Verslag activiteiten Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen 2015

Transcriptie

1 Verslag activiteiten Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen 2015 De Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen (SBEB) is opgericht als uitvloeisel van het Convenant Betalingsverkeer 2005 dat tussen banken en vertegenwoordigers van toonbankinstellingen werd afgesloten. Sindsdien werken banken en toonbankinstellingen samen aan activiteiten die de veiligheid en efficiency van het betalingsverkeer moeten verhogen. In 2009 werd tussen genoemde partijen een eerste Nadere Overeenkomst afgesloten, in 2014 een tweede. De tweede Nadere Overeenkomst vermeldt voor de periode een aantal afspraken en activiteiten. In dit verslag wordt teruggeblikt op de activiteiten die zijn uitgevoerd in 2015 en leggen we een relatie naar de doelstellingen. Op >Stichting >Activiteiten leest u meer over de afspraken en activiteiten die vallen onder de tweede Nadere Overeenkomst. Op de site vindt u onder andere het werkplan Wie op de hoogte wil blijven van de uitvoering kan zich via abonneren op onze nieuwsbrief. In de Stichting werken de volgende partijen samen: alle banken verenigd in de Nederlandse Vereniging van Banken; alle retailers georganiseerd via Detailhandel Nederland, Koninklijke Horeca Nederland of één van de brancheorganisaties voor de benzinestations (VNPI, Nove, Beta, Bovag). De activiteiten van de Stichting worden besproken en vastgesteld in het Convenantteam en het Bestuur, waarin alle partijen zijn vertegenwoordigd. In het Convenantteam participeert ook een vertegenwoordiger van Betaalvereniging Nederland vanwege de vele projecten die SBEB in samenwerking met deze organisatie uitvoert. 1

2 Inhoud Doelen 3 Stimuleren van pinnen 3 Pinnen streeft contant betalen in twee sectoren voorbij 3 Stimulerende activiteiten 5 Informerende activiteiten 11 Toename automaten 12 Zelfs bij oliebollenkramen kun je met de betaalpas terecht 12 Slim omgaan met contant geld 13 Informeren over ontwikkelingen in het betalingsverkeer 14 Checkout.nl 14 Betaalinnovaties 16 Onderzoek 16 Drie nulmetingen t.b.v. de evaluatie 16 Andere onderzoeksprojecten 17 Bestuursleden en secretariaat 19 2

3 Doelen De belangrijkste taak van de Stichting is het stimuleren van maatregelen die de juiste prikkels geven om het betaalgedrag van alle partijen in het Nederlandse betalingsverkeer te sturen naar een zo efficiënt en veilig mogelijk betaalgedrag. De doelen voor 2015 zijn afgeleid van de doelstellingen die in de Nadere Overeenkomst II zijn vastgelegd door banken en toonbankinstellingen voor de periode : Eind 2018 moet de verhouding contant/pinnen in aantallen transacties, die eind 2013 lag op 60% contant/40% pin, zijn omgedraaid naar 40% contant/60% pin. Contactloos betalen moet daartoe bijdragen. De doelstelling voor 2015 was een pinstijging van 9,5% pinstijging. Die doelstelling is behaald: de pinstijging was 10,7%. Het streefcijfer voor het aantal betaalautomaten is voor eind 2018 bepaald op Het aantal betaalautomaten steeg in 2015 van naar De resterende contant-geld-keten moet efficiënt, betrouwbaar en veilig worden ingericht en benut door ondernemers. In 2015 zijn hiervoor diverse activiteiten geïnitieerd waarvan ondernemers vanaf 2016 de vruchten kunnen plukken. De pinketen moet door gezamenlijke inspanning robuust zijn en blijven. Dit is een punt van voortdurende aandacht. De onderlinge afspraak is dat het efficiënte Nederlandse betalingsverkeer met zijn lage maatschappelijke kostenstructuurmoet behouden blijven. Via diverse onderzoeken wordt dit gemonitord. Uit drie nulmetingen in 2015 komt naar voren dat het betalingsverkeer zowel voor toonbankinstellingen als voor de banken wederom efficiënter is geworden. Ook is vooruitgekeken: een verdere efficiencyverbetering mag verwacht worden gezien de ontwikkelingen en plannen tot en met Een snellere verwerking van het betalingsverkeer is wenselijk. Het zogenoemde Instant Paymentsproject van Betaalvereniging Nederland draait sinds 2015 op volle toeren en leidt volgens planning in 2019 tot de eerste concrete producten. De doelstelllingen in de NOII alsmede de ontwikkelingen van het betalingsverkeer in brede zin in de periode zullen in 2018 worden geëvalueerd. In dit jaarverslag rapporteren we alleen over de in 2015 uitgevoerde activiteiten. Stimuleren van pinnen Pinnen streeft contant betalen in twee sectoren voorbij Eind 2014 lag het aantal pintransacties op 2,913 miljard (bron: Betaalvereniging Nederland). De verhouding tussen het aantal pintransacties en het aantal contante transacties (3,4 miljard) was circa 47 procent/53 procent. In een aantal sectoren werd al meer gepind dan contant betaald. Dat was het geval in de detailhandel en de benzinebranche. In 2015 is het aantal pintransacties verder gestegen naar 3,225 miljard. Het totale aantal transacties en het aantal contante transacties zijn evenwel nog niet bekend. Gaan we uit van een lichte stijging van het totale transacties en een verdere daling van het aantal contante transacties, dan wint pinnen in 2015 voor het eerst over de hele linie. We verwachten deze mijlpaal medio 2016 formeel te kunnen vaststellen en te kunnen communiceren. In elk geval zijn we goed op weg naar de 60/40 doelstelling. 3

