Moderne Instrumentele Analyse

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Moderne Instrumentele Analyse"

Transcriptie

1 Moderne Instrumentele Analyse Niels Jonker

2 Massa Spectrometrie Techniek waarbij de te onderzoeken stof wordt geïoniseerd en waarbij vervolgens van de gevormde (fragment)ionen de massa wordt bepaald. Klopt dit?? Infrarood en Massa Spectrometrie 2

3 Principe Ionisatie Scheiding van massa Meten van de hoeveelheid ionen van elke specifieke massa/lading verhouding Infrarood en Massa Spectrometrie 3

4 Massa Spectrometer Infrarood en Massa Spectrometrie 4

5 Instrumentatie Elke MS bestaat uit: 1. Monster inlet 2. Ionenbron 3. Massa Analyser 4. Detector 5. Data System Infrarood en Massa Spectrometrie 5

6 Eisen Vacuum systeem Het vacuum zorgt ervoor dat de geproduceerde ionen, zonder botsingen met andere gas-fase ionen. Als het vacuum niet toereikend is zal dit de gevoeligheid en resolutie beïnvloeden nvloeden. Infrarood en Massa Spectrometrie 6

7 Ionisatie Productie van: Positieve ionen Negatieve ionen (neutrale moleculen) Infrarood en Massa Spectrometrie 7

8 Ionisatie Gas-fase Electron Impact (EI) Chemical Ionization (CI) Spray Electrospray (ESI) Atmospheric Pressure Chemical Ionization (APCI) Desorptie Matrix-Assisted Laser Desorption Ionization (MALDI) Fast Atom Bombardment (FAB) Infrarood en Massa Spectrometrie 8

9 Electrospray Ionisatie Fijne spray van geladen druppels. Door evaporatie van de druppels, zal door coulombische repulsie de druppel exploderen totdat uiteindelijk een ion overblijft. Infrarood en Massa Spectrometrie 9

10 Electrospray Ionisatie Voordelen Nadelen Parent Ion Hoge Massa range (< Da) 000Da) Makkelijk te gebruiken Interface met HPLC Geen fragmentatie Polair monster Gevoelig voor zouten Ion/signal supressie Hoge gevoeligheid met nano-spray Infrarood en Massa Spectrometrie 10

11 APCI Infrarood en Massa Spectrometrie 11

12 Massa Analyzers Massa analyzer is verantwoordelijk voor de scheiding van de ionen op basis van massa/lading verhouding. Typen Magnetische sector Quadrupole Time of flight Ion trap Tandem massa spectrometrie Infrarood en Massa Spectrometrie 12

13 Magnetische Sector Ionen worden geextraheerd en versneld in de ionen bron met potentiaal V, 0.5 mv 2 = zv. Ionen komen in de vluchtbron en komen in het magnetisch veld H. Alleen ionen met bepaalde massa/lading verhouding hebben een gelijke centrifugale and centripetal kracht en zullen door de vluchtbuis vliegen: mv 2 / r = Hzv m/z = H 2 r 2 /2V Infrarood en Massa Spectrometrie 13

14 Magnetische Sector Infrarood en Massa Spectrometrie 14

15 Quadrupole Overstaande poles hebben gelijke polariteit.. De naastliggende poles hebben tegengestelde polariteit. Infrarood en Massa Spectrometrie 15

16 Quadrupole Over elke pole staat een RF en een DC-voltage. Infrarood en Massa Spectrometrie 16

17 Quadrupole Alleen ionen met een bepaalde mass-to to-charge ratio zal het juiste oscillerende pathway bezitten door de analyzer. Infrarood en Massa Spectrometrie 17

18 Quadrupole Voordelen Nadelen Goedkoop Makkelijk te koppelen met verschillende ionisatie- technieken Lage accuracy (>100ppm) MS/MS meerdere quads nodig Relatief lage Massa Range (<4000Da) Trage scanning Infrarood en Massa Spectrometrie 18

