Marnix Academie Utrecht Omgevingsonderwijs verrijken met mobile learning

Transcriptie

1 Marnix Academie Utrecht Omgevingsonderwijs verrijken met mobile learning Wat? Omgevingsonderwijs in een ipad-tocht Doel? Omgevingsonderwijs leren verrijken met de mogelijkheden van ict-toepassingen Voor wie? Leerkrachten po, docenten vo, pabo en lerarenopleidingen Kinderen meenemen naar buiten en laten leren van wat ze ervaren en waarnemen: zien, horen, ruiken, voelen en proeven: dat is omgevingsonderwijs. Elke leerkracht en docent herkent de waarde van leren in de echte omgeving. Ook de kerndoelen wijzen op de eigen omgeving als rijke leeromgeving en de kansen om te leren over diverse thema s in samenhang met elkaar. Denk aan thema s als mensen, landschap, wonen, werken, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. De eigen omgeving functioneert als bron om van te leren en als referentiekader om andere omgevingen te kunnen begrijpen. Leerkracht: Beleven doet zoveel meer met kinderen dan lezen, kijken en luisteren, toch ziet het onderwijs er vaak zo uit Hoe komt dat eigenlijk? Frank van Herwaarden, projectleider, vertelt: Daar zijn verschillende redenen voor. Eén ervan is dat in het onderwijs en in lerarenopleidingen en pabo s veel aandacht is voor het wat (inhoud), hoe (werkvormen) en waarom (leerdoelen) en terecht natuurlijk. Maar daardoor komt de waar -vraag vaak niet aan bod. Wij willen met dit project een impuls geven aan het waar-leren. De vraag is dan Wáár kun je deze leerdoelen het beste verwerven?. Student: We hebben in het 2 e jaar al omgevingsdidactiek gehad, maar nu krijgt het pas betekenis! Met behulp van de ipads kunnen we iets doen met omgevingsonderwijs dat voor de kinderen echt verschil maakt. De pabo van de Marnix Academie Utrecht experimenteerde met mobiel digitaal leren in de buitenomgeving om te zien wat een tablet doet voor (toekomstige) leerkrachten én hun leerlingen. Ondersteunen de apps de student bij het ontwikkelen van uitdagende opdrachten? Helpen de digitale mogelijkheden bij de waar -vraag in het onderwijs? En krijgen leerlingen zin om te ontdekken, te doen en te leren? Waarom? Het projectdoel Bijna alle studenten hebben tegenwoordig ervaring met het gebruik van een tablet of 1

2 smartphone. Maar dat betekent nog niet dat ze daarmee de link kunnen leggen naar een zinvolle toepassing van dergelijke apparaten en apps in het (omgevings)- onderwijs. Frank: Studenten zijn het, ondanks hun ervaring, niet gewend mobiele apparaten te benutten voor hun onderwijs. Zonde! We zien de potentie, de kansen en we willen samen met studenten de mogelijkheden ontdekken. Gebruik maken van digitale informatie in de school, via zoekmachines als Google, dat is op de meeste scholen al heel gewoon. Maar om vervolgens, met hulp van deze informatie, de ervaringen in de buitenomgeving te verbinden, te begrijpen of zelfs te verklaren, dat vinden veel leerlingen én studenten lastig. Frank: We denken dat het helpt als je de kans krijgt die informatie zelf te ontdekken, precies op het juiste moment, als je op de plek bent waarover het gaat. Frank: Het project Omgevingsonderwijs verrijken met mobile learning sluit goed aan bij de visie van onze school: Informatie en communicatie overal en op elk moment bij de hand. Mobiel leren past bij het leren van de 21 st eeuw, vinden we. We willen studenten toerusten, zodat zij vertrouwd raken met de technologische mogelijkheden, ermee kunnen spelen. Om er uiteindelijk didactisch gebruik van te maken op zo n manier dat hun leerlingen tot meer begrip komen en meer leerplezier beleven. Frank: We verwachten dat studenten, met de mogelijkheden van ict, leren hoe ze dieper leren kunnen bevorderen. Met icthulpmiddelen is meer didactische variatie mogelijk. Daarmee kun je bijvoorbeeld beter tegemoetkomen aan meervoudige intelligentie bij kinderen en verschillende leerstijlen. Zo geef je kinderen de kans uiteenlopende ervaringen op te doen. Een andere reden die Frank, als docent Natuur, Milieu en Techniek-docent aan het hart gaat is deze: Kinderen raken vervreemd van de natuur, juist door technologie en media. De concurrentie voor naar buiten gaan wordt steeds groter. Dit project wil het beste van twee werelden. Mee met de mediagerichtheid én ontmoeting met de echte wereld. De Marnix Academie wil laten zien hoeveel waarde het leren in de echte wereld heeft, in vergelijking met de oplossing die scholen ter vervanging vaak kiezen: het digibord. Frank: De hele wereld binnenhalen op een digibord dat is een schijnoplossing die ook weer snel zijn aantrekkingskracht zal verliezen. Leren over de wereld moet je ín die wereld doen. Ict kan daarbij wel heel goed ondersteunen. Hoe? Uitvoering en proces De belangrijkste voorwaarde om dit project te laten slagen is zorgen dat de digitale toevoeging de rijkheid van de echte wereld en de beleving daarvan niet verstoort. Het apparaat is geen vervanger van wat de realiteit te bieden heeft, maar een versterker van die realiteit. Frank: De digitale verrijking, zowel didactisch als inhoudelijk, maakt het traditionele veldwerk weer spannend. 2

