagen schip, object of lading Niveaus Binnen de niveaus is onderscheid gemaakt tussen kennis op het niveau van kunnen benoemen op hoofdlijnen en meer diepgaande gedegen kennis tot en met het niveau van inzicht hebben. Als de functionaris inzicht heeft in de materie wordt verwacht dat hij binnen dat werkterrein ook problemen op kan lossen. Het totaal van opleidingsdoelen is gecategoriseerd in niveaus: Niveau A Niveau B Niveau C Niveau D De algemene basiskennis. De meer specifieke kennis die voor functionarissen nodig is om multidisciplinair op te treden. De aanvullende kennis die specifiek in het verlengde ligt van de dagelijkse werkzaamheden. Vaardigheden, noodzakelijk om veilig op het water te kunnen optreden. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

9 Niveau A Niveau A is een basisniveau en omvat de minimale kennis die: - Zowel op strategisch, tactisch en operationeel niveau aanwezig moet zijn. - Nodig is voor water en landpartijen om met elkaar te kunnen samenwerken. Er is onderscheid gemaakt in oppervlakkige kennis op hoofdlijnen en meer diepgaande kennis over taken/verantwoordelijkheden en bevoegdheden. A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 Kan de belangrijkste risico s op water in het eigen verzorgingsgebied benoemen. Kan de partners hun taken/verantwoordelijkheden en bevoegdheden bij de afhandeling van incidenten op de Noordzee benoemen 1. Kan de partners hun taken/verantwoordelijkheden en bevoegdheden bij de afhandeling van incidenten op ruim binnenwater benoemen 2. Kan de partners hun taken/verantwoordelijkheden en bevoegdheden bij de afhandeling van incidenten op het binnenwater benoemen 3. Kan de taken/verantwoordelijkheden en bevoegdheden van hulpverleningspartners bij de afhandeling van waterincidenten met effect naar het land benoemen. Kan de hulpverleningsorganisatie bij waterincidenten met effect naar het land op hoofdlijnen benoemen. Kan de hulpverleningsorganisatie bij incidenten op het water op hoofdlijnen benoemen. Kan de processen SAR, nautisch verkeersmanagement, waterkwaliteit, waterkwantiteit en waterkeren op hoofdlijnen benoemen. Heeft inzicht in de hoofdstructuur van de multidisciplinaire hulpverleningsorganisatie bij incidenten op het water. Kan het proces melding en alarmering benoemen Kan de nodige inzetcapaciteit bepalen/inschatten bij een incident op het water 4. Kan de belangrijkste nautische termen in relatie tot de incidentbestrijding op het water benoemen. 1 Waaronder kennis van de (Inter)nationale wet en regelgeving voor de Noordzee 2 Waaronder inzicht in kostenoverweging en belangen 3 Waaronder inzicht in kostenoverweging en belangen 4 Waaronder inzicht in kostenoverweging en belangen Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

10 Niveau B Niveau B bevat de specifieke kennis die nodig is op het water bij incidenten efficiënt en effectief multidisciplinair op te kunnen treden. B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 Kan de taken en bevoegdheden van hulpverleningspartners en de kapitein van een incidentschip benoemen. Kan bij opschaling de eigen hulpverleningsmogelijkheden op het water benoemen. Kan de meldkamers die betrokken kunnen zijn bij incidenten op het water in het eigen verzorgingsgebied benoemen. Heeft inzicht in het proces melding en alarmering. Kan de veiligheidsaspecten bij optreden op het water benoemen. Heeft inzicht in de verbindingsstructuur bij multidisciplinaire hulpverlening op het water. Kan de plaats van een incident op het water bepalen. Heeft inzicht