CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Transcriptie

1 Stappenplan maatschappelijke stage, 2010, CPS Onderwijsontwikkeling en advies Minke Bruning Aafke Hoek Claudine Verbiest Chris Zwart Stappenplan maatschappelijke stage CPS Onderwijsontwikkeling en advies

2 Inleiding stappenplan De meeste scholen zijn inmiddels begonnen met de maatschappelijke stage en zijn nu in de fase gekomen van de structurele invoering en de verankering in de school. Dit betekent dat de maatschappelijke stage een plek moet krijgen in de school, dat er een samenwerking ontstaat met stagebieders, met de gemeente en met de vrijwilligerscentrale. Om de maatschappelijke stage in de school goed te organiseren kan dit stappenplan hulp bieden. Alle onderwerpen waar de school mee te maken kan krijgen, komen aan de orde en zijn in een handig schema gezet. Het stappenplan bestaat uit twee delen: het eerste deel gaat over het proces van start naar opschaling van de maatschappelijke stage. Het tweede deel is gericht op verdere verdieping. De verschillende onderwerpen van het stappenplan zijn gemarkeerd met kleuren: - Voorbereiding roze - Regelgeving, (verzekering, geld, wetten en regels) geel - Externe partners paars - Communicatie blauw - Onderwijskundig violet - Organisatie oranje - Evaluatie groen Wij wensen u veel succes met de verdere invoering. Minke Bruning Aafke Hoek Claudine Verbiest Chris Zwart 2

3 Maatschappelijke stage van start naar opschaling VOORBEREIDING Directie formuleert opdracht voor het opzetten en de uitvoering van de maatschappelijke stage in de school. De opdrachtbeschrijving bestaat uit verschillende onderdelen: - Wat is het doel? - Wanneer moet dit doel behaald zijn? - Met welke randvoorwaarden moet rekening gehouden worden, zoals bijvoorbeeld geld en tijd? De directie kan zelf de opdracht beschrijven, vaak echter krijgt iemand de opdracht van de directie dit te doen. Belangrijk is dan dat de directie formeel met de opdrachtbeschrijving akkoord gaat en daarmee eigenaar van de opdracht blijft. Ga, bij het bepalen van de doelstelling, uit van de missie van de school en van de landelijke doelstelling van het ministerie van OCW. U kunt hiervoor de kernboodschap van het ministerie van OCW als uitgangspunt nemen. Informeer hoeveel budget beschikbaar is voor uw school / locatie. Soms is niet helder wie de aanvraag heeft ingediend. De school (brinnummer) heeft een aanvraag ingediend bij Agentschap NL voor subsidie maatschappelijke stage. Hiervoor is een projectaanvraag overlegd. Directie vraagt een directielid om maatschappelijke stage in de portefeuille te nemen. Iemand vanuit de directie is verantwoordelijk en vormt de schakel tussen directie en werkgroep. Het directie - lid, met maatschappelijke stage in zijn portefeuille: - neemt verantwoordelijkheid; - dient middelen toe; - faciliteert de uitvoerenden; - is betrokken bij de vormgeving. Zorg dat duidelijk is wie de maatschappelijke stage in de portefeuille krijgt en wat van hem verwacht wordt. Informatie inwinnen over maatschappelijke stages in ons land. Het is belangrijk informatie in te winnen over alle mogelijke onderwerpen en facetten waarmee de school te maken krijgt. Er valt heel veel te leren van de ervaringen die door scholen en andere partijen zijn opgedaan. Zoek en raadpleeg verschillende bronnen, zoals publicaties, onderzoeken en ervaringsverhalen

4 Creëren van draagvlak. Directie presenteert het initiatief maatschappelijke stage aan het team en licht de rol van coördinator en werkgroep toe. Maatschappelijke stage kan aan de orde worden gesteld op de teamvergadering. Er kan gebruik worden gemaakt van zaken als filmpjes, bestaande presentaties maatschappelijke stage of het spel draagvlak maatschappelijke stage. Laat de maatschappelijke stage als agendapunt terugkomen bij de overleggen van de teams waarvan leerlingen maatschappelijke stage volgen. Draagvlak creëren en behouden is een doorlopende activiteit. Kaart maatschappelijke stage aan in de school. Dit spel is te bestellen bij CPS Instellen van projectorganisatie: - directielid met maatschappelijke stage in de portefeuille (opdracht gever); - werkgroep met een coördinator (opdrachtnemer). Er wordt een werkgroep met coördinator gevormd die de maatschappelijke stage gaat vormgeven. Het verdient aanbeveling hiervoor continuïteit na te streven. Dus niet een coördinator voor één jaar maar voor een langere periode. Beschrijf de rol, taken en verantwoordelijkheden van directie, werkgroep en coördinator. Denk bijvoorbeeld aan: - directie: opdrachtgever stimulerende rol - werkgroep: opzetten maatschappelijke stage ondersteunen coördinator - coördinator: spilfunctie intern spilfunctie extern (vrijwilligersorganisaties, vrijwilligerscentrale en gemeente) contact met team, ouders en leerlingen relatiebeheer met stagebieders Voorbeelden van rollen en taakomschrijving zie Stel de overlegstructuur vast tussen directie en coördinator/ werkgroep. Bied duidelijkheid aan alle mede werkers over de status van de coördinator en de werkgroep. Plaats en omvang van de maatschappelijke stage nu en op langere termijn bepalen. Er moet een keuze worden gemaakt welke klassen gaan draaien met de Maatschappelijke stage en in welke vorm. Begin overzichtelijk en niet te groot, stapsgewijs opvoeren van de uren en het aantal leerlingen 4

