3.1 Weerstandsvermogen Weerstandscapaciteit

Transcriptie

1 PARAGRAFEN.1 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft aan in hoeverre de beschikbare weerstandscapaciteit voldoende is om de op dit moment bekend zijnde risico's (van materieel belang) op te kunnen vangen. Daartoe wordt in deze paragraaf de hoogte van de weerstandscapaciteit bepaald, waarna deze wordt afgezet tegen de geïnventariseerde risico's..1.1 Weerstandscapaciteit Incidentele weerstandcapaciteit Er kan onderscheid gemaakt worden tussen de incidentele en structurele weerstandscapaciteit. De incidentele weerstandcapaciteit bestaat uit het beschikbaar vermogen dat kan worden ingezet om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen, zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van taken op het geldende niveau. Het gaat hierbij om beschikbare reserves waaraan geen bestemming hangt, dit zijn de algemene reserve en de bedrijfsreserve (inclusief de dienstbedrijfsreserves). Algemene reserve (Dienst)bedrijfsreserves Grondexploitaties Incidentele weerstandscapaciteit Rekening 2004 Begroting 2006 Algemene reserve (Dienst)bedrijfsreserve(s) Reserves grondexploitaties Totaal bedragen in duizenden euro's De norm van de algemene reserve is bij de voorjaarsnota 2002 vastgesteld op 90 miljoen euro. Ultimo 2004 was de stand echter 6 miljoen euro lager. Dit werd veroorzaakt door een onttrekking van 16 miljoen euro voor de aankoop van Cereol en een verstrekte bijdrage van 47 miljoen euro aan het BOR-fonds. De verstrekte bijdrage van 47 miljoen euro dient vanuit de daarvoor beschikbare bestemmingsreserves worden teruggestort. Bij de bestedings- en dekkingsvoorstellen bij de jaarrekening 2004 is reeds 2 miljoen euro terug gestort. In 2006 komt hier een bedrag van 20 miljoen euro bij, waardoor de algemene reserve op 49 miljoen euro uitkomt. We bezien momenteel of het mogelijk is de aanvulling te versnellen. Hoe de noodzakelijk aanvulling in verband met Cereol zal plaatsvinden is nog niet bekend. De minimumnorm van alle (dienst)bedrijfsreserves samen bedraagt 4,48 miljoen euro. In de verantwoording 2004 bleek dat het totaal van de (dienst)bedrijfsreserves echter 5,91 miljoen euro negatief was. Echter er diende nog een bedrag van 20,62 miljoen euro te worden verrekend bij de bestedings- en dekkingsvoorstellen. Na verwerking hiervan resteert nog een negatieve bedrijfsreserve van 15,29 miljoen euro. Dit wordt met name veroorzaakt doordat een voorziening is getroffen voor huurharmonisatie en achterstallig onderhoud van gemeentegebouwen van 20 miljoen euro. Deze tekortpositie wordt in een periode van 5 jaar geheel weggewerkt. Exclusief het tekort als gevolg van de huurharmonisatie is dus een positieve bedrijfsreserve van 4,71 miljoen euro ontstaan. Dit is boven de minimumnorm van 4,48 miljoen euro. In 2000 is afgesproken dat er voor de grondexploitaties van het Stationsgebied en Leidsche Rijn een weerstandcapaciteit beschikbaar moest zijn van respectievelijk 9,1 miljoen euro en 4 miljoen euro. Dit laatste bedrag is in verband met Vleuten-De Meern opgehoogd met 8,26 miljoen euro. Totaal is er voor deze grondexploitaties dus een weerstandscapaciteit van 51,6 miljoen euro beschikbaar (zie onderstaande tabel). In de verantwoording 2004 was een gedeelte van dit bedrag op een bestemmingsreserve gepresenteerd vandaar het afwijkende bedrag..1 Programmabegroting

2 Aangezien er ook negatieve dienstbedrijfsreserves zijn met betrekking tot grondexploitaties is het van belang de weerstandscapaciteit te bezien in samenhang met deze reserves. Deze negatieve reserves bedragen 99,29 miljoen euro (zie onderstaande tabel). Er resteert een tekort van 47,9 miljoen euro, dat dient te worden bezien tegen de achtergrond van een verwacht resultaat op positieve binnenstedelijke grondexploitaties ultimo 2004 van 40,7 miljoen euro en beschikbare bestemmingsreserves van 10,76 miljoen euro. Reserves grondexploitaties in samenhang Rekening 2004 Begroting 2006 Algemene reserve Negatieve bedrijfsreserves grondexploitaties Totaal weerstandscapaciteit bedragen in duizenden euro's Structurele weerstandscapaciteit De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit de beschikbare posten onvoorzien en de onbenutte belastingcapaciteit, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen de Onroerend Zaak Belasting (OZB) enerzijds en de Rioolrechten en afvalstoffenheffing anderzijds. Belastingcapaciteit OZB Begroting 2004 Begroting 2005 Begroting 2006 Woningen (artikel 12 norm) Woningen Utrecht Woningen onbenutte capaciteit Niet woningen (artikel 12 norm) Niet woningen Utrecht Niet woningen onbenutte capaciteit Totaal bedragen in duizenden euro's Onroerend Zaak Belasting (OZB) De onbenutte belastingcapaciteit van 7,4 miljoen euro met betrekking tot de Onroerend Zaak Belasting (OZB) heeft alleen betrekking op woningen aangezien de capaciteit bij nietwoningen volledig benut is. Het verschil ten opzichte van 2005 wordt veroorzaakt doordat we er van uit zijn gegaan dat het gebruikersdeel bij woningen met ingang van 2006 zal zijn afgeschaft en doordat de fictieve raming op basis van de artikel 12 norm is gewijzigd. De onbenutte capaciteit van 7,4 miljoen euro kan overigens alleen benut worden in het geval van aanvragen van de artikel 12-status. Op dit moment kunnen de tarieven maximaal met 1,5% per jaar stijgen, conform wetsvoorstel afschaffen gebruikersdeel woningen OZB. Belastingcapaciteit afvalstoffenheffing en rioolrechten Begroting 2004 Begroting 2005 Begroting 2006 Afvalstoffen kosten Afvalstoffen opbrengsten Afvalstoffen onbenutte capaciteit Rioolrechten kosten Rioolrechten opbrengsten Rioolrechten onbenutte capaciteit Totaal bedragen in duizenden euro's 20 Programmabegroting 2006