4 Contactloos betalen maakte in 2015 een grote groei door. Inmiddels hebben de banken ruim 15 miljoen betaalmiddelen (passen en betaalapps op de telefoon) in omloop gebracht (2014: 8 miljoen) en zijn er sinds de start in miljoen contactloze betalingen gedaan (waarvan in 2015 circa 135 miljoen). Het aantal betaalautomaten waarop contactloos betaald kan worden steeg naar stuks. Dat is ruim 37% van alle automaten. De manier waarop klanten in de supermarkt betalen is van grote betekenis voor het totale aantal pintransacties. Van alle pinbetalingen verloopt immers meer dan een derde (ruim 37%) via het supermarktkanaal. Het aantal pintransacties kwam in deze branche in 2015 op 1,206 miljard (9,1% groei). Vooral kleine betalingen droegen bij aan de groei en die gingen in 2015 steeds vaker contactloos; werd er in 2014 nog geen miljoen keer contactloos afgerekend in de supermarkten, in 2015 gebeurde dat 44,5 miljoen keer. Anders bekeken: aan het begin van 2015 betaalde ongeveer een half procent van alle pinnende klanten in de supermarkten contactloos, in december was dat al 10%. Dit komt doordat de meeste supermarktformules in de loop van 2015 hun nieuwe en verbouwde vestigingen uitrustten met contactloze terminals. Daarnaast besloten diverse supermarktformules om formule-breed over te stappen op contactloos betalen. Banken, schemes, Betaalvereniging en de Stichting stonden hen bij met POS-materiaal en acties. Ook Retourpinnen maakte een groei door, hoewel in augustus werd vastgesteld dat niet meer dan 3,5% van de Nederlanders tot dan toe ooit een Retourpintransactie had gedaan. Desondanks zijn in retourpintransacties gedaan met een waarde van bijna 45 miljoen euro. De gemiddelde retourpintransactie ligt op ongeveer vijftig euro. Retourpinnen is vooral populair in de nonfood detailhandel en in situaties waarin borg moet worden terugbetaald. 4

5 Stimulerende activiteiten Campagne Pinnen, ja graag in 2015 Collectieve stimulering blijft noodzakelijk om het aantal pintransacties verder te laten groeien. Dit gebeurt via de Pinnen, ja graag-campagne. In 2015 werd de focus van de campagne steeds een beetje meer verlegd naar contactloos betalen, omdat juist deze snelle en makkelijk manier van betalen de komende jaren voor een grote groei in het aantal pintransacties zal (moeten) zorgen. De campagne wordt gecoördineerd door de Betaalvereniging en uitgevoerd namens banken, schemes, koepelorganisaties van winkeliers, horeca en tankstations, de Betaalvereniging en de Stichting. De campagne is opgebouwd uit diverse elementen. Daarbij worden zowel traditionele als nieuwe (sociale) media ingezet. Commercials op TV en POS-materiaal In mei en oktober is een Pinnen, ja graag-commercial uitgezonden op televisie. Voor de flight van mei was dat de bestaande commercial, voorzien van een zogenoemde tag-on met als boodschap dat pinnen nu ook steeds vaker contactloos kan. Deze tag-on was eind 2014 ook al ingezet. Voor de flight van oktober is geen tag-on meer ingezet, maar is de commercial aangepast. Met behulp van beelden van contactloze betalingen is een grotere nadruk op contactloos betalen gelegd. Het uitzenden van de commercials op TV is voor SBEB altijd aanleiding om brancheorganisaties en ondernemingen te attenderen op de beschikbaarheid van promotiemateriaal. Ook in 2015 vond het materiaal weer gretig aftrek bij ondernemers. Niet alleen het reguliere Pinnen, ja graag-point-ofsale-materiaal, maar ook het materiaal voor contactloos betalen. In 2015 zijn er bijna pinnen promotiematerialen besteld door ondernemers. Dit is exclusief de stickers die met de Betaalwijzer zijn mee gestuurd. Een kwart van alle bestellingen zijn direct door ondernemers besteld via de webshop op PIN.NL besteld. Grotere bestellingen (meer dan 20 stuks per artikel) worden verstrekt na direct contact met de Betaalvereniging. Populair bij zowel MKB als GWB zijn vooral de contactloos betalen-materialen, zoals de wobbler ( stuks) en stickers ( stuks). Daarnaast zijn er veel Retourpinnen flyers (meer dan ) besteld en was er veel vraag naar het stickervel die als bijlage met de Betaalwijzer is opgestuurd ( stuks). 5

