De rol van de logopedist bij eetproblemen bij kinderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De rol van de logopedist bij eetproblemen bij kinderen"

Transcriptie

1 NVLF-jaarconges 18 november De rol van de logopedist bij eetproblemen bij kinderen Lianne Remijn MSc coördinator eetteam Sint Maartenkliniek, kinderrevalidatie Nijmegen

2 NVLF-jaarconges 18 november Doel presentatie Praktijkuitspraken en dilemma s Eetproblemen bij kinderen Wat doe je? Wat niet? Introductie

3 NVLF-jaarconges 18 november Doel presentatie Elke logopedist die een (jong) kind met eetproblemen ziet, heeft in 1 sessie zicht op de mondmotorische vaardigheden, kind- en omgevingsfactoren en weet waar en hoe kind en ouders optimaal geholpen kunnen worden Elke logopedist kent zijn eigen (on)mogelijkheden bij kinderen met eetproblemen

4 NVLF-jaarconges 18 november Uitspraken van ouders De logopedist wist het verder ook niet Ze dacht dat het gedrag was 1½ jaar geleden Sanne heeft een half jaar logopedie gehad Toen kon ze één nibitchipje eten We hebben geleerd van de logopedist dat het eten leuk moet zijn Als Pim niet meer wil stoppen we Hij eet bijna niets We hebben 2 jaar van alles geprobeerd, maar niets heeft echt geholpen

5 NVLF-jaarconges 18 november De logopedist adviseerde om hem tijdens de maaltijd af te leiden Jules eet alleen voor de televisie De logopedist, die we 1 malig gezien hebben, adviseerde ons om met nibitchips te oefenen Dat hebben we 3x gedaan maar Lieke vond er niets aan, ze stopte het in de mond en haalde het er weer uit en toen zijn we er maar mee gestopt Reactie?

6 NVLF-jaarconges 18 november Kwaliteit Kwaliteit is de mate waarin goederen en diensten voldoen aan de eisen, behoeften en specificaties van de afnemer, klant en gebruiker

7 NVLF-jaarconges 18 november Casus Loet; 11 mnd Vanaf geboorte; slechte drinker, veel spugen Kinderarts; geruststellen Na 4 mnd reflux medicatie Na 6 mnd Koemelkallergie Bij 9 mnd sondevoeding UMC St Radboud ->Laryngomalacie; assymetrische adductie arythenoiden; aspiratie bij dun vloeibaar Advies; geen druk op orale voeding, gehomogeniseerde voeding -> Rust Voorstel; Intensieve behandeling Wie wil dit kind behandelen?

8 NVLF-jaarconges 18 november Onderzoeksgegevens Oraal motorisch; lichte overgevoeligheid bij aanraking, kokhals op helft tong, tong frequent buiten de mond Ouders; druk, onzeker, van alles geprobeerd Ondanks advies eetteam UMCN, toch voedsel aangeboden, ook dun vloeibaar Onbegrip; soms wel, soms niet eten van Loet Kind; pittig karakter, 1½ jaar, accepteert voedsel wisselend SDS lengte; -137 SDS gewicht; -047 SDS l/g; 076

9 NVLF-jaarconges 18 november Vragen Welke logopedist pakt dit op? Wat is het doel van behandelen? Welke therapiefrequentie? Hoe lang heb je nodig?

10 NVLF-jaarconges 18 november Vragen Welke logopedist pakt dit op? Wat is het doel van behandelen? Welke therapiefrequentie? Hoe lang heb je nodig?

11 NVLF-jaarconges 18 november Definitie Eetprobleem: Problemen in de brede range van eetaktiviteiten met of zonder slikproblemen Kenmerken; voedselweigeren, failure to thrive, kokhalzen, spugen, etc J Arvedson (2008) Dev Dis Research Reviews 14 (3)

12 NVLF-jaarconges 18 november Kenmerken Slechte voeding leidt tot; Fysieke problemen (lange termijn) Verminderd energielevel Motorische cognitieve en ontwikkelingsachterstand Verminderde cerebrale functie 1) Langere maaltijden > 3 uur per dag 2) Eetprobleem is een gezinsprobleem probleem 2) 1 Samson-Fang et al (2003) Effects of gastrostomy feeding in children with CP 2 Manikam & Perman (2000) Pediatric feeding disorders

13 NVLF-jaarconges 18 november ICF-CY Disease Body structures/ functions Activities / Participation Abilities Oral motor function Digestion Tonus Coordination Environmental factors Swallowing Chewing Drinking Eating from a spoon Personal factors Eating in different environment Self-reliance Concerns of parents Social network Attitude Knowlegde of development Temperament Behaviour Development Experience World Health Organization, 2001

14 NVLF-jaarconges 18 november Multifactorieel Gastrooesophageale reflux Oprispingen oesophagitis Voedselvermijden Huilen, hoofd wegdraaien, voedsel uit de mond laten lopen, rumineren Ouderrespons Stoppen met voeden, andere textuur, dwang

15 NVLF-jaarconges 18 november Biomedisch model Fysieke factoren Omgevingsfactoren Kindfactoren

16 NVLF-jaarconges 18 november Aanmelding Multidisciplinaire diagnostiek Diagnostiek Nadere medische diagnostiek/ behandeling Klinische behandeling Poliklinische behandeling Verwijzing elders Generalisatie naar thuissituatie Specialistische thuiszorg/ Overdracht dagopvang

17 NVLF-jaarconges 18 november Interventie eetproblemen Multidisciplinaire interventie; kinderarts, logopedist, diëtist, orthopedagoog (Arvedson, 2008) Behandeling CP kinderen 58 weken; 6 uur per dag (Clawson et al, 2007) Gedragsmatige interventies: 2 mnd-1 jaar klinisch (Williams et al, 2010) Taakgerelateerde therapie heeft een significante verbetering op bijt- en kauwvaardigheid tov oraal motorische training bij CP kinderen (Kei-wing NG, 2008)

