Agenda Landgoederen provincie Overijssel

Transcriptie

1 Agenda Landgoederen provincie Overijssel februari 2013

2 Colofon Uitgave provincie Overijssel Datum februari 2013 Auteur programma Cultuur & Ruimte Fotografie Job Boersma Inlichtingen bij Sjoerd Cusveller Telefoon: Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax

3 Agenda Landgoederen provincie Overijssel februari 2013

4 Inhoudsopgave Voorwoord 5 1 Inleiding 6 2 Ambitie met landgoederen Vraagstukken van landgoedeigenaren Provinciale beleidsambities en opgaven met landgoederen Ambitie met de Agenda Landgoederen - kansen benutten Doelgroep en middelen 17 3 Agenda Landgoederen provincie Overijssel Ruimtelijke en culturele ontwikkeling Economie Natuur en landschap Communicatie 23 4 Borging en vervolg na Bijlagen 1. Landgoederen en Overijssel Overzicht regelingen Landgoederen in de Catalogus gebiedskenmerken Rol Rijk, provincies en gemeenten 33

5 Voorwoord We kijken terug op een bijzonder jaar rond het thema landgoederen, 2012 was namelijk het nationale jaar van de historische buitenplaats. We hebben hier als provincie, in samenwerking met een aantal partners 1 - onder andere landgoedeigenaren, invulling aan gegeven met activiteiten binnen het thema Het landgoed als bedrijf. Met dit thema onderstrepen wij het belang van het landgoed als onderneming en vergroten we bij een breder publiek de bewustwording over wat er komt kijken bij het in stand houden van een landgoed. Landgoederen in Overijssel zijn, ook in de 21ste eeuw, veelzijdige bedrijven en hebben ook in die zin grote maatschappelijke waarde. Vaak zijn ze al generaties lang in handen van de families die er wonen. Landgoederen vertegenwoordigen karakteristieke waarden op het gebied van cultuurhistorie, natuur, landschap, bos, (extensieve) landbouw, water en recreatief medegebruik en dragen daarmee bij aan een provincie, waar het aantrekkelijk is om te wonen, te werken en te verblijven. De nabijheid van landgoederen levert veel indirecte opbrengsten op voor ondernemingen in de omgeving. Denk daarbij aan campings en recreatieterreinen, horeca, fiets- en kanoverhuurbedrijven. Maar ook in de huizenprijzen speelt de aantrekkelijke woonomgeving van landgoederen een positieve rol. We beschouwen landgoedeigenaren, vanwege hun grote aandeel in het landelijk gebied als een belangrijke private partner. Bijna 10% van de provincie is bedekt met landgoederen en zo n tweederde van de landgoederen ligt in de Ecologische Hoofdstructuur. Recent onderzoek laat zien dat de maatschappelijke baten van landgoederen groter zijn dan de kosten (met een factor 2 tot 4). De opbrengsten komen echter lang niet altijd bij de eigenaren terecht, terwijl zij wel de kosten van het landgoedbeheer voor hun rekening nemen. De afgelopen jaren hebben we samen met eigenaren flink in de restauratie en herstel van landgoederen geïnvesteerd. Onze doelstelling is om eigenaren optimaal de ruimte te bieden voor ondernemerschap, zodat we de bijdrage van landgoederen aan de provinciale doelen kunnen behouden en versterken. Daarbij gaat het naast het duurzaam behoud van bestaande kwaliteiten ook om de ontwikkeling van nieuwe maatschappelijke waarden (bv natuurontwikkeling en toegankelijkheid). We gaan daarom, samen met landgoedeigenaren en gemeenten na, hoe we de wet- en regelgeving kunnen optimaliseren, met als doel meer onder nemingsruimte te bieden aan eigenaren voor duurzaam beheer en ontwikkeling van de maat schappelijk kwaliteiten van hun landgoed. Een landgoederenconsulent of - loket is de verbindende schakel tussen landgoedeigenaar en overheid en kan voorzien in het maatwerk dat een integraal bedrijf als een landgoed vraagt. We hebben de Agenda Landgoederen in goed overleg met alle partijen opgesteld. We willen de goede samenwerking graag voortzetten en zullen gemeenten, landgoedeigenaren en andere relevante organisaties ook nauw betrekken bij de uitvoering ervan. We willen hen daarom oproepen om aan te geven welke rol zij voor zichzelf zien om landgoederen duurzaam voor onze provincie te behouden. Gedeputeerde Staten van Overijssel, Mw. drs. A.Th.B. Bijleveld-Schouten voorzitter Mr. H.A. Timmerman secretaris Agenda Landgoederen provincie Overijssel Overijssel Particulier Grondbezit, Het Oversticht, Landschap Overijssel 5