6 Betaalwijzer In mei brachten de Betaalvereniging en SBEB een Betaalwijzer uit die terechtkwam bij nagenoeg alle met name mkb ondernemingen met een betaalautomaat. Zij werden daarin onder andere geïnformeerd over de Pinnen, ja graag-campagne, contactloos betalen en Retourpinnen. Aan de Betaalwijzer is een flyer over het hoe en wat van contactloos betalen toegevoegd en daarnaast POS-materiaal met Pinnen, ja graaguitingen, waaronder een nieuwe uiting Ook uw fooi en Ook kleine bedragen Pinnen, ja graag op Facebook en Twitter Pinnen, ja graag heeft ruim fans op Facebook. Op de pagina worden regelmatig kleine prijsvragen en leuke weetjes geplaatst, waarbij vooral wordt ingehaakt op ontwikkelingen in het betalingsverkeer (contactloos betalen) en op voor de retail interessante momenten (Sinterklaas, Koningsdag, etc.). Op die manier wordt pinnen op een leuke, informele wijze onder de aandacht gebracht bij een grote groep consumenten, die de berichten volop liken, delen en erop reageren. Via het Twitteraccount Pinnen is prettiger houdt de Stichting volgers op de hoogte van de Pinnen, ja graagcampagne, maar ook van ontwikkelingen op betalingsgebied, betaalautomaten, mobiel en contactloos betalen en de campagne Hoe wil jij pinnen. Pinnen, ja graag op de ZieZo-beurs Er zijn groepen consumenten die meer aandacht nodig hebben wanneer er een nieuwe manier van betalen wordt geïntroduceerd, zoals contactloos betalen. Mensen met een visuele beperking bijvoorbeeld. Na een succesvolle oefendag voor een kleine groep, hebben we samen met de Betaalvereniging drie dagen met contactloze terminals op de ZieZo-beurs gestaan. Zo konden bezoekers 6

7 op een rustige manier kennismaken met deze nieuwe manier van betalen. Contactloos betalen is voor deze groep mensen heel gunstig, omdat het de diverse problemen die deze mensen hebben met het reguliere pinnen oplost (waar steek ik mijn pas in, vergeten pas mee te nemen, pincode invoeren). Er zijn tijdens de beurs ook enkele problemen gesignaleerd die gedeeld zijn met terminalleveranciers. Nieuwe campagne: Hoe wil jij pinnen? In 2015 is een nieuwe, frisse ondernemerscampagne van start gegaan. Onder de noemer Hoe wil jij pinnen? wordt informatie gegeven over contactloos betalen, Retourpinnen, maatregelen rondom storingen, betaalautomaten en contant geld. Voor deze campagne wordt intensief contact onderhouden met de voor deze campagne relevante brancheorganisaties en vakmedia. Daarnaast wordt zoveel mogelijk ingezet op eigen kanalen en middelen, zoals pinnenzakelijk.nl en pin.nl (eigendom van de Betaalvereniging) en de diverse nieuwsbrieven (100% pinnen en checkout.nl). De Hoe wil jij pinnen?-campagne loopt als een rode draad door dit hele jaarverslag. Hieronder worden de activiteiten beschreven die er specifiek op gericht waren pinnen te stimuleren. De focus lag ook hier duidelijk op contactloos betalen. Infographics contactloos betalen Er zijn twee infographics over contactloos betalen uitgebracht. Een over de groei van contactloos betalen met feiten en cijfers en met een verwijzing naar de inruilactie voor contactloze automaten. De andere infographic is een meer praktische variant waarin uitleg werd gegeven en ingespeeld werd op regelmatig foutief verstrekte informatie over contactloos betalen (hoogte van bedrag, veiligheid, etc.) 7

8 Pinsert Medio november is de PINsert uitgebracht in een oplage van expemplaren. De PINsert praat ondernemers bij over alles op het gebied van pinnen. Met verrassende interviews, Mag ik even in je portemonnee kijken, de ins en outs van contactloos betalen, 10 brutale vragen aan de bank en de kans op een gratis betaalautomaat. Het kant-en-klare magazine is als bijlage meegestuurd met een reeks vakbladen en is verspreid op beurzen en bijeenkomsten. Naast de gedrukte versie is het magazine ook te bekijken via Online is de PINsert 1300 keer bekeken. Animatie contactloos betalen Soms hebben mensen bewegend beeld en geluid nodig om iets (nog beter) te begrijpen. Om die reden is de infographic De voordelen van contactloos betalen omgezet naar een animatie, die medio december online is gezet. De animatie is - op verzoek - ook aan grote bedrijven, brancheorganisaties en terminalleveranciers verstrekt, zodat zij haar op hun websites kunnen plaatsen of kunnen gebruiken voor de scholing van medewerkers. De animatie is tot en met eind december 9000 keer in zijn geheel bekeken en keer ten minste tien seconden. 8