5 Activiteiten Onderwerpen die de aandacht verdienen Hoe doet u dat? Website / materialen Beleidsplan maatschappelijke stage opstellen. Laat het beleidsplan goedkeuren door de opdrachtgever. De doelen worden opgenomen in het beleidsplan. School maakt een beleidsplan waarin maatschappelijke stage gekoppeld wordt aan de visie/missie van de school. Dit vergemakkelijkt de communicatie en verbreedt het draagvlak. De werkdag Pressurecooker beleidsplan van CPS kan hierbij helpen. Vanaf 2011 is de maatschappelijke stage een verplicht onderdeel van het schoolplan. Bepaal de doelen die de school met maatschappelijke stage wil bereiken. Koppel de doelen van maatschappelijke stage aan de missie, de visie en het onderwijsconcept van de school. Beschrijf de inzet van middelen, zoals financiën en taakuren van medewerkers. Breng in kaart wat de rollen en taken van de betrokkenen zijn. Geef aan wie waar verantwoordelijk voor is en welke faciliteiten daarvoor zijn. Maak hierover afspraken. Mogelijke betrokkenen zijn: - Coördinator - Werkgroep - Mentoren - Portefeuillehouder directie - Gemeente - Vrijwilligerscentrale - Leerlingen - Ouders werkdag Pressure cooker beleidsplan van CPS: Beschrijf de communicatie en samenwerking intern en extern. Draaiboek maatschappelijke stage opstellen. Het draaiboek bestaat uit een operationele planning en uitvoering van het beleidsplan voor één schooljaar. Beschrijf de doelen die de school met maatschappelijke stages dit schooljaar wil bereiken. Dit wordt ook vaak projectplan of plan van aanpak genoemd. Bepaal de operationele planning voor het schooljaar. Het draaiboek kan een onderdeel vormen van het beleidsplan. 5

6 Vaststellen van de inzet van de financiële middelen. De faciliteiten koppelen aan de rollen met bijbehorende taken en verantwoordelijkheden. Belangrijk is om daarnaast een overzicht van de andere mogelijke kosten te maken. Ga na welke middelen de school en de gemeente krijgen. En welke verantwoordelijkheden hebben de school en de gemeente? Beschrijf de inzet van middelen, zoals financiën en taakuren van medewerkers. Maak een begroting met daarin: - faciliteiten voor coördinator, werkgroep, betrokken mentoren; - activiteitenkosten van de maatschappelijke stage; - kosten voor de vrijwilligerscentrale; - vergoeding voor stagebieders, reiskosten leerlingen; - kosten registratiesysteem. Helderheid krijgen welke rol de gemeente(n) kan en wil spelen en hierover afspraken maken met de betreffende gemeente(n). Gemeenten ontvangen uit het gemeentefonds extra financiële middelen om het vrijwilligerswerk te bevorderen. Daarnaast wordt aan gemeenten met scholen extra subsidie toegekend voor het bevorderen van maatschappelijke stages. Vaak maakt de gemeente een overeenkomst met een locale stagemakelaar/vrijwilligerscentrale en soms worden ook convenanten gemaakt met alle partijen (gemeente, vrijwilligerscentrale, stagebieders en scholen). Ga na hoe dat in de gemeente ligt waar uw school gevestigd is. De school kan deelnemen aan een regionaal overleg of dit overleg initiëren. Regelgeving Activiteiten Onderwerpen die de aandacht verdienen Hoe doet u dat? Website / materialen Verzekering controleren. De school is verplicht de verzekering te regelen, ook al heeft een stagebieder soms ook een verzekering voor de vrijwilligers. Maatschappelijke stage valt onder de onderwijstijd en kan een binnen- of buitenschoolse activiteit zijn. Omdat het onderwijstijd betreft, ligt de verantwoordelijkheid bij de school. Controleer hoe de leerlingen verzekerd zijn. U kunt contact opnemen met de verzekeraar van de school over dekking van de bestaande polis en daar eventuele afspraken over maken. Arbeidstijden- en omstandigheden. Checken van stageactiviteiten op wat de Arbeidsomstandigheden- en Arbeidstijdenwet toestaat. Raadpleeg de website van het ministerie van SZW. 6