6 1 Inleiding Overijssel is rijk aan landgoederen. Met 270 historische landgoederen van vóór 1960, waarvan 55 rijksbeschermd, heeft de provincie Overijssel veel landgoederen binnen haar provinciegrenzen, ook vergeleken met de rest van Nederland. Alleen Gelderland, Utrecht en Noord-Holland evenaren dit aantal. Samen met de nieuwe landgoederen, gesticht na 1960, beslaan landgoederen maar liefst een oppervlakte van ruim hectare: bijna 10% (!) van de oppervlakte van Overijssel. Zo n tweederde van landgoederen bevindt zich in de ecologische hoofdstructuur (EHS) dat is een kwart van de totale EHS-, 40% van de Overijsselse bossen bevindt zich er en ook 8% van de Overijsselse landbouwgrond. Stuk voor stuk zijn dit sprekende feiten, waar we ons in de provincie nog te weinig rekenschap van geven. Landgoederen leveren vanwege hun unieke kenmerken en activiteiten een belangrijke bijdrage aan onze ambities op provinciale kerntaken: inrichting van het landelijk gebied, regionale economie en culturele infrastructuur en monumentenzorg. Ze vormen een belangrijk deel van ons erfgoed. Vaak zijn ze honderden jaren oud, behoren tot de pronkstukken van bouwkunst en landschapsarchitectuur in de provincie en zijn nauw verbonden met de maatschappelijke en economische ontwikkelingen van onze provincie. Hun omvang en verscheidenheid zorgen er mede voor dat de provincie een aantrekkelijke plek is om te wonen, werken en recreëren. De waarde van landgoederen onderkennen we in het huidige coalitie akkoord De kracht van Overijssel. Met de Agenda Landgoederen provincie Overijssel geeft de provincie invulling aan het voornemen uit de Omgevingsvisie Overijssel (2009) om een landgoederenvisie 2 op te stellen. Het opstellen van de Agenda Landgoederen is de volgende stap na de Inventarisatie Landgoederen Overijssel 3 (2011) en het onderzoek naar de Econo mische en Maatschappelijke baten van Landgoederen (2012) in samenwerking met de provincies Gelderland en Utrecht. Uit dit onderzoek blijkt dat investeren in landgoederen loont. De baten overtreffen veelal de kosten. Een klein deel van de baten komt echter maar terecht bij landgoedeigenaren. Inventarisatie Landgoederen Overijssel De publicatie Landgoederen en Overijssel - Midden in ons landschap - ontsluit de resultaten van de Inventarisatie Landgoederen Overijssel (2011) voor gemeenten, landgoedeigenaren en andere professioneel betrokkenen bij land goederen. De publicatie bevat tevens een aantal portretten, die de hedendaagse bedrijfsvoering op landgoederen in beeld brengen. Agenda Landgoederen provincie Overijssel De Agenda Landgoederen provincie Overijssel bundelt provinciale activiteiten rondom het thema landgoederen. Voor de provincie zijn landgoedeigenaren belangrijke private partners in het buitengebied. Zij leveren een substantiële bijdrage aan de provinciale doelstellingen voor de fysiek ruimtelijke inrichting van het landelijk gebied. De agenda maakt inzichtelijk wat actuele vraagstukken zijn met betrekking tot het in stand houden en ontwikkelen van landgoederen en wat onze rol en ambitie is in relatie tot ruimtelijke en culturele ontwikkeling, economie en natuur en landschap. Zo kunnen we ontbrekende schakels ontdekken en kansen formuleren om de bijdrage van landgoederen aan het bereiken van provinciale doelstellingen op het terrein van ondermeer natuur (EHS), landschap, cultuurhistorie, water(veiligheid), recreatie-toerisme te vergroten. De Agenda Landgoederen brengt de rijkdom aan landgoederen in de provincie in beeld en brengt de kansen en uitdagingen die dit biedt onder de aandacht. Langs deze weg kiezen we voor een concrete integrale aanpak ter versterking en aanscherping van ons landgoederenbeleid. De focus van de agenda ligt op historische landgoederen gesticht vóór Het opstellen van de landgoederenvisie past binnen het Actieprogramma Cultuur en Ruimte van de provincie Overijssel ( ). 3 Inventarisatie Landgoederen Overijssel 2011, Albers Adviezen c.s. Resultaten van het onderzoek zijn na te lezen via en de brochure Landgoederen in Overijssel. Midden in het landschap.

7 Agenda Landgoederen provincie Overijssel

8 Waarom stellen we (juist nu) een Agenda Landgoederen op? In stand houden van landgoederen is niet vanzelfsprekend Landgoederen hebben van oudsher een innovatieve functie in de ontwikkeling van de landbouw, (textiel) industrie en natuurbeleving. Ze hebben deze innovatieve kracht nog altijd in zich. Landgoedeigenaren zijn primair ondernemers, die hun bezit in stand willen houden voor toekomstige generaties 4. Vanzelf sprekend is dit echter niet; het vraagt flinke investeringen om natuur, landschap en cultuurhistorie op landgoederen te behouden en te versterken. Traditionele dragers, zoals landbouw en bosbouw, brengen onvoldoende op om de hoge beheerkosten van het landgoed te kunnen financieren. Ook subsidies voor het landgoedbeheer lopen sterk terug. Investeren in nieuwe economische dragers, zoals zorgfuncties, recreatie en toerisme en biomassa, is daarom van uitermate groot belang voor het voortbestaan van landgoederen 5 en daarmee voor hun bijdrage aan provinciale doelen. Het vraagstuk welke nieuwe economische functies landgoedeigenaren kunnen ontdekken en hoe zij deze kunnen ontwikkelen met behoud van de unieke kwaliteiten van het landgoed is actueler dan ooit. Provinciale positie en rol Onze verantwoordelijkheid in de inrichting en het beheer van het landelijk gebied neemt toe door de decentralisatie van taken in de ruimtelijke ordening van Rijk naar provincies. Wij hebben een centrale positie in het sturingsproces rond voorbereiding en planvorming, aan de voorkant van gebiedsontwikkelingen. Gemeenten en - private - partners, waaronder landgoedeigenaren, zijn daarbij essentiële partijen. Wij vinden het van belang dat het beleid van gemeenten en provincie aansluit bij en bijdraagt aan de integrale bedrijfsvoering van landgoederen. Daarvoor is het noodzakelijk dat het beleid de benodigde ruimte 6 biedt aan initiatieven van eigenaren om de exploitatie van landgoederen sluitend te maken. Inzet ruimtelijk instrumentarium Een effectieve inzet van het RO-instrumentarium is van groot belang voor de duurzame instandhouding van landgoederen. De landgoedeigenaren geven aan in de huidige praktijk tegen knelpunten aan te lopen bij de toepassing van regelgeving. Via de Agenda Landgoederen willen we op basis van concrete casuïstiek van landgoedeigenaren en gemeenten, onderzoeken hoe het (ruimtelijke) instrumentarium optimaal kan functioneren passend bij de ontwikkelingsgerichte benadering van de provincie, opdat eigenaren ruimte hebben om te ondernemen - uiteraard binnen de kaders van het maatschappelijk en cultuurhistorisch belang van landgoederen voor de provincie. Eén loket benadering voor landgoederen Landgoedeigenaren vragen om een loket ofwel één aanspreekpunt waar zij met hun plannen en vragen terecht kunnen. Zij hebben vanwege de veelzijdigheid van hun bedrijf te maken met verschillende sectoren binnen de provincie. Via een landgoedloket kan worden voorzien in het maatwerk dat een integraal bedrijf als een landgoed vraagt. De agenda biedt de mogelijkheid om de inrichting van een dergelijk loketfunctie nader te verkennen en in te richten. Herijking van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) Een groot deel van de landgoederen ligt in de nieuwe zone Ondernemen met Natuur en Water en daarbinnen in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS )7. Landgoederen vormen door hun historie en karak teristieke kenmerken een stabiele factor in het buitengebied en zijn daarom van waarde bij de ontwikkeling van de zone Ondernemen met Natuur en Water. De provincie geeft ruimte aan initiatiefnemers en eigenaren voor ruimtelijke ontwikkelingen in de het deel van de zone Ondernemen met Natuur en Water buiten de EHS mits een kwaliteitsimpuls voor de groene omgeving (KGO) plaatsvindt gericht op water, natuur en landschap. In de te ontwikkelen uitvoeringsstrategie voor de nieuwe herbegrensde EHS en de zone Ondernemen met Natuur en water zal de mogelijke rol van landgoederen betrokken worden. Omgevingsvisie Overijssel Resultaten voortkomend uit de Agenda Landgoederen kunnen input leveren voor het proces rond de herziening van de Omgevingsvisie Overijssel in Waar mogelijk sluiten we daarbij aan bij het proces van de ontwikkeling van de Cultuurhistorische Waardenkaart Overijssel. 8 4 Rangschikking onder de Natuurschoonwet biedt fiscale voordelen voor landgoedeigenaren, maar legt beperkingen op aan het ondernemerschap van landgoederen. Bron: Wegwijzer landgoed en fiscus (FPG, 2007) 5 Waardevol Groen (InnovatieNetwerk, 2011) 6 Bron: o.a. De economische betekenis van buitenplaatsen en landgoederen in Gelderland, Overijssel en Utrecht. (Witteveen + Bos, 2012). 7 zoals ter consultatie voorgelegd aan de staten op 28 november 2012