3 Afvalstoffenheffing en rioolrechten Onvoorzien Bij afvalstoffenheffing en rioolrechten is sprake van onbenutte belastingcapaciteit indien er geen sprake is van kostendekkende tarieven. Bij de rioolrechten is sprake van kostendekkendheid en is er dus geen onbenutte capaciteit beschikbaar. De onbenutte belastingcapaciteit met betrekking tot de afvalstoffenheffing is ten opzichte van 2005 fors gedaald. Dit wordt veroorzaakt doordat besloten is dat de afvalstoffenheffing extra moest worden verhoogd om het nadeel op de compensatie via Gemeentefonds als gevolg van de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB te compenseren. In het Programma Algemene Middelen staat een structureel bedrag voor onvoorzien opgenomen van ,-. Naast deze post zijn er in de exploitatie geen posten benoemd voor onvoorzien. Bij investeringsprojecten wordt in principe altijd een marge voor onvoorzien aangehouden. De totale beschikbare structurele weerstandscapaciteit komt hiermee voor 2006 uit op 12 miljoen euro. Structurele weerstandscapaciteit Begroting 2004 Begroting 2005 Begroting 2006 Onbenutte belastingcapaciteit OZB Onbenutte belastingcapaciteit Onvoorzien Totaal bedragen in duizenden euro's Weerstandscapaciteit.1.2 Weerstandscapaciteit in relatie tot de risico's Bij de verantwoording 2004 hebben wij afgesproken ons in te zetten om de weerstandscapaciteit op korte termijn aan te vullen tot de daarvoor gestelde normen. Geconstateerd kan worden dat we hiermee op de goede weg zijn en dat de hoogte van de weerstandcapaciteit zich ten opzichte van de verantwoording 2004 gunstig heeft ontwikkeld. Gezien de nog geplande toevoegingen aan de algemene reserve verwachten wij dat deze zich binnen afzienbare tijd richting de norm zal bewegen. Wij achten dan ook het geheel van reserves en voorzieningen in samenhang met de aandacht voor risicobeheersing binnen de gemeente voldoende voor de risico's (zie volgende paragraaf) die Utrecht op dit moment loopt..1 Materiële betekenis Bedrijfsrisico's.1. Inventarisatie risico's Belangrijk is hier op te merken, dat het uitsluitend gaat om risico's waarvoor geen of onvoldoende voorzieningen zijn gevormd en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of de financiële positie van de gemeente. (Dit laatste is een niet concreet ingevulde norm). Het uitgangspunt is dat min of meer regulier voorkomende risico's binnen het jaarlijkse exploitatieresultaat kunnen worden opgevangen. Binnen de gemeente Utrecht kunnen de hieronder genoemde algemene risico's zich voordoen: A. Bedrijfsrisico's Onder bedrijfsrisico's worden de volgende risico's verstaan: 1. (On-)voldoende (gekwalificeerd) personeel 2. Toereikende (administratieve) organisatie, onder andere ter waarborging van de rechtmatigheid (bijvoorbeeld voorkoming van fraude) en de doelmatigheid (bijvoorbeeld voorkomen van inefficiency). Uitvallen bedrijfsmiddelen (onder andere informatiseringsystemen) 4. Stakingsrisico. Programmabegroting

4 Eigendomsrisico's Beleidsrisico's B. Eigendomsrisico's Onder eigendomsrisico's worden de volgende risico's verstaan: 1. Risico van schade aan of van het verlies van eigendommen die door de dienst worden gebruikt 2. Bodemverontreiniging onder percelen die door de dienst gebruikt worden. Deelnemingen in derden-rechtspersonen 4. Risico dat met zaken die de dienst voor haar taakuitoefening gebruikt schade aan derden wordt toegebracht. C. Beleidsrisico's Beleidsrisico's zijn in te delen in de volgende risico's: 1. Continuïteit maatschappelijk en politiek draagvlak 2. Vertraging/ onhaalbaarheid als gevolg van juridische belemmeringen of het niet gereed zijn van juridisch instrumentarium. Continuïteit in beleid, regelgeving en bekostiging van hogere overheden 4. Continuïteit in participatie medebekostiging en risicodeling samenwerkingspartner(s), vraaguitval van afnemers 5. Te laag niveau van taakuitoefening/ taakverwaarlozing 6. Borgstellingen en garanties 7. Aansprakelijkheid uit rechtmatige overheidsdaad (art..4 van de Algemene wet bestuursrecht, bepalingen in bijzondere bestuursrechtelijke wetten: art. 49 WRO en soortgelijke bepalingen) 8. Oninbaarheid vorderingen 9. Ontbreken verhaalsmogelijkheid ter zake van geleden/ te lijden schade (ontbreken van titel voor verhaal, insolvabiliteit, debiteur niet bekend en dergelijke). Beleidsrisico's zijn vooral gerelateerd aan specifieke gemeentelijke producten. Het onderstaande overzicht is het resultaat van een hierop gerichte inventarisatie. Het overzicht bevat alleen die risico's die op gemeentelijk niveau van materiele betekenis zijn. Programma Voorkomend Risico Nadere toelichting op en omschrijving van de aard van het risico Milieu C1 De beschikbare capaciteit voor de wettelijke bedrijfsgerichte milieutaken (met name vergunningverlening en handhaving) ligt beneden het niveau dat landelijk gezien als adequaat wordt aangemerkt. Sociale Zaken Sociale Infrastructuur Sociale Zaken en Welzijn C C C In 2004 is de Wet Werk en Bijstand ingevoerd. In deze wet is het financieel risico op de bijstandskosten afgewenteld naar de gemeenten onder gelijktijdig toepassen van kortingen op het beschikbare budget voor werkgelegenheidsmaatregelen. De gemeente heeft maar een zeer beperkte greep op de ontwikkeling van het volume van uitkeringsgerechtigden. De specifieke uitkering is afhankelijk van landelijke maatstaven. Deze uitkering kan zowel in positieve als in negatieve zin afwijken van de werkelijke situatie in Utrecht. Per april 2006 wordt de nieuwe Wet Inburgering Nederland verwacht. Er bestaat nog veel onduidelijkheid over de consequenties voor de gemeente. In 2006 treedt de WMO in werking. De WMO is een kaderwet waarin de Welzijnswet, de WVG en een deel van de AWBZ. De verantwoordelijkheden gaan over van Rijk naar Gemeente evenals de bijbehorende risico's zoals kostenstijgingen binnen de zorg. 22 Programmabegroting 2006

5 Aansprakelijkheidsrisico's Programma Voorkomend Risico Diverse C Verantwoording externe gelden nadat uitgaven zijn gedaan. Risico bestaat dat de gelden of een gedeelte daarvan moeten worden terugbetaald indien de verantwoording en / of uitvoering onvoldoende wordt geacht. Dit doet zich voor binnen diverse programma's zoals Onderwijs en Welzijn. Stedelijke ontwikkeling Stedelijke ontwikkeling Stedelijke ontwikkeling Volksgezond heid C4 C4 C4 C4 Nadere toelichting op en omschrijving van de aard van het risico Groei in de gemeentelijke huisvestingsbehoefte heeft geleid tot extra aanhuur van panden. Dit kan leiden tot leegstandskosten. Risico's op het gebied van grondexploitaties. Hiervoor verwijzen wij naar de begroting 2005 en afzonderlijke rapportages: actualisatie masterplan stationsgebied 2004, bestuursrapportage Leidsche Rijn en het MPG De dienst Stadsontwikkeling is betrokken bij het realiseren van parkeervoorzieningen zoals parkeergarages en transferia in PPS-verband (Publiek Private Samenwerking). Zowel het realiseren daarvan als de exploitatie van dergelijke parkeervoorzieningen brengt aanzienlijke risico's met zich mee. De exploitatie van straatparkeerplaatsen brengt risico's voor de bedrijfsvoering met zich mee. Onvoldoende voorbereiding op grote uitbraken van infectieziekten of op bio-terrorisme Diverse C4 Vraaguitval doordat klanten voor een andere leverancier kiezen of minder afnemen (onder andere markttaken GG en GD, adviesgroep accountantsdienst en onderdelen van het OGU) en teruglopende publieke belangstelling (Programma Cultuur) D. Aansprakelijkheidsrisico's Aansprakelijkheidsrisico's zijn in te delen in vier soorten risico's: 1. Dreigende of daadwerkelijke verbodsactie of schadeaansprakelijkheid uit onrechtmatige daad (6:162 BW) 2. Risico van te herroepen of vernietigde beschikkingen in verband met lopende procedures in bezwaar of beroep. Verbodsactie of aansprakelijkheid wegens contractbreuk door de gemeente zelf. 4. Ongewenste juridische bindingen. Dit als gevolg van onjuist optreden in precontractuele situaties, toezeggingen, te strakke contracten, onbedoeld verlengde contracten en dergelijke) 5. Niet geldend kunnen maken van (vermeende) gemeentelijke aanspraken en belangen. Dit als gevolg van het niet of niet op de juiste wijze vastliggen van afspraken en verantwoordelijkheden, oftewel contracten die ontbreken of gebrekkig zijn 6. Procesrisico s - het risico om betrokken te worden in juridische procedures (advocaatkosten; ongewisheid afloop) 7. Open eind situaties bij financiering, subsidiering en participaties. Deze aansprakelijkheidsrisico's kunnen ook gerelateerd zijn aan specifieke gemeentelijke producten. Het onderstaande overzicht is het resultaat van een hierop gerichte inventarisatie. Het overzicht bevat alleen die risico's die op gemeentelijk niveau van materiele betekenis zijn..1 Programmabegroting