18 NVLF-jaarconges 18 november Wat is lang/intensief? Kinderen met voedsel weigeren en geen vaste voedselstructuur accepteren 4 weken klinisch -> behandelingen -> SUCCES 1½ jaar -> 40 behandelingen -> beperkt resultaat

19 NVLF-jaarconges 18 november Inclusieciteria klinische behandeling Reisafstand Ouder-kind factoren Fysieke situatie kind Sondevoeding > 6 maanden Wisselende orale intake Overige gedragsproblemen

20 NVLF-jaarconges 18 november SMK-Interventie Gedragstherapie: positieve beloning / negeren van vermijdingsgedrag; systematisch opbouwen van de hoeveelheid Mondmotorische interventie; adviezen, stimuleren slik, aanleren kauwpatroon Uitgebalanceerd menu; calorieën, vocht, vitamines, micronurienten Ouder coaching; tijdens training, telefonisch consult, huisbezoek, follow-up na 3 mnd Therapievorm

21 NVLF-jaarconges 18 november SMK populatie Group 1 Tube feeding Group 2 Limited solid food Group 3 Unpredicta ble food refusal Total N (%) 12 (353%) 11 (324%) 11 (324%) 34 (100%) Age in years (Mean SD) Gender Girls (N) (441%) Boys (N) (559%) Weight for Length (SD) Mean ± SD -13 ± ± ± ± 15 Range

22 NVLF-jaarconges 18 november Interventie Outpatient Period in weeks Tube feeding Limited solid food Unpredictable food refusal Total N=0 N=5 N=0 N=5 224 ± ± 107 sessions 274 ± ±162 In-patient N=12 N=6 N=11 N=29 Period in weeks 43 ± ± ±19 43 ± 14 sessions 669 ± ± ± ±162

23 Amount of tube feeding (ml) NVLF-jaarconges 18 november Sondevoeding Development of tube feeding t1 t2 t3 Measure points Successful reduction (n=8) Not successful reduction (n=4)

24 NVLF-jaarconges 18 november Beperkt vast voedsel 15% te lage calorische intake 60% weigering vast voedsel (angst, onervaren) 40% mondmotorische problemen Doel: 1 Intake optimaliseren 2 Kauwen van 1 a 2 produkten Resultaat t3: + 1 sd

25 percentage of total amount of calories NVLF-jaarconges 18 november Voedselweigeraars Food intake group 3 "unpredictable food refusal" 100% 75% 50% 25% 0% t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1 t2 t3 Measurem ent points per child (n=11) Deficit Calorific supplements Food intake

26 NVLF-jaarconges 18 november Conclusie 43 weken klinische behandeling is succesvol om de voedingstoestand/structuur te verbeteren Interdisciplinaire eetbehandeling is succesvol, ook bij kinderen met complex medische problemen Groeicurves zeggen niets over het eetpatroon Verbeteren van de kauwfunctie leidt op korte termijn niet tot verbetering van de voedselintake Kijk naar de mogelijkheden!

27 NVLF-jaarconges 18 november Rol logopedist Over grenzen heen kijken; gedrag, intake, ouder-kindinteractie,relativiteit, etc (grenzen van) deskundigheid tonen Geef geen adviezen! Wat als het niet helpt? Starten therapie? Doel? Wanneer stoppen therapie? Zoeken naar een alternatief; ken je netwerk

28 NVLF-jaarconges 18 november Toekomstdroom De logopedist wist het verder ook niet Ze dacht dat het gedrag was Toen heeft ze ons geholpen door een instelling te zoeken die de behandeling wel kon bieden Sanne heeft een half jaar logopedie gehad Toen kon ze een nibitchipje eten De logopedist zag na 1 maand dat een intensiever aanpak nodig was en heeft ons doorverwezen We hebben geleerd van de logopedist dat het eten leuk moet zijn Als Pim niet meer wil, zeggen we nog 1 hapje, zodat wij als ouders de regie houden over de maaltijd

29 NVLF-jaarconges 18 november We belonen Jules als hij goed eet Als hij zijn bordje leeg heeft, mag hij televisie kijken We hebben 2 jaar van alles geprobeerd, maar niets heeft echt geholpen De logopedist heeft ons inzicht gegeven in het eetprobleem en een passende instelling uit haar netwerk gezocht De logopedist, die we 1 malig gezien hebben, adviseerde ons om met nibitchips te oefenen Na een week lieten we op een video zien dat Lieke er niets mee deed De logopedist was enthousiast, dat Lieke de chips probeerde, net als jonge kinderen Toen zijn we doorgegaan

30 NVLF-jaarconges 18 november Met dank aan de leden van het eetteam SMK

Wat doet een eetconsulent?

Wat doet een eetconsulent? Diagnosticeren en behandelen van de voedselweigeraar met hulp van multimedia. Monique Thomas-Holtus, eetconsulent Divisie Kinderen Afd. Medische Psychologie UMC/WKZ Utrecht 1 Wat doet een eetconsulent?