9 Uitvoeringsprogramma Cultuurnota Erfgoed is een van de drie speerpunten in de nieuwe cultuurnota De kracht van cultuur: creatief verleden, heden en toekomst. Landgoederen krijgen binnen dit speerpunt in het bijzonder aandacht. Zij zijn belangrijke culturele identiteitsdragers, met een bepalende invloed op het vestigingsklimaat in de provincie en daarmee op de economie 8. Met het initiatief tot het opstellen van een Agenda Landgoederen provincie Overijssel dragen we bij aan de randvoorwaarden die landgoederen nodig hebben voor duurzame instandhouding, en daarmee investeren we in de economische en maatschappelijke baten voor de provincie Overijssel. Daarnaast ontwikkelen en delen we kennis en ervaring met partners en werken we aan een goede samenwerking tussen alle betrokkenen om daarmee het perspectief voor de landgoederen te versterken. Leeswijzer: Na hoofdstuk 1 met aanleiding en doel van de Agenda Landgoederen, volgt hoofdstuk 2 waarin zowel de vraagstukken van landgoedeigenaren beschreven staan, als de ambitie van de provincie met landgoederen. Hoofdstuk 3 is de eigenlijke agenda, die de projecten en initiatieven van de provincie met landgoederen bundelt. Hoofdstuk 4 vorm het laatste hoofdstuk, daarin staat hoe de kennis en ervaring opgedaan via activiteiten uit de Agenda Landgoederen worden geborgd. Agenda Landgoederen provincie Overijssel zie o.a. G. Marlet, E. Ruijgrok 9

10 2 Ambitie met landgoederen 2.1 Vraagstukken van landgoedeigenaren Landgoederen in Overijssel zijn veelal particulier eigendom. Eigenaren wonen er vaak al generaties lang. Een groot deel van de particuliere eigenaren is verenigd in het Overijssels Particulier Grondbezit (OPG). Sommige landgoederen zijn in eigendom van grote terrein- en natuurbeherende organisaties 9, gemeenten en de provincie. Veel landgoederen zijn gerangschikt onder de Natuurschoonwet (NSW), dit stelt grenzen aan rentabiliteit 10. Landgoederen beschikken over een integrale visie en werkwijze, waarbij leefbaarheid en duurzame ontwikkeling van de fysieke en ruimtelijke kwaliteit centraal staan. Hun ambitie is om het bezit op een economisch verantwoorde wijze door te geven aan de volgende generatie. De landgoedonderneming is waardengedreven en onderscheidt zich daarmee van het winstgedreven commerciële bedrijf. Veelal streven ze naar een zogenaamde circulaire economie. Dit betekent dat de opbrengst uit een landgoed weer geïnvesteerd wordt in het landgoed zelf. Het in stand houden van landgoederen vraagt veel investeringen van landgoedeigenaren. Vroeger waren de landbouw en de bosbouw voor veel landgoederen de belangrijkste economische dragers. Deze inkomstenbronnen nemen echter af terwijl de ambities voor de maatschappelijke functies zoals natuur, landschap en cultuurhistorie toenemen 11. Om de landgoederen financieel gezond te kunnen houden en het voortbestaan duurzaam te waarborgen, investeren landgoedeigenaren in nieuwe economische dragers, zoals biomassa, zorg- of kantoorfunctie en/ of recreatie en toerisme. Investeren in buitenplaatsen loont Het onderzoek naar de Economische en Maatschappelijke baten van buitenplaatsen en land goederen in Overijssel, Gelderland en Utrecht laat duidelijk zien dat buitenplaatsen een groot aantal maatschappelijke baten hebben en hiermee een economische en maatschappelijke bijdrage aan de samenleving leveren. Een andere uitkomst van het onderzoek is dat slechts een klein deel van de baten daadwerkelijk terecht komt bij de eigenaren van buitenplaatsen, terwijl zij de hoge onderhoudskosten moeten dragen om het beschermde erfgoed in stand te houden. De onderzoekers doen ook aanbevelingen aan de provincies over hoe zij het in stand houden van landgoederen kunnen ondersteunen. Zij adviseren: 1. ondernemerschap stimuleren via maatwerk in wet- en regelgeving, 2. verstrekken laagrentende leningen om gebouwen in stand te houden en 3. verstrekken subsidies voor groenonderhoud, kosten hiervoor zijn hoog zijn en de inkomsten gering. (Bron: Rapport en samenvatting, Witteveen + Bos, 2012) De aantrekkelijkheid van landgoederen levert veel indirecte opbrengsten op voor onder andere ondernemingen in de omgeving. Denk daarbij bijvoorbeeld aan campings en recreatieterreinen, horecaondernemers en fiets- en kanoverhuurbedrijven. Ook in de huizenprijzen speelt de aantrekkelijke woonomgeving van landgoederen een positieve rol. Baten van openstelling voor recreatie en toerisme komen echter vaak niet terecht bij de landgoedeigenaar, maar bij ondernemingen in de omgeving. De keuze voor een verdienmodel hangt samen met de lokale context van het landgoed en vraagt maatwerk. Eigenaren vragen gemeenten en provincie om aan te sluiten bij de integrale visie en werkwijze van landgoederen. Ze vragen meer ruimte om te ondernemen en minder regelgeving (waaronder het ruimtelijk instrumentarium) om als ondernemer effectiever en efficiënter in te kunnen spelen op de steeds veranderende omstandigheden. Landgoedeigenaren willen op hoofdlijnen het vertrouwen van overheden om te ondernemen, bijvoorbeeld via meerjarige beheerafspraken Landschap Overijssel, Stichting IJssellandschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Twickel. 10 De NSW-regelilng biedt fiscale voordelen 11 Werkconferentie Landgoederen en Overijssel, Landgoed Vilsteren , Uitwisseling Gelderland-Overijssel met eigenaren en medewerkers van de provincie over het landgoed als maatschappelijke onderneming , het initiatief Landgoedbedrijf, een particulier initiatief van vier landgoedeigenaren, advies Ommen.