7 Externe partners Een beeld vormen van de omgeving. Samenwerken in de regio. U kunt de volgende zaken in kaart brengen: - activiteiten in de regio in kaart (potentïele) partners; - bestaande netwerken van collega s; - bestaande contacten of samen werkingsverbanden van de school. Besteed aandacht aan het samen werken met (concurrerende) scholen, met de vrijwilligerscentrale (makelaar), met de gemeente, met stagebiedende organisaties. Zorg voor een werkbare infrastructuur. Spreek onderlinge verwachtingen uit, maak afspraken en leg deze vast. Soms gebeurt dit middels een convenant. Zorg dat u als school de regie over uw eigen leerlingen en de leerresultaten houdt. Ga na bij de vrijwilligerscentrale wat deze doet, kan doen. Ga na welke activiteiten andere scholen ondernemen. Vraag na hoe de gemeente de haar voor maatschappelijke stage beschikbaar gestelde middelen inzet. Ga de volgende zaken na: - Bepaal welke rol u/uw school wilt spelen; houd de regie bij de school. - Welke voordelen levert samen werking op? - Van welke diensten van de vrij willigerscentrale wilt u gebruik maken? - Bepaal welke relatie u met uw collega-scholen wilt, stem af over perioden en tijd in het schooljaar (niet alle leerlingen tegelijk). - Ga na wat de wenselijke/mogelijke rol van de gemeente kan zijn. - Maak afspraken over de samen werking. 7

8 Contacten leggen en onderhouden met stagebieders. Er zijn verschillende mogelijkheden om in contact te komen met stagebieders, onder meer via contacten van: - school; - vrijwilligerscentrale; - personeel; - leerlingen; - ouders. Daarnaast bestaan er convenanten tussen het ministerie van OCW en landelijk werkende organisaties, zoals Rode Kruis en Scouting. Stages zijn er in veel sectoren: - Zorg en welzijn - Wijken (ouderen, zieken, - Integratie gehandicapten, dak- - Kunst en Cultuur en thuislozen etc.) - ICT en media - Natuur en milieu - Onderwijs en educatie - Sport en beweging - Openbaar bestuur - Goede doelen en politiek - Verenigingsleven - Recreatie - Religie en levensbeschouwing - Werk in het contact met stagebieders samen met de vrijwilligerscentrale. Pak de samenwerking in regio- verband op. - Laat de stagebieders weten wat stagiairs voor hen kunnen betekenen en wat de school met maatschap pelijke stage nastreeft. - Overweeg de volgende mogelijkheden: Stagemarkt voor stagebieders en leerlingen organiseren. Brainstormsessie organiseren voor mogelijke stagebieders. Hier kan u meteen informatie/voorlichting geven over maatschappelijke stage. - Communiceer wat maatschappelijke stages zijn en wat het verschil is met beroepsgerichte stages. Klussengenerator Veel potentiële stagebieders weten nog weinig of niets van maatschappelijke stages af en hebben (nog) geen beeld wat maatschappelijke stage hen kan opleveren en onder welke condities dit te organiseren. Bespreken met gemeente welke rol zij hebben. De volgende onderwerpen kunt u met de gemeente bespreken: - de inzet van gemeentelijke middelen; - mogelijke stageplaatsen bij de gemeente, denk bijvoorbeeld aan milieu en politiek; - jongerenparticipatie. Zorg dat de rol van de gemeente een agendapunt op het regionaal overleg wordt. Soms participeert de gemeente actief in het regionaal overleg. Of zet dit onderwerp op de lokale educatieve agenda (regulier overleg tussen scholen en gemeente). Website van de gemeente Denk ook van te voren na wat uw school van de gemeente verwacht. 8

9 Win-win situaties nastreven voor alle partijen. Belangrijk is in te zetten op duurzame relaties met de externe partners en daarbij te zorgen voor een win-win situatie. Samenwerking en afstemming levert meer op dan rivaliteit. Ga met externe partners na welk belang zij (kunnen) hebben bij maatschappelijke stages en evalueer dit, zeker in het begin, regelmatig. Probeer de belangen van de partijen te optimaliseren. Communicatie Communicatiebeleid opstellen. Communicatie is niet een eenmalige activiteit, maar een voortdurend proces in de school en naar buiten. Stel een communicatieplan op, denk hierbij aan: - onderscheid tussen interne en externe communicatie; - doel van de communicatie, zoals voorlichting of PR; - doelgroepen; - middelen. Informeren van ouders. Informeren kan schriftelijk, digitaal, maar ook persoonlijk, bijvoorbeeld op een schoolavond. Ouders kunnen een rol spelen bij: - het motiveren van hun kind; - het aanboren van nieuwe stage adressen; - het beschikbaar stellen van hun netwerk; - het begeleiden van leerlingen op de stageplek. Geef algemene informatie over de maatschappelijke stage. Neem de kernboodschap van het ministerie van OCW over maatschappelijke stage mee. Vertel ook schoolspecifieke informatie. Voor informatie kan gebruik gemaakt worden van: - folder (via de website te bestellen); - schoolgids; - website van de school; - presentatie op ouderavond, bijvoorbeeld door leerlingen te laten vertellen over hun ervaringen; - of brief. U kunt een brainstorm organiseren met ouders over potentiële stageplaatsen. 9