Nadere informatie

Als uw kind niet goed eet Informatie over het eetteam

Als uw kind niet goed eet Informatie over het eetteam Als uw kind niet goed eet Informatie over het eetteam Vrouw Moeder Kindcentrum Locatie Veldhoven Als uw kind niet goed eet, kan behandeling in het ziekenhuis nodig zijn. In het Máxima Medisch Centrum bestaat

Nadere informatie

De Eetpoli Diagnostisch Centrum Voedingsproblemen

De Eetpoli Diagnostisch Centrum Voedingsproblemen De Eetpoli Diagnostisch Centrum Voedingsproblemen 17 maart 2018 Nee-Eten contactdag Drs. Hilde Krom, arts-onderzoeker Dr. Angelika Kindermann, kinderarts-mdl INLEIDING INLEIDING Fysiologie Respiratoir

Nadere informatie

Kinderen. Rond de tafel. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Kinderen. Rond de tafel. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Kinderen Rond de tafel T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont

Nadere informatie

Als eten geven faalt Voor jonge kinderen met ernstige eetproblemen

Als eten geven faalt Voor jonge kinderen met ernstige eetproblemen Als eten geven faalt Voor jonge kinderen met ernstige eetproblemen Behandelcentrum SeysCentra Voor jonge kinderen met ernstige eetproblemen Als een kind niet wil eten of drinken, is dat moeilijk voor het

Nadere informatie

Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?!

Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?! Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?! José Veen kinderdietist en dietist VG 20-11-2015 Even voorstellen.. José Veen Roots in Wilhelmina Kinderziekenhuis UMC Utrecht Later gespecialiseerd

Nadere informatie

Begeleiding van kinderen met eetproblemen

Begeleiding van kinderen met eetproblemen Begeleiding van kinderen met eetproblemen Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2013 pavo 0773 Inleiding U bent met uw kind bij de kinderarts geweest omdat uw kind eetproblemen heeft. De kinderarts heeft met

Nadere informatie

Behandeling van jonge kinderen met eetproblemen. De Seyshuizen

Behandeling van jonge kinderen met eetproblemen. De Seyshuizen Behandeling van jonge kinderen met eetproblemen De Seyshuizen Behandeling van jonge kinderen Met eetproblemen In Nijmegen en Haarzuilens Kinderen die problemen hebben met eten en/of drinken kunnen behandeling

Nadere informatie

Richtlijnen JGZ/NVK. Voedingsproblemen Opvoedingsproblemen?

Richtlijnen JGZ/NVK. Voedingsproblemen Opvoedingsproblemen? Richtlijnen JGZ/NVK Voedingsproblemen Opvoedingsproblemen? Ingrid Brokx, verpleegkundig specialist JGZ, Zorggroep Almere Saskia Wolt, kinderarts Flevoziekenhuis/DeKinderkliniek Inhoud Korte presentatie

Nadere informatie

Klinische hongerprovocatie

Klinische hongerprovocatie Klinische hongerprovocatie Kinderen die voor hun voeding en groei gedurende lange tijd afhankelijk zijn geweest van enterale voeding (sondevoeding) via een neus-maagsonde of een PEG-sonde, kunnen het zelf

Nadere informatie

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen

Nadere informatie

PEG en Mickey button: Wanneer wel, wanneer niet? dr.harma A.Koetse Kinderarts MDL Beatrix Kinderziekenhuis UMCG Groningen 14november 2012 Introductie Indicaties / contra-indicaties Verwachtingen ouders/professionals

Nadere informatie

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier.

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier. Zo eet uw peuter of kleuter met plezier www.nwz.nl Inhoud Uw kind zegt nee 3 Tips en adviezen 3 Zelf doen 5 Uw vragen 6 Notities 7 2 Leren eten is voor peuters en kleuters een flinke klus. En dus ook voor

Nadere informatie

PROBLEEMGEBIED ETEN EN DRINKEN. ZORGPLANNEN INDELING SENSOMOTORIEK Mond Hoofd / Romp Arm / Hand Cognitief

PROBLEEMGEBIED ETEN EN DRINKEN. ZORGPLANNEN INDELING SENSOMOTORIEK Mond Hoofd / Romp Arm / Hand Cognitief INHOUD ZORGPLANNEN INDELING SENSOMOTORIEK Mond Hoofd / Romp Arm / Hand Cognitief INTERVENTIEBESCHRIJVINGEN Eten en drinken met mondcontrole met veel facilitatie Eten en drinken met mondcontrole met gemiddelde

Nadere informatie

Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Met ouder worden veranderen uw dagelijkse activiteiten en gewoonten. Het is niet altijd eenvoudig

Nadere informatie

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier Zo eet uw peuter of kleuter met plezier Kindergeneeskunde mca.nl Inhoudsopgave Uw kind zegt nee 3 Tips en adviezen 3 Uw vragen 6 Notities 7 Colofon Redactie: eetteam polikliniek kindergeneeskunde MCA afdeling

Nadere informatie

Overzichtskaart. Voeding en eetgedrag

Overzichtskaart. Voeding en eetgedrag Overzichtskaart Voeding en eetgedrag Stroomdiagram 0-19 jaar Standaardzorg: biometrie basisanamnese lichamelijk onderzoek ontwikkelingsonderzoek Ouder of kind/jongere komt met vragen over voeding of eetgedrag

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson Wat kan Amaris Theodotion u bieden?

De ziekte van Parkinson Wat kan Amaris Theodotion u bieden? De ziekte van Parkinson Wat kan Amaris Theodotion u bieden? Informatie voor cliënten, patiënten, familieleden en mantelzorgers WAT KAN DE PARKINSON PROJECTGROEP (PPG) VOOR U ALS PARKINSON-PATIËNTEN BETEKENEN?

Nadere informatie

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats.