11 Agenda Landgoederen provincie Overijssel

12 Nieuwe ruimte voor kwaliteit Vijf landgoederen binnen gemeente Ommen (Vilsteren, Giethmen, Archem, Junne en Stekkenkamp) hebben met behulp van een provinciale subsidie vanuit de Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving een handvest 12 geschreven, waarin ze op deze aspecten ingaan en aanbevelingen doen. Belangrijk vertrekpunt voor de landgoederen is het principe van circulaire economie. Dit betekent dat het inkomen uit een landgoed weer geïnvesteerd wordt in het landgoed zelf. De landgoedonderneming is waardegedreven en onderscheidt zich daarmee van het winstgedreven commerciële bedrijf. Het interne systeem van circulaire economie is echter bij veel landgoederen nog in onbalans, de kosten zijn hoger dan de baten. Hun kernboodschap luidt: Het voortbestaan van onze landgoederen vraagt continu om ontwikkeling en innovatie; steeds met respect voor de historische achtergrond en in een veranderende maatschappelijke omgeving. Wij zijn geoefend in het vinden van flexibele antwoorden op eigentijdse vraagstukken en in staat verrassende verbindingen te leggen vanuit de integrale werkwijze die ons eigen is. Verbindingen die ook de samenleving ten goede komen. Wij vragen erkenning voor de maatschappelijke waarden die wij realiseren. En we vragen dat subsidies en planologische mogelijkheden worden ingezet voor het bereiken van onze maatschappelijke doelen. Wij verwachten ook dat onze inspanningen niet onnodig worden belast met ineffectieve processen, trajecten of onterechte compensaties. Eén van de punten dat hieruit voortvloeit is de wens tot een aparte status voor landgoederen in bestemmingsplannen. Landgoederen kunnen gebruik maken van enkele subsidieregelingen voor het beheer van hun landgoed. Dit betreft o.a. de Subsidieregeling Natuur en Landschap (SNL) en de Groene en Blauwe Diensten (GBD).Maar ook RO-instrumenten als rood voor rood en rood voor groen. Elke regeling kent zijn eigen regels en randvoorwaarden. Landgoedeigenaren hebben sterke behoefte aan meerjarige afspraken op hoofdlijnen zodat zij de verschillende instrumenten flexibeler kunnen inzetten voor hun landgoedbeheer. De duurzame instandhouding van landgoederen is een complex vraagstuk. De behoefte aan nieuwe economische dragers is bij vele landgoederen aanwezig. De mogelijkheden en randvoorwaarden voor beheer en nieuwe ontwikkelingen zijn zeer divers en niet altijd even duidelijk. Dat kan leiden tot tijdrovende en moeizame processen tussen landgoedeigenaren en gemeenten. Landgoedeigenaren vragen daarom om een onafhankelijk aanspreekpunt of loket dat hen kan adviseren en begeleiden bij complexe vraagstukken Advies Ommen Nieuwe ruimte voor kwaliteit, Wing 2012

13 2.2 Provinciale beleidsambities en opgaven met landgoederen Provinciaal beleid en ambities Landgoederen zijn belangrijk voor de identiteit van Overijssel. Vanwege hun aantal, oppervlakte en bijzondere karakteristiek zijn ze van groot belang voor de ruimtelijke en culturele kwaliteit van onze provincie. Voor de provincie zijn landgoedeigenaren, belangrijke private partners in het buitengebied. Vanwege hun lange historie en specifieke kwaliteiten vormen zij een stabiele factor in het buitengebied. Landgoederen leveren een substantiële bijdrage aan onze kerntaak uit het hoofdlijnenakkoord: inrichting en beheer van de fysiek-ruimtelijke omgeving van het landelijk gebied ten behoeve van de functies natuur, water, landbouw, recreatie, energie en andere functies die van provinciaal belang zijn. Bij de realisatie van het provinciale natuurbeleid geldt het principe van gelijkberechtiging. Dit betekent dat alle partijen (o.a. terreinbeherende organisaties, agrarische natuurverenigingen, particulieren) bij het realiseren van onze natuurdoelen gelijke kansen krijgen. Landgoederen zijn naast de natuurbeherende organisaties en de agrarische sector een belangrijke partij in de realiseren van de provinciale ambities voor de EHS en de zone ondernemen met Natuur en Water. De belangrijkste uitgangspunten voor het behoud en de ontwikkeling van landgoederen staan in de Omgevingsvisie Overijssel (2009). Onze visie wordt in dit beleidsdocument 13 als volgt verwoord: Overijssel is rijk aan landgoederen. Het zijn parels in het Overijsselse landschap en die koesteren we. Voor een aantal streken zijn landgoederen zelfs beeldbepalend. In landgoederen komen uiteenlopende functies en kwaliteiten samen: landbouw, natuurbeheer, landschappelijke elementen, bewoning, recreatie en cultuurhistorie. Veel landgoederen zijn geheel of gedeeltelijk opengesteld (recreatief medegebruik) waardoor ze ook maatschappelijk waardevol zijn. We zetten in op het behoud en waar nodig en mogelijk het herstel van het samenhangend geheel van de cultuurhistorische en landschappelijke kwaliteiten van landgoederen, in samenhang met de ontwikkeling van de gebruiksmogelijkheden. Landgoederen kunnen een eigen karakteristieke kleur toevoegen aan de ontwikkelingsperspectieven in de groene omgeving en een enkele keer ook in de stedelijke omgeving. Het behoud en herstel van bestaande landgoederen is belangrijk. Landgoederen zijn opgenomen in de Lust & Leisure Laag van de Omgevingsvisie, zoals ook andere cultuurhistorische categorieën (zie bijlage 3). Het belang van de landgoederen en het overheidsbelang liggen op meerdere terreinen in elkaars verlengde. Op landgoederen komen veel maatschappelijke waarden (natuur, landschap, bos, agrarisch natuurbeheer, cultuurhistorie, water, recreatief medegebruik) voor. De betekenis van landgoederen kan bestaande beleidsterreinen en programma s versterken. Diverse provinciale beleidsterreinen hebben dan ook te maken met landgoederen. Ook zijn er raakvlakken met, bijvoorbeeld, gebiedsontwikkelingen zoals Noordoost-Twente en de IJsseldelta. Het volgende overzicht geeft inzicht in waar de landgoederen een betekenis hebben in het realiseren van onze ambities. De inhoud van het overzicht kan veranderen al naar gelang de ontwikkelingen en is niet uitputtend bedoeld. Agenda Landgoederen provincie Overijssel Omgevingsvisie Overijssel p