in de risico s van incidentbestrijding op het water. Heeft inzicht in de mogelijkheden voor hulpverlening op het water onder diverse weersomstandigheden. Kan op hoofdlijnen benoemen onder welke omstandigheden landpartijen wel of niet opstappen op een schip. Kan de opstap- en aanlandingsplaatsen van het eigen verzorgingsgebied benoemen en onderscheiden Heeft kennis van de veiligheids- en reddingsmiddelen op het water in relatie met functie en type schip. Niveau C In niveau C is de kennis vermeld, die zeer specifiek is voor vakspecialisten of functionarissen die, als adviseur, deel uitmaken van bijvoorbeeld een Actiecentrum Water en scheepvaartzorg. C1 C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 Kunnen benoemen van in te zetten materieel op het water. Specifieke kennis over optreden bij milieu incidenten en gevaarlijke stoffen in relatie tot scheepvaartincidenten. Kan de procedure voor het opvragen van ladinggegevens benoemen. Kan de punten van het uitvraagprotocol benoemen. Kan de basisregels voor een transfer (o.a.hoisten) met een helikopter benoemen. Heeft inzicht in de stabiliteit van schepen. Kan de brandpreventieve voorzieningen en brandbestrijdingssystemen op een schip benoemen. Heeft uitgebreid inzicht in de technische en tactische principes van incidentbestrijding op het water. (onderscheiden (sub)scenarios). Heeft inzicht in mogelijkheden van partijen die betrokken zijn bij een ongeval met gevaarlijke stoffen. Heeft kennis en kunde voor het bijhouden van kostendossiers. Heeft kennis van de condities waaronder de bestrijding van verontreinigingen effectief kan worden uitgevoerd, Waaronder: Kent de hoofdvormen van gedrag van verontreinigingen. Kent de hoofdlijnen van bestrijdingstechniek. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

11 Niveau D Om op het water (veilig) te kunnen werken moeten de hulpverleners over specifieke vaardigheden kunnen beschikken. De vaardigheden zijn onder andere gebaseerd op de land-waterprocedures uit het Handboek. D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8 D9a D9b D10 D11 D12 D13 D14 D15 Kan handelen met in achtneming van de regels zoals deze gelden voor het vaarwater binnen het verzorgingsgebied. Kan de belangrijkste nautische termen (o.a. plaatsbepaling, positie, stroomrichting, stroomsnelheid, golfhoogte) toepassen. Past voor het werken op water de juiste persoonlijke veiligheidsmiddelen en maatregelen toe en weet deze te gebruiken. Kan bij het te water raken adequaat handelen. Kan het uitvraagprotocol toepassen. Kan een marifoon bedienen en de bijbehorende verbindingsprocedures toepassen. Kan C2000 verbindingsmiddelen bedienen en de bijbehorende verbindingsprocedures toepassen. Kan de procedure voor het overnemen van slachtoffers van schip-schip en schip-land toepassen. Kan een helikopter op de juiste wijze benaderen. Kan de veiligheidsprocedures, kledingvoorschriften en ontsnappingsprocedure aan boord van een helikopter toepassen. Kan de procedures voor hoisten toepassen. kan de basisprincipes 5 van het proces SAR in relatie tot de eigen taakopdracht toepassen. Kan de basisprincipes / procedures voor het bestrijden van brand aan boord van schepen toepassen. Kan de technische en tactische principe van scheepsbrandbestrijding toepassen. Kan de inzetprocedure gevaarlijke stoffen toepassen. Kan olieschermen op de juiste wijze uitleggen. 5 Minimale basisprincipes SAR betekenen: communicatie, coördinatie, zoekgebied, zoekplan en zoekpatroon + bijbehorende termen. Functies en verantwoordelijkheden. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