10 Communiceren met externe partners. Het is belangrijk dat anderen weten wat uw school aan maatschappelijke stage doet. Maak gebruik van reeds ontwikkeld materiaal van het ministerie van OCW. U kunt gebruik maken van brochures, posters, filmpjes, sjablonen voor presentaties, et cetera. Bezoeken van (landelijke) conferenties. Op deze conferenties kunt u ervaringen en tips uitwisselen met collega s en partners. Bezoek conferenties en workshops. Raadpleeg de website voor informatie. Onderwijskundig Ontwikkel een visie op maatschappelijke stage die aansluit bij de onderwijskundige visie van de school. Aansluiting bij de (onderwijskundige) visie en doelen van de school is belangrijk. Dit kan bijdragen aan het draagvlak. Bepaal samen met de werkgroep wat maatschappe lijke stage op uw school inhoudt: - Wat is een maatschappelijke stage? - Wat is de relatie tussen de maatschappelijke stage en de onderwijskundige visie? - Welke eisen stelt de school eraan? - Zijn er interne stages die voldoen aan de criteria van de school? Bepaal de leerdoelen. Het is belangrijk om per leerjaar en schoolsoort specifiek te bepalen wat de leerdoelen zijn. Welke competenties of vaardigheden zijn voor welke leerling aan de orde? Wat is de opbouw gedurende de leerjaren? Er zijn scholen die een opbouw kiezen van de eerste leerjaren naar de hogere leerjaren. Dit kan bijvoorbeeld de complexiteit van de stage, de lengte van de stage en mate van zelfstandigheid betreffen. Formuleer per leerjaar en schoolsoort de leerdoelen. Koppel de leerdoelen aan de visie en doelen van de school met maatschappelijke stage. Een competentielijst is een eenvoudig hanteerbaar instrument dat helpt om de leereffecten vast te stellen. voor lijsten met competenties. Professor R. Bekkers heeft in opdracht van het Ministerie van OCW een landelijk onderzoek uitgevoerd naar (leer-)effecten bij leerlingen: uu.nl/soc/homes/bekkers/ 10

11 Onderwijskundig Stel de plaats van maatschappelijke stage in het curriculum vast. Belangrijk is de verankering van maatschappelijke stage in de school. Beschrijf de positionering van maatschappelijke stage in het curriculum. Beschrijf ook de koppeling tussen maatschappelijke stage en andere vakken en projecten. Vanaf februari 2011 is bij CPS de publicatie verkrijgbaar: Mas verankerd, maatschappelijke stage in het curriculum. Plek van Maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschap beschrijven. In beeld brengen van burgerschapsdoelen en koppelen aan maatschappelijke stage. Inventariseren of en wat er gebeurt met burgerschap in de school. Wie is daarbij betrokken. Vanaf januari 2011 is bij CPS een cd-rom verkrijgbaar over maatschappelijke stage en burgerschap. 11

12 Bepaal wat voor soorten maatschappelijke stages gelopen worden. De keuze voor de soort maatschappelijke stage heeft invloed op het binnen of buiten schooltijd uitvoeren van de stage. Er bestaan verschillende stagevormen, zoals: - Blokstage: Een langere stage van meerdere dagen aaneengesloten. - Lintstage: Een stage van meerdere, niet aaneengesloten dagdelen. De stagemomenten liggen verspreid over een langere tijdperiode. - Actie of project: Een stage van één dag of enkele dagen achtereen waarbij leerlingen een afgebakende klus uitvoeren. - Carrouselstage: Een leerling of groep leerlingen bedenkt een leuke activiteit of opdracht, bereidt deze voor en voert het uit. Vervolgens vervullen ze dezelfde opdracht op een andere plek. - Estafettestage: Een stage waarbij de leerling of groep leerlingen een periode actief is als vrijwilliger en vervolgens het stokje overdraagt aan een andere leerling of groep. - Vrije vorm: De school geeft de leerlingen de opdracht om de maatschappelijke stage van x aantal uren binnen een vastgestelde periode te lopen. Bepaal aan de hand van de leerdoelen welke leerlingen welke soort(en) maatschappelijke stage gaan lopen. Stel vast of de school leerlingen wil stimuleren om een maatschappelijke stage in een bepaalde sector of met een bepaalde doelgroep te lopen. En zo ja, welke sectoren of doelgroepen het betreft. De website geeft voorbeelden van allerlei mogelijke stageplaatsen. Een maatschappelijke stage kan zich richten op een bepaalde doelgroep of sector. Een doelgroep of sector kan aansluiten bij de visie en ontwikkelingen van de school, bijvoorbeeld omdat een sector dicht bij de leefwereld van de leerlingen staat of omdat de leerlingen met een doelgroep nooit in aanraking komen. 12