6 Programma Voorkomend risico Nadere toelichting op en omschrijving van de aard van het risico Diverse D1 Mogelijk te verwachten schadeclaims van gebruikers / huurders van panden in eigendom van de gemeente waarin asbest is verwerkt (onderwijs) en meerwerk door verbouwing panden waarbij problemen met betrekking tot asbest, fundering en constructies naar boven komen. Sport D2 De gemeente heeft op 20 juni 200 een lening van 25 miljoen euro verstrekt aan Memid Investments met een looptijd van 15 jaar, tegen 4%. Jaarlijks wordt 0,5 miljoen euro afgelost, waardoor het restant op 0 juni 2005 nog 24 miljoen euro bedraagt. Aan het eind van de looptijd zal het dan nog resterende bedrag van 17,5 miljoen euro in eens worden terugbetaald. Ten behoeve van het toezicht op de interne beheersing, financiële verslaglegging en naleving van de regelgeving is een permanente auditcommissie in het leven geroepen Beheer openbare ruimte D4 Aansprakelijkheidsrisico's als gevolg van achterstallig onderhoud. Diverse D4 Risico's uit rechtmatige overheidsdaad. De bekendste hiervan betreft planschade. Het ligt in de bedoeling in de toekomst het risico van claims zoveel mogelijk contractueel neer te leggen bij de belanghebbende, zijnde de ontwikkelaar. Een ander risico uit rechtmatige overheidsdaad is bijvoorbeeld de aanleg van het HOV, waarvoor een schadecompensatieregeling is getroffen. Vanwege het openeinde karakter hiervan bestaat er een budgettair risico. Een ander risico is de juridische aansprakelijkheid van de brandweer bij de afhandeling van incidenten (bijvoorbeeld vervuiling oppervlaktewater en / of bodem en schade ontstaan tijdens berging en bluswerkzaamheden). Diverse D7 Garanties geldleningen. Er werd niet altijd een recht van hypotheek gevestigd. Er is een inventarisatie gaande. De inventarisatie heeft tot nu toe geen grote risico s opgeleverd. 24 Programmabegroting 2006

7 .2 Onderhoud kapitaalgoederen Gemeentelijke doelen kunnen niet worden gerealiseerd zonder kapitaalgoederen. Om onderwijs te geven zijn schoolgebouwen nodig. Water, wegen en bruggen zijn onontbeerlijk voor de economische ontwikkeling van Utrecht. Straatlantaarns en de inrichting van het openbaar groen leveren een belangrijke bijdrage aan de sociale veiligheid. De riolering draagt bij aan de gemeentelijke milieudoelstellingen. Kortom: kapitaalgoederen spelen een belangrijke rol bij programmadoelen die de gemeente Utrecht wil realiseren. Kapitaalgoederen vormen het gezicht van onze stad. Gaten in het wegdek, scheefliggende stoeptegels, kapotte lantaarnpalen, onveilige groenvoorzieningen en dergelijke zijn zaken die hoog scoren op de lijstjes met ergernissen van burgers. In de Financiële Verordening (door de gemeenteraad vast gesteld op 1 november 200) is voorgeschreven dat het college van b. en w. eens in de vier jaar een nota onderhoud openbare ruimte aanbied. Daarin dient het kader benoemd te worden voor de inrichting van het beoogde onderhoudsniveau op gebied van groen, water, wegen, kunstwerken en straatmeubilair. Daarnaast dient iedere vier jaar een rioleringsplan, en elk jaar een nota onderhoud gebouwen aan de gemeenteraad voorgelegd te worden. Omdat er een verschil bestaat in systematiek tussen gebouwde en ongebouwde omgeving, worden de respectievelijke kapitaalgoederen afzonderlijk besproken. Gebouwde omgeving Bron: Programma 2005 huisvesting onderwijs (2004). Programma: Onderwijs, educatie en bibliotheek. Doel: Voorzien in adequate huisvesting voor het primair- en speciaal onderwijs middels onderhoud aan schoolgebouwen, uitbreiding, nieuwbouw en eerste inrichting onderwijsleerpakket en meubilair. Stand van zaken: in het jaarlijks op te stellen Programma worden voorzieningen opgenomen die door de schoolbesturen zijn aangevraagd. Alle aanvragen voor onderhoud voor kalenderjaar 2005, die voldoen aan de in de huisvestingsverordening opgenomen criteria, worden uitgevoerd. Dit is mogelijk geworden doordat uw gemeenteraad bij de begrotingsbehandeling ,8 miljoen euro extra beschikbaar heeft gesteld voor het Programma. Verder wordt er gewerkt aan een Masterplan Primair Onderwijs, waarmee de gemeente in overeenstemming met de schoolbesturen wil komen tot een meerjarenplanning. Programma 2006: het merendeel van de aanvragen voor onderhoud voor het kalenderjaar 2006 moeten momenteel worden afgewezen op financiële gronden. Hiermee loopt de gemeente het risico dat er achterstallig onderhoud gaat ontstaan bij diverse schoolgebouwen, en dat de kosten voor onderhoud de komende jaren zullen oplopen..2 Bron: Masterplan Voortgezet Onderwijs Utrecht (2002). Programma: Onderwijs, educatie en bibliotheek. Doel: Het Masterplan Voortgezet Onderwijs beoogt een oplossing te bieden voor de slechte huisvestingssituatie van een aantal scholen en combineert dit met een sanering van het scholenbestand, zodat spreiding en levensvatbaarheid verbeterd worden. Het is een integraal plan voor de huisvesting van het voortgezet onderwijs. Stand van zaken: in 200 is de 1e voortgangsrapportage voorgelegd aan de gemeenteraad, in 2004 de 2e voortgangsrapportage, en eind 2005 zal de e voortgangsrapportage verschijnen. Er zijn 15 projecten in het Masterplan opgenomen. Deze projecten betreffen renovatie (evt. inclusief uitbreiding), nieuwbouw en het bieden van tijdelijke huisvesting in afwachting van een definitieve locatie. Inmiddels zijn er 5 projecten in uitvoering genomen (verbouwing Internationale Schakelklassen, vervangende nieuwbouw Bonifatiuscollege, verbouwing Vader Rijn College en tijdelijke huisvesting voor UNIC en Amadeus). Verder zijn de voorbereidingen voor de bouw van Nieuw Welgelegen en de aanpassing van het Gerrit Rietveldcollege in volle gang. Eind 2005 wordt de Sportcampus opgeleverd. Op dit moment zijn er nog onvoldoende middelen beschikbaar om het onderhoud van alle scholen voor Voortgezet Onderwijs op peil te brengen. Programmabegroting