12 1.2 Opleidingsdoelen per functionaris Opleidingen Optreden op het water In dit hoofdstuk is per functionaris benoemd welke kennis en vaardigheden minimaal aanwezig moet zijn. Daarbij is specifieke monodisciplinaire vakkennis buiten beschouwing gelaten, tenzij die kennis een rol speelt in de multidisciplinaire samenwerking. Voor het functioneren in multidisciplinair verband wordt aangesloten bij bestaande competenties. Dat wil zeggen dat de reeds geformuleerde competenties voor bijvoorbeeld een officier van dienst voor het functioneren bij landincidenten niet anders zijn dan voor op het water en andersom. Instantie Functionaris Kennis Vaardigheden Brandweer Bluseenheid A6, A7, A12 B5, B8 C1, C7, (C5) D3, D4, D7, D8, D11, D12, (D9a,b, D10) Brandweer Duikeenheid A12, D2, D3, D4, Brandweer Bevelvoerder A1, A6, A7, niveau B C1, C3, C4, C5, C6, C7, C8 Brandweer Brandweer Schipper Brandweer (hulp)boot Opstapper Brandweer (hulp)boot A1, A6, A7, A8, B5,B8, B9, B12, Overeenkomstig klein vaarbewijs 2 Brandweer OvD-B A1,(A2/3/4), A6, A7, A8, A11, A12 Niveau B Niveau C, (C5) KNRM Reddingsbrigade KLPD RWS Brandweer KWC KNRM / Reddingsbrigade OSC (andere dan ruime binnenwateren) OSC bij proces SAR (op de ruime binnenwateren) Schipper D2, D3, D4, D5, D7, D8, D9a,b,D10 D11, D12, D13, D14 D1 t/m D11 A6,A7,B5, B8. D3, D4, D8, D9(a,b) D10, D11. niveau A niveau B C5, C8, A1,A2,A3,A4,A5,A6, A7, A8,A9,A10,A11 B1,B3,B4,B5,B6,B7 B8,B9,B10,B11 C8 A5,A7,A8,A9,A11, B1,B3,B5,B9,B10,B 11 D2, D3, D4, D5, D7, D11, D12, D13,D14 (D9a,b, D10) D1 t/m D7 + D11 D6,7 D6,7,8 Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

13 KW/ SAR- helikopter Bemanning A6, A7 KLPD Medewerker A1, A6 t/ma10 en A12, B5/6/7, B9, B10, B12, KLPD Senior, tevens taakcommandant en OSC A1, A6 t/m A10 en A12, B2 t/m B12, RWS OvD-RWS A1, A2/3/4, A6, A7 B1, B5, B6, B8, B9, B10, B11 C1, C3 Ambulance Verpleegkundige A6 D8 D1 t/m D7, D8 (deels) D1 t/m D8, D9 en D11 Niveau D behalve D11 CoPI-te-land Instantie Functionaris Kennis Vaardigheden Regio LCoPI Niveau A Niveau B Brandweer OvD-B Zie boven Zie boven Brandweer Adviseur gevaarlijke stoffen A1, A6, C2, C3, C9, C11 D2, D7, D12, D14 GHOR Ovd-G A1t/m A10, B1t/m B6, B8 t/m11 D3,4,7,8 Politie OvD-P A1,A2/3/4,5,A6, A7, A8, A9, A10, A11/12 B1, B2/3/4, B5/6 B7/8/9/10/11/12 C1, Politie KWC Operationeel Voorlichter SAR liaison (namens de Kustwacht liaison in het CoPI voor het proces SAR op de ruime binnenwateren) A1, A6, A7, B B3 A1,A2,A3,A4,A5,A6, A7, A8,A9,A10, B1,B3,B4,B5,B6,B8, B9,B10, B11 D12 D12 RWS KLPD Brandweer Gemeente OvD-W AOV (brongemeente) A1,A2/3/4, A6, A7 B1, B5, B6, B8, B9, B10, B11 C1, C3 D12 A1, A5, A7, A9 D12 Regio Plotter/notulist A6, A7, A12 D6, D7, D12 Regio Informatie manager A1, A6, A7, A8, A9, A10, A12 B3, B6, B7, B12, C4, D12 Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

14 Actiecentrum brandweer/ RWS Instantie Functionaris Kennis Vaardigheden Brandweer Adviseur gevaarlijke Zie boven stoffen Rijkswaterstaat Nautische expert A1,A2/3/4, A6, A7, A11, A12 B1, B5, B6, B8, B9, B10, B11 C1, C3 Rijkswaterstaat Inspectie Verkeer en Waterstaat Expert Waterkwaliteit en Milieu Expert Gevaarlijke Stoffen A6, A7, A11, A12, B9, C2, A1,A2/3/4, A6, A7, A12 B1, B5, B6, B8, B9, B10, B11 C1, C3 ROT Instantie Functionaris Kennis Vaardigheden Brandweer Operationeel leider A1, A2/3/4, A5, A9, Brandweer Politie GHOR Gemeente KWC Rijkswaterstaat Algemeen Commandant Brandweerzorg Algemeen Commandant Politiezorg (unithoofd) Algemeen Commandant Geneeskundige zorg Algemeen Commandant Bevolkingszorg Voorlichtingsfunctionaris SAR Liaison (namens de Kustwacht liaison in het ROT voor het proces SAR Grip >1 op ruime binnenwateren) Liaison Rijkswaterstaat A1, A2,3,4, A5, A6, A7, A8, A9, B2, B8 A1t/m A12, B2 t/m B12, A1, A5, A6, A7, B2, 5, 8, 10, 11 A1, A5, A7, A1, A5, A7 A1,A2,A3,A5,A6,A7 A8,A9,A10 B1,B4,B3,B10, B11 A1, A2/3/4, A6, A7, A8, A9, A12, B1, B2, B3, B4 Regio Notulist A12 D12 Regio Regio Plotter/ verslaglegger Informatie- Manager zelfde als HSGHOR/RGF Algemeen Commandant Water en Scheepvaartzorg A12 A1, A5, A6, A7, A8, A9, A10, A12 B3, B4, B6, B7, B12, C4, A1, A2/3/4, A6, A7, A8, A9, A12, B1, B2, B3, B4 D1,D2, D12 D12 D12 D1, D2, D12 Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

15 RBT Instantie Functionaris Kennis Vaardigheden Gemeente Gemeente Justitie Brandweer GHOR Politie Gemeente Regio Coördinerend burgemeester (voorzitter) Burgemeesters betrokken gemeenten (Hoofd)officier van justitie Lid Beleidsteam Brandweerzorg Lid Beleidsteam Geneeskundige zorg Lid Beleidsteam Politiezorg (diensthoofd) Lid Beleidsteam Bevolkingszorg Voorlichtings functionaris Regio Plotter A12 Regio Notulist A12 Regio Logboekschrijver A12 Rijkswaterstaat Lid Beleidsteam Water en Scheepvaartzorg A1, A6, A7, A6, A7, B1 A1, A5, A7 A1, A5, A7 A1, A5, A7, A9 A 1 t/m 12 A1, A6, A7 A1, A5, A7 A1, A2/3/4, A6, A7, A8, A9, A12 Meldkamers Instantie Functionaris Kennis Vaardigheden GMK Centralist A6, A7, A10, A12 B3, B6, C4 GMK KWC KWC Calamiteiten coördinator SAR Mission Controler (duty officer) Watch Officer/ duty officer A6, A7, A12 B3, B4, B6, B7, B11, B12 C4 A1,2,3,5,6,7,8,9, 10, A11. B1,4,3,10,11 A1, A2, A3, A6, A7, A8, A9, A10, A12, B2, B3,B4 B6, B7, B11 C1, C3, C4, C5 D5, D7 D5, D7 D2, D5, D6, D7, Overig Instantie Functionaris Kennis Vaardigheden PCC piket-ambtenaar A5, A7 LCC piket-ambtenaar A5, A7 NCC piket-ambtenaar A5, A7 KWC Air coördinator A6,A7 Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

16 2 Deel 2 Oefenen Inleiding Naast de implementatie van het Handboek in de landelijke opleidingen, gaan ook de regio s met deze materie aan de slag. Bij- en nascholing in de vorm van theoretische inleidingen die voorafgaan aan trainingen en oefeningen en natuurlijk de oefeningen zelf zijn daartoe een goede methode. In dit hoofdstuk wordt een handreiking gedaan in de vorm van oefenkaarten (opgenomen in paragraaf 2.1). De volgende multidisciplinaire oefenkaarten zijn opgenomen: Melding & Alarmering Leiding & Coördinatie Veiligheidsprocedures Informatiemanagement Aansluitend worden oefenmogelijkheden aangeboden in volledig uitgewerkte draaiboeken. Deze voorbeelden zijn opgenomen in 2.2. Achtereenvolgens treft u de volgende oefenvormen aan: Oefenvorm Doelgroep Toelichting Draaiboek oefening melding en alarmering Draaiboek Workshop Waterrand Draaiboek de ballenbak - terminologie training Draaiboek real-time oefening Waterrand Centralisten van: GMK s (meldkamers land) Verkeersposten (RWS) Kustwachtcentrum OC- KLPD Driebergen Centralisten van de verschillende meldkamers,o.a. KWC RWS, Reddingsbrigade, KNRM, leider CoPI, officieren van dienst (P, B, G, W), KLPD te water, duikteamleiders Centralisten van de verschillende meldkamers,o.a. KWC RWS, Reddingsbrigade, KNRM, leider CoPI, officieren van dienst (P, B, G, W), KLPD te water, duikteamleiders Centralisten van de verschillende meldkamers,o.a. KWC RWS, Reddingsbrigade, KNRM, leider CoPI, officieren van dienst (P, B, G, W), KLPD te water, duikteamleiders Geen daadwerkelijke inzet. Testen van alarmeringssystemen. Oefenbelasting 0,5 uur per deelnemer Maquette oefening / visuele training. Oefenbelasting 3 uur per deelnemer Bewustwording van verschil tussen land en nautische terminologie. Training in spelvorm Oefenbelasting 0,5 uur per deelnemer Realistische simulatie van een reddingscenario Oefenbelasting 4 uur per deelnemer Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