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats. Slikproblemen Eten en drinken Bij normaal eten en drinken is er een hechte samenwerking tussen mond, keel, strottenhoofd en slokdarm. Het slikproces kan globaal in 4 fasen verdeeld worden: 1. Voorbereidende

Nadere informatie

Eetstoornissen. Mellisa van der Linden

Eetstoornissen. Mellisa van der Linden Eetstoornissen Mellisa van der Linden Inhoud Hoofdstuk 1: Wat houdt een eetstoornis in? Hoofdstuk 2: Welke eetstoornissen zijn er? Hoofdstuk 3: Wat zijn bekende oorzaken voor een eetstoornis? Hoofdstuk

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Eetproblemen bij kinderen

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Eetproblemen bij kinderen Eetproblemen bij kinderen EETPROBLEMEN BIJ KINDEREN INLEIDING Mijn kind weigert om te drinken, ik word er moedeloos van. De maaltijd is alleen maar strijd, strijd, en strijd. We zitten in een vicieuze

Nadere informatie

Complex probleemgedrag bij ASS: ETEN. S.A. van der Laan, psychiater Polikliniek volwassenen Dr. Leo Kannerhuis

Complex probleemgedrag bij ASS: ETEN. S.A. van der Laan, psychiater Polikliniek volwassenen Dr. Leo Kannerhuis Complex probleemgedrag bij ASS: ETEN S.A. van der Laan, psychiater Polikliniek volwassenen Dr. Leo Kannerhuis Autismespectrum stoornis eten eetprobleem eetstoornis Eten is. Complex Zintuigen prikkelend

Nadere informatie

VO2max. Aerobe Capaciteit Cerebrale Parese. Aerobe capaciteit bij kinderen met CP FITNESS

VO2max. Aerobe Capaciteit Cerebrale Parese. Aerobe capaciteit bij kinderen met CP FITNESS 19-6-2011 Hersenbeschadiging voor de eerste verjaardag Primaire beschadiging zit in de hersenen Olaf Verschuren Wat betekent dit voor de fitheid? De Hoogstraat Utrecht lopers rolstoelrijders Aerobe FITNESS

Nadere informatie

Logopedie in het cluster 3 onderwijs

Logopedie in het cluster 3 onderwijs Logopedie in het cluster 3 onderwijs mw. M. Boersma (NVLF) mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement

Nadere informatie

Geen diagnose. Genetische vroegdiagnostiek vanuit een multidisciplinaire poli. Dr. M-J.H van den Boogaard, klinisch geneticus

Geen diagnose. Genetische vroegdiagnostiek vanuit een multidisciplinaire poli. Dr. M-J.H van den Boogaard, klinisch geneticus Geen diagnose Genetische vroegdiagnostiek vanuit een multidisciplinaire poli Dr. M-J.H van den Boogaard, klinisch geneticus UMC Utrecht Genetica @UMCUGenetica Thijs 11 jaar 2007: karyotypering 47, XXY

Nadere informatie

Workshop slikproblemen opsporen en interventies

Workshop slikproblemen opsporen en interventies GOUD symposium Workshop slikproblemen opsporen en interventies Welkom Inleiding Voorstellen workshopleiders Doel en opzet workshop Inventarisatie aanwezige disciplines Resultaten GOUD Hoe vaak komen slikstoornissen

Nadere informatie

Door medicijnen Deze kunnen bijvoorbeeld sufheid, verminderde spierkracht of een droge mond veroorzaken.

Door medicijnen Deze kunnen bijvoorbeeld sufheid, verminderde spierkracht of een droge mond veroorzaken. Slikstoornissen 2 Deze folder is bedoeld voor patiënten met slikproblemen en hun omgeving. Er wordt uitleg gegeven over hoe het komt dat iemand zich verslikt. Ook wordt aangegeven wat de risico s zijn

Nadere informatie

Het Afasieteam. Gluren bij de buren 2 oktober 2013. Elsbeth Boxum

Het Afasieteam. Gluren bij de buren 2 oktober 2013. Elsbeth Boxum Het Afasieteam Gluren bij de buren 2 oktober 2013 Elsbeth Boxum Introductie: - van mij - van jullie Kennisrondje Inhoud van deze presentatie 1. Doelstellingen en uitgangspunten van het afasieteam 2. Samenstelling

Nadere informatie

Slikproblemen Logopedie & diëtetiek.

Slikproblemen Logopedie & diëtetiek. Slikproblemen Logopedie & diëtetiek www.nwz.nl Inhoud Slikken 3 Slikproblemen 3 Symptomen van verslikken 4 Risico s 4 Onderzoek en behandeling 5 Voeding 5 Adviezen 6 Meer informatie 7 Uw vragen 7 2 Tijdens

Nadere informatie

Dysfagie bij kinderen met neuromusculaire aandoeningen Praktische voordracht

Dysfagie bij kinderen met neuromusculaire aandoeningen Praktische voordracht Dysfagie bij kinderen met neuromusculaire aandoeningen Praktische voordracht dr. Lenie van den Engel-Hoek Radboudumc Afdeling Revalidatie, Logopedie kinderen Neurologische aansturing slik Afbeelding van:

Nadere informatie

Eet Advies Team (EAT) Voor jonge kinderen met voedingsproblemen Revalidatiecentrum Breda

Eet Advies Team (EAT) Voor jonge kinderen met voedingsproblemen Revalidatiecentrum Breda Eet Advies Team (EAT) Voor jonge kinderen met voedingsproblemen Revalidatiecentrum Breda Inleiding De meeste kinderen leren vanzelf eten. Toch heeft 25 tot 40 % van de kinderen in de voorschoolse leeftijd

Nadere informatie

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose

Nadere informatie

Handout Karen van Hulst, Radboudumc Nijmegen COPYRIGHT 1

Handout Karen van Hulst, Radboudumc Nijmegen COPYRIGHT 1 Het verloop van de normale speekselcontrole bij 652 gezonde Nederlandse kinderen tussen 0-4 jaar Karen van Hulst, MSc Logopedist/ Klinisch Epidemioloog Afdeling Revalidatie, kinderen 1 november 2013 Primaire

Nadere informatie

Triple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen?

