Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen

Transcriptie

1 Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst heeft u kennis opgedaan over spraaken taalproblemen bij ouderen. Na deze bijeenkomst herkent u signalen van dysfagie/slikproblemen bij ouderen en weet u wat u kunt doen om een cliënt met dysfagie te helpen. Afasie Afasie is een taalstoornis ten gevolge van een lokaal hersenletsel. Beroerte Hersenbloeding Tumor Voorbeeld 1 Heeft u nog plannen voor Sinterklaas? Nee Sinterklaas winkelbusiness mijn portemonnee altijd leeg toekomst nee verleden. Gaan jullie nog cadeautjes geven? Nee absoluut niet in de pan lekkers hapjes lekker. Voorbeeld 2 Heeft u nog plannen voor Sinterklaas? Nee Sinterklaas winkelbusiness mijn portemonnee altijd leeg toekomst nee verleden. Gaan jullie nog cadeautjes geven? Nee absoluut niet in de pan lekkers hapjes lekker. 1

2 Het taalsysteem Algemeen Zorg voor een rustige omgeving Gebruik het communicatieschrift Neem tijd voor een gesprek Helpen bij het uiten Geef de cliënt de tijd Stel ja/ nee vragen Onderbreek woordenstroom, door te zeggen ik begrijp u niet, stel dan een vraag (evt. op papier) Vraag de cliënt of hij het kan aanwijzen of kan laten zien (bijv. in de kamer, de agenda, etc.) Ga na of u het goed begrepen heeft Hulpvragen Wie? Wat? Waar? Wanneer? Hoe? Over wie gaat het? (zoek evt. foto s) Verzorging, activiteiten, hobby s etc. Binnen, buiten, etc. Agenda, gespreksboek Eigenschappen Ondanks al deze tips kan het voorkomen dat de communicatie soms niet lukt. Geef dit aan, het is beter om eerlijk te zijn dan te doen alsof je het begrijpt. Contact hebben is meer dan praten, samen dingen doen, voor vol worden aangezien is erg belangrijk. 2

3 Dysartrie Spraakstoornis die het gevolg is van een aandoening in het zenuwstelsel. De werking van één of meer spieren, die bij het spreken betrokken zijn, is verstoord. De cliënt kan de woorden en zinnen wel vinden, maar worden niet goed en duidelijk uitgesproken. Verbale apraxie Articulatiestoornis die het gevolg is van een hersenlaesie. Het programmeren van de spieren, die betrokken zijn bij de spraak is aangedaan. Overzicht Proces Gedachte/idee Stoornis o.a. dementie Taal Woorden, zinnen Verhaal Afasie (RH- stoornis) Programmeren van het spreken Verbale apraxie Spreken Dysartrie 3

4 Dysfagie Slikken Hoe vaak slikken we gemiddeld per dag? Normaal slikken: tussen de 800 en de 2400 keer per dag, ook tijdens de slaap. Dysfagie Hoe brengt u het drinken in de mond? Wat doen de lippen? Wat doet de tong? Wat doen de wangen? Slikken zonder lipsluiting Slikken gaat voor een groot deel onbewust! Slikken met het hoofd ver voorover Slikken met het hoofd achterover Dysfagie Van invloed op het slikken Neurologische aandoeningen Verminderde aandacht/alertheid Houding Bron: Houding Van invloed op het slikken Gebitsprothese Bord / bestek Drinkgerei Tempo Consistentie 4

5 Signalen van slikproblemen Kauwen gaat zeer traag Zichtbare pijn bij het kauwen Kaakspieren werken onvoldoende Verminderde zijwaartse tongbeweging Inactieve wangspieren Signalen van slikproblemen Voedsel blijft lang in de mond (slikapraxie) Vertraagde slikinzet Verminderde larynxheffing Veelvuldig verslikken Veel knoeien tijdens het eten Speekselverlies Kauw- en slikstoornissen bij dementie Cliënten met dementie krijgen vaak ook te maken met kauwen slikstoornissen Voeding wordt niet als eten herkend Apraxie voor het eten Vertraagde slikinzet Slikapraxie Geur en smaak veranderen Verslikken Kauw- en slikstoornissen bij dementie Gevolgen van kauw- en slikstoornissen Aspiratiepneumonie Ongewenst gewichtsverlies Werkwijze bij kauw- en slikstoornissen Het verzorgend en verplegend personeel observeert de cliënt nauwlettend en bij signaleren van kauw- en slikstoornissen wordt de logopedist ingeschakeld, zodat er een juist advies passend bij de cliënt gesteld kan worden. Dank voor uw aandacht! 5

6 Literatuurlijst Afasie Vereniging Nederland (2013). Afasie. Geraadpleegd op 7 augustus 2013, Arcares. (2001). Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vocht- en voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden.utrecht: Arcares, brancheorganisatie verpleging & verzorging. Bastiaanse, R. (2010). Afasie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Cup, E., Dicke, H., Kalf, H., Olde Rikkert, M., Poelstra, W., Richt, A., Swart, B. de, Verstraten, P. & Vogel, H. (2003). Voedingsrichtlijn Geriatrie. UMC St. Radboud, Kenniscentrum Geriatrie. Dharmaperwira- Prins, R. (2009). Dysartrie en verbale apraxie. Beschrijving onderzoek behandeling. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V. Kalf, H. Rood, B., Dicke, H. & Keeken, P., van. (2008). Slikstoornissen bij volwassenen: Een interdisciplinaire benadering. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Keller, H., Chambers, L, Niezgoda, H. & Duizer, L. (2012). Issues associated with the use of modified texture foods. The Journal of Nutrition, Health & Ageing, 16(3), Logemann, J. (2002). Slikstoornissen: Onderzoek en behandeling. Lisse: Swets & Zeitlinger B.V. Somer, M. (2006). Handboek stem-spraak- en taalpathologie - Slikproblemen en voedingsinterventie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Suh, M.K., Kim, H., & Na, D.L. (2009). Dysphagia in patients with dementia: Alzheimer versus vascular. Alzheimer Disease and Associated Disorders, 23 (2),