17 2.1 Multidisciplinaire OTO-kaarten OTO-kaart Melding & Alarmering Het kennen en kunnen toepassen van de melding- en alarmeringprocedures bij hulpverlening op het water Doel Beginsituatie Theorie Multidisciplinair Melding en alarmering Centralisten: VP- RWS, KWC, GMK s en OC-KLPD Frequentie: 1 x per 2 jaar Opleiding, vaardigheidstraining, oefening Opleiding, training en oefening bij incidentbestrijding op het water. Algemeen De centralist kent de melding- en alarmeringsprocedure voor een hulpverlening op het water en kan die (laten) uitvoeren met als resultaat dat de juiste meldkamer, de juiste hulpverlening alarmeert, zodat de juiste partijen binnen de juiste tijd, de incidentbestrijding ter hand nemen. Operationeel 1. De centralist kent de meldkamers die bij een melding van een incident op het water betrokken kunnen zijn. 2. De centralist kent de uitvraagprocedure voor een hulpverlening op het water en kan die toepassen. 3. De centralist kan de alarmering voor de eigen eenheden bij een incident op het water uitvoeren. 4. De centralist kent de procedures om andere dan de eigen eenheden te alarmeren en kan die toepassen. 5. De centralist kent de rol van de andere betrokken meldkamers (o.a. het KWC met betrekking tot SAR inzet op de ruime binnenwateren) en kan die rol naast de eigen verantwoordelijkheden een plaats geven. 6. De centralist kan een adequate informatie-uitwisseling tussen de betrokken meldkamers op gang brengen en onderhouden. 7. De centralisten kent de regionale en bovenregionale afspraken met betrekking tot de gespreksgroepen voor hulpverlening op het water en kan die toepassen. 1. Geen 2. Voorafgaande theoretische sessie 3. Recent afgetekend oefenpaspoort 4. Test parate kennis 5.. Handboek Incidentbestrijding op het Water Mogelijke opdrachten/ oefeningen Er zit progressie in de moeilijkheidsgraad van de opdrachten, cq oefeningen. Uitgewerkte oefendraaiboeken zijn terug te vinden in de Handreiking OTO, Incidentbestrijding op het Water, op de website en op Infopunt Veiligheid. Opdracht A De centralist ontvangt een melding van een schipper betrokken bij een incident op het water. De ontvangende centralist past het uitvraagprotocol toe en verwerkt de melding daarna tot een alarmeringsvoorstel op papier. De melding wordt daadwerkelijk doorgemeld aan de andere betrokken meldkamers, die op hun beurt een alarmeringsvoorstel op papier zetten. Opdracht B Beschrijf aan de hand van de terugkoppeling vanuit de andere meldkamers (of van Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

18 de waarnemers) welke hulpverlening uiteindelijk is ingezet en of dit klopte met het oorspronkelijk op papier uitgewerkte inzetvoorstel. Benoem welke oorzaken een rol hebben gespeeld bij het al dan niet effectief alarmeren van de hulpverlening op het water. NB: Dit kan per meldkamer verschillen. Hulp-middelen Specifieke aandachtspunten voor veiligheid en milieu Specifieke aandachtspunten voor effectiviteit Opdracht C Deeloefening van een real time oefening. Start na een oefenmelding de alarmering van de eigen hulpdiensten en verzorg de