Triple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen? 21/11/11 Triple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen? Inge Glazemakers Dirk Deboutte Inhoud Het probleem Oplossingen: de theorie Triple P Het project De eerste evaluatie - - -

Nadere informatie

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst

Nadere informatie

JGZ richtlijn voeding en eetgedrag

JGZ richtlijn voeding en eetgedrag JGZ richtlijn voeding en eetgedrag netwerkdag NKD 20 september 2013 Brenda Glas Wat gaan we tot ons nemen? Najaar 2013 JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag 2012 NVK-richtlijn Signalering van somatische oorzaken

Nadere informatie

Behandeling van overmatig speekselverlies met Glycopyrronium

Behandeling van overmatig speekselverlies met Glycopyrronium Behandeling van overmatig speekselverlies met Glycopyrronium In overleg met de behandelend arts van uw kind gaat uw kind behandeld worden met het medicijn Glycopyrronium. Deze folder geeft informatie

Nadere informatie

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB Datum 22-06-2015 1 Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB Opzet en eerste resultaten Linda Visser Annette van der Putten Gertruud Schalen Bieuwe van der Meulen

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme. Informatie en behandeling

Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme. Informatie en behandeling Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme Informatie en behandeling Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme De ziekte van Parkinson is een chronische progressieve neurologische aandoening. Bij deze ziekte gaat

Nadere informatie

... de geleidelijke overgang van enkel melkvoeding (borst- of kunstvoeding) naar enkel vaste voeding

... de geleidelijke overgang van enkel melkvoeding (borst- of kunstvoeding) naar enkel vaste voeding Baby-led weaning (Rapley methode) Het best bewaarde geheim van het ouderschap? Gill Rapley, PhD Wat is weaning (spenen)? Spenen is...... de geleidelijke overgang van enkel melkvoeding (borst- of kunstvoeding)

Nadere informatie

Fysiotherapie, ergotherapie en logopedie bij COPD. Hoe kunt u omgaan met verminderde energie gedurende de dag?

Fysiotherapie, ergotherapie en logopedie bij COPD. Hoe kunt u omgaan met verminderde energie gedurende de dag? Fysiotherapie, ergotherapie en logopedie bij COPD Hoe kunt u omgaan met verminderde energie gedurende de dag? 2 Wat is COPD? COPD is de afkorting van de Engelse benaming: Chronic Obstructive Pulmonary

Nadere informatie

Percutane Endoscopische Gastrostomie

Percutane Endoscopische Gastrostomie Percutane Endoscopische Gastrostomie Naam student : Maaike de Kleijn Studentnummer : 3209849 Inleiding In dit essay wordt uitgelegd wat percutane endoscopische gastrostomie (PEG) is en wanneer deze geplaatst

Nadere informatie

Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten

Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten Parkinson en voeding Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten Wie ben ik? Diëtist Norschoten te Barneveld / Meander Medisch Centrum te Amersfoort Sinds 2012 aangesloten

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE. LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie

PATIËNTENINFORMATIE. LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie PATIËNTENINFORMATIE LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie 2 LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren

Nadere informatie

Slapen, eten en drinken Zo normaal en soms zo lastig. Yvette Dijkxhoorn GZ-pedagoog/orthopedagoog

Slapen, eten en drinken Zo normaal en soms zo lastig. Yvette Dijkxhoorn GZ-pedagoog/orthopedagoog Slapen, eten en drinken Zo normaal en soms zo lastig Yvette Dijkxhoorn GZ-pedagoog/orthopedagoog Verstandelijke beperking O M G E V I N G Gedrag en emotie Cognitieve functies Hersenen, aanleg gedrag hersene

Nadere informatie

Interventie aan de keukentafel

Interventie aan de keukentafel Interventie aan de keukentafel Gezinsgerichte interventie voor kinderen en jongeren met NAH Ingrid Rentinck Inleiding Initiatiefnemers van project: Ingrid Rentinck Arend de Kloet Carolien van Heugten Opzet

Nadere informatie

Dysfagie. Logopedie. Beter voor elkaar

Dysfagie. Logopedie. Beter voor elkaar Dysfagie Logopedie Beter voor elkaar 2 Dysfagie Deze folder geeft u uitleg over slikproblemen en hoe u deze zoveel mogelijk kunt voorkomen. De informatie is ook nuttig voor uw omgeving. Laat uw naasten

Nadere informatie

Een nieuwe interventie voor het stimuleren van zelfcontrolevaardigheden bij obese kinderen: executieve functietraining met spelelementen

Een nieuwe interventie voor het stimuleren van zelfcontrolevaardigheden bij obese kinderen: executieve functietraining met spelelementen Een nieuwe interventie voor het stimuleren van zelfcontrolevaardigheden bij obese kinderen: executieve functietraining met spelelementen Sandra Verbeken, Caroline Braet en Saskia van der Oord (2013) Executive

Nadere informatie

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans 1 Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergoot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen,opname

Nadere informatie

Libra R&A locatie AC Eindhoven. Klein Duimpje. Therapeutische speelleergroep

Libra R&A locatie AC Eindhoven. Klein Duimpje. Therapeutische speelleergroep Libra R&A locatie AC Eindhoven Klein Duimpje Therapeutische speelleergroep Klein Duimpje is een speelleergroep voor jonge dove en slechthorende kinderen van 1½ tot 4 jaar. In deze folder leest u voor wie

Nadere informatie

Waarom classificeren? Wat is een classificatiesysteem? Welke classificatiesystemen? MACS GMFCS CFCS

Waarom classificeren? Wat is een classificatiesysteem? Welke classificatiesystemen? MACS GMFCS CFCS voe Om u een beeld te geven van het functioneren van uw kind met cerebrale parese, gebruiken we classificatiesystemen. In deze folder leest u meer over de classificatiesystemen MACS, GMFCS, CFCS en EDACS.