9 Beurzen Branchebijeenkomsten en beurzen zijn goede momenten om de campagneboodschappen van Hoe wil jij pinnen? persoonlijk aan ondernemers uit te dragen. In 2015 is dan ook deelgenomen aan verschillende beurzen en bijeenkomsten. Zo stonden we op de Najaarsbeurs van de Gebra (1 september), de Supermarkt van het Jaarbijeenkomst (7 september), Gastvrij Rotterdam (21-23 september), BBB Maastricht (5-7 oktober), de Spakenburgse Visbeurs (5 oktober) en de Nationale Sportbeurs (2 december). Bezoekers werden uitgedaagd contactloos betalen een keer te proberen en konden ter plekke ook gratis Pinnen, ja graag- en contactloos betalen-promotiemateriaal verkrijgen. Pinambassadeurs Sinds medio 2015 worden pinambassadeurs ingezet; authentieke ondernemers met autoriteit uit verschillende branches die hun ervaringen met pinnen in hun zaak delen via Twitter, Facebook, blogs, etc. Brancheorganisaties delen deze ervaringen ook via hun eigen kanalen. Er zijn pinambassadeurs actief in de brood- en banketbakkersbranche, de slagersbranche, de gemengde branche en de speelgoedbranche. Het aantal pinambassadeurs wordt in 2016 verder uitgebreid. 9

10 Sportcampagne Maak van pinnen ook jouw sport Bij veel sportverenigingen wordt nog niet of nauwelijks gepind. Terwijl pinnen ook voor sportverenigingen zoveel voordelen biedt. Om dat onder de aandacht te brengen is aan het begin van het sportseizoen 2015/2016 de sportcampagne Maak van pinnen ook jouw sport gelanceerd. Er is contact gezocht met de sportbonden, die zich in veel gevallen bereid toonden de campagne bij hun achterban onder de aandacht te brengen. Verder is, zoals hiervoor vermeld, deelgenomen aan de Nationale Sport Vakbeurs, waar we veel waardevolle contacten hadden met verenigingen en bonden. En om verenigingen nog meer aan te sporen van pinnen een sport te maken, zijn pinkampioenschappen in het leven geroepen. Verenigingen worden uitgenodigd hun pinresultaten, plan van aanpak, wervingscampagnes, e.d. met ons te delen om zo kans te maken pinkampioen te worden. De meest creatieve pinpromotie-clubacties worden beloond met sportieve prijzen zoals het bijwonen van een bijzonder sportevenement en een meet & greet met een sport personality op de club. De eerste pinkampioen wordt begin 2016 benoemd. Om de sportcampagne kracht bij te zetten, werd medio november de mijlpaal van de 100 miljoenste contactloze betaling bij een sportvereniging gevierd. De mijlpaal is breed en vanuit verschillende invalshoeken opgepakt door de media. Focus kassa-afdelingen supermarkten (Zo 2 Z en Supermarkt van het Jaar) Consumenten besluiten vaak pas aan de kassa op welke manier ze betalen: pinnen of contant. Het kassa-personeel en de kassa-omgeving zijn in hoge mate bepalend voor wat consumenten uiteindelijk kiezen. Daarom is besloten om met een aanvullende verkiezing aan te haken bij de verkiezing voor de Beste Zelfstandige Super - markt van het Vakcentrum Levensmiddelen en de Supermarkt van het Jaar - en de Buurtsuper van het Jaarverkiezing van het CBL. Naast zaken zoals klantvriendelijk kassapersoneel en een nette kassa-omgeving, wordt ook gelet op de aanwezigheid van Pinnen, ja graagpromotiemateriaal, pin onlykassa s, contactloze terminals, het stellen van de pinvraag, pinpromotieactiviteiten, 10

11 pinstijgingen de afgelopen jaren etc. De deelnemende supermarkten zijn op deze wijze gestimuleerd om promotiemateriaal voor pinnen in te zetten en de e-learning module te laten doorlopen door hun kassapersoneel. De verkiezing is een goede manier om pinnen in de supermarktbranche nog eens goed onder de aandacht te brengen. De ZO 2 Z-award voor de Beste Zelfstandige Supermarkt werd in april uitgereikt. De prijzen voor de Supermarkt van het Jaar en de Buurtsuper van het Jaar worden begin 2016 uitgereikt. Informerende activiteiten De website De website pinnenzakelijk.nl wordt ingezet om ondernemers en werknemers van toonbankinstellingen te informeren over pinnen en als ondersteuning van campagnes. De belangrijkste ontwikkelingen op de site in 2015 waren de toevoeging van de campagne Hoe wil jij pinnen en de sportcampagne. Naast prominente aandacht voor het inruilaanbod, presenteren de pinambassadeurs zich op de site en kunnen pers en brancheorganisaties gebruikmaken van de downloadpagina, waarop onder andere infographics, foto s en persberichten te vinden zijn. In alle uitingen van de campagne Hoe wil jij pinnen wordt verwezen naar pinnenzakelijk.nl. Om het inruilaanbod contactloos betalen (daarover later meer) onder de aandacht te brengen is een online promotiecampagne ingezet met sponsored items op 3 verschillende netwerken (het Google-inhoudsnetwerk, een Run of Network op nieuwssites en Facebook en Twitter om specifieke doelgroepen te bereiken). 11