14 Overzicht 1: Bijdrage aan beleidsambities Omgevingsvisie Overijssel Centrale beleidsambities Betekenis landgoederen in realiseren ambitie Woonomgeving flexibel aanbod woonmilieus; beschikbaarheid hoogwaardige voorzieningen Stedenband Hengelo-Enschede Duurzame gebiedsontwikkeling Noordoost-Twente Zwolle-Kampen netwerkstad Versterken ruimtelijke kwaliteit stadsrandzones, o.a. Deventer (binnen-)steden en landschap diversiteit van landschappen en dorpen; cultureel erfgoed; binnensteden Belangrijke identiteitsdragers, cultuurdragers: speerpunt erfgoed in nieuwe cultuurnota, cultureel erfgoed in bestemmingsplannen Herbestemmen Veiligheid en gezondheid waterveiligheid, externe en verkeersveiligheid; bescherming tegen wateroverlast Ruimte voor de rivier Economie en vestigingsklimaat vitale werklocaties; schaalvergroting en verbreding in de landbouw; toerisme en vrijetijdsbesteding Herbestemming Innovatieve landbouw Vrijetijdseconomie, recreatieroutes, verblijfsrecreatie Aantrekkelijk woon- en werkklimaat (vestigingsklimaat) Bereikbaarheid Autoverkeer; openbaar vervoer; fietsverkeer; goederenvervoer Fiets en wandelpaden OV routes Wegverbetering (af - en opwaarderingsvraagstukken)/ inpassing Energie duurzame energieopwekking; energie besparing Biomassa Energiebesparing gebouwen Kleinschalige energielandschappen Natuur samenhangend stelsel van natuurgebieden;- verspreide bos- en natuurwaarden Ontwikkelen nieuwe natuur, groenblauwe hoofdstructuur nieuwe landgoederen Beheer bestaande natuur, biodiversiteit Watersysteem en klimaat optimale watercondities; betrouwbare drinkwatervoorziening; gevolgen van klimaatverandering Ruimte voor de rivier Drinkwatervoorziening Klimaatbeheering Duurzame energie Kleine waardevolle wateren Ondergrond aardkundige en archeologische waarden; gebruik van de ondergrond Cultuurhistorie, archeologische vondsten 14

15 Regelingen De provincie kent een aantal regelingen, beleidsinstrumenten en subsidies die van toepassing zijn op landgoederen. Een deel van deze regelingen valt onder de noemer van de Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving (KGO) van de Omgevingsvisie. Er is ruimte voor nieuwe sociaaleconomische ontwikkelingen in het landelijk gebied, mits ze aansluiten bij een behoefte en samengaan met investeringen in omgevingskwaliteit. Hierbij worden geen kwantitatieve regels gesteld, maar geldt de kwalitatieve voorwaarde dat er een balans is tussen privébelang en maatschappelijk belang, tussen ontwikkeling van bebouwing en investering in ruimtelijke kwaliteit. Momenteel is vanwege bezuinigingen een groot deel van de regelingen aan veranderingen onderhevig; een deel stopt of het budget neemt af. Behalve bovenstaande mogelijkheden tot ontwikkeling heeft de provincie in het verleden verschillende instrumenten ingezet om de kwaliteit van landgoederen te versterken: landgoedversterkingsplannen en subsidiemogelijkheden. Regeling Landgoedversterkingsplannen Medebekostiging en stimuleren via prestatieafspraken met OPG. Bijzonderheden Bevat ontwikkelingen landgoed, beleidsdoelstellingen (semi-) overheden, visie en ambitie landgoedeigenaar en projecten Regelingen Rood voor groen op bestaande landgoederen Toevoegen van bebouwing ( rode functie ) om daarmee herstel, ontwikkeling en duurzaam beheer van de groene functies te kunnen bekostigen. Handelingskader Rood voor Groen op bestaande landgoederen 14 n.a.v. drie pilotprojecten: de Groote Scheere, de Hulst, Den Alerdinck II Rood voor rood In ruil voor het slopen van landschapontsierende bebouwing mag een woning worden gebouwd. De meeste gemeenten hebben hiervoor een eigen beleidskader opgesteld. Hergebruik van vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen (VAB) Mogelijkheid om een nieuwe functie toe te kennen aan vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen. Geldt ook voor niet-agrarische gebouwen op landgoederen. De meeste gemeenten hebben hiervoor een eigen beleidskader opgesteld. Gebruik 50 landgoederen (zie overzicht in rapport Inventarisatie Landgoederen Overijssel). Het provinciaal Meerjarenprogramma (pmjp) kent verschillende subsidiemogelijkheden waar ook landgoederen gebruik 15 van (hebben) kunnen maken. Ook is er een regeling voor gebundelde restauratie van cultureel erfgoed (zie bijlage 2). Agenda Landgoederen provincie Overijssel Nieuwe landgoederen Bij nieuwe landgoederen mag men een landhuis bouwen op een plek waar het normaal niet mag. Als tegenprestatie moet openbaar toegankelijk groen aangelegd worden. Circa 15 nieuwe landgoederen zijn opgenomen in een vastgesteld bestemmingsplan, daarnaast diverse initiatieven in oriëntatie- of planfase. 14 Het Handelingskader omvat een beschrijving van randvoorwaarden en procesaanpak voor landgoedeigenaren die met een rood voor groen -project aan de slag willen. 15 Drie HKLO (Herstel Kwaliteit Landgoederen Overijssel) projecten, 8 projecten voor restauratie van cultuurhistorische elementen op landgoederen, project uitgevoerd op landgoederen in het Nationaal Landschap Noord Oost Twente, waarbij zowel groene als rode (= cultureel erfgoed) elementen zijn opgeknapt: tot. 7 mln. Eigenaren betaalden 3 mln., de overige 4 miljoen is afkomstig van de provincie; op 49 verschillende landgoederen zijn 130 unieke projecten afgerond, of nog in uitvoering. 15