Nadere informatie

Paramedische begeleiding bij Multiple Sclerose. Neurologie

Paramedische begeleiding bij Multiple Sclerose. Neurologie Paramedische begeleiding bij Multiple Sclerose Neurologie Inleiding U bent in behandeling bij de neuroloog en de MS-verpleegkundige in het MSbehandelcentrum. De ziekte MS is een chronische ziekte waarbij

Nadere informatie

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme

Nadere informatie

Informatiebrochure INCA-studie

Informatiebrochure INCA-studie Informatiebrochure INCA-studie (Impact of Nutrition on Children with ADHD) Wetenschappelijk Onderzoek naar de Invloed van Voeding op Gedragsproblemen (ADHD) bij Kinderen Het onderzoeksteam: Prof.dr. Huub

Nadere informatie

Intakeprocedure IKK Onderzoek Kosten Hoe kom je bij Novaru m terecht? Nazorggroep Novarum ANOrexIA NervOsA Nabehandeling

Intakeprocedure IKK Onderzoek Kosten Hoe kom je bij Novaru m terecht? Nazorggroep Novarum ANOrexIA NervOsA Nabehandeling ANOrexIA NervOsA ANOrexIA NervOsA Wat is anorexia nervosa? Mensen met anorexia eten zo weinig, dat ze extreem mager worden. Vaak zijn ze ernstig ondervoed. Maar al zijn ze vel over been, toch zien ze in

Nadere informatie

> Dysfagie (slikstoornissen)

> Dysfagie (slikstoornissen) www.azstlucas.be > Dienst logopedie 2 1. Wat is dysfagie? 3 2. Wat is een normaal slikproces? 4 3. Wat zijn de voornaamste oorzaken van een slikprobleem? 5 4. Overzicht van frequent voorkomende problemen

Nadere informatie

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud Hogeschool van Arnhem en Nijmegen NVLF 1 ORIËNTATIE op LOGOPEDIE NVLF Visie 2000-2005 NVLF

Nadere informatie

Wilhelmina Kinderziekenhuis. Zorg na spraakverbeterende operatie. Schisiscentrum Utrecht

Wilhelmina Kinderziekenhuis. Zorg na spraakverbeterende operatie. Schisiscentrum Utrecht Wilhelmina Kinderziekenhuis Zorg na spraakverbeterende operatie Schisiscentrum Utrecht Zorg na spraakverbeterende operatie (pharyngoplastiek ) Uw kind heeft een spraakverbeterende operatie (pharyngoplastiek)

Nadere informatie

Dagelijkse zorg rond ALS

Dagelijkse zorg rond ALS Dagelijkse zorg rond ALS Esther Kruitwagen-van Reenen, revalidatiearts ALS- Centrum Nederland Publiekslezing 13-12-2016 https://www.youtube.com/watch?v=2s-1qr4irgc 19/01/2017 2 Complexe aandoening Onzekerheid

Nadere informatie

Inhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis

Inhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis disclosure Potentiele belangenverstrengeling: Jaap Nanninga: geen Annie van der Kooij: geen Inhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis Nascholingsdag Ouderenpsychiatrie en Verslaving

Nadere informatie

Revant, de kracht tot ontwikkeling!

Revant, de kracht tot ontwikkeling! Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie

Nadere informatie

3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats en het voedsel komt in de keel. 4. De slokdarm verplaatst het voedsel in de richting van de maag.

3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats en het voedsel komt in de keel. 4. De slokdarm verplaatst het voedsel in de richting van de maag. Slikproblemen SLIKPROBLEMEN Deze folder is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met mensen met slikstoornissen, maar ook voor patiënten die problemen hebben met slikken. In deze folder wordt uitgelegd

Nadere informatie

De opbrengst van een multidisciplinaire behandeling van jonge kinderen met een voedingsprobleem: Een vergelijking tussen twee behandelmethoden

De opbrengst van een multidisciplinaire behandeling van jonge kinderen met een voedingsprobleem: Een vergelijking tussen twee behandelmethoden De opbrengst van een multidisciplinaire behandeling van jonge kinderen met een voedingsprobleem: Een vergelijking tussen twee behandelmethoden Jasper van Son Studentnummer: 1569813 Begeleider: J. Bekhof

Nadere informatie

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM 1 HNP-onderzoek UMC St Radboud Evidence-based handelen bij postoperatief LRS: een uitdaging! Prof.dr. Rob

Nadere informatie

Goede zorg voor u en uw jonge kind. Wat kunnen we voor u betekenen?

Goede zorg voor u en uw jonge kind. Wat kunnen we voor u betekenen? Goede zorg voor u en uw jonge kind Wat kunnen we voor u betekenen? Voor wie? U bent ouder of verzorger van een kind in de leeftijd van 0 t/m 7 jaar. U maakt zich zorgen. Uw kind: heeft moeite met samenspelen

Nadere informatie

Kinderpraktijk Breda Loon van Mertersem 61 b 4812 PR Breda Voor meer informatie: www.kinderpraktijkbreda.nl

Kinderpraktijk Breda Loon van Mertersem 61 b 4812 PR Breda Voor meer informatie: www.kinderpraktijkbreda.nl Kinderpraktijk Breda Loon van Mertersem 61 b 4812 PR Breda Voor meer informatie: www.kinderpraktijkbreda.nl SAMENWERKING VOOR KINDERZORG OP MAAT Kinderpraktijk Breda is een praktijk waar kinderen en jongeren

Nadere informatie

Slikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel

Slikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel Slikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel 19-03-2018 Francien Lammerts, logopedist Groene Hart Ziekenhuis Voorstellen Francien Lammerts, logopedist Groene