12 Al deze inspanningen zien we duidelijk terug in het aantal bezoekers. In 2015 hebben in totaal ruim mensen een bezoek gebracht aan de website (tegen zo n vorig jaar), die samen bijna pagina s bekeken. Met name de pagina over het inruilaanbod doet het heel goed met bijna bezoekers (sinds half juli, toen het inruilaanbod inging). Ook de pagina met de PINsert werd goed bezocht (1.300 bezoekers). E-Learning Enkele jaren geleden is de online training Wil je bij me pinnen? ontwikkeld. Medewerkers bekijken een korte film over pinnen, beantwoorden vervolgens een aantal vragen en krijgen als ze alles goed hebben een certificaat. Deze module is via diverse websites te benaderen. De pagina op pinnenzakelijk.nl trok in 2015 ruim bezoekers. Van hen hebben 126 medewerkers een certificaat behaald. Op de site van OOTW staat een speciale variant bestemd voor medewerkers van tankstations. In 2015 hebben 571 tankstationmedewerkers een certificaat behaald. Ook via de site van het CBL is de online training te volgen. Het CBL verstrekte 1548 certificaten in De verwachting is dat in 2016 het ste certificaat verstrekt zal worden. Toename automaten Zelfs bij oliebollenkramen kun je met de betaalpas terecht Eind 2014 telde Betaalvereniging Nederland terminals. In 2015 steeg het aantal tot , Dat is geen enorme stijging. Wellicht komt dat doordat ondernemers doe begonnen met pinnen hun pintransacties niet via reguliere betaalautomaten binnen krijgen, maar via mpos-systemen (kleine simpele apparaten die in combinatie met een smartphone werken). Het aantal in gebruik zijnde mpos-systemen is helaas niet bekend. Van alle terminals zijn er bijna geschikt voor contactloos betalen. Daarbinnen is het aandeel mobiele terminals 30%. De grootste groei van het aantal betaalautomaten (gewone en contactloos) ten opzichte van 2014 werd gerealiseerd in de horeca. Daarnaast groeide het aantal terminals in de supermarktbranche. Daarentegen daalde het aantal terminals in de reisbranche en in de MKB-detailhandel. In de benzinebranche en het grootwinkelbedrijf kun je inmiddels overal pinnen, in de MKBdetailhandel nagenoeg overal (meting 2014: 97%). De horeca maakte een sprong naar 80% pinnen (van 71% in 2012), waarbij opvalt dat de cafés achter blijven bij de andere segmenten. In de ambulante handel kan tegenwoordig bij 55% van de kramen gepind worden. De Stichting wijst in al haar uitingen (websites, publicaties, persberichten, social media) op de voordelen van pinnen. Daarnaast leveren we regelmatig input aan voor artikelen en publicaties van brancheorganisaties. Om de toename van het aantal automaten te stimuleren is in 2015 vooral gemikt op de kanalen van de Centrale 12

13 Vereniging voor de Ambulante Handel, horeca-bladen, sportbonden en de kermisbond. In november en december heeft Roamler Retail Analytics op verzoek van de Stichting en Betaalvereniging Nederland een klein onderzoek gedaan naar de penetratie van betaalautomaten bij oliebollenkramen. Hieruit bleek dat bij 4 van de 10 kramen met de betaalpas betaald kan worden. Een jaar eerder schatten we in dat het nog maar bij 10% van de kramen kon. Daarbij scoren Flevoland, Utrecht, Noord- en Zuid-Holland en Overijssel ruim boven het gemiddelde. In de zuidelijke helft van het land en in Drenthe kunnen klanten minder met hun betaalpas bij kramen terecht. Acties met terminalleveranciers Met een aantal terminalleveranciers zijn afspraken gemaakt voor een tweetal speciale acties. De eerste actie was een actie waarbij ondernemers een inruilpremie kregen als zij hun oude automaat vervingen door een contactloze automaat. Voor deze actie is via advertenties en free publicity aandacht gevraagd in een groot aantal vakbladen voor de detailhandel en horeca en de kanalen van brancheorganisaties. Ook online is campagne gevoerd. In totaal hebben online 7000 mensen zich verdiept in de inruilactie waarvan het merendeel (ongeveer 90%) vanuit de online campagne. De tweede actie wil het aantal terminals per locatie doen stijgen, met name op plekken waar men werkt met een echte toonbank, zoals bakkers en slagers. Een campagne daarvoor vindt in 2016 plaats. Slim omgaan met contant geld De tweede Nadere Overeenkomst leverde een nieuw type activiteiten op voor de Stichting. Terwijl de Stichting zich sinds 2005 vrijwel uitsluitend met elektronische betalingen bezighield, zijn sinds 2014 ook contante transacties in beeld gekomen voor activiteiten. Hoewel het pinnen steeds meer de overhand begint te krijgen, blijven ondernemers immers geconfronteerd worden met grote hoeveelheden contant geld. En daar moet zo slim mogelijk mee omgegaan worden: veilig en kostenefficiënt. In dat kader hebben we in 2015 een informatiebijeenkomst georganiseerd voor brancheorganisaties bij G4S om hen enerzijds kennis te laten maken met de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van kluizen en geldtransport en om anderzijds van gedachten te wisselen over mogelijke projecten. In deze bijeenkomst kwam het idee naar voren om diensten voor contant geld collectief per winkelgebied te organiseren en aan te bieden. G4S bleek bereid een concrete dienst te ontwikkelen die aansloot op de denkbeelden van de brancheorganisaties. Deze dienst is bij 18 ondernemers getest in Ede vanaf de Week van de Veiligheid. De deelnemers werden uitgerust met een intelligente en compacte afstortkluis waarin zij de hele dag door geld kunnen afstorten. 13

