OVERIJSSEL IS EEN LANDGOED LANDGOEDEREN EN BUITEN- PLAATSEN; OUDE EN NIEUWE DRAGERS VOOR HET BUITENGEBIED

Transcriptie

1 OVERIJSSEL IS EEN LANDGOED LANDGOEDEREN EN BUITEN- PLAATSEN; OUDE EN NIEUWE DRAGERS VOOR HET BUITENGEBIED KERN VAN DIT ADVIES: Een landgoed is meer dan een luxe woondomein waar je mensen kunt laten wandelen. Voor een deel draagt het landgoed de identiteit van het Overijssels landschap. Waar je met oude waarden en nieuwe functies bouwt aan nieuwe buitenplaatsen, ontstaat ook een nieuwe dimensie: land, goed, Overijssel. > Een landgoed is een onderneming met een deels openbaar karakter. Ga als initiatiefnemer voor een nieuw landgoed ook ondernemingsgericht te werk. > Zorg voor een eenduidig begrippenkader en een complete kaart van alle buitenplaatsen en landgoederen in Overijssel. > Benut nieuwe buitenplaatsen actief voor een kwaliteitsslag van hun omgeving. Nieuw rood kan, mits zorgvuldig ontworpen, een kwaliteit toevoegen (sociaal, economisch, visueel). Vertrek bij de ontwikkeling van landgoederen niet alleen vanuit een versterking van groen, maar ook vanuit een versterking van sociale, economische of andere maatschappelijke doelen. > Realiseer veel gedifferentieerdere vormen van nieuwe buitenplaatsen, dat kan binnen het kader van de Omgevingsvisie. Maak daar een beeldende typologie voor die initiatiefnemers uitdaagt. VISITEKAARTJE VAN OVERIJSSEL Overijssel en Gelderland bezitten samen de meeste landgoederen van Nederland. Het landgoed kan zelfs als een metafoor gelden voor de kwaliteit van provincie Overijssel als geheel. Landgoederen en buitenplaatsen zorgen voor: > recreatieve en toeristische aantrekkingskracht; > bijdragen aan natuurontwikkeling en geleidelijk ook wateropgaven; > economische en sociale dynamiek van het landelijk gebied; > culturele en historische betekenis. 1 Landgoederen vervullen zo een belangrijke rol in de verbinding tussen stad en land. Het zijn de uitroeptekens en actoren in een leesbaar en beleefbaar landschap. Daarnaast zijn landgoederen in de meest eigenlijke zin, manieren om grondeigendom te beheren en te regelen. Initiatieven om nieuwe landgoederen te stichten en oude landgoederen te versterken zijn dan ook wezenlijk voor de ruimtelijke kwaliteit van Overijssel. Ondernemerschap, organisatie en ontwerp (O 3 ) zijn de drie sleutels op weg naar ruimtelijke kwaliteit van landgoederen. LANDGOED EN LANDSCHAP In Nederland bestaan een paar duidelijke concentratiegebieden van landgoederen en buitenplaatsen. De oude adellijke landgoederen werden vaak gesticht op overgangen van hoge en lage gronden in markante landschappen nabij de belangrijke steden. Duidelijk is de sterke relatie tussen landgoed en omliggende landschappelijke kwaliteiten (een heuvelrug, een rivierdal, een beek). Dat heeft te maken met de gecombineerde bosbouwkundige en landbouwkundige opbrengsten van oude omvangrijke landgoederen (middeleeuwen tot 18e eeuw). Landgoed Singraven bijvoorbeeld bezit bijvoorbeeld een watermolen, maar ook landerijen en bossen. De nieuwere buitenplaatsen (midden negentiende eeuw) zijn vaak gesticht door rijke kooplieden. Zij kozen pittoreske locaties voor hun landhuizen en bijbehorende parken. Zo ontstonden midden 19e eeuw de landgoederen in de Hollandse binnenduinrand, die van de Stichtse Lustwarande rondom de Utrechtse Heuvelrug, de landgoederen in en om het IJsseldal en langs de Maas, die van de Twentse en Sallandse hoge gronden en in Brabant en Drenthe-Friesland. Nog nieuwere buitenplaatsen ontstonden rond 1900 bijvoorbeeld door de beleggingen in heidegronden van rijke Textielbaronnen. De meest recente, Nieuwe Landgoederen/buitensplaatsen worden meestal gesticht door bemiddelde stedelingen of agrariërs die hun bedrijf beëindigen. De motieven om een landgoed te beginnen zijn divers. In de praktijk blijken het veelal bestaande grondeigenaars, vaak agrariërs, die erin geïnteresseerd zijn om een landgoed te beginnen. Zij zien bijvoorbeeld weinig toekomst voor hun boerenbedrijf en denken via de landgoedregeling een mooi huis (voor hun kinderen) te kunnen bouwen.