Nadere informatie

Als slikken moeilijk gaat

Als slikken moeilijk gaat Als slikken moeilijk gaat Informatie en algemene adviezen voor volwassenen met slikproblemen Logopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Slikken Eten en drinken (en daarmee kauwen en slikken) zijn van levensbelang

Nadere informatie

Behandeling en begeleiding voor mensen met een verstandelijke beperking. elk verhaal telt

Behandeling en begeleiding voor mensen met een verstandelijke beperking. elk verhaal telt Behandeling en begeleiding voor mensen met een verstandelijke beperking elk verhaal telt Alle specialisten onder één dak Een verstandelijke beperking kan samengaan met problemen op het gebied van gezondheid

Nadere informatie

1 Wat is dysfagie?... 2. 2 Kenmerken van dysfagie... 3. 3 Gevolgen van dysfagie... 3. 4 Behandeling van dysfagie... 4

1 Wat is dysfagie?... 2. 2 Kenmerken van dysfagie... 3. 3 Gevolgen van dysfagie... 3. 4 Behandeling van dysfagie... 4 Dysfagie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysfagie?... 2 2 Kenmerken van dysfagie... 3 3 Gevolgen van dysfagie... 3 4 Behandeling van dysfagie... 4 5 Tips tijdens het eten en drinken... 5 1 Wat is dysfagie?

Nadere informatie

Congenitaal perisylvian syndroom

Congenitaal perisylvian syndroom Congenitaal perisylvian syndroom Wat is het congenitaal perisylvian syndroom? Het congenitaal perisylvian syndroom is een aangeboren aandoening waarbij het deel van de hersenen wat betrokken is bij het

Nadere informatie

Het Communicatie Functie Classificatie Systeem voor kinderen met cerebrale parese

Het Communicatie Functie Classificatie Systeem voor kinderen met cerebrale parese Het Communicatie Functie Classificatie Systeem voor kinderen met cerebrale parese Maaike de Kleijn, MSc. RMC Groot Klimmendaal m.d.kleijn@grootklimmendaal.nl Onderzoeksgroep Maaike de Kleijn, logopedist

Nadere informatie

in Nederland De inventarisatie naar eetteams

in Nederland De inventarisatie naar eetteams De inventarisatie van de stand van zaken rondom de beschikbaarheid van eetteams en eettherapieplaatsen heeft in de loop van dit jaar plaatsgevonden door actieve leden van de vereniging Nee-eten!. Zo kunnen

Nadere informatie

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER ONCOLOGISCHE REVALIDATIE De ziekte kanker kan grote gevolgen hebben. Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van allerlei klachten. Uw conditie

Nadere informatie

Lyan de Roos, SO Brabantzorg

Lyan de Roos, SO Brabantzorg Lyan de Roos, SO Brabantzorg Oorzaken van voedingsproblemen bij dementie Behandelmogelijkheden/interventies Ethische dilemma s bij dementie Wie hakt de knoop door bij meningsverschil? Mevrouw A is opgenomen

Nadere informatie

Proud2Bme: Where do we go from here?

Proud2Bme: Where do we go from here? Proud2Bme: Where do we go from here? Eric F. van Furth Directeur behandelzaken, Rivierduinen, Leiden. Bijzonder hoogleraar eetstoornissen, afd. psychiatrie, LUMC, Leiden. Nicole van Loy The Essence Consulting

Nadere informatie

Logopedie in het cluster 2 onderwijs

Logopedie in het cluster 2 onderwijs Logopedie in het cluster 2 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement gaat over de logopedische

Nadere informatie

Technologie en kinderrevalidatie een goede combinatie?

Technologie en kinderrevalidatie een goede combinatie? Technologie en kinderrevalidatie een goede combinatie? J.S. (Hans) Rietman, MD, PhD Professor in Rehabilitation Medicine and Technology University of Twente / Roessingh Research and Development President

Nadere informatie

Dysphagia Risk Assessment for the Community-dwelling Elderly

Dysphagia Risk Assessment for the Community-dwelling Elderly DYSPHAGIA RISK ASSESSMENT FOR THE COMMUNITY-DWELLING ELDERLY (DRACE) Miura, H., Kariyasu, M., Yamasaki, K., & Arai, Y. (2007). Evaluation of chewing and swallowing disorders among frail community-dwelling

Nadere informatie

Leren drinken bij te vroeg geboren baby s

Leren drinken bij te vroeg geboren baby s Leren drinken bij te vroeg geboren baby s 2 Inleiding Wanneer uw baby te vroeg geboren is (prematuur), of met een te laag geboortegewicht (dysmatuur), kan hij/zij vaak niet meteen zelf (alles) drinken.

Nadere informatie

Peuters en groente eten: Een moeilijke combinatie?

Peuters en groente eten: Een moeilijke combinatie? Peuters en groente eten: Een moeilijke combinatie? GroenteCongres 26 Maart 2015, Dr. Gerry Jager Disclosure belangen spreker Gerry Jager Geen (potentiële) belangenverstrengeling Wageningen Universiteit

Nadere informatie

Uw kind zelf sondevoeding geven in het ziekenhuis

Uw kind zelf sondevoeding geven in het ziekenhuis Kindergeneeskunde Uw kind zelf sondevoeding geven in het ziekenhuis i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw kind ligt in het ziekenhuis en krijgt sondevoeding toegediend. Onder bepaalde

Nadere informatie

Overzichtskaart. Te vroeg en/of small for gestational age (SGA) geboren kinderen

Overzichtskaart. Te vroeg en/of small for gestational age (SGA) geboren kinderen Overzichtskaart Te vroeg en/of small for gestational age (SGA) geboren kinderen 1. Inleiding: voor wie? Alle kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar die op een PGO/contactmoment van JGZ komen na: Een zwangerschapsduur