14 De kluis registreert, controleert en telt de biljetten en bergt deze veilig op. Dagelijks worden de afgestorte biljetten bijgeschreven op de bankrekening van de ondernemer. En op gezette tijden leegt de waardetransporteur de kluis. De Stichting heeft contact gezocht met SecurCash om een dergelijke project ook met deze partij op te zetten. In 2016 leidt dit naar verwachting ook met deze partij tot een samenwerking. Op dit manier hebben ondernemers iets te kiezen. De campagne Hoe wil jij pinnen? maakt ondernemers attent op diverse onderwerpen die spelen op het gebied van betalingsverkeer. U las hier al over in een eerder deel van dit jaarverslag. Ook het slimmer omgaan met contant geld moet onder de aandacht van ondernemers worden gebracht. Met het communicatiebureau 2inbeweging heeft de Stichting een campagne uitgewerkt om vanaf 2016 regelmatig tips over contant geld te communiceren. Een van de boodschappen zal zijn dat de ondernemer van nu zich eigenlijk niet meer kan permitteren om zelf contant geld af te storten en dat professioneel geldtransport inmiddels een stuk betaalbaarder is dan hij denkt. We zullen brancheorganisaties, banken, veiligheidsadviseurs en waardetransporteurs bij de campagne betrekken, want deze boodschap moet van verschillende kanten komen. Informeren over ontwikkelingen in het betalingsverkeer De Stichting voert diverse projecten uit die erop gericht zijn het betalingsverkeer verder te optimaliseren. Dit zijn vaak meerjarige projecten waar veel partijen uit de keten bij betrokken zijn. De Stichting informeert ondernemers hierover via websites, nieuwsbrieven en artikelen. Checkout.nl De Stichting heeft een specifieke website voor ondernemers van toonbankinstellingen over alles rondom het afrekenpunt in de winkel. Het doel is het verstrekken van onafhankelijk advies en objectieve informatie over kassa s en pinautomaten. De website richt zich naast ondernemers ook op de omgeving van deze ondernemers: brancheorganisaties, opleidingen, dienstverleners, leveranciers e.d. Checkout.nl biedt gedetailleerde productinformatie over kassasystemen en betaalterminals. Eind 2015 zijn er 95 betaalterminals en -pakketten en 196 kassasystemen opgenomen in de database van Checkout.nl. De betaalterminals zijn verdeeld naar: 42 losse betaalterminals 34 slimme pinpakketten 19 kortetermijnverhuurpakketten In Nederland waren eind betaalautomaten in gebruik bij ondernemers. Circa een vijfde daarvan is mobiel. Zoals eerder gezegd is van het aantal contactloze automaten 30% mobiel. We zien een groeiend aanbod van mobiele POS-systemen (mpos) waarmee ook elektronisch betaald kan worden. Er is gestart met de opname van dit soort systemen in de database van Checkout.nl. 14

15 De kassasystemen zijn verdeeld naar: 11 eenvoudige kasregisters 26 geavanceerde kasregisters 154 computerkassa s 5 tabletkassa s In 2015 is onderzoek gedaan naar de markt van kassasystemen. Daarvoor zijn 130 leveranciers benaderd met een vragenformulier. Van hen reageerde 65%. Uit het onderzoek kwam naar voren dat 60% van de kassa s in Nederland kasregisters zijn en 40% computerkassa s. In de totale markt is 9% een kassa met een keurmerk. Dat aandeel is aanzienlijk groter als je alleen naar computerkassa s kijkt: 23%. De meeste leveranciers op Checkout.nl (driekwart) richten zich op afnemers met 1 of 2 vestigingen en een beperkt aantal kassa s. De meeste leveranciers zijn bezig een groter of kleiner deel van hun software naar de cloud te brengen. Naast productinformatie biedt Checkout.nl ook praktische informatie over het dagelijks gebruik van afrekenapparatuur en informatie over relevante ontwikkelingen en trends. In 2015 is via artikelen en aandacht besteed aan: het aanbod van kassasystemen cadeaukaarten loyaliteitsprogramma s cloudkassa s mpos-systemen in Nederland de Big Retail Show identificatie Er zijn in 2015 vijf uitgaven van de nieuwsbrief verstuurd naar de 305 abonnees (2014: 250 abonnees) In 2015 heeft Checkout.nl maandelijks ruim unieke bezoekers gehad (2014: 4.700). Zij bekijken gemiddeld 2,7 pagina s in ruim 2 minuten. Uit de vele vragen die binnenkomen bij Checkout.nl maken we op dat de grote meerderheid van het bezoek komt van mkbondernemers en hun personeel. Er zijn via de telefoon en circa vragen gesteld en beantwoord. 15