2 BELEID EN REGELINGEN Landgoederen worden doorgaans verdeeld in oude landgoederen en buitenplaatsen en nieuwe buitenplaatsen. Een groot aantal van de oude landgoederen zijn gerangschikt volgens de Natuurschoonwet (NSW). Op basis van deze wet uit 1928 hebben eigenaren van landgoederen die zijn gerangschikt volgens deze wet bepaalde fiscale voordelen. Daar staan eisen tegenover, bijvoorbeeld het zorgen voor een beplantingsplan en een instandhoudingverplichting van 25 jaar. Er zijn overigens diverse grote landgoederen die niet zijn gerangschikt. Meestal heeft dit te maken met bijzondere organisatievormen waardoor het fiscale voordeel vervalt. Het nadeel van de NSW is dat (nieuwe) buitenplaatsen ook als landgoed worden aangemerkt. De begrippen zijn niet duidelijk onderscheiden. Landgoederen in Overijssel die een Natuurschoonwet-rangschikking hebben Grootteklasse Hectares Aantal 0-10 ha ha ha ha ha Totaal Het stichten van nieuwe landgoederen (buitengoederen) en buitenplaatsen wordt sinds midden jaren negentig van de vorige eeuw gestimuleerd door het Rijk. De uitvoering van het nieuwe landgoederenbeleid is gedelegeerd aan de provincies. De provincie Overijssel heeft in maart 2005 via de streekplanherziening Nieuwe Landgoederen de ontwikkeling van nieuwe landgoederen planologisch mogelijk gemaakt. In november 2008 heeft de provincie het Handelingskader Rood voor Groen op bestaande landgoederen vastgesteld. In dit kader is vastgelegd in welke situaties en onder welke voorwaarden de provincie haar medewerking wil verlenen aan de ontwikkeling van nieuwe rode functies op bestaande landgoederen. Die zijn bedoeld als financieringsbron voor investeringen in de ontwikkeling en het beheer van nieuwe en bestaande groene kwaliteiten (natuur, landschap, cultuurhistorie, water, recreatief medegebruik) op de bestaande landgoederen. 2 In juli 2009 heeft de provincie Overijssel de Omgevingsvisie Overijssel (O 2 ) vastgesteld. In deze omgevingsvisie wordt meer ruimte geboden aan ontwikkelingen in de groene omgeving. Voorwaarde voor elke ontwikkeling is dat deze de ruimtelijke kwaliteit versterkt. In de Kwaliteitsimpuls Groene omgeving zijn de oude regelingen als rood voor rood, rood voor groen, VAB s, landgoederen ed samengebundeld tot een eenduidige werkwijze voor ontwikkelingsplanologie. KADERTEKST WAT IS EEN LANDGOED? In de terminologie is veel spraakverwarring. Landgoed en buitenplaats wordt in de regelgeving én het spraakgebruik door elkaar gebruikt. Toch is er verschil. Een landgoed is oorspronkelijk een grootgrondbezit van een adellijke eigenaar. Het landgoed leverde vaak agrarische producten en hout. Een landgoed wordt beheerd als economische eenheid. De grotere landgoederen omvatten vaak meerdere boerderijen. Een buitenplaats is van oorsprong een zomerverblijf voor (rijke) stedelingen, voor de burgerij dus. Een buitenplaats was vanouds een kostenpost. Sinds de Natuurschoonwet is er juridisch geen onderscheid meer tussen een landgoed en een buitenplaats. Volgens de Natuurschoonwet (NSW) is een landgoed: een, in Nederland gelegen, geheel of gedeeltelijk met bossen of andere houtopstanden bezette onroerende zaak - daaronder begrepen dat waarop een buitenplaats of andere, bij het karakter van het landgoed passende, opstallen voorkomen - voor zover het blijven voortbestaan van die onroerende zaak in zijn karakteristieke verschijningsvorm voor het behoud van het natuurschoon wenselijk is. De belangrijkste vereisten waaraan een onroerende zaak moet voldoen om zelfstandig gerangschikt te kunnen worden als NSW landgoed zijn: > het landgoed omvat minimaal 5 hectare (oppervlakte eis) aaneengesloten gebied > een landgoed moet ten minste voor 30% bezet zijn met houtopstanden of natuurterreinen > het gebruik van de onroerende zaak mag geen inbreuk maken op het natuurschoon. de aanwezige opstallen dienen te passen bij het karakter van het landgoed. > landbouwgronden kunnen, mits voldoende omzoomd (in beginsel 75 of 100%), worden gerangschikt. Landgoederen kunnen (gedeeltelijk) worden opengesteld voor publiek. Bij nieuwe landgoederen (dat wil zeggen aangelegd sinds 1995) mag men buiten bouwen op een plek waar het normaal niet mag, maar daar moet dan wel als tegenprestatie groen voor aangelegd worden. De provincie Overijssel had in de oude streekplanherziening de volgende eisen voor nieuwe landgoederen geformuleerd. Een nieuw landgoed:

3 3 > is minimaal 10 hectare groot; > bevat een landhuis van allure met een woonbestemming; > heeft een inhoud van minimaal 1000 m3; > kan bestaan uit meerdere woningen mits de woningen een onderlinge samenhang hebben die de allure van het landgoed versterkt. (Per woning dient 5 hectare extra groen te worden gerealiseerd (1 woning bij 10 hectare, 2 woningen bij 15 hectare, 3 bij 20 hectare etc.)); > heeft als hoofdfunctie wonen, eventueel gekoppeld aan werken aan huis; > bestaat voor tenminste 30% uit nieuw bos of een ander natuurdoeltype conform de Natuurschoonwet en 90% van het terrein is openbaar toegankelijk; > heeft als startsituatie minimaal 10 ha landbouwgrond, die nog niet onder natuurschoonwet gerangschikt is; > kan in principe overal ontwikkeld worden, behalve in zone IV- weidevogel en ganzengebieden, in open grootschalig landschap zoals in het streekplan aangegeven en in de landbouwontwikkelingsgebieden zoals aangegeven in het Reconstructieplan Salland-Twente. Met de vaststelling van de Omgevingsvisie Overijssel zijn de genoemde criteria als harde randvoorwaarden komen te vervallen. Op basis van de Wet op de ruimtelijke ordening is de verantwoordelijkheid voor nieuwe landgoederen meer bij de gemeente komen te liggen.veel gemeenten hanteren nog de oude streekplancriteria. Ook voor de provincie blijven deze criteria nog vertrekpunt van denken. Op basis van de Omgevingsvisie is er echter meer ruimte gekomen voor maatwerkoplossingen. Van doorslaggevende betekenis is de positieve bijdrage die het landgoed levert aan de ruimtelijke kwaliteit c.q. de realisering van de natuur- en landschapsdoelstellingen. Daarbij moet maatschappelijke meerwaarde en particulier voordeel met elkaar in evenwicht zijn.de nadruk zal liggen op kwaliteit in plaats van kwantiteit. Bronnen: Provincie Overijssel en Landgoederen.net