13 Betrek leerlingen. Leerlingen deelgenoot maken bij de opzet van de maatschappelijke stage. Gedurende het schooljaar kunnen de leerlingen op verschillende manieren betrokken worden bij de maatschap pelijke stage, bijvoorbeeld via de mentoren en andere vakken of projecten waar maatschappelijke stage aan gekoppeld is. Aan leerlingen kan ook de ruimte gegeven worden hun maatschappelijke stage (deels) in te vullen door vrijwilligerswerk wat de leerling al doet. Als de vastgestelde leerdoelen beschrijven dat door de maatschappelijke de leerling kennis maakt met een andere leef wereld dan zijn eigen, kan de school een maximum aantal uur eigen vrijwilligerswerk vastleggen dat mag tellen als maatschappelijke stage. Bedenk dat een stage die past bij de leerling de kans op een gemotiveerde en leerzame ervaring vergroot. Vuistregel: Doe niets wat de leerling zelf ook kan. Informeer, betrek en activeer leerlingen zo vroeg mogelijk. Doe dit bovendien regelmatig gedurende het gehele schooljaar. Reserveer klussen voor leerlingen die niet gemotiveerd zijn of in staat zijn op tijd stage te doen. De leerling moet dan aan het eind van het schooljaar alsnog een stage doen, misschien in of rond de school. Inventariseer wat voor vrijwilligerswerk leerlingen al doen en check de activiteiten aan de criteria en eisen die de school stelt. (leerlingensite) Bepaal de matching tussen leerling en stageplaats. Het is belangrijk en waardevol dat de leerling zelf een stageplaats zoekt. Maak leerlingen deelgenoot. Zonder een klik tussen leerling en stage is de kans op een leerzame en plezierige ervaring kleiner. Zonder lering, waardering en vermaak is de stage een nutteloze zaak. Laat leerlingen hun ervaringen met het vinden van een plek delen met leerlingen die moeten starten. Dit is informatief en werkt motiverend. Stimuleer leerlingen om in hun sollicitatie bij een stagebieder hun kwaliteiten te benoemen. Deze informatie kan de stagebieder gebruiken bij het vinden van een geschikte plek in zijn organisatie. Lokale websites Bemiddelingswebsites U kunt gebruik maken van een bemiddelingssite waar het regionale aanbod te vinden is. Organiseer een stagemarkt op de school waarbij leerlingen en stage bieders met elkaar in contact komen. 13

14 Bepaal hoe de begeleiding van leerlingen eruit moet zien. Begeleiding van de stage is van cruciaal belang, zowel de begeleiding in de school als de begeleiding op de stageplek. Introductie Voor de stage verdient de begeleiding van de leerlingen aandacht. Het is belangrijk dat de leerlingen weten wat ze kunnen verwachten en wat van hen verwacht wordt. Ze moeten weten bij wie ze terecht kunnen op school en op de stageplek. Het is ook belangrijk van te voren duidelijk te maken waarom ze maatschappelijke stage gaan doen en wat ze ervan kunnen leren. Mentorlessen en vaklessen kunnen hierin een rol spelen. Begeleiding op de stageplek Deze begeleiding vindt meestal plaats door de stagebieder. Wanneer nodig of gewenst kan een docent de begeleiding verzorgen. Andere mogelijkheden zijn begeleiding door een MBO of HBO student, ouders inzetten bij de begeleiding of werk nemers van bedrijven die participeren in Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Reflectie Tussentijdse gesprekken en reflectiegesprekken zijn zeer van belang voor het leereffect van de maatschappelijke stage. Daarbij voelen leerlingen zich gewaardeerd en serieus genomen als de school belangstelling heeft voor hun stage-ervaringen. Dit stimuleert bovendien leerlingen voor hun maatschappelijke stage in volgende leerjaren. Bepaal wie welke begeleiding aan de leerling geeft voor, tijdens en na afloop van de maatschappelijke stage. Leg in het stagecontract, dat de leerling met de stage-instelling sluit, vast welke begeleiding de school biedt en wat er van de stagebieder wordt verwacht. Zorg ervoor dat de stagebieder vanuit de school is geïnformeerd over doelen en achtergrond van maatschappelijke stages. Geef de stagebieder aanvullende specifieke informatie over betreffende leerlingen zoals naam, enige persoonlijke informatie en soms een foto. Geef de stagebieder daarnaast informatie over de contactpersoon van de school zoals naam, bereikbaarheid (telefoonnummer, adres). Informeer de leerling over de stage biedende instelling zoals naam begeleider, tijden, adres en telefoonnummer van instelling. Geef de leerling een telefoonnummer van school voor geval van calamiteiten. Laat de leerling indien van toepassing een stageboekje, evaluatieformulier, e.d. meenemen voor de begeleider van de stage. Zorg dat de docenten die de reflectiegesprekken voeren beschikken over voldoende gespreksvaardigheden zoals doorvragen, omgaan met gevoelens etc. Laat onderwerpen aan de orde komen als: - Opgedane competenties - Ervaringen van de leerling, eventuele problemen - Relevantie voor LOB en toekomst leerling - Nut voor de samenleving Professor R. Bekkers heeft in opdracht van OCW een landelijk onderzoek uitgevoerd naar (leer-)effecten bij leerlingen: homes/bekkers/ Vanaf februari 2011 is bij CPS de publicatie verkrijgbaar: Mas verankerd, maatschappelijke stage in het curriculum. 14