16 Betaalinnovaties De meeste ondernemers verdiepen zich niet echt in betalingsverkeer. Als het maar werkt en niet te veel kost, zo is de gangbare mening. De Stichting vindt het toch belangrijk dat ondernemers weten welke innovaties eraan komen. Dan kunnen ze daarmee rekening houden als ze investeren en daarop inspelen. Vandaar dat Checkout.nl regelmatig aandacht besteedt aan ontwikkelingen. Daarnaast is aan de Betaalvereniging gevraagd om jaarlijks een beknopt rapport op te stellen over betaalinnovaties. Het meest recente rapport dateert van september 2015 en is voor geïnteresseerden verkrijgbaar bij het secretariaat. Onderzoek In de tweede Nadere Overeenkomst is afgesproken om een aantal ontwikkelingen nauwgezet te laten volgen door middel van onderzoek. In 2015 zijn daartoe drie nulmetingen gehouden. Daarnaast is er een onderzoeksrapport opgeleverd over de kosten van contant geld bij banken en zijn voorbereidingen getroffen voor een uitbreiding van het onderzoeksproject prikkels door het design van geldautomaten. Ten slotte was de Stichting betrokken bij het onderzoek Betalen in winkels 2015 van de Consumentenbond, Betalen aan de kassa 2014 van DNB en de Pinperceptiemonitor van Betaalvereniging Nederland. Drie nulmetingen ten behoeve van de evaluatie Tariefmonitor door DNB Aan De Nederlandsche Bank (DNB) is gevraagd om gedurende de looptijd van de tweede Nadere Overeenkomst ( ) met een Tariefmonitor de ontwikkeling van de pintarieven in kaart te brengen. DNB heeft dit in de eerste maanden van 2015 gedaan. Deze nulmeting had alleen betrekking op maatwerktarieven. Dat zijn immers de tarieven die zijn losgelaten vanaf 1 januari 2014 en waarvoor het relevant was de monitoring in 2015 te starten. De venstertarieven blijven zoals afgesproken in de NOII gelijk tot 1 januari 2018 en worden vanaf de volgende meting (in 2018) meegenomen in het onderzoek. Ten behoeve van de Tariefmonitor hebben de drie grootbanken aan DNB gegevens aangeleverd over het aantal en de waarde van pinbetalingen die onder maatwerktarieven vallen, het aantal maatwerkacceptanten en de som van de door hen daadwerkelijk betaalde acquiring fees. Daarnaast hebben 38 grote bedrijven uit de sectoren detailhandel en horeca op anonieme basis gegevens over het aantal pinbetalingen en hun tarieven ingediend bij DNB. De Tariefmonitor laat zien dat van alle pinbetalingen die in Nederland worden verricht ongeveer driekwart valt onder een maatwerkcontract. DNB signaleert geen generieke tariefsverhogingen van de maatwerktarieven voor pinbetalingen. Bovendien rapporteert DNB dat er geen aanwijzingen zijn voor een generieke tendens bij banken om maatwerkklanten te sturen richting venstertarieven. De ontwikkeling van het transactietarief zoals aangegeven door de grote bedrijven ondersteunt de ontwikkeling zoals blijkt uit de gegevens die door de banken zijn aangeleverd. De resultaten zijn teruggekoppeld naar de deelnemers aan het onderzoek en de achterban van Detailhandel Nederland, Koninklijke Horeca Nederland en de benzinebranche in het algemeen. Kostenonderzoek toonbankbetalingsverkeer 2014 door Panteia Panteia leverde begin juli de resultaten van het onderzoek naar de kosten van het betalingsverkeer bij toonbankinstellingen op. Het onderzoek wijst in dezelfde richting als het vorige onderzoek (uit 2012): contant geld wordt voor ondernemers duurder per betaling, pinnen is iets goedkoper geworden. Een interessante uitkomst was verder dat in twee van de 16

17 vier onderzochte sectoren, te weten de detailhandel en de tankstationbranche, er inmiddels meer wordt gepind dan contant wordt afgerekend. De ambulante handel en de horeca zijn nog niet zo ver, maar boeken wel vooruitgang. Het onderzoeksrapport staat op de website van de Stichting en is door middel van een persbericht en infographic naar buiten gebracht. De infographic is goed overgenomen. Monitor ontwikkelingen betalingsverkeer door Panteia Panteia heeft naast het kostenonderzoek ook een breder rapport opgesteld waarin de ontwikkelingen in het betalingsverkeer zijn gemonitord. Hier gaat het niet alleen om efficiency, maar ook om veiligheid, vertrouwen e.d. Het rapport is een vervolg op de monitor dat op is gepubliceerd en is de nulmeting voor de monitor Andere onderzoeksprojecten Onderzoek kosten contant bij banken Dit onderzoek is op verzoek van de vertegenwoordigers van toonbankinstellingen uitgevoerd door Gerard Selen met ondersteuning van DNB om inzicht te krijgen in de consequenties van de 40/60 doelstelling voor de kostenstructuur van banken. De uitkomsten zijn in mei 2015 gepresenteerd aan banken en toonbankinstellingen. De aanwezigen vonden het een verhelderend inzicht met als conclusie dat het reduceren van contant geld en het stimuleren van pinnen de juiste weg is om de kosten bij banken in de hand te houden. Ook werd duidelijk dat hoe gering het aantal betalingen ook wordt (stel 20%) de banken altijd met een flinke kostenpost (van enkele honderden miljoenen) blijven zitten voor het in de lucht houden van de infrastructuur. Pilotproject prikkels via design geldautomaten In 2014 heeft CentERdata in opdracht van de Stichting een perspectiefvol veldexperiment uitgevoerd waarbij gedurende 2 weken het design van 5 geldautomaten (GEA s) van de Rabobank is aangepast. Uit de analyses van het opnamegedrag bleek de wijziging van het design effectief: het gemiddelde opnamebedrag daalde met ruim 10,-. De uitkomsten zijn in verschillende gremia gepresenteerd aan vertegenwoordigers van banken. Tijdens deze presentaties en in bilaterale gesprekken met banken is gesproken over een vervolg waarbij meer GEA s en meer banken betrokken worden. Hierdoor ontstaat meer zekerheid over de resultaten en kan een onderbouwde beslissing worden genomen over het aanpassen van alle GEA s. Inmiddels zijn de voorbereidingen voor deze uitgebreide pilot getroffen. De uitvoering heeft plaats in de eerste helft van Aan het project doen per bank circa 25 GEA s mee naast 25 GEA s die de controlegroep vormen. Betalen in winkels 2015 van de Consumentenbond Op verzoek van de Stichting voerde de Consumentenbond in de zomer van 2015 een representatief onderzoek uit onder haar achterban naar betalen bij toonbankinstellingen. Uit de resultaten op basis van gegevens van 417 respondenten blijkt dat 97% van de ondervraagden wel eens pint en dat voor 78% pinnen het meest gebruikte betaalmiddel is. Bijna 6% van de ondervraagden betaalt in winkels nagenoeg altijd contant. Ruim 60% van de respondenten zegt minder contant geld op te nemen dan 5 jaar geleden. De meeste respondenten zouden nog vaker met de betaalpas betalen als ze zouden weten dat de ondernemer daar de voorkeur aan geeft. Deze zomer had nog maar een kwart van de respondenten ooit contactloos betaald. Degenen die dat al wel deden vonden het snel, 17