4 PROBLEMATIEK Het beheer van bestaande landgoederen, zowel die van de oude adel als de nieuwere buitenplaatsen, vraagt zorg. Voor bestaande landgoederen zijn nieuwe economische dragers nodig om de gebouwen en landerijen ook in de toekomst te kunnen blijven beheren. Bij het ontwikkelen van nieuwe landgoederen komt het ontwerp vaak niet uit de verf. onderzocht via gesprekken en een gebiedsdag de (potentiële) bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit. Wat opviel wordt ondersteund door andere onderzoeken: > Het beheer en onderhoud van oude landgoederen staat onder druk. Nieuwe economische dragers zijn wenselijk. Dit staat soms op gespannen voet met de gegeven mogelijkheden in het buitengebied en het karakter van een historisch landgoed. > Vaak is er bij nieuwe landgoederen wel aandacht voor architectuur, maar weinig aandacht voor landschapsontwerp of de relaties tussen gebouwen en landschap. Overigens vraagt de term huis van allure ook een zorgvuldige interpretatie. Vaak wordt historiserend gebouwd. Weinigen kiezen een eigentijdse vormentaal. > Ecologische potenties bij nieuwe landgoederen worden niet optimaal benut. Historiserende parkachtige ontwerpen, niet zelden kneuterig ogend, leveren vaak niet de robuuste natuur op die gewenst is. > Daarnaast is er weinig ruimte voor andere economische dragers dan woonfuncties. Gemeenten zijn huiverig bij de realisatie van economische functies in het buitengebied. > Het instrumentarium dat provincie Overijssel heeft ontwikkeld is sterk gericht op een goede publiek private overeenkomst. Het vertrekpunt is een kwalitatieve bijdrage aan groen en landschap. Om dat te financieren mag, onder strikte voorwaarden, rood worden ontwikkeld. Het gevaar bestaat dat initiatieven als het ware worden gesmoord in de regelgeving. Het constateert dat hiermee kansen worden gemist. Door vanuit groen te redeneren komen bijzondere functies als zorgwoonconcepten, innovatieve vrijetijdconcepten, kleinschalige bedrijven- of kantoorlocaties en wonen en werken voor starters niet vanzelfsprekend in beeld. > Dat particuliere grondeigenaars willen investeren en willen bijdragen aan maatschappelijk nut is toe te juichen. Het is alleen de vraag of hiermee het begrip landgoed of buitenplaats niet devalueert. Als bestaande landbouwbedrijven worden getransformeerd in groene woonmilieus dan past een term als landschapswonen misschien beter dan landgoed of buitenplaats. 