15 Bepaal hoe de voortgang vastgelegd wordt en hoe beoordeling plaatsvindt. Afronden van de maatschappelijke stage. Wat wil je als school allemaal weten over de maatschappelijke stage die de leerling loopt? Kijkend naar de leer doelen, hoe moet de verslaglegging van de voortgang eruit zien en waarop wordt de stage beoordeeld? En wie doet dat op school? Welke rol heeft de stagebieder daarin? Aandacht voor de afronding van de maatschappelijke stage is minstens zo belangrijk als aandacht voor de start. Zowel voor de leerlingen als voor de collega s. Er kan worden teruggekeken en gevierd wat bereikt is. Waardering voor getoonde inzet doet iedereen goed. Bepaal hoe de leerlingen hun maatschappelijke stage vastleggen. Dit kan bijvoorbeeld middels een portfolio, stageboekje of zelfevaluatie van de leerling. Idealiter wordt het instrument gekoppeld aan de elektronische leeromgeving van de school. Stel vast op welke zaken de maatschappelijke stage door wie beoordeeld wordt. Dit hangt af van de leerdoelen en kan bijvoorbeeld reflectie op competenties betreffen of slechts het aantal uren dat de leerling stage heeft gelopen. Geef de beoordeling een formele status en leg vast wat gevolgen van het oordeel zijn, zoals voorwaarde voor de overgang. Neem de beoordeling ook op in de PTO (onderbouw) of PTA (bovenbouw). Voor de beoordeling kan de school een beoordelingsformulier gebruiken dat gebaseerd is op de leerdoelen. De stagebieder kan gevraagd worden een beoordelings- of evaluatieformulier in te vullen. De afronding kan op verschillende manieren vorm krijgen. Kies een wijze die past bij de school en de wijze waarop maatschappelijke stage wordt ingevuld, Voorbeelden zijn: presentaties door leerlingen, een feest en/of een prijstoekenning voor beste stage of het beste stage-idee. 15

16 Organisatie Deelnemen aan coördinatorencursus. (projectmanagement) Er zijn cursussen waar u leert organiseren of waarin u een beleidsplan maatschappelijke stage voor uw school opstelt. Registratie en administratie. Registratie-/administratiesystemen. Check de voorhanden zijnde systemen op de wensen van de school en op gebruiksefficiency. Maak hieraan bijvoorbeeld gebruik van de kieswijzer digitale systemen op de website Geef de administratieve controle niet helemaal uit handen aan een externe partij. Zorg dat u de inspectie inzicht kunt geven. Stel de plaats van maatschappelijke stage in het curriculum vast. Belangrijk is de verankering van maatschappelijke stage in de school. Beschrijf de positionering van maatschappelijke stage in het curriculum. Beschrijf ook de koppeling tussen maatschappelijke stage en andere vakken en projecten. Vanaf januari 2011 is er een boekje beschikbaar over maatschappelijke stage in het curriculum. 16

17 Evaluatie Bereid de evaluatie(s) voor. De opdracht geformuleerd door de opdrachtgever (directie) moet geëvalueerd worden. Is het gelukt om de doelstelling te realiseren? Zo ja, waarom wel? En zo nee, waarom niet? De opdracht van de directie kan verschillende soorten doelen betreffen, zoals vertaling vanuit de missie/ visie van de school, aantal uur en aantal leerlingen, maar ook verbetering van begeleiding of uitbreiding van de beoordeling. Deze dienen in ieder geval geëvalueerd te worden. De inhoud van de evaluatie kan aangevuld worden met andere aspecten. Zie hierna. Afhankelijk van wat geëvalueerd gaat worden, is het belangrijk te bepalen met wie geëvalueerd wordt. Hierbij kunt u denken aan de leerling, de opdrachtgever, de werkgroep, mentoren, andere leraren, de conciërge, de vrijwilligerscentrale, de stagebieder, de ouders en niet te vergeten de coördinator. Een evaluatie kan intern of extern gericht zijn. Ook is het belangrijk te bepalen wanneer één of meerdere evaluatie momenten moeten plaatsvinden. Regelmatig verzamelen van informatie maakt duidelijk waar bijsturing nodig is. Zo kunnen tijdens het uitvoeren van de maatschappelijke stage evaluatiemomenten ingebouwd worden om de vinger aan de pols te houden. Een tussentijdse evaluatie is nodig om de voortgang te monitoren en voor het plannen van stages in het komende schooljaar. Een eindevaluatie aan het einde van het schooljaar vormt een terugblik en levert waardevolle informatie op voor het nieuwe schooljaar. Stel vast wat geëvalueerd dient te worden en wanneer geëvalueerd moet worden. Op welke vragen wil de opdrachtgever een antwoord? Wanneer dit duidelijk is, kan bepaald worden wie (personen) en wat (documenten) nodig zijn om de (verschillende) evaluatie(s) uit te voeren. Bepaal, op grond daarvan, met wie, op welke manier en wanneer de evaluatie(s) uitgevoerd worden. Gebruik richtinggevende documenten, zoals: schoolplan, directieopdracht, plan van aanpak, beleidsplan maatschappelijke stage, taakstelling projectgroep/ stuurgroep/coördinator, convenanten met andere partners, verslagen van bijeenkomsten van de stuurgroep en projectgroep. Deze richtinggevende documenten geven aan wat de school wilde bereiken, hoe, wanneer, met wie, e.d. Het verschaft u een hoeveelheid criteria waarmee u de resultaten en het proces kunt evalueren. 17