8 Programma 2006: in 2006 wordt gestart met de bouw van de volgende projecten: Cultuurcampus, Meerstroomcollege, Gerrit Rietveldcollege en de Dr. Vliegenthartschool. Begin 2006 wordt de nieuwbouw van het St. Bonifatiuscollege opgeleverd. Bron: Sportaccommodaties alles onder controle (2002). Programma: Sport. Doel: (Sociale) veiligheid van sportaccommodaties verbeteren. Stand van Zaken: de afgelopen jaren zijn er al veel verbeteringen aangebracht aan de diverse accommodaties. Uit de Sportpeiling (200) blijkt ook dat de tevredenheid over de veiligheid van de sportaccommodaties toeneemt. Programma 2006: Verdergaande verbeteringen aanbrengen op het gebied van de fysieke veiligheid zoals verlichting, het snoeien van groen en verwijderen van graffiti. Het vervangen van sport en spel materiaal en het optimaliseren van het klein dagelijks onderhoud in de verschillende accommodaties. Intensievere samenwerking met verenigingen om de veiligheid te verbeteren. Bron: Betere tijden, beleidsplan Sport (2002). Programma: Sport. Doel: Ontwikkelingsvisie die als basis dient voor de verdere uitwerking van de plannen voor publiek en private sportaccommodaties. Onderdeel hiervan is vernieuwing en verbetering van het basisvoorzieningenpakket. Stand van Zaken: In de afgelopen jaren zijn kunstgrasvelden aangelegd en nieuwe accommodaties gebouwd, zoals sportcentrum Galgenwaard en de herbouw van gymzaal Goeree. Daarnaast is er veel sport en spelmateriaal vervangen. In 2004 heeft de dakrenovatie van zwembad den Hommel plaatsgevonden. Ook is in 2004 zwembad de Kwakel in de zomervakantie een aantal weken gesloten geweest voor het plegen van groot onderhoud. In 2005 is in zwembad den Hommel groot onderhoud verricht. Programma 2006: In 2006 gaan we door met het aanleggen van meer kunstgrasvelden en het verrichten van groot onderhoud. Bron: "Toekomst van de kapitaalgoederen; de accommodaties van de sociale infrastructuur nader beschouwd op de investeringsnoden"; (tweede versie met scenario's voor een aanpak) (2005). Programma: Sociale infrastructuur. Doel: vaststellen van de noodzaak voor investeren in (achterstallig) onderhoud en vervanging van de accommodaties van de sociale infrastructuur, mede op basis van amendement 2004/A6 Stand van zaken: beide nota's zijn door het college van b. en w. vastgesteld en worden ingebracht in de discussie in de gemeenteraad met betrekking tot respectievelijk de voorjaarsnota en de begroting 2006 e.v. De totale problematiek vraagt om een totale investering van 127 miljoen euro. In de scenario's is onderbouwd dat een investeringsimpuls van 5 miljoen euro noodzakelijk is in de eerstkomende drie jaar, teneinde de grootste problemen aan te pakken. Programma 2006: voorstel college van b. en w. uitvoeren om in miljoen euro extra te investeren in achterstallig onderhoud. Bron: Programmabegroting 2006 (2006): Onderhoud gebouwen Tijdelijk. Programma: geen. Doel: Bij tijdelijk beheer van vastgoed is de hoofddoelstelling het tijdig beschikbaar hebben van het vastgoed voor het beoogde doel. Na verwerving wordt het vastgoed tijdelijk, in afwachting van sloop, herontwikkeling of uitgifte, verhuurd als woonruimte, atelier of als bedrijfsruimte. Hiermee wordt onnodige leegstand voorkomen en kan het vastgoed nog tijdelijk voor een maatschappelijke functie worden ingezet. In 2005 is een raamcontract afgesloten met de Stichting Studenten Huisvesting om de tijdelijke woningen te verhuren aan studenten circa en bijzondere doelgroepen. Dit ter vervanging van het contract met Woningnet die met bedoelde verhuurdiensten is gestopt. Stand van zaken: Bij het tijdelijk beheer wordt rekening gehouden met de uitvoering van het strikt noodzakelijke en juridisch afdwingbare onderhoud dat nodig is voor de tijdelijke instandhouding van het vastgoed. Bij tijdelijke verhuur wordt een afweging gemaakt tussen de noodzakelijk te treffen voorzieningen, de tijd dat het vastgoed nog kan worden geëx- 26 Programmabegroting 2006