4 DRIE CENTRALE VRAGEN Uit de geschetste problematiek komen drie centrale vragen naar voren: 1. Hoe kunnen we bestaande landgoederen in Overijssel in stand houden? Welke inkomstenbronnen zijn daarvoor denkbaar en welke (ruimtelijke) impact hebben die? 2. Wat zijn de kansen en opgaven voor landgoederen in hun grotere ruimtelijke context? 3. Op welke manier kunnen nieuwe landgoederen worden vormgegeven? Welke handreikingen hebben wij daarvoor? Wat is een eigentijds huis van allure / buitenplaats / landgoed? geeft in dit advies drie antwoorden: ondernemerschap, organisatie, ontwerp; O 3 1.ONDERNEMERSCHAP (advies aan de particuliere initiatiefnemer) Een landgoedeigenaar is in feite een ondernemer. Ga als landgoedeigenaar op zoek naar verschillende economische dragers. Voor het onderhoud en beheer van de gronden en opstallen is een duurzame inkomstenbron nodig. Het aanmelden bij de Natuurschoonwet biedt fiscale voordelen. Kijk ook naar mogelijkheden voor cofinanciering vanuit bijvoorbeeld landschapontwikkeling, waterbeheer, landbouwkundige opbrengsten en opbrengsten uit innovatieve vormen van vrijetijd etc. (zie bijlage). Initiatiefnemers voor nieuwe landgoederen kunnen een beroep doen op bestaande subsidieregelingen voor de éxtra investeringen die ze willen doen, bovenop de minimale kwaliteitsimpuls die ze uit eigen middelen moeten financieren. Bijvoorbeeld als ze meer dan 30% bos/natuur ontwikkelen. Koppel initiatieven en zoek naar schaalvoordelen. Koppel initiatieven voor nieuwe buitenplaatsen waar mogelijk ook aan andere ruimtelijke opgaven. Bijvoorbeeld aan de wateropgave of het realiseren van recreatieve routes. Onderzoek de kansen voor gemeenschappelijke kracht door het combineren van vragen en door het optellen van grondoppervlak. Ieder houdt zijn eigen eigendom, maar het plan gaat over het geheel. Hierdoor ontstaat een robuuster en beter plan. Dat is meerwaarde voor iedereen. Kijk of bij een groep van initiatiefnemers die geografisch dicht bij elkaar liggen een nieuw samenhangend ensemble kan worden gerealiseerd. Dat kan een lintopstelling zijn of een nieuw knooperf of nederzetting. Kijk hierbij met het oog op een vitaal landelijk gebied vooral ook eens naar mogelijkheden voor het realiseren van woon-werkcomplexen voor starters. In sommige gevallen kan zelfs een gezamenlijke kavelruil worden overwogen om een beter landschappelijk en sociaal-economisch resultaat te bereiken.