16 Twickel Levend Landgoed Een voorbeeld van een integrale benadering pur sang is het initiatief tot het Pact van Twickel, dat vanaf 2012 voortgezet wordt onder de naam Twickel Levend Landgoed. De provincie Overijssel is een van de uitvoeringspartners. Twickel is het grootste landgoed van Nederland (4.500 ha) en levert door zijn omvang, ligging, bereikbaarheid en imago (economisch, sociaal en esthetisch) een unieke bijdrage aan de provincie als geheel en aan de stedelijke zone van Twente in het bijzonder. Het gebied herbergt belangrijke Overijsselse cultuurhistorische en landschappelijke waarden. Het Pact van Twickel is een gezamenlijk(e) visie en uitvoeringsplan ondertekend door de provincie Overijssel, het waterschap Regge en Dinkel, de regio Twente, de gemeenten Hengelo, Borne en Hof van Twente. Doel van het pact is om de bijzondere waarden van dit gebied te versterken zodat in de toekomst nog beter leven, werken en recreëren mogelijk wordt in het gebied. Het Pact van Twickel bundelt kansen en verbindt verschillende belanghebbende partijen. In 2010 is gestart met een eerste reeks projecten, zoals Umfassungsweg (wandelroute), Grensweg fietsroute, een ontwerpplan voor vermindering van de barrièrewerking van de weg N346. De ontwikkelingen gaan nu een nieuwe fase in ( ), waarbij betrokkenheid van omwonenden en andere direct betrokkenen bij de opzet en uitvoering van projecten grotere aandacht krijgt. Bron: Communicatieplan Twickel Levend Landgoed , provincie Overijssel 2012 Subsidie natuur en landschap (SNL) De SNL is een subsidie voor behoud en ontwikkeling van (agrarische) natuur- en landschapswaarden. Grondeigenaren die natuur- of landbouwgrond beheren die is begrensd in het Natuurbeheerplan Overijssel kunnen een vergoeding krijgen voor het beheer van, en voor investeringen in (agrarische) natuurgebieden in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Investeringssubsidies kunnen betrekking hebben op inrichtingsmaatregelen gericht op kwaliteitsverbetering en op vergoeding voor waardedaling van landbouwgrond (bij omzetting van landbouwgrond naar natuur). Op dit moment wordt vanwege de rijksbezuinigingen de EHS herijkt. Het subsidiestelsel voor Natuur en Landschapsbeheer (SNL) wordt geactualiseerd. Door decentralisatie van SNL-middelen van Rijk naar provincie wordt de provincie verantwoordelijk voor beheer en onderhoud van natuur binnen de EHS, het Rijk daarbuiten. In 2013 wordt een kaderstellend voorstel voorgelegd aan provinciale staten voor toekomstbestendig beheer. Dit mede naar aanleiding van het Decentralisatieakkoord Natuur (Rutte 1) en de herijking EHS. Tot de herijking zijn subsidies mogelijk voor bestaand (aflopend) beheer in de huidige EHS. Voor inrichting en functieverandering (SKNL) geldt dit voor enkele specifiek benoemde projecten, dit betreft bestuurlijke en juridische verplichtingen. 2.3 Ambitie met de Agenda Landgoederen - kansen benutten Met de Agenda Landgoederen maken we in- en extern zichtbaar wat de provincie doet op het terrein van landgoederen en formuleren we kansen gericht op actuele vraagstukken van landgoedeigenaren en op het verwezenlijken van de provinciale ambities. We streven een interdisciplinaire benadering na via drie thema s: 1. Ruimtelijke en culturele ontwikkeling 2. Economie 3. Natuur en Landschap De agenda bevat projecten en initiatieven die we de komende periode samen met gemeenten, landgoedeigenaren en andere betrokkenen willen uitvoeren. Een belangrijk onderdeel van de agenda betreft kennis verdiepen over de kansen die landgoederen bieden door hun bijdragen aan het realiseren van provinciale doelen en het delen van deze kennis met gemeenten, landgoedeigenaren en andere professionele partners, om zo ons beleid en de uitvoering ervan nader vorm te geven. Landgoederen verschillen in oorsprong, kenmerken en ontwikkelingskansen. Om hier recht aan te doen kiezen we in onze aanpak voor verkenningen op basis van casuïstiek. Onze rol of positie kan per activiteit variëren, van aanjager, initiatiefnemer, financierder tot opdrachtgever. 16

17 Raakvlakken met bestaand beleid De initiatieven en activiteiten van de agenda dragen bij aan vele doelen van provinciaal beleid. In de agenda kiezen we voor activiteiten die te realiseren zijn door koppeling aan: Actieprogramma Cultuur en Ruimte Omgevingsvisie Overijssel Cultuurbeleid en uitvoeringsprogramma Ontwikkeling van de Cultuurhistorische Waardenkaart Overijssel (CWK), gereed 2013 Realisatie EHS Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie Programma Ruimte voor de Vecht Programma ruimtelijke kwaliteit Stadsrandzones en de Groene Omgeving met kwaliteit Programma Sociale Kwaliteit De aard van de Agenda Landgoederen biedt ruimte voor andere beleidsterreinen om in een later stadium aan te haken. 2.4 Doelgroep en middelen We richten ons met de Agenda Landgoederen provincie Overijssel primair op gemeenten en landgoedeigenaren, en daarnaast ook op andere professioneel betrokkenen. Wij nemen ook initiatief gericht op de inwoners van Overijssel. Het maatschappelijk belang van landgoederen ligt immers juist in betrokkenheid van en beleving door burgers en van de waarden van dit bijzondere erfgoed. Agenda Landgoederen provincie Overijssel

18 3. Agenda Landgoederen provincie Overijssel We kiezen met de Agenda Landgoederen provincie Overijssel voor een sectoroverstijgende benadering van landgoederen. Onze activiteiten voor de periode sluiten aan bij de thema s, zoals we die in hoofdstuk 2 hebben geïntroduceerd: 1. Ruimtelijke en culturele ontwikkeling 2. Economie 3. Natuur en Landschap In het volgende overzicht staat welke middelen en activiteiten gericht zijn op welke doelgroepen en wanneer de activiteiten gepland staan. De genoemde activiteiten en middelen worden vervolgens nader toegelicht. Overzicht 2: doel doelgroep instrumenten matrix met tijdslijn Activiteiten Tijd Doelgroepen Optimale inzet (ruimtelijk) instrumentarium (3.1): aanbevelingen voor provincie en gemeenten m.b.t. landgoederen en wet- en regelgeving najaar 2012 / voorjaar 2013 provincie gemeenten landgoedeigenaren Toepassing uitkomsten Inventarisatie Landgoederen Overijssel (3.1): inzicht in het provinciaal belang van landgoederen (sluit aan bij ontwikkeling Cultuurhistorische Waardenkaart Overijssel) najaar 2012 / voorjaar 2013 provincie gemeenten landgoedeigenaren Projecten Cultuur en Ruimte (3.1): versterken culturele en erfgoeddoelstellingen aan ruimtelijke opgaven o.a. film, boek, tentoonstelling, atelier 2013 provincie gemeenten landgoed- overige breder eigenaren professionals geïnteresseerd publiek / burgers Toolbox nieuwe economische dragers (3.2): kennis delen en inspireren voorjaar 2013 provincie gemeenten landgoed omwonenden / eigenaren burgers Beheer, herstel en ontwikkeling van natuur en landschapswaarden (3.3): vertaling afspraken Rijk rond subsidie Natuur en Landschap naar meerjarige beheerafspraken op provinciaal niveau 2013 provincie gemeenten landgoedeigenaren Workshops en bijeenkomsten (3.4): kennis delen en platform bieden 2013 provincie gemeenten landgoedeigenaren Symposium Landgoed Overijssel (3.4): Kennis delen en platform bieden voorjaar 2013 provincie gemeenten landgoedeigenaren Landgoederenconsulent/ inrichten één loket (H4): één aanspreekpunt voor landgoedeigenaren wat betreft bestemmingsplannen en vergunningen provincie gemeenten landgoedeigenaren 18