3 De Marnix Academie organiseert altijd fietsexcursies voor studenten. Daarin voeren studenten opdrachten uit in een bepaalde omgeving. Dit jaar stuurt de docent deze excursie aan via de ipads. De docent zet de route uit en/of stelt locaties in de omgeving voor. Hij formuleert opdrachten en taken voor de studenten. Hij treedt op als coach, is aanwezig tijdens de excursie en zorgt voor evaluatie. De studenten geven feedback aan de docent en reflecteren op deze excursie-ervaring. Vervolgens is het de beurt aan de studenten. In groepjes ontwerpen zij een excursie voor de stageklas. Dat betekent samen het traject uitzetten, leerdoelen vaststellen en opdrachten bedenken en maken. De studenten maken een draaiboek, waarmee ze de tocht eerst zelf uitproberen. Daarna begeleiden ze samen de excursiegroep, leerlingen van één van de stagescholen. Frank: Het is verrassend hoe snel de studenten, in groepjes van vier, opdrachten bedenken voor hun klas. Zoals: onderzoek het ontwerp van dierenverblijven in een dierentuin, maak een promotie voor de Hilversumse heide of maak een verhalend ontwerp bij Slot Zuijlen. Heel goed, want ik vind het belangrijk dat dit project een positieve ervaring oplevert, ook bij de studenten die niet zo handig zijn met ict. Student: Wij hebben gisteren onze ipadtoch gelopen. Onze kinderen (SBO) hebben onwijs genoten van de tocht. De kinderen waren zeer betrokken één jongen, die met de gewone lesstof niet meer mee komt, was helemaal in zijn element. Voor deze jongen zorgde het werken met de ipad voor wél verwerken van de lesstof en tot leren komen! De studenten maken zich het gebruik van de apps veel sneller eigen dan de docenten. Frank: Dat wisten we van te voren. We besloten dat het een gezamenlijke zoektocht mocht zijn. Het gaat erom dat je als docent je expertrol opgeeft en op die manier ruimte geeft aan samen leren. Als studenten vrijheid krijgen, pakken ze ook onmiddellijk verantwoordelijkheid. Resultaat Concrete effecten Voordat het project begon hadden de studenten geen duidelijk beeld bij inzetten van ict bij omgevingsonderwijs. Maar als het programma twee weken loopt, borrelen ze van de ideeën. Ze twijfelen er geen moment aan dat ze de ipads en apps zelfs met de jongsten kunnen gebruiken. En elk groepje dat de omgevingsactiviteit met een klas uitvoert, versterkt de conclusie die studenten al in week twee trokken: Dit is echt een verrijking van de didactiek en Kinderen vinden dit geweldig. De Marnix Academie ziet resultaten op verschillende terreinen: didactisch, technologisch, inhoudelijk en organisatorisch. Studenten nemen tijdens de experimenteerfase een actieve oefenrol in, ook wel modeling. Zij stellen zich als leerkracht op en doen letterlijk aan andere studenten voor hoe zij de excursie willen aanpakken: gedrag en handelen, uitleg, begeleiding, etc. Een belangrijk didactisch leermoment voor de groep. De studenten ontdekken al doende welke didactische mogelijkheden de ipad biedt en 3