5 5 Koppel recreatieve routes aan landgoedclusters, leg verbindingen (EHS)

6 2.ORGANISATIE (advies aan de betrokken overheden) Maak een complete landgoederenkaart voor Overijssel. Er bestaat geen goed overzicht of kaart van alle landgoederen en buitenplaatsen in Overijssel. Een inspirerende kaart waarop alle landgoederen en buitenplaatsen staan moet een eerste stap zijn op weg naar regionale ontwikkeling van landgoederenclusters. Om die kaart te maken is een helder begrippenkader onontbeerlijk. Wat verstaan we onder een bestaand landgoed, wat is een oude buitenplaats, wat een nieuwe buitenplaats? Zorg dat landgoederen een impuls geven aan gebiedsontwikkeling. Beschouw een landgoed of buitenplaats altijd als een ruimtelijk, economisch, cultureel en visueel samenhangend geheel. Dat omvat een cultuurlijk element in de vorm van een Huis van Allure en nieuwe combinaties van wonen-werken-zorgen-vrijetijd én een bijbehorend semi-openbaar landschap. Stimuleer een gemeenschappelijke speurtocht met (gebieds)partijen naar nieuwe product-marktcombinaties die de ruimtelijke, economische, ecologische en culturele kernwaarden van het landgoed en zijn omgeving duurzaam met elkaar verbinden. Stem meer intergemeentelijk af. Bijvoorbeeld de onderlinge verschillen in de landgoedregelingen. Geef voor gebieden waar mensen een nieuw buiten willen stichten een richtinggevende en integrale visie op de identiteit en kwaliteiten van het gebied. Gebruik daar de Omgevingsvisie voor als eerste basis. Wees creatiever in de relatie landgoedomgeving, ook in de sociaal-economische en culturele zin van een vitaal platteland. Meer flexibiliteit in de gemeentelijke ROregelingen voor het buitengebied lijkt nodig. Een nieuw landgoed kan immers meewerken aan veel doelen: ecologie, wateropgave (KRW/NBW), landschapsversterking, (sociale) duurzaamheid, economie en cultuur van het landelijk gebied. Laat meer doelen dan natuur en landschap meewegen bij de besluitvorming. Dit betekent ook dat een andere aanvliegroute mogelijk moet zijn dan het investeren in groen. Bijvoorbeeld: een investering in sociale duurzaamheid kan ergens in het landelijk gebied betekenen dat een werklocatie wordt gerealiseerd. Vanuit dit uitgangspunt kan alsnog een groen landgoed worden ontwikkeld. Kortom, voor overheden geldt: een goede begeleiding van startende landgoedeigenaren is nodig. Het verzilveren van schaalvoordelen vraagt om des te meer energie, begeleiding en accuratesse bij de betrokkenen. Hou de vaart erin en werk desgewenst met een gefaseerde planvorming en uitvoering. Stel daartoe een kwaliteitsteam, vliegende brigade, intermediair of procesbegeleider aan naar het voorbeeld van de ervenconsulent. 6 3.ONTWERP (advies aan opdrachtgevers en ontwerpers) De architectonische opgave van nieuwe en oude landgoederen vraagt om durf. Ontwikkel daartoe een beeldende landgoedtypologie. Een goed, eigentijds ontwerp, kan het omringende landschap geweldig versterken. Landgoederen zijn de uitroeptekens van een leesbaar en beleefbaar landschap. Vaak zijn initiatiefnemers zich in eerste instantie niet bewust van deze kwaliteitsopgave. Het constateert dat het huidige landgoedbeleid van de provincie niet voorziet in een beeldende typologie van landgoedvormen en verschillende soorten buitenplaatsen. Het beleid heeft onvoldoende ruimtelijke, visuele en culturele zeggingskracht. Bij het opstellen van een nieuw beleidskader binnen de Omgevingsvisie kan die kans worden verzilverd. Werk als onderdeel van de landgoedregeling een gebiedsspecifieke beeldende typologie uit van Overijsselse stijlen voor nieuwe landgoederen. Twentse buitens en landgoederen verschillen van die in het IJsseldal of de Vechtstreek. Dat moet ook gelden voor nieuwe initiatieven. De typologie dient beeldend en communicatief te zijn richting de initiatiefnemers. (zie ook Atelieradvies particuliere natuur). Waak daarbij wel voor catalogusbouw aan de hand van de typologie, laat ruimte voor experiment en vernieuwing op basis van een intelligente lezing en analyse van de cultuurhistorische kernwaarden van landgoed en context. Bijlage, overzicht soorten economische dragers Gebaseerd op aantrekkelijkheid landschap > Vrije tijd > Bruiloften en partijen > Verhuur ruimtes/percelen > Zorg > Educatie Gebaseerd op productie > Streekproducten/regionale productieketens > Verkoop (landwinkel) > Biomassa (alternatieve energie) > Hout > Verbrede landbouw > Bewerking