doormelding naar de andere betrokken meldkamers. Koppel de juiste hulpverleners in een (boven)regionale gespreksgroep, zodat de informatie-uitwisseling tussen alle (land en water) partijen maximaal ondersteund wordt. De waarnemers op de meldkamers staan met elkaar in verbinding via een C2000 portofoon. De centralisten gebruiken de voor hun meldkamer gebruikelijke verbindings/ communicatiemiddelen. N.V.T. Theoretische inleiding aan opdracht vooraf laten gaan. Bij voorkeur in een gemengde sessie waarbij centralisten uit alle betrokken meldkamers uitgenodigd zijn OTO-kaart Leiding & Coördinatie Het kennen en kunnen toepassen van de leiding en coördinatiestructuur bij hulpverlening op het water Doel Multidisciplinair Leiding en coördinatie Leider-CoPI, OvD en en OSC, Operationeel Leider (evt. ROT leden) Frequentie: 1 x per 2 jaar Opleiding, vaardigheidstraining, oefening Opleiding, training en oefening bij incidentbestrijding op het water. Algemeen De leidinggevende functionarissen kennen hun eigen rol en verantwoordelijkheden, plus die van de andere bij hulpverlening betrokken disciplines en weten die binnen de multidisciplinaire setting toe te passen zodat de hulpverlening op het water en aansluitend op het land adequaat en in samenhang verloopt. Operationeel 1. De leidinggevende functionaris kent zijn rol en verantwoordelijkheid en kan die binnen het CoPI en in samenwerking met de andere disciplines toepassen. 2. De leidinggevende functionaris kent de rol en verantwoordelijkheid van de andere disciplines en kan die binnen de beeld-,oordeels- en besluitvorming (BOB) integreren. 3. De leidinggevende functionaris kan de situatie en risico s op waarde inschatten en neemt de juiste beslissingen ten aanzien van opschaling en inzet. 4. De leidinggevende functionaris stemt af en koppelt zijn acties terug binnen het multidisciplinair overleg. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

19 Beginsituatie Theorie Mogelijke opdrachten/ oefeningen 5. De leidinggevende functionaris kent de verbindingsstructuur en weet die op de juiste wijze toe te passen. 1. Geen 2. Voorafgaande theoretische sessie 3. Recent afgetekend oefenpaspoort 4. Test parate kennis 5.. Handboek Incidentbestrijding op het Water Incidentbestrijdingsplan van het samenhangend risicowatersysteem Er zit progressie in de moeilijkheidsgraad van de opdrachten, cq oefeningen. Uitgewerkte oefendraaiboeken zijn terug te vinden in de Handreiking OTO, Incidentbestrijding op het Water, op de website en op Infopunt Veiligheid. Opdracht A Na een theoretische inleiding wordt met de multidisciplinaire groep leidinggevenden een tabletop oefening gehouden. Op chronologische volgorde wordt een incident nagespeeld. Iedere leidinggevende functionaris geeft aan wie betrokken zouden kunnen zijn, wat zijn inzet zal zijn en welke problemen hij denkt te zullen tegenkomen. In samenhang en samenspel met elkaar dient het incident opgelost te worden.de oefenleiding kan zonodig een time-out geven om op de eerder aangeboden theorie terug te grijpen en die nogmaals aan de hand van het praktijkvoorbeeld aan te bieden. Opdracht B Landrotten en waterratten spreken een andere taal. Middels een spelvorm de ballenbak wordt in multidisciplinaire land- waterzetting steeds aan elkaar de betekenis van een woord gevraagd. Bijvoorbeeld: wat is een knoop (snelheidsaanduiding, knoop in een touw, knoop aan een jas, etc.). Na afloop van de oefening hebben de deelnemers besef van het verschil in terminologie tussen land- en waterhulpverleners. Daarnaast