9 ploiteerd en de mogelijke huuropbrengsten. Voor deze categorie panden worden géén beheerplannen opgesteld. De onderhoudskosten voor de tijdelijk beheerpanden komen ten laste van de exploitatie van het vastgoed en daarmee ten laste van de betreffende grondexploitatie (evenals uiteraard de opbrengsten). Programma 2006: De onderhoudskosten voor de tijdelijk beheerpanden komen ten laste van de exploitatie van het vastgoed en daarmee ten laste van de betreffende grondexploitatie (evenals uiteraard de opbrengsten). Bron: Programmabegroting 2006 (2006): Onderhoud gebouwen Permanent. Programma: geen. Doel: Bij permanent beheer gaat het om heel andere zaken. De gemeente heeft vanouds een brede vastgoedportefeuille en zolang het vastgoed een functie vervult voor eigen huisvesting, maatschappelijke of culturele doeleinden dan wordt het vastgoed marktconform beheerd en geëxploiteerd, waarbij de optimalisatie van het rendement één van de uitgangspunten is. Stand van zaken: Bij het permanent vastgoedbeheer worden wel beheerplannen opgesteld. De panden worden opgenomen in het planmatig onderhoudssysteem hetgeen inhoudt dat er een opname van alle bouwdelen plaatsvindt met daaraan gekoppeld een meerjarenverwachting van het onderhoud. Het planmatig onderhoudssysteem maakt daarbij een onderscheid tussen het kort- en langcyclisch onderhoud. Voor het merendeel van de panden is binnen het beleidsproduct Vastgoedbeheer alleen een post voor kort cyclisch ( inclusief klachten onderhoud) opgenomen. Voor investeringsbeslissingen die voortvloeien uit lang cyclisch onderhoud (deze hangen vaak samen met verbouwingen) dient een aparte kredietaanvraag te worden gedaan. Inmiddels is een inventarisatie gemaakt van het lang cyclisch onderhoud; dit in het kader van de vraag naar de achterstand onderhoud kapitaalgoederen. Dit onderzoek zal worden uitgebouwd naar een meerjaren onderhoudsplan. Sinds 1995 brengen wij nieuwbouwprojecten onder in een zogenaamde gesloten gebouwexploitatie. De gedachte hierbij is dat de inkomsten uit de huur over de gehele exploitatieperiode in balans moet zijn met alle te verwachten kosten, inclusief lang cyclisch onderhoud. Via een reservevorming binnen deze gesloten exploitatie worden middelen gereserveerd voor de financiering van het lang cyclisch onderhoud. Programma 2006: Het onderhoudsbudget voor het onderhoud van het permanent vastgoed bedraagt voor ,6 miljoen euro exclusief de kosten voor voorbereiding en toezicht (circa 12% over de directe kosten)..2 Ongebouwde omgeving In het recente verleden werden voor de openbare ruimte per beleidsproduct meerjarenbeheerplannen opgesteld, welke in de paragraaf kapitaalgoederen van vorige programmabegrotingen aangehaald werden. Deze plannen hadden het doel een balans aan te brengen tussen het in stand te houden areaal en de benodigde budgetten. Bij de voorjaarsnota 2004 werd geconcludeerd dat een achterstallig onderhoud is ontstaan van meer dan 100 miljoen euro. In beleidsmatig opzicht is dit programma relatief eenvoudig. Het gaat er om de kapitaalgoederen op een afgesproken kwaliteitsniveau in stand te houden. Bij de voorjaarsnota 200 is vast gelegd dat de gemeenteraad de ambitie legt bij een niveau 6. Dit kwaliteitsniveau kan bepaald worden door meting met het "Kwaliteitsinstrument onderhoud openbare ruimte", dat door het college van b. en w. is vastgesteld in januari Hoe met het beheer van de openbare ruimte wordt omgegaan in relatie tot onderhoud van kapitaalgoederen, is verwoord in Beheer in balans (bij voorjaarsnota 2005). Achterstallig onderhoud is onderhoud dat op grond van technische onderhoudsplanningen reeds lang uitgevoerd had moeten zijn. Daarnaast is er ieder jaar weer groot onderhoud dat dringend noodzakelijk is. Daarvoor worden sinds jaar en dag de middelen op de investeringsplanning ingezet. Omdat deze middelen ontoereikend zijn, resteert er steeds een deel van het werk en ontstaat er meer achterstalligheid. De jaarlijkse groei van het achterstallig onderhoud is becijferd op gemiddeld 10,4 miljoen euro. Zelfs bij nieuwe investe- Programmabegroting

10 ringen zal direct, omdat er onvoldoende beheergeld beschikbaar komt voor nieuwe arealen, achterstallig onderhoud ontstaan. Bron: Gemeentelijk Rioleringsplan Utrecht, (200). Programma: Beheer openbare ruimte. Doelen: 1. Doelmatig inzamelen en transporteren van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerde huishoudelijke en bedrijfsmatige afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) 2. Doelmatig inzamelen en verwerken van het binnen het gemeentelijk gebied gevallen overtollige hemelwater. Het bevorderen van een schoon milieu (water, bodem en lucht). De belangrijkste randvoorwaarden waaraan het inzamelen, transporteren en verwerken van het afvalwater moet voldoen zijn: overlast en veiligheidsrisico's voor de gemeenschap worden voorkomen; de rioleringszorg moet doelmatig worden uitgevoerd. Stand van zaken: het nieuwe Rioleringsplan richt zich vooral op maatregelen om een duurzaam milieu te bevorderen. Op grond van de Wet Milieubeheer moeten deze maatregelen voor 2005 gerealiseerd worden. Dit brengt met zich mee dat kosten in de komende jaren toenemen. Het GRP gaat uit van het optimaal inzetten van het 'Egalisatiefonds rioleringen'. Gevolg hiervan is dat het rioolrecht de komende jaren telkens met een vast, boveninflatoir, percentage toeneemt. Programma 2006: in 2006 zullen wij ruim 5 kilometer riool vervangen. Vanuit het samen met het waterschap gevormde fonds (inleg gemeente 1,77 miljoen euro) worden eigenaren van panden en woonboten gestimuleerd om hun eigendom aan te laten sluiten op de riolering. In 2006 wordt begonnen met het aansluiten. Bron: Baggerplan gemeente Utrecht (2001). Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: het inlopen van achterstallige baggerwerkzaamheden binnen een termijn van 10 jaar. Het betreft hierbij de watergangen waarvoor de gemeente verantwoordelijk is (tertiaire watergangen en havens) en die waarvoor het waterschap het onderhoud verzorgt (primaire watergangen). Stand van zaken: het wegwerken van achterstallig baggerwerkzaamheden wordt geraamd op circa 8,2 miljoen euro voor de tertiaire watergangen en 12,7 miljoen euro voor de havens en zal dienen te geschieden ten laste van de Investeringsplanning. De ruimte hiervoor is echter zeer beperkt aanwezig. Het huidige budget is niet toereikend voor het onderhouden van de watergangen door het baggeren van bodemslib. Over de jaren 200 tot en met 2005 werd voor ruim 0,8 miljoen euro aan baggerwerk uitgevoerd, m.n. vanuit de Oldenborggelden. De aanwas van nieuwe achterstand bij baggeren is langzaam, daardoor kan de achterstand worden ingelopen door investeringen. De achterstand in watergangen is daarmee terug gelopen naar circa 7,4 miljoen euro. De totale achterstand inclusief havens bedraagt daardoor nog 19 miljoen euro. Programma 2006: uit de zogenoemde Oldenborggelden worden in 2006 middelen ingezet om watergangen te baggeren. Het gaat dan om een bedrag van 0,88 miljoen euro, waarin ruim 0, miljoen euro subsidie is verdisconteerd. Daarnaast wordt voor een bedrag van 0,4 miljoen euro gebaggerd op diverse volkstuincomplexen. Bron: planidentificatie openbare verlichting, begroting 2005 (2004). Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: vervanging van masten, kabels, schakelkasten die het einde van hun technische levensduur hebben bereikt. Stand van zaken: Het huidige onderhoudsbudget is nodig om snel in te kunnen springen op incidentele zaken zoals calamiteiten. Voor tijdige vervangingen van verouderd materieel is geen exploitatiebudget beschikbaar. Voor de investeringsbehoefte wordt uitgegaan van de landelijk geaccepteerde levensduur van objecten. 28 Programmabegroting 2006