Nadere informatie

Voeding en SMA. Coby Wijnen, diëtist

Voeding en SMA. Coby Wijnen, diëtist Voeding en SMA Coby Wijnen, diëtist Goede voeding bij SMA is van belang voor: - goede groei bij kind en goed onderhoud van lichaam bij volwassene - preventie luchtweginfecties, door voorkómen verkoudheden

Nadere informatie

JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag BDS-protocol

JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag BDS-protocol JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag BDS-protocol Versie BDS: 3.2.3 Versie protocol: 1.1 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform

Nadere informatie

SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE. - Patiëntinformatie -

SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE. - Patiëntinformatie - SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE - Patiëntinformatie - Inleiding Beste patiënt, beste familieleden, Deze brochure bieden we u aan omdat u of uw familielid problemen ondervindt bij het slikken. Deze brochure is

Nadere informatie

LEEFTSTIJL INTERVENTIE DOOR DIK EN DUN

LEEFTSTIJL INTERVENTIE DOOR DIK EN DUN LEEFTSTIJL INTERVENTIE DOOR DIK EN DUN INLEIDING In dit document beschrijven we alle onderdelen die nodig zijn om de leefstijl interventie uit te voeren HET PROGRAMMA DDD is een leefstijlinterventie voor

Nadere informatie

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Annemarie Schalkwijk Sandra Bot, co-promotor Petra Elders, co-promotor Giel Nijpels, promotor Lifestyle, Overweight and Diabetes

Nadere informatie

Welkom bij De Hondsberg

Welkom bij De Hondsberg Welkom bij De Hondsberg Inhoud 7 Een eerste kennismaking met De Hondsberg Voor wie is De Hondsberg? Veel deskundigheid Onze werkwijze Het multidisciplinaire team 9 Samen kijken we verder Observatie en

Nadere informatie

Regiobijeenkomst. Slikken of stikken?

Regiobijeenkomst. Slikken of stikken? Regiobijeenkomst Slikken of stikken? Slikken of stikken? Fatima Haring, Logopedist Medisch Centrum Alkmaar, Afdeling revalidatie 20 maart 2012 Het normale slikken 4 fasen: 1. Orale fase 2. Transportfase

Nadere informatie

Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg. Carin Schröder 30 september ALS congres

Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg. Carin Schröder 30 september ALS congres Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Carin Schröder 30 september ALS congres Wat doet u? Wie gebruikt er screening voor cognitief functioneren? Wie gebruikt

Nadere informatie

Angst voor vallen en verslikken bij patiënten met de ziekte van Huntington. Kristel Kalkers GZ-Psycholoog De Kloosterhoeve

Angst voor vallen en verslikken bij patiënten met de ziekte van Huntington. Kristel Kalkers GZ-Psycholoog De Kloosterhoeve Angst voor vallen en verslikken bij patiënten met de ziekte van Huntington Kristel Kalkers GZ-Psycholoog De Kloosterhoeve Dysfagie en angst voor verslikken bij patiënten met de ziekte van Huntington Dysfagie

Nadere informatie

Dienst geriatrie Slikproblemen bij ouderen. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Dienst geriatrie Slikproblemen bij ouderen. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Dienst geriatrie Slikproblemen bij ouderen Informatiebrochure voor de patiënt en de familie VOORWOORD Beste familieleden, Onlangs werd uw familielid opgenomen in het ziekenhuis. Deze informatiebrochure

Nadere informatie

Implementatie van online patientgerapporteerde. tijdens kinderoncologische behandeling (KLIK): Is het haalbaar?

Implementatie van online patientgerapporteerde. tijdens kinderoncologische behandeling (KLIK): Is het haalbaar? Implementatie van online patientgerapporteerde uitkomsten (epros) tijdens kinderoncologische behandeling (KLIK): Is het haalbaar? Sasja Schepers (AMC/EKZ) Simone Sint Nicolaas (Radboud UMC) Antoinette

Nadere informatie

Ervaringskennis van ouders en hun kracht

Ervaringskennis van ouders en hun kracht Ervaringskennis van ouders en hun kracht dr. Barbara Piškur Inhoud presentatie Rol van de ouders & ervaringen van ouders in de relatie met professionals; Belang van gezinsgerichte zorg en ervaringskennis

Nadere informatie

Slikscreening na CVA NVLF, 5 november 2010

Slikscreening na CVA NVLF, 5 november 2010 Aanleiding NVLF Jaarcongres 5 november 2010 Welke slikscreening na een beroerte: maakt het uit? drs. Hanneke Kalf h.kalf@reval.umcn.nl Richtlijn CBO 2008: Slikscreening = watersliktest + O 2 desaturatie

Nadere informatie

Logopedie in het cluster 4 onderwijs

Logopedie in het cluster 4 onderwijs Logopedie in het cluster 4 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement richt zich op de

Nadere informatie

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES Gebracht door Nadieh Verhoest Programma Nationaal kankerplan Kankercachexie Voedingsplan bij cachexie Andere voedingsrichtlijnen Nationaal kankerplan L. Onkelinx

Nadere informatie

Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox

Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox ETEN: moeten en willen Opnemen van voedingstoffen Sociaal Cultureel Als eten een ZORG wordt. BeZORGdheid ZORGtaak Voedings- & slikproblemen -

Nadere informatie

Pallieterburght Specialistisch Verpleegkundig Kinderdagverblijf

Pallieterburght Specialistisch Verpleegkundig Kinderdagverblijf Pallieterburght Specialistisch Verpleegkundig Kinderdagverblijf Heel gewoon, maar net iets anders Voor welke kinderen? Voor kinderen van 0 tot 5 jaar met een verpleegkundige zorgvraag uit de regio Gouda,

Nadere informatie