18 Activiteiten Onderwerpen die de aandacht verdienen Hoe doet u dat? Website / materialen Voer de evaluatie uit. Verzamelen/bijhouden van gegevens en evaluaties. Denk aan: 1. Wat is er gebeurd? Algemene terugblik : hoeveel leerlingen, hoeveel uur en in welke leerjaren? Welke stagevormen en plaatsen? 2. Beleid Missie/visie, onderwijsconcept school, dromen, beleid korte en lange termijn. 3. Plek Maatschappelijke stage in het onderwijs 4. Plaats in curriculum, link met andere vakken en projecten, leerdoelen en competenties voor de verschillende leerjaren, portfolio, stageboek, stageverslag, reflectieformulier, beoordeling, PTA. 5. Organisatie binnen school Directie (opdrachtgever), coördinator en werkgroep (opdrachtnemer). Waar lag welke verantwoordelijkheid, hoe beviel de overlegstructuur? 6. Middelen Inzet financiën en uren Samenwerking extern Samenwerking intern Draagvlak, kennisdelen buiten werkgroep, draaiboek. Samenwerken met mentoren, docenten, OOP, teams, MR De rol van leerlingen en de samenwerking met ouders Samenwerking extern Samenwerking met stagebieders, vrijwilligerscentrale, gemeente, provincie, bedrijven, andere scholen 7. Stageplaatsen Welke soort plaatsen en waarom. Werving: door wie? Digitaal systeem en matching Registratie en administratie Behouden van stageplaatsen 8. Begeleiding leerlingen Vooraf, tijdens en na afloop van de stage. Door school en door stagebieder. Begeleidingsgesprekken. 9. Communicatie Intern, extern, PR 10. Regelgeving Contract met stagebieder, verzekering, Arbeidsomstandig heden- en Arbeidstijdenwet 11.Burgerschap Visie burgerschap, maatschappelijke stage als onderdeel burgerschap 18

19 Formuleer conclusies en aanbevelingen. Het is belangrijk te leren van ervaringen. Een ezel stoot en beter goed gejat dan Verslaggeving heeft daarmee een interne functie. Het kan daarnaast ook dienen als bron voor PR en voor communicatie aan externe partners. Trek conclusies naar aanleiding van ervaring en resultaat. En formuleer aan de hand daarvan aanbevelingen voor de toekomst. Aanbevelingen betreffen niet alleen doe dit anders, maar zeker ook ga door met. Stel vervolgens plannen en materiaal (zoals draaiboeken) bij. Stappenplan Verdieping Verdiepingsfase Nu gaat de maatschappelijke stage verankerd worden in de organisatie Activiteiten Onderwerpen die de aandacht verdienen Hoe doet u dat? Website / materialen Verdiepingsfase Nu wordt de maatschappelijke stage verder verankerd in de organisatie. Voorbereiding verdieping In deze fase kan de school zich dezelfde vragen stellen als tijdens de voorbereiding, maar nu gericht op verdieping : de maatschappelijke stage opschalen, stapsgewijs intensiveren en verbreden. Leren van ervaringen De pilot maatschappelijke stage die binnen de school gestart is verbreden. Opschalen naar het totaal aantal leerlingen. De maatschappelijke stage verankeren in de school. Elke verdiepingsslag begint met het verzamelen van en het inwinnen van evaluaties door alle betrokken partijen: hoe zijn de verschillende aspecten van de maatschappelijke stage tot nu toe verlopen? Agendeer de onderwerpen uit de voorbereiding steeds opnieuw, maar nu verder uitwerken, verbreden en verdiepen. Maak evaluatieformulieren voor de diverse betrokkenen: - intern voor leerlingen, mentoren/betrokken binnen de school. - extern stagebieders, ouders, vrijwilligerscentrale, scholen in de omgeving, mogelijk ook gemeente. 19

20 Voorbereiding verdieping De directie geeft een nieuwe opdracht aan de coördinator en werkgroep maatschappelijke stage om verdere implementatie te realiseren. Heroriëntatie op het onderwerp: Welke formele taak en verantwoordelijkheden krijgt de werkgroep en de coördinator in het project verdere implementatie maatschappelijke stage? Welke specifieke stimulerende rol wil/kan de schoolleiding spelen als opdrachtgever van het project verdere implementatie maatschappelijke stage? Wat is de verbinding tussen maatschappelijke stage en de visie en het onderwijsconcept van de school? Hoe wordt draagvlak onderhouden en zo nodig verder gecreëerd bij het team? Welke plaats willen we op dit moment aan de maatschappelijke stage geven in de school? Maak op grond van een evaluatiegesprek helder wat er nodig is om op te schalen en de maatschappelijke stage (verder) te verankeren in de school. Trek conclusies naar aanleiding van ervaring en resultaat. En formuleer aan de hand daarvan aanbevelingen voor de toekomst. Aanbevelingen betreffen niet alleen doe dit anders, maar zeker ook ga door met. Stel vervolgens plannen en materiaal (zoals draaiboeken) bij. Kaart de maatschappelijke stage aan. Vanaf 2011 is er een spel beschikbaar om het draagvlak in de school op een speelse manier te organiseren. Tijdsplanning voor de totale invoering en uitvoering en aantal verplichte uren maatschappelijke stage verdelen over leerjaren Hoe ziet het beleid voor de korte termijn en de lange termijn eruit? Wat wordt de opbouw van de uren in de school? Geef in een schema aan hoe de opbouw wordt en communiceer dit ook met de school en betreffende partijen. Updaten beleidsplan en draaiboek als onderdeel van het schoolplan Ieder jaar opnieuw kijken of het beleidsplan en draaiboek moeten worden bijgewerkt. Vraag aan de coördinator/werkgroep om jaarlijks het beleidsplan en draaiboek bij te stellen Cursus Pressurecooker beleidsplan maatschappelijke stage 20