11 Lichtmasten, armaturen, voedingskasten en voedingskabels moeten voor een bedrag van 20 miljoen euro vervangen worden. Op afzienbare termijn wordt als gevolg van de hoge ouderdom van objecten de vervangingsbehoefte groter. Programma 2006: in 2006 wordt voor een investeringsbedrag van 0,15 miljoen euro aan vervangingen uitgevoerd. Bron: planidentificaties groen bij begroting 2005 (2004). Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: vervangen van groen dat aan eind van levensduur is en het treffen van levensduur verlengende maatregelen. Stand van zaken: Middels een onderhoudsimpuls is tot en met 2000 het achterstallig onderhoud in bosplantsoen weggewerkt tot 65%. Op tal van plaatsen binnen de gemeente moest deze onderhoudsimpuls nog worden gegeven. Met de keuze voor het opknappen van de parken is hieraan invulling gegeven. Een deel van de achterstand in Overvecht bevond zich in de parken, en deze is weggewerkt. Er resteert nog 0,8 miljoen euro. Momenteel is er een regulier onderhoudsbudget beschikbaar voor het maaien van het gras. Zaken als egaliseren, vervangen, kale plekken inzaaien, mollen vangen en dergelijke worden niet gedaan. Om het gras in de stad op basisniveau 6 te brengen is een bedrag van 1,1 miljoen euro benodigd. Momenteel is slechts 10% van het benodigde budget voor het onderhoud van de technische voorzieningen in het groen beschikbaar. Het gaat dan om zaken als hekken, keringen, meubilair en paden. Het totaalbedrag aan achterstallig werk is 2,1 miljoen euro. In de gehele gemeente zijn populieren geplant. De meeste populieren zijn snelgroeiende bomen, welke gemiddeld jaar worden, soms jonger. Op verscheidene plaatsen in de gemeente is deze leeftijdsgrens bereikt of overschreden. In totaal bedraagt de problematiek circa 0,6 miljoen euro. De totale investeringsbehoefte bij groenvoorzieningen bedraagt 4,6 miljoen euro. Programma 2006: trapvelden herstellen en gazons 0,618 miljoen euro, populieren vervangen 0,18 miljoen euro. Bron: Beheerplan verkeersregelinstallaties (1996). Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: tijdige vervanging van installaties die erg ver over de technische levensduur heen zijn. Stand van zaken: In 1996 werd door de gemeenteraad het meerjarenbeheerplan voor de verkeersregelinstallaties (VRI's) vastgesteld. De toen geconstateerde onderhoudsachterstanden werden in navolgende jaren weggewerkt. Conform het meerjarenbeheerplan is er voorzien in fondsvorming waardoor vervanging van de verkeersregelinstallaties tot 2010 is verzekerd. Daarbij hanteren we in Utrecht uit financieel oogpunt een vervangingstermijn van 20 jaar, landelijk wordt meer een termijn van vijftien jaar gehanteerd. In 2002 moesten we de overgekomen installaties uit voormalig Vleuten-De Meern met voorrang vervangen. Daardoor kwam het fonds negatief te staan, en schoof de planning met een paar jaar op. Vanuit de Oldenborggelden kon de achterstand worden weggewerkt (in 2004 werd voor 1 miljoen euro aan installaties vervangen). Door de jaarlijkse dotaties aan het fonds kan in 2006 de draad weer worden opgepakt. Programma 2006: in 2006 wordt de 22 jaar oude installatie op de kruising Hooft Graaflandweg en 't Goylaan vervangen. Kosten worden gedekt vanuit het VRI-fonds..2 Bron: Planidentificaties verhardingen begroting 2005 (2004) en begroting 2006 (2005). Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: in stand houden van de wegen, zodat de stad bereikbaar blijft. Stand van zaken: de investeringsbehoefte is in diverse planidentificaties in beeld gebracht. Zoals bij de voorjaarsnota 200 aangegeven betreft het achterstallig onderhoud ter hoogte van 55 miljoen euro. In de jaren 2004 en 2005 is er vanuit de Oldenborggelden voor aanzienlijke bedragen achterstallig onderhoud weg gewerkt, zodat dit de toename aan achterstalligheid voor deze jaren in balans houdt. De hoogte van het achterstallig onderhoud bedraagt daarom nog 52, miljoen euro. Programma 2006: in dit jaar worden 4 grote en kleinere wegen voorzien van groot onderhoud. Totaal voor een bedrag van 6,524 miljoen euro. Programmabegroting

12 Bron: Samen naar de overkant (1997); Inventarisatie onderhoudstoestand bruggen, januari 200. Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: in stand houden van de bruggen. Stand van zaken: In 1997 werd een meerjarenbeheerplan door de gemeenteraad vast gesteld. Het daarin nagestreefde kwaliteitsniveau is nu te kenschetsen met een 8. Voor de toen gemelde achterstand in onderhoud werd gesteld dat deze in komende jaren via de investeringsplanning opgelost moest worden. De bandbreedte was echter niet toereikend om dat op afzienbare termijn te realiseren. Voor het structurele tekort op exploitatiemiddelen werd geen oplossing geboden. In 2002/ werd een inventarisatie uitgevoerd van de achterstand in onderhoud, uitgaande van een kwaliteitsniveau 6. Daarnaast was inmiddels een uitbreiding van het aantal bruggen opgetreden door de samenvoeging met Vleuten- De Meern. Door het grote tekort op het jaarlijks budget voor planmatig onderhoud, kan te weinig aandacht geschonken worden aan de uiterlijke staat van onze bruggen. Alle aandacht gaat naar het technisch onderhoud en het waarborgen van de veiligheid, hetgeen eens te meer blijkt uit de noodzaak om de Rodebrug met voorrang op de investeringsplanning te zetten, waardoor voorgenomen groot onderhoud aan andere bruggen (die dat ook nodig hebben) verder naar achteren schuift.voor onderhoud op een niveau sober en doelmatig (cijfer 6), is jaarlijks gemiddeld 4,7 miljoen euro nodig. Het beschikbare budget in 2002 was daarentegen slechts 1,75 miljoen euro. De totale achterstand in onderhoud was in de afgelopen jaren opgelopen tot 10 miljoen euro, maar door inzet van de Oldenborggelden terug gebracht tot circa 9 miljoen euro. Programma 2006: de Meernbrug, de Meentbrug, de Herenbrug en de Rodebrug worden opgeknapt, gezamenlijk voor een bedrag van 1,18 miljoen euro. Bron: Inventarisatie onderhoudstoestand werven, januari 200; walmuren Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: in stand houden van het unieke erfgoed, de werven van Utrecht. Stand van zaken: de werven van Utrecht geven onze stad identiteit en vormen een uniek erfgoed van nationale en internationale betekenis. Dit wordt bevestigd doordat ze tot Rijksmonument benoemd zijn. Alleen de onderdelen die deel uit maken van het Beschermd Stadsgezicht zijn eigendom van de gemeente. Achterstallig onderhoud wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat preventief onderhoud in de afgelopen jaren niet voldoende kon worden uitgevoerd. Het beschikbare budget voor onderhoud is gemiddeld circa 0,16 miljoen euro per jaar. Voor goed onderhoud is gemiddeld 1,0 miljoen euro per jaar nodig. Momenteel is dus maar 15% van het benodigde budget beschikbaar. Het gevolg is dat met het huidige budget geen planmatig (preventief) onderhoud mogelijk is. De nu de beschikbare middelen zijn alleen toereikend om zogenaamde calamiteitenonderhoud uit te voeren. Dit betekent dat veel onderhoud pas uitgevoerd wordt, nadat een klacht ontvangen werd (correctief). Het achterstallige onderhoud bedraagt voor de werven circa 2, miljoen euro. Programma 2006: de walmuren van de Nieuwegracht worden voor 1 miljoen euro opgeknapt, en de werfmuren voor een bedrag van 0,212 miljoen euro. Bron: Inventarisatie onderhoudstoestand havens, januari 200. Programma: Beheer openbare ruimte. Doel: in stand houden en bereikbaar houden van deze voor de economische ontwikkeling belangrijke voorziening. Stand van zaken: Het beheer en onderhoud richt zich hoofdzakelijk op het op diepte houden van de havens en het instandhouden van de oevervoorzieningen ten behoeve van de scheepvaart. De onderhoudssituatie in het algemeen is redelijk. Met het huidige budget van 0,27 miljoen euro is er een jaarlijks tekort van circa 0,1 miljoen euro. De grootte van het achterstallig onderhoud bedraagt 0, miljoen euro bij de kadeconstructies. Daarnaast waren er enkele grote knelpunten. De toegang (bij het Uraniumkanaal) moet verbreed worden (afsnuiten) omdat de afgelopen veertig jaren de schepen groter zijn geworden. De raming in de inventarisatie is 0,75 miljoen euro. In de uit 200 stammende inventarisatie was ook de Industriehaven opgenomen, raming 2,5 miljoen euro. In 2004 moest dit project met voorrang worden uitgevoerd ten gevolge van dreigende calamiteiten. De daadwerke- 240 Programmabegroting 2006