19 Agenda Landgoederen provincie Overijssel

20 3.1 Ruimtelijke en culturele ontwikkeling Onderzoek: Optimale inzet Provinciaal Ruimtelijk Instrumentarium Toepassing Landgoedinventarisatie in provinciaal beleid Project Inzet provinciaal ruimtelijk instrumentarium Project Onderzoek toepassing inventarisatie landgoederen Rol provincie Opdrachtgever Rol provincie Opdrachtgever Samenwerkingspartner OPG, landgoedeigenaren, gemeenten, extern bureau (ntb) Samenwerkingspartner Aansluiten traject bij ontwikkeling provinciale cultuurhistorische waardenkaart (cwk) Periode voorjaar 2013 Periode voorjaar 2013 Financiering ,- Financiering ,- Activiteit Concrete casuïstiek rond vraagstukken van landgoederen Activiteit Nader onderzoek naar het provinciaal belang van landgoederen Doel Aanbevelingen voor overheden aangaande landgoederen en wet- en regelgeving Doel Inzicht in het provinciaal belang van landgoederen, inzicht in de bruikbaarheid van het concept landgoedbiotoop Optimale inzet (ruimtelijk) instrumentarium Concrete casuïstiek met landgoedeigenaren en gemeenten geeft inzicht in welke wet- en regelgeving eigenaren als belemmerend ervaren in de ruimte die ze nodig hebben om te ondernemen, en waar zij tegenaan lopen in procedures en in de communicatie met overheden. We sluiten aan bij ervaringen, opgedaan met het provinciaal handelingskader Rood voor Groen en het Werkboek kwaliteitsimpuls Groene Omgeving, het concept landgoedbedrijf 16 en bij de resultaten van het handvest Ommen: Nieuwe Ruimte voor Kwaliteit (2012). Opbrengst van het traject is inzicht in de vraag of het standaard ruimtelijk instrumentarium voldoet en welke specifieke aanpassingen eventueel nodig zijn. Tegelijkertijd verkennen we welke waarborgen er vanuit het landgoed kunnen worden gegeven voor een duurzaam behoud van de specifieke landgoedkwaliteiten. Op basis van de uitkomst van het onderzoek formuleren we aanbevelingen voor de omgang met landgoederen in regelgeving, bestemmingsplannen en vergunningentrajecten 17. Hierbij benutten we de aanbevelingen voortkomend uit het onderzoek van Witteveen + Bos (2012). Toepassing uitkomsten Inventarisatie Landgoederen Overijssel in provinciaal beleid De Inventarisatie Overijssel (2011) laat zien dat op een aantal plekken binnen de provincie Overijssel concentraties van landgoederen voorkomen. Landgoederen komen voor in de nabijheid van steden, langs historische (water)wegen en op hoger of juist lager gelegen gebied. Om nader inzicht te krijgen in het provinciaal belang van landgoederen doen we verdiepend onderzoek naar de cultuurhistorische en ruimtelijke samenhangen tussen de historische landgoederen. We brengen in beeld welk schaalniveau aansluit bij de gebiedsgerichte benadering van de provincie op het terrein van ruimtelijke, sociale en culturele kwaliteit. We gaan ook na of het landgoedbiotoop een bruikbaar concept is. Het onderzoek past binnen het traject van de ontwikkeling van de Cultuurhistorische Waardenkaart Overijssel Het landgoedbedrijf is een initiatief van vier landgoedeigenaren ontstaan in 2009, waaronder ook een eigenaar uit Overijssel. zie ook 17 We houden rekening met de nieuwe Omgevingswet.

21 Projecten Cultuur en Ruimte thema landgoederen Project Projecten rond culturele en cultuurhistorische karakteristieken van landgoederen in Overijssel Rol provincie Opdrachtgever, subsidieverstrekker Samenwerkingspartner diverse Periode 2013 Financiering ,- Activiteit Benutten cultuur(historie), in dit geval rond het thema landgoederen aan de voorkant van planvorming Doel Versterken de kwaliteit van landgoederen als identiteitsdragers in het landschap Projecten Cultuur en Ruimte rondom het thema landgoederen Vanuit het actieprogramma Cultuur en Ruimte initieert de provincie een aantal deelprojecten rond interessante culturele en cultuurhistorische karakteristieken van landgoederen, zoals naar voren zijn gekomen uit de Inventarisatie Landgoederen Overijssel 18 (2011). De kennis kan door de provincie, en ook door gemeenten en projectontwikkelaars, in een vroeg stadium worden ingebracht bij inrichting- en ontwerpopgaven, om zo ruimte te creëren voor nieuwe zienswijzen en ontwikkelingen. Het doel is het versterken van de eigentijdse culturele identiteit 19 van de provincie. Voorbeelden van projecten zijn: Couleur Locale: het historisch kleurgebruik op landgoederen, een verdiepend onderzoek naar het belang van de Twentse landgoederen voor de landschapsontwikkeling Pilot Noordoost-Twente: cultuurhistorische verdieping, verkenning huidige en toekomstige betekenis van landgoederen en ontwerpstudies naar perspectief voor het gebied Wiki landgoederen Overijssel: een platform voor uitwisseling van lokale en regionale kennis en informatie over landgoederen. Doelgroep is een breder publiek/ inwoners van provincie Overijssel. Agenda Landgoederen provincie Overijssel Albers c.s Met identiteit bedoelt men de (historische of verwachte) betekenis van een locatie en omgeving en de betekenis die de inwoner of de gebruiker aan die locatie en omgeving geeft. 21