kennen de deelnemers de belangrijkste termen, die noodzakelijk zijn om elkaar te begrijpen. Hulpmiddelen Specifieke aandachtspunten voor veiligheid en milieu Specifieke aandachtspunten voor effectiviteit Opdracht C Is een real time oefening. Er wordt een daadwerkelijk incident nagespeeld. De leidinggevende functionaris stuurt zijn manschappen aan en stemt af binnen een CoPI onder leiding van een Leider CoPI. De betrokken leidinggevende functionarissen handelen gezamenlijk en in samenhang het incident af. De waarnemers staan met elkaar in verbinding via een C2000 portofoon. De overige deelnemers gebruiken de voor hen gebruikelijke verbindings/ communicatiemiddelen. Tijdens de real-time oefening dient er een veiligheidsdraaiboek te zijn en er zijn veiligheidsfunctionarissen benoemt. Op het water is een veiligheidsboot aanwezig en dragen alle deelnemers een zwemvest of reddingsvest. Op iedere scenarioboot is een duikteam aanwezig om in geval van (no play) problemen handelend te kunnen optreden. Er worden geen personen op brancard van schip naar schip of van schip naar wal overgeplaatst, hiervoor wordt een pop gebruikt. In beschermde natuurgebieden en indien gewerkt wordt met oefenhulpmiddelen voor bijvoorbeeld het scenario milieuramp dient er een MB- wetvergunning aangevraagd te worden. Theoretische inleiding aan opdracht vooraf laten gaan. Bij voorkeur oefenen in gemengde sessies waarbij leidinggevenden uit alle betrokken disciplines uitgenodigd zijn. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus

20 2.1.3 OTO-kaart Veiligheidsprocedures Het kennen en kunnen toepassen van de veiligheidsprocedures op het water Doel Beginsituatie Theorie Mogelijke opdrachten/ oefeningen Multidisciplinair Veiligheidsaspecten OvD s Frequentie: 1 x per 2 jaar Opleiding en vaardigheidstraining Opleiding en training Veiligheidsbewust optreden bij incidentbestrijding op het water. Algemeen De OvD is zich bewust van de risico s op het water en kent de veiligheidsprocedures en kan die toepassen. Operationeel 1. De OvD herkent de indicatoren die van invloed zijn op de risico s op het water. 2. De OvD kent de veiligheidsmaatregelen die bij incidentbestrijding op het water horen. 3. De OvD weet de risico s juist in te schatten en op basis daarvan zijn besluit af te wegen Geen 2. Recent afgetekend oefenpaspoort 3. Test parate kennis 4. Waterrandprocedures Er zit progressie in de moeilijkheidsgraad van de opdrachten, cq oefeningen. Uitgewerkte oefendraaiboeken zijn terug te vinden in de Handreiking OTO, Incidentbestrijding op het Water, op de website en op Infopunt Veiligheid. Opdracht A Signaleer aan de hand van beeldmateriaal, de maatgevende indicatoren die in de getoonde situatie van invloed zijn op de risico s op het water en beschrijf welke veiligheidsmaatregelen een OvD moet nemen. Opdracht B Beschrijf aan de hand van beeldmateriaal welke overwegingen een rol spelen bij het al dan niet effectief inzetten van hulpverlening op het water. NB: Dit kan per discipline verschillen. Hulpmiddelen Specifieke aandachtspunten voor veiligheid en milieu Specifieke aandachtspunten voor effectiviteit Opdracht C Overleg in CoPI verband welke maatregelen per discipline genomen wordt en wat dat voor de totale hulpverlening betekent. Beeldmateriaal en casuistiek Projectieapparatuur N.V.T. Theoretische inleiding aan opdracht vooraf laten gaan. Laat in groepjes beeldcasussen uitwerken. Alternatief: gebruik simulator opleidingsinstituten. Waterrand / Handreiking Opleiden Trainen Oefenen / augustus