18 handig en makkelijk. Degenen die het (nog) niet deden lieten zich weerhouden door vragen rondom de veiligheid. Ook bleek er nog veel onduidelijk rondom de werking van contactloos betalen. Nog meer resultaten staan op Betalen aan de kassa 2014 van DNB en Betaalvereniging Nederland De Stichting is betrokken geweest bij het jaarlijkse onderzoek naar aantallen betalingen per betaalmiddel van DNB en - sinds twee jaar - de Betaalvereniging. Dit onderzoek is de belangrijkste bron voor het vaststellen van met name het aantal contante transacties op jaarbasis, maar biedt ook inzicht in bijvoorbeeld maandelijkse schommelingen, betalingen per bestedingscategorie, sector en doelgroep. Door dit onderzoek kon de mijlpaal worden vastgesteld dat in 2014 in de detailhandel en benzinebranche voor het eerst meer gepind werd dan contant betaald werd. Een andere interessante uitkomst is dat juist de bevolkingsgroepen die van oudsher veel betalen met contant geld (lager opgeleiden en ouderen tussen de 65 en 74 jaar) in 2014 de sterkste stijging van het gebruik van de pinpas kenden. Pinperceptiemonitor van Betaalvereniging Nederland Uit periodiek onderzoek van de Betaalvereniging blijkt dat het totale imago van pinnen onveranderd sterk is. Het vertrouwen dat Nederlanders in pinnen hebben blijft hoog en stijgt zelfs in vergelijking met Het onderzoek maakt verder duidelijk dat het aantal Nederlanders met voorkeur voor pinnen nog steeds toeneemt: driekwart van de Nederlanders betaalt het liefst met pin (2014: 69%). Van de Nederlanders is 59% positief over de veiligheid van pinnen om geld op te nemen en 81% is positief over de veiligheid van pinnen bij betalen. Uitgedrukt in een rapportcijfer krijgt de veiligheid van pinnen een 7,6, de veiligheid van contant geld een 6,0. Ook de veiligheidsperceptie van nieuwe betaalvormen is onderzocht. Kijken we naar contactloos betalen, dan is er een groot verschil in perceptie bij consumenten die het al wel eens gedaan hebben ten opzichte van consumenten die het nog niet gedaan hebben. Onbekend maakt onbemind blijkt hieruit. Pincampagnes 2005/2013 onderzocht door DNB Ten slotte willen we kort stilstaan bij een onderzoek van DNB naar de vraag of aangetoond kan worden dat de pingroei wordt bevorderd door campagnes. DNB heeft hiervoor de pingegevens en campagne-intensiteit in de periode 2005/2013 beschouwd. Er zijn zowel landelijke als regionale campagnes onderzocht. Dit alles leidde tot de conclusie dat er bovenop de autonome groei inderdaad aantoonbaar sprake was van extra groei door de campagnes. Dat is een mooie conclusie voor iedereen die in die periode aan de campagnes gewerkt heeft. DNB spreekt over een ROI van maar liefst 500% (maatschappelijke besparingen in relatie tot investeringen in campagnes). DNB bracht over dit onderzoek een bulletin uit: 18

19 Bestuursleden en secretariaat Voorzitter Penningmeester Bestuurslid Bestuurslid J. Parson Chr. Buijink J.J. Meerman N. Jue Benoemd door Detailhandel Nederland Benoemd door Nederlandse Vereniging van Banken Benoemd door Detailhandel Nederland Benoemd door Nederlandse Vereniging van Banken Fondsmanager Manager Adviseur Adviseur J.W. Burgering M. Osten R. de Vree S. van Wezel Adviseur Adviseur Secretaresse M. Scargo J.W. Janssen M. Elzinga 19