19 Time of Flight Infrarood en Massa Spectrometrie 19

20 Time of flight Infrarood en Massa Spectrometrie 20

21 Time of flight Voordelen Nadelen Extreem Hoge Massa Range (>1 MDa) Snelle scanner Lage Resolutie Lage nauwkeurigheid (>200ppm) Infrarood en Massa Spectrometrie 21

22 Ion-Trap Infrarood en Massa Spectrometrie 22

23 Tandem massa spectrometrie (MS-MS) MS) Fragmentatie De geselecteerde ion botst met een botsingsgas (argon of helium) wat resulteert in fragmentatie. Infrarood en Massa Spectrometrie 23

24 Tandem massa spectrometrie (MS-MS) MS) Infrarood en Massa Spectrometrie 24

25 MS MS/MS MS/MS/MS MS: Voornamelijk intacte masses zoals eiwitten en peptides. MS/MS: Intacte component fragmenteert in de mass spectrometer massa s van de fragmenten (daughter ions) MS n : Continue isolatie van massa s en fragmenten. Infrarood en Massa Spectrometrie 25

26 Daughter scan Infrarood en Massa Spectrometrie 26

27 Parent scan Infrarood en Massa Spectrometrie 27

28 Neutral loss Infrarood en Massa Spectrometrie 28

29 LC-MS Infrarood en Massa Spectrometrie 29

30 Waarom de koppeling tussen LC en MS? De analyse van mengsel is moeilijk. Als de stoffen gescheiden zijn via LC (of een andere herhaalbaarheid beter scheidingstechniek) ) is de Er kan signaal of ion suppressie plaatsvinden (ESI) Analieten mogelijk niet die in lage niet gedetecteerd worden. concentratie aanwezig zijn, kunnen Infrarood en Massa Spectrometrie 30

31 Restrictions Niet vluchtige zouten moeten worden aangezien deze ion suppressie veroorzaken. vermeden, Sterke ion-pairing agents zoals TFA moeten in sommige gevallen vermeden worden. Over het algemeen is ESI het best compatibel met polaire oplosmiddelen. Additieven moet compatibel zijn met het ESI-proces proces.. (bv( bv. DMSO veroorzaakt problemen) Infrarood en Massa Spectrometrie 31

32 Welke LC kan gekoppeld worden met MS Voornamelijk met reversed phase (i.e. C18, C8, C4) Ion exchange (ion-wisseling wisseling) Affiniteits chromatografie 2D chromatography (ion exchange gevolgd door reversed phase) Infrarood en Massa Spectrometrie 32

33 ESI condities Flow rate: Over het algemeen is het ESI proces optimaal bij lage flow rates (2-200 µl/min) ph van de loopvloeistoffen moeten laag genoeg zijn om de analieten te ioniseren.. (Dit( aangezien ESI een in-vloeistof ionisatie techniek is) Matrix effecten: hoge concentraties van zouten kunnen ion suppressie veroorzaken. Buffers: Vluchtige buffer hebben de voorkeur. Infrarood en Massa Spectrometrie 33

34 Off-line LC-MS LC may also be coupled with MS by fraction collection (ion exchange, size exclusion chromatography) Fractions may be analyzed by any compatible MS technique Off-line automation Infrarood en Massa Spectrometrie 34

35 LC-MS Groot scheidend vermogen waardoor complexe mengels kunnen worden geanalyseerd. MS heeft een hoge nauwkeurigheid en gevoeligheid. MS biedt additionele molecuulmassa en structuurformule informatie over Infrarood en Massa Spectrometrie 35

36 Folium zuur en metabolieten in plasma Infrarood en Massa Spectrometrie 36

37 Eiwit analyse Infrarood en Massa Spectrometrie 37

38 Eiwit analyse Infrarood en Massa Spectrometrie 38

39 Eiwit analyse 2 pieken, beide eiwit pieken met verschillende ladingen (n en (n+1)) (m/z) n = (m/z) n+1 = We weten dat: de piek n lading op het eiwit geeft dus we weten dat: (m/z) n = [M+Hn]/n en dat (m/z) n+1 = [M+H(n+1)]/(n+1) Infrarood en Massa Spectrometrie 39