13 lijke kosten, weliswaar inclusief het versterken van de havenbrug, bedroegen 4,8 miljoen euro. De investeringsbehoefte in de havens bedraagt derhalve nog 1,05 miljoen euro. Het weer op diepte brengen van de havens door baggeren is meegenomen in het baggerplan. Programma 2006: diverse damwanden worden opgeknapt voor een totaalbedrag van 0,861 miljoen euro..2 Programmabegroting

14 242 Programmabegroting 2006

15 . Treasury Algemene ontwikkelingen De rentevisie binnen de Centrale Treasury is gebaseerd op de verwachtingen van de grote marktpartijen (banken, institutionele beleggers). Voor 2006 verwachten zij een lange rente van 4 à 4,5% en een korte rente van 2 à 2,5%. In de meerjarenraming van Centrale Treasury is voor latere jaren rekening gehouden met een verder oplopende rente, te weten 5% voor de lange rente en,5% van de korte rente. Voor concrete geld- en kapitaalmarkthandelingen lopende het jaar wordt binnen de Centrale Treasury de rentevisie regelmatig herzien. In de meerjarenraming is rekening gehouden met een (interne) omslagrente van 5%. Het omslagrentepercentage is afgeleid van het gemiddeld rentepercentage over de portefeuille opgenomen langlopende leningen (ultimo 2005 bedraagt deze 4,97%). Omdat de omslagrente wordt toegerekend aan alle materiele vaste activa en de basis vormt voor de renteafdracht over de belegde reserves en voorzieningen geven aanpassingen in de omslagrente veel administratief werk. De bestaande beleidslijn is daarom om het omslagrentepercentage alleen aan te passen bij aanmerkelijke afwijkingen van het percentage op de bestaande leningenportefeuille. (Rente)risicobeheer In het kader van het renterisicobeheer is het volgende van belang. De kasgeldlimiet (=door het Rijk bepaalde grens voor aantrekken van kortlopende leningen) bedraagt voor miljoen euro. Bij een normale rentestructuur waarbij de korte rente lager is dan de lange rente wordt bij het aantrekken van financieringsmidden in eerste instantie de kasgeldlimiet volgetrokken alvorens langlopende financieringsmiddelen worden aangetrokken. Binnen de huidige overliquide positie is dat niet mogelijk. Zodra de lange rente (zoals grote marktpartijen voor 2006 verwachten) weer aantrekt tot 4 a 4,5% zal worden bezien of de overliquide positie verantwoord kan worden afgebouwd door het afstoten van langlopende leningen dan wel door overtollige middelen langlopend te beleggen. De renterisiconorm is een in de wet FIDO bepaald maximumbedrag aan nieuw aan te trekken financieringsmiddelen waarover in een jaar renterisico mag worden gelopen. Voor Utrecht bedraagt dit in miljoen euro zijnde 15% van de omvang van de langlopende leningportefeuille op 1 januari In 2006 zullen geen nieuwe langlopende financieringsmiddelen worden aangetrokken, derhalve loopt de gemeente hier geen renterisico. De reserve renterisico bedraagt thans 6 miljoen euro. Daarmee kunnen de rentenadelen worden opgevangen die zich kunnen voordoen indien de renteveronderstellingen in de meerjarenraming 2006 t/m % ongunstiger uitkomen dan aangenomen.. Liquiditeitsbehoefte In de meerjarenbegroting van de Centrale Treasury wordt rekening gehouden met de volgende ontwikkeling van de balansposities en daaruit voortvloeiende liquiditeitsbehoefte. Programmabegroting

16 ultimo 2005 ultimo 2006 ultimo 2007 ultimo 2008 ultimo 2009 Kapitaalverstrekkingen (vaste activa) diensten incl grondexploitatie Leidsche Rijn Geldleningen aan derden Beleggingen Rekening-courantpositie diensten (werkkapitaal) Totaal te financieren Opgenomen geldleningen Belegde reserves en voorzieningen Belegging derden (incl BRUbelegging BOR-fonds) Totaal financieringsmiddelen Financieringspositie /-11 -/-112 -/-217 bedragen x 1 miljoen euro Ultimo 2005 wordt een overliquide positie verwacht van 150 miljoen euro. In de meerjarenraming slaat deze positie om in een verwacht financieringstekort. De voor 2005 en 2006 verwachte overliquide positie is mede het gevolg van twee in 200 afgesloten leningen van 100 miljoen euro met uitgestelde storting op 1 juli 2005 en van 50 miljoen euro met uitgestelde storting in Met de betreffende transactie werd het meerjarig budgettair kader voor de Centrale Treasury veilig gesteld. De rente van de leningen (4,7% respectievelijk 4,59%) was in historisch perspectief erg laag mede in het licht van de toenmalige verwachtingen van de institutionele beleggers dat de lange rente weer tot normale hoogte zou oplopen. Bovendien werd toen voor 2005 een aanmerkelijk liquiditeitstekort voorzien. Vooral door de gunstiger ontwikkeling van de reserves en voorzieningen (zie ook het resultaat van de jaarrekening 2004 van 70 miljoen euro voordelig) respectievelijk van de beleggingen door derden is het voorzien liquiditeitstekort omgeslagen in een liquiditeitsoverschot. Afhankelijk van de verdere ontwikkeling van de liquiditeitspositie en van de rente-ontwikkeling op de kapitaalmarkt (deze is in de periode eind medio 2005 scherp gedaald) zullen wij bezien of de overliquide positie sneller kan worden afgebouwd. Aansluitend op deze prognose worden de externe rentelasten voor 2006 geraamd op 16,686 miljoen euro en de externe rentebaten op 14,556 miljoen euro, waardoor de netto rentelasten in 2006 worden geraamd op 2,10 miljoen euro. In de periode tot en met 2009 lopen de netto rentelasten met circa 5 miljoen euro op omdat de voor concrete programma's bestemde reserves (incl het BOR-fonds) zullen worden besteed. Dit heeft tot gevolg dat een groter beroep zal moeten worden gedaan op externe financiering, waarbij gebruik zal worden gemaakt van de kasgeldlimiet (door het Rijk bepaalde grens voor het aantrekken van kortlopende leningen) van 111 miljoen euro. In de meerjarenraming is met het budgettair effect van de stijging van de rentelasten rekening gehouden. Verstrekte leningen/ garanties Ultimo 2004 bedroeg het totaal aan gegarandeerde geldgeldleningen miljoen euro. Het overgrote deel (1.149 miljoen euro) heeft betrekking op gegarandeerde leningen aan woningbouwcorporaties die geborgd zijn door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Het beheer van de garanties is een taak van de betreffende gemeentelijke diensten. 244 Programmabegroting 2006