7 Gebaseerd op beschikbaarheid van ruimte > Woningbouw > Bedrijven > Kantoren > Ambacht > Broedplaats > Pilot voor fokken van verdwenen diersoorten (bijvoorbeeld Gelderse Paarden) > Wonen werken recreëren Financiën > Subsidies natuur > Subsidies vitaal landelijk gebied > Grond verkopen en ruilen > Private investeringen. > Fiscale regelingen NSW AANLEIDING VAN DIT ADVIES: Casus Bellersweg (Enschede/Hengelo). Het werd in 2009 gevraagd om mee te denken over de ruimtelijke en economische opgave bij een bestaand landgoed (Hof te Boekelo) en drie nieuw te ontwikkelen landgoederen. Hiervoor hadden de verschillende initiatiefnemers reeds adviseurs in de hand genomen. Maar vanwege de unieke situatie van vier initiatieven vlakbij elkaar was het een prachtig vraagstuk voor. Hoe kan hier ruimtelijke kwaliteit worden bereikt? Door hun onderlinge nabijheid en samenhang ligt het voor de hand ze als één (ruimtelijke) opgave te behandelen. Uit de enerverende schetsmiddag kwam naar voren dat als de verschillende losse initiatieven meer vanuit gezamenlijke kracht opereren, er mogelijkheden zijn om iets groots te volbrengen. De gebiedsdag bracht vier initiatiefnemers die praktisch buren zijn voor het eerst bij elkaar. Het gaat ook om buurgemeentes Hengelo en Enschede. Als collectief opdrachtgever konden ze een advies van Het Oversticht bekostigen. In dit advies werden heldere aanbevelingen gedaan over de ontsluiting voor wandelaars en de uitstraling van nieuwe huizen van allure. Eén plan in gemeente Hengelo is reeds bij de welstand geweest en goedgekeurd. Een ander initiatiefnemer, Hof te Boekelo (Enschede), wacht nog op de voorgang van de rood voor rood regeling / reanimatie agrarisch erfgoed. Het verluwen van de drukke weg wordt serieus opgepakt. Blijvende aandacht is nodig vanuit beide gemeentes en de provincie om de ontwikkelingen te begeleiden. 7 Inmiddels is de provincie doende om een aantal subsidieregelingen (zoals rood voor rood, de nieuwe landgoederen en reanimatie agrarisch erfgoed) onder te brengen in één Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving. Hierin is straks meer maatwerk mogelijk. Voor elk initiatief geldt landschappelijke inpassing als basisinspanning. Per initiatief wordt gekeken naar een passende maatschappelijke tegenprestatie. Het verdient aanbeveling om hierbij ook te kijken naar de mogelijkheden om met het stichten van nieuwe landgoederen en het versterken van oude landgoederen het landelijk gebied een duurzame cultureel-economische impuls te geven door starters te faciliteren. Voor de verschillende activiteiten in het buitengebied, waaronder nieuwe landgoederen, worden ook referentiebeelden opgesteld ter inspiratie. In het voorjaar van 2010 is er meer bekend over de nieuwe regeling. B M V HtB Hof te Boekelo Meer samenhang in losse initiatieven brengt meer kwaliteit

8 8

9 9

10 10

11 COLOFON Dit is een uitgave van Zwolle, juni 2010 Bronnen: Blauwe Kamer dec Belvedere: landgoederen verbinden Provincie Zuid-Holland: nieuwe buitenplaatsen Oversticht: Buitengoederen, advies Kunst & Cultuur Overijssel, Belvedereproject Real Good (transformatie Landgoed Groot Zwaaftink en erftransformatie Groot Zwaaftink) Adviezen van adviseert vanuit een onafhankelijke positie en heeft tot doel de ruimtelijke kwaliteit van Overijssel te versterken en te verbeteren. Het atelier hanteert daarbij een brede betekenis van het begrip ruimtelijke kwaliteit, waarbij de combinatie wordt gezocht tussen het versterken en benutten van de ruimtelijke structuur en de ontwikkelpotentie van een gebied. Hierbij worden sociale-, mentale-, economische- en duurzaamheidaspecten meegenomen. Het Atelier adviseert aan de voorkant van planvorming en helpt om de opgave goed te definiëren en stimuleert goed opdrachtgeverschap. Met het advies van kunnen partijen zich gesterkt voelen in hun onderhandelingspositie met anderen. Het Atelier neemt niet de plaats in van een extern adviesbureau en maakt dus ook geen concrete plannen. 11 De adviezen zijn publiek en staan op de website van. Ook worden ze onder de aandacht gebracht bij de relevante opdrachtgevende partijen. is een onafhankelijke werkplaats waar op diverse manieren wordt gewerkt aan ruimtelijke kwaliteit in Overijssel: onderzoekend, agenderend en adviserend. Door de interactieve werkwijze heeft het atelier de functie van leerwerkplaats waar verschillende vakdisciplines elkaar ontmoeten en samenwerken. is van Het Oversticht, Kunst & Cultuur Overijssel, Dienst Landelijk Gebied, Landschap Overijssel, Architectuurcentrum Twente, de waterschappen in Overijssel en Provincie Overijssel. Reacties of vragen naar aanleiding van dit advies? Secretariaat T.a.v. Margien Katerberg Harm Smeengekade AK Zwolle T E info@atelieroverijssel.nl

12