21 Externe partners Investeren in contacten met stagebieders. (Potentieel) duurzame vruchtbare relaties intensiveren en bestendigen. Duurzame samenwerking aangaan. Onderhoud contact met de stagebieders, in ieder geval rondom de stageperiode, zo mogelijk persoonlijk anders telefonisch of schriftelijk. Laat de leerlingen na de stage de stagebieders bedanken voor de geboden stageplek. Evalueer met de stagebieders mbt de samenwerking, gedrag en functioneren van de leerlingen, de kwaliteit van de aangeboden plek, de begeleiding, de winst die de maatschappelijke stage voor de organisatie heeft opgeleverd etc en stel zo nodig zaken bij. Bedenk met de stagebieders wat de leerlingen nog meer kunnen betekenen voor de organisatie en creëer zo mogelijk meer stageplekken bij dezelfde stagebieder. Maak in ieder geval jaarlijks afspraken met de stagebieders over het volgende schooljaar. Investeren in contacten met de vrij willigerscentrale. (Potentieel) duurzame vruchtbare relaties intensiveren en bestendigen. Duurzame samenwerking aangaan. Zorg voor een structureel overleg in de regio. Gesprekspunten kunnen zijn: - Verwachtingen over en weer - Zicht op de stagewensen - Evalautie van de samenwerking - Uitbreiden contacten met de organisaties Samenwerking in regio uitbouwen. Hoe kom je met elkaar in de regio tot duurzame afspraken. Moeten we werken met een samenwerkingsovereenkomst of een convenant (in een convenant kunnen afspraken gemaakt worden over de regie mbt de maatschappelijke stage in de regio, een infrastructuur, onderlinge afstemming en daadwerkelijke samenwerking). Inventariseer voordelen en nadelen van regionale samenwerking. Vraag de coördinator/ werkgroep voor- en nadelen inzichtelijk te maken. 21

22 Activiteiten Onderwerpen die de aandacht verdienen Hoe doet u dat? Website / materialen Onderwijskundig Plaats maatschappelijke stage in het curriculum. Het is belangrijk de positie van de maatschappelijke stage te verankeren in de school. Dit kan door opnemen in het schoolplan. Kijk of er een koppeling kan worden gemaakt met andere vakken of met burgerschap. Zet als werkgroep grote lijn uit en communiceer dit daarna met de verschillende leerjaargroepen. Leerdoelen voor de verschillende leerjaren formuleren. Naast de opbouw van de stage in de leerjaren is het ook belangrijk leerdoelen te formuleren voor de diverse jaren. Zet als werkgroep naar aanleiding van de evaluatie de grote lijn (opnieuw) uit en communiceer deze daarna met de verschillende leerjaargroepen. uitgave CPS en SLO over Maatschappelijke stage in curriculum Relatie met vakken en curriculum. Is er aansluiting te vinden met burgerschap? Is er aansluiting is te vinden met andere vakken? Zoek naar aanknopingspunten van de Maatschappelijke stage bij de andere vakken. - Aan vakdocenten vragen waar in hun lesprogramma een logische verbinding zou kunnen zijn met een maatschappelijke stage. Deze ideeën verzamelen in een schoolvacaturebank. - Onderzoek of er verbinding met burgerschap plaats kan vinden. uitgave CPS en SLO over Maatschappelijke stage in curriculum Digitale systemen. Heeft de school behoefte aan een digitaal matchingsysteem. Hoe registreert de school zelf, voldoet het schoolregistratiesysteem? Is het nodig een gezamenlijk digitaal systeem aan te schaffen? Breng helder in beeld wat je als school nodig hebt. Een digitale vacaturebank, een koppeling met de schooladministratie, een matching-systeem, et cetera. uitgave CPS en Movisie : kieswijzer digitaal systeem

23 Activiteiten Onderwerpen die de aandacht verdienen Hoe doet u dat? Website / materialen Communicatie Evaluatie Communicatie Team. Communicatie met alle partijen. Heroriëntatie stageplaatsen. De gevolgen van de verdiepingsslag voor de school en voor de docenten duidelijk maken. Communicatie is een blijvend proces richting ouders, leerlingen, MR, besturen, externe partijen. Maak een jaarlijkse evaluatie van de ervaringen met de stageplaatsen. Maak de consequenties voor de roosters en het team helder.spreek verwachtingen naar elkaar uit. Blijf voortdurend informeren en communiceren. Gebruik kan worden gemaakt van de ontwikkelde materialen via de website. Bepaal aan de hand van de evaluatie waar en hoe moet worden bijgesteld. Het blijkt een voortdurend proces van evalueren en bijstellen