4 zo leren ze ook nieuwe apps kennen: voor navigatie, opdrachtverstrekking, brongebruik in het veld, augmented reality, presentatie en verslaglegging. Frank: Zo leren studenten ook te vertrouwen op hun eigen leerkracht: door te experimenteren je blijven ontwikkelen. Daarnaast leren studenten zélf te leren in het veld. Begrip en inzicht verbinden aan de waarnemingen die je doet. En daarbij ondersteuning te vinden in mobiele apparatuur. Tenslotte ziet de docent een organisatorisch effect. Met hulp van ipads voeren studenten de opdrachten uit met minder sturing van de docent, ze zijn zelfstandiger. Als ze in groepjes werken aan hun eigen excursie zijn ze zelfs docentonafhankelijk. Frank: Leren in de buitenomgeving en tijdens het excursieprogramma is zo een stuk efficiënter en effectiever. Studenten leren veel meer dan voorheen! Op alle genoemde terreinen. Frank: We willen de volgende keer meer rekening houden met de kwetsbaarheid van internet en 3G in de buitenomgeving. Het bleek belangrijk om al voor vertrek alle ipads in te loggen op de juiste accounts. Door middel van volgen kun je de juiste accounts van degene die de opdracht beheert alvast mee verbinden en zelfs downloaden. Als een toepassing in het veld bijvoorbeeld nog filmpjes moet binnenhalen wordt het echt moeizaam. Waarmee? Middelen en programma s Het project vereist zeker de eerste keer praktische en inhoudelijke voorbereiding: apps kiezen, de opdracht die studenten meekrijgen degelijk voorbereiden en evalueren. Het is prettig een docent te betrekken die vertrouwd is met didactisch gebruik van apps. Maar het is evengoed mogelijk om er een gezamenlijk leerproces van te maken, waarin de docent net zo goed leert van de studenten als andersom. Studenten hebben, per groepje van vier, een ipad nodig met (gratis) apps. Voor dit project gebruikte de Marnix Academie: Een ipad mini en apps zoals: Aurasma Geocaching gamification van de omgevingsactiviteit Navigatiesoftware, zoals Everytrail Pro en CoRider voor turn by turn navigatie op de fiets Sun seeker voor tijdsbepaling onderweg en andere informatie over de zon NearestWiki opzoeken van informatie in het veld BoomId om een boom te determineren Vogels van Europa om een vogel in het veld te determineren History pin voor het vastleggen van historische locaties Foto-, film- en tekst-apps voor verslaglegging Student: Bijna iedereen had al ervaring met een ipad of iphone. Maar niet met deze apps. Goed dat we ze in dit project hebben kunnen onderzoeken en leren gebruiken. Verder is het noodzakelijk dat de stagescholen van de studenten ermee akkoord gaan dat de student een 4

5 omgevingsactiviteit uitvoert met de klas. Een alternatief is de activiteit uit te voeren met medestudenten. Tips De docent vertelt: Je hoeft geen ict-expert te zijn of veel ervaring te hebben met de mogelijkheden van mobiele apparaten. Het belangrijkste is dat je je studenten vertrouwt, laat ze los en je zult verrast zijn én veel leren. Gewoon durven, daar gaat het om! Studenten geven de tip rekening te houden met een plan B. Stel dat er onderweg iets misgaat met internet. Dan wil je toch aan de slag kunnen met de kinderen. Tenslotte vertelt de docent over het effect van laten zien. Zelfs de meest kritische collega laat zich enthousiasmeren als het bewijs van effect geleverd wordt. Als ze zien wat je kunt doen met zo n mobiel apparaat tijdens veldwerk Studenten halen gewoon veel meer uit een excursie! Docentenhandreiking Bij deze projectbeschrijving is ook een docentenhandreiking ontwikkeld Omgevingsonderwijs verrijken met mobile learning, Marnix Academie Utrecht. Deze is te vinden op kn.nu/innovatieregelingpabos. 5