17 Organisatie Informatievoorziening De Centrale Treasury maakt onderdeel uit van de afdeling Financiële Coördinatie van de sector Financiën. De belangrijkste treasurytaken zijn hierin centraal ondergebracht zoals het, met uitsluiting van alle andere diensten, aangaan van overeenkomsten op de gelden kapitaalmarkt. Het gemeentebrede betalingsverkeer is vrijwel volledig naar de diensten gedecentraliseerd. Op 1 januari 2006 beschikt de Centrale Treasury over een geactualiseerde beschrijving van de administratieve organisatie. De financiële verhouding tussen de Centrale Treasury, de diensten en de ABNAMRO ligt sinds begin 2005 vast in een tot inhousebank omgevormde rekeningstructuur met ABN AMRO. De informatie-uitwisseling verloopt elektronisch via het electronic banking pakket ABN AMRO Officenet. Alle diensten en de Centrale Traesury beschikken over deze faciliteit In de loop van 2006 wordt dit product vervangen door een internettoepassing. Voor de elektronische gegevensuitwisseling met BNG maakt de Centrale Treasury gebruik van BNG Data Services online. Voor de bepaling van dagelijkse liquiditeitpositie en het opstellen van de liquiditeitenplanning wordt sinds begin 2005 de cashmanagement module van Civision middelen gebruikt. In 2006 wordt de uitwisseling van gegevens tussen deze module en het financieel systeem geïntensiveerd.. Risico's Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is weggenomen door overeenkomsten met de huisbankiers waardoor beschikt kan worden over omvangrijke kredietfaciliteiten op de lopende rekening-courant. Daarnaast heeft de gemeente ten allen tijde een onbeperkte toegang tot de geldmarkt. Debiteurenrisico c.q. kredietrisico Tijdelijk overtollige middelen worden uitsluitend uitgezet bij financiële instellingen die voor hun kredietwaardigheid voldoen aan de normen die zijn opgenomen in het treasurystatuut. Voor financiële instellingen is minimaal een A-rating vereist. Bovendien geldt daarbij een maximum bedrag van 50 miljoen euro en een maximale looptijd van 1 jaar. Bij een AArating geldt een maximum van 100 miljoen euro. Voor hogere ratings en partijen met een solvabiliteitseis van 0% gelden geen limieten. Bij het verstrekken van leningen uit hoofde van de publieke taak worden zekerheden gesteld of dient een vorm van achtervang aanwezig te zijn. Koersrisico Bij (verhandelbare) financiële activa (zoals Medium Term Notes) bestaat het risico dat deze in waarde verminderen door koersdalingen. De Centrale Treasury beperkt dit risico door matching van de omvang en looptijd van deze activa met de omvang en looptijd van de beschikbare liquide middelen.. Programmabegroting

18 246 Programmabegroting 2006

19 .4 Bedrijfsvoering Organisatie 2010 Cebeon Onder leiding van ons college van b. en w. is door de concerndirectie gewerkt aan het vormgeven van het verandertraject Organisatie 2010 waarmee wij willen bereiken dat we een organisatieontwikkelingtraject inzetten dat leidt tot een organisatie die niet alleen beter en anders functioneert, maar ook kleiner en goedkoper wordt. Dit betekent realisatie langs twee sporen: innoveren om te komen tot een moderne en effectieve gemeente en bezuinigen door efficiënter te organiseren en duidelijke keuzes te maken. Met betrekking tot het efficiënter werken zullen de met Cebeon ingezette onderzoeken bedrijfsdiagnose in 2006 worden afgerond. Alle efficiencymogelijkheden (bij ongewijzigd beleid) zijn dan in beeld gebracht en hebben tot besluiten geleid. Ontwikkelingslijnen Hoofdthema s Noodzakelijk ondersteunende thema s Onze omgeving dwingt ons om de organisatie nader onder de loep te nemen. De complexe maatschappelijke problemen vragen om inspanningen van meer diensten en in coproductie met maatschappelijke partijen. Daarnaast stellen burgers steeds hogere eisen aan onze dienstverlening. Alleen al de vlucht in ICT ontwikkelingen leidt tot veranderingen in vraag- en verwachtingspatronen van diezelfde burgers. Bovendien moet de gemeentelijke organisatie haar producten en diensten de komende jaren met minder middelen en dus goedkoper voortbrengen. Dit vraagt tevens om een heroriëntatie op de inrichting en het functioneren van de gemeentelijke organisatie. We willen een organisatie neerzetten die zich terughoudender opstelt door minder en anders te regelen, die de mogelijkheden van moderne ICT beter benut, die de verkokerde beleidsvorming doorbreekt en die de administratieve lasten voor de burgers verlaagt. Om de doelstellingen te bereiken hebben we in de voorjaarsnota een zevental ontwikkelingslijnen benoemd: 1. Minder beleid en regelgeving 2. Programmatisch werken. Inzet ICT 4. Samenwerking en partnerschap 5. Bundeling en concentratie 6. Op afstand zetten 7. Resultaatgericht management. De ontwikkelingslijnen zijn door de concerndirectie in deze paragraaf nader uitgewerkt in concrete maatregelen, die het mogelijk maken een structurele bezuiniging van 10 miljoen euro te realiseren in In het hoofdstuk "Financieel beeld" worden deze bezuinigingen, de verdeling ervan en de noodzakelijk geachte investeringen nader onderbouwd. De 7 ontwikkelingslijnen dragen op verschillende wijzen bij aan de innovatie van de organisatie. Om de aandacht goed te richten heeft de concerndirectie besloten om ontwikkelingslijnen, die het duidelijkst bijdragen aan de noodzakelijke innovatie, te benoemen als hoofdthema s: 1. Programmatisch werken 2. Inzet ICT. Bundeling en concentratie. De overige 4 ontwikkelingslijnen hebben meer het karakter van verbeterlijnen en dragen op inhoud en opbrengsten bij aan de bovengenoemde hoofdthema s, de noodzakelijk ondersteunende thema s: Minder beleid en regelgeving, Samenwerking en partnerschap, Op afstand zetten en Resultaat gericht management. Daarnaast wordt een aantal concrete flankerende ontwikkelingen op bedrijfsvoering in het kader van deze hoofdthema's beschreven..4 Programmabegroting

20 In onderstaande figuur is de onderlinge samenhang visueel gemaakt. Onder en door alle thema s heen spelen voor het functioneren essentiële (werk)cultuuraspecten, zoals ook verwoord in onze missie en kernwaarden. We noemen hier: Resultaatgericht werken gericht op maken van heldere resultaatafspraken; primair resultaatgericht in plaats van beleidsgericht. Verantwoordelijkheid nemen en accepteren. Vraaggestuurd werken. Van buiten naar binnen denken en doen. Vanuit gemeentelijke samenhang opererend. Gerichtheid op samenwerken, binnen en tussen diensten en met maatschappelijke partners. Evenwicht tussen partnerschap en zakelijkheid. Nieuwe wegen zoeken en experimenteren. Gericht op transparantie. Kennen, erkennen, waarderen en vertrouwen. Afstemmen, afspreken, doen en verantwoorden. Voorbeeldgedrag van hoger hand, ambtelijk en bestuurlijk. 248 Programmabegroting 2006