22 3.2 Economie Nieuwe economische dragers voor landgoederen Project Casuïstiek en onderzoek nieuwe economische dragers Rol provincie Opdrachtgever Samenwerkingspartner nog te bepalen Periode 2013 Nieuwe economische dragers voor landgoederen Landgoedeigenaren investeren in nieuwe economische dragers, zoals zorgfuncties en duurzame energie, voor het duurzaam in stand houden van hun bezit. De oplossing is op ieder landgoed anders en vraagt om lokaal maatwerk en kennis van kansrijke mogelijkheden. We faciliteren en inspireren eigenaren met een handzame toolkit of inspiratieboek innovatieve en structurele verdienmodellen die aansluiten bij het provinciaal belang, waaruit landgoedeigenaren, provincie en gemeenten en andere geïnteresseerden naar wens kunnen putten. Voor het ontwikkelen van de toolkit kiezen we voor een blik van binnen naar buiten: 1. Het landgoedbedrijf: casuïstiek via 5-10 best practices met inbreng van vooruitstrevende landgoedeigenaren biedt inspiratie en inzicht in kansen voor ontwikkeling en de ruimte voor ontwikkeling in relatie tot onze beleidsdoelstellingen. 2. De omgeving van het landgoed: we peilen op twee plekken de betrokkenheid van de omgeving van het landgoed. Hoe kijken de directe omgeving, omwonenden, bedrijven en andere organisaties aan tegen het landgoed? Wat maakt hen trots op wonen in nabijheid van een landgoed? Wat betekent het voor hun identiteit? Zien zij alternatieve verdienmodellen voor landgoederen? Denk bijvoorbeeld aan nieuwe functies, routes, vrijwillige inzet en dergelijke. Zien zij daarin een rol voor zichzelf weggelegd? 3. Internationale vergelijking: de vraagstukken van landgoedeigenaren in Nederland zijn niet uniek voor Nederland. Ook elders in Europa doet men ervaring op met oplossingsrichtingen. We willen leren van kennis die daar is opgedaan, via een QuickScan van aanpakken in Duitsland, Engeland en Italië. 3.3 Natuur en landschap Financiering ,- Beheer, herstel en ontwikkeling van natuur en landschapswaarden Activiteit Proeftuinen en onderzoek gericht op kansrijke economische dragers voor landgoederen Project Lokale specificatie landelijke afspraken rond subsidie Natuur en Landschap Doel Advies op maat, methodiek, toolkit met inspirerende voorbeelden voor landgoedeigenaren en gemeenten Rol provincie Opdrachtgever Samenwerkingspartner nog te bepalen Periode voorjaar 2013 Financiering ,- Activiteit Vereenvoudiging systeem beheerafspraken Natuur en Landschap Doel Passende meerjarige afspraken Beheer, herstel en ontwikkeling van natuur en landschapswaarden Landgoederen maken veelal gebruik van de subsidie Natuur en Landschap (SNL). Deze is vrij strikt opgezet en rekent af op natuur- en landschapsdoelstellingen per element. Landgoederen hebben de behoefte aan meer vrijheid om de subsidiemiddelen in te zetten voor hun landgoedkwaliteiten op basis van meerjarige afspraken op hoofdlijnen. De SNL krijgt op dit moment op landelijk niveau aandacht. Provincies zijn het er over eens dat: 22

23 - het systeem vereenvoudigd moet worden - er meerjarige afspraken gemaakt moeten worden op basis van Lumpsumcontracten voor grote gebieden. Daarbij is vermindering van de bureaucratie een belangrijk aandachtpunts evenals het vergroten van de flexibiliteit. Op basis van de uitkomsten van het landelijke trajectvoor de herziening van de SNL zullen wij bekijken of nadere afspraken met betrekking tot landgoederen wenselijk en mogelijk zijn. Symposium Landgoed Overijssel Voor het voorjaar van 2013 staat een provinciaal symposium met als titel Landgoed Overijssel gepland. Het symposium biedt via interactieve workshops een platform voor kennisuitwisseling, ontmoeting en kruisbestuiving tussen verschillende betrokken partijen: gemeenten, landgoedeigenaren en andere professioneel betrokken. Workshops en bijeenkomsten Rond het instrumentarium van de Groene en Blauwe Diensten spelen vergelijkbare vragen van landgoedeigenaren. Wij zullen aan de hand van enkele voorbeeldlandgoederen verkennen of, en zo ja hoe, meer handelingsvrijheid aan de landgoedeigenaren kan worden toegekend. Zo mogelijk zullen wij hiervoor concrete voorstellen uitwerken. 3.4 Communicatie Symposium Landgoed Overijssel Project Symposium Landgoed Overijssel Rol provincie gastheer / gastvrouw Samenwerkingspartner OPG, Het Oversticht, gemeenten Periode voorjaar 2013 Financiering ,- Activiteit Interactieve bijeenkomst met workshops rond de verschillende deelprojecten Agenda Landgoederen Project Casuïstiek provincie, gemeenten en landgoederen Rol provincie Opdrachtgever Samenwerkingspartner Het Oversticht, gemeenten, ntb Periode 2013 Financiering ,- Activiteit Interactieve bijeenkomsten rond relevante thema s met betrekking tot landgoederen Doel Kennis over en draagvlak voor vraagstukken rond en kansen met landgoederen vergroten Workshops en bijeenkomsten We organiseren bijeenkomsten en workshops gericht op kennisdelen en bewustwording bij gemeenten over thema s die spelen rond landgoederen. Doel is tevens een platform creëren voor gemeenten, landgoedeigenaren, professionals en burgers voor kruisbestuiving. Agenda Landgoederen provincie Overijssel Doel Kennis over en draagvlak voor vraagstukken rond en kansen met landgoederen vergroten 23

24 4 Borging en vervolg na 2013 De Agenda Landgoederen bevat activiteiten die in de periode worden geïnitieerd en voor het grootste gedeelte ook in deze periode worden afgerond. We borgen kennis en ervaring die voortkomen uit de activiteiten uit de Agenda Landgoederen via het traject herziening Omgevingsvisie Overijssel en verordening, de uitvoering van de Cultuurnota en via het traject van de ontwikkeling van de Cultuurhistorische Waardenkaart Overijssel. We dragen de opgedane kennis en ervaring uit via een provinciale consulent of loket landgoederen, waarvoor we een subsidie verstrekken voor de periode Na deze periode moet de functie zonder steun van de provincie ingevuld kunnen worden. Landgoederenconsulent of -loket Project Consulent/ loket Rol provincie Subsidie voor vier jaar Samenwerkingspartner OPG/ Het Oversticht Periode Financiering ,- Landgoederenconsulent of -loket 20 Door het Oversticht en OPG wordt momenteel een verkenning uitgevoerd naar de behoefte van landgoedeigenaren en gemeenten naar een onafhankelijke loketfunctie voor landgoederen. Op basis van de resultaten van deze verkenning zullen wij de instelling van een landgoederenloket samen met de partners nader uitwerken en implementeren. De eerste resultaten uit de verkenning laten zien dat de behoefte aan een onafhankelijke tussenpersoon/ loket bij de landgoedeigenaren groot is. Zo n tussenpersoon kan makkelijker schakelen met de verschillende gemeenteambtenaren en op die manier werken aan een integrale blik en aan vertrouwen tussen gemeenten en landgoedeigenaar. Bij de gemeenten verschillen de meningen; sommige gemeenten vinden het niet nodig een onafhankelijk derde partij in te schakelen, andere zien hierin wel een meerwaarde Vergelijkbare ervaringen zijn opgedaan met de ervenconsulent, zie Bij opstarten van de functie zijn vanuit middelen van het Programma Ruimtelijke Kwaliteit adviesaanvragen van gemeenten aan de ervenconsulent gesubsidieerd. Inmiddels staat de functie geheel op eigen benen.