40 Eiwit analyse (m/z) n = [M+Hn]/n en dat (m/z) n+1 = [M+H(n+1)]/(n+1) Mbv deze twee formules kunnen we n berekenen, nl; n = [(m/z) n+1 - H(1) ]/[( m/z) n - (m/z) n+1 ] Dus invullend, zien we dat; n = ( )/ = 14 (ladingen) en nu kunnen we de massa van het eiwit bepalen: M w = n(m/z) n nh = 14 * *1 = Da Infrarood en Massa Spectrometrie 40

41 Eiwit analyse Infrarood en Massa Spectrometrie 41

42 Help!!! Graag een methode! Infrarood en Massa Spectrometrie 42

Moderne Instrumentele Analyse

Moderne Instrumentele Analyse Moderne Instrumentele Analyse Niels Jonker Time of Flight Infrarood en Massa Spectrometrie 2 Time of flight Infrarood en Massa Spectrometrie 3 Time of flight Voordelen Nadelen Extreem Hoge Massa Range

Nadere informatie

Proteomics en toepassingen in het veld van kankeronderzoek. Simone Lemeer Utrecht University

Proteomics en toepassingen in het veld van kankeronderzoek. Simone Lemeer Utrecht University Proteomics en toepassingen in het veld van kankeronderzoek Simone Lemeer Utrecht University Proteomics is de studie naar eiwitten. Proteomics is ook het vergelijken van eiwitten tussen verschillende organismen,

Nadere informatie

Haloperidol in serum m.b.v. Triple Quad LC-MS

Haloperidol in serum m.b.v. Triple Quad LC-MS Haloperidol in serum m.b.v. Triple Quad LC-MS Richard van Rossen / Henk Trumpie Apotheek Haagse Ziekenhuizen Email: r.vanrossen@ahz.nl Inleiding Sinds februari 2007 heeft het lab van de AHZ de beschikking

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38868 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Heemskerk, A.A.M. Title: Exploring the proteome by CE-ESI-MS Issue Date: 2016-04-28

Nadere informatie

Inhoud. Scheidingsmethoden (onder- en bovenbouw)... 2 Massaspectrometrie(bovenbouw)... 3

Inhoud. Scheidingsmethoden (onder- en bovenbouw)... 2 Massaspectrometrie(bovenbouw)... 3 Scheidingsmethoden Samenvattingen Je kunt bij een onderwerp komen door op de gewenste rubriek in de inhoud te klikken. Wil je vanuit een rubriek terug naar de inhoud, klik dan op de tekst van de rubriek

Nadere informatie

Cursus Vacuümtechniek

Cursus Vacuümtechniek Cursus Vacuümtechniek Gasanalyse 1 Systemen Cursus Vacuümtechniek R&D 1 Periodiek systeem Cursus Vacuümtechniek R&D 2 Restgasanalyse Partiële druk of dichtheid van een gas met ionisatiemanometer waarbij

Nadere informatie

Samengesteld door Werner Poets. Nagelezen en aangevuld door het Belgische Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA), dr.

Samengesteld door Werner Poets. Nagelezen en aangevuld door het Belgische Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA), dr. 1 Rosetta, een venster op onze oorsprong, een springplank naar de toekomst Samengesteld door Werner Poets Nagelezen en aangevuld door het Belgische Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA), dr. Johan De

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Geavanceerde scheidingstechnieken zijn niet meer weg te denken uit de hedendaagse analytische chemie en spelen een centrale rol in de farmaceutische

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot I

Eindexamen vwo scheikunde pilot I Biodiesel uit plantaardig afval 16 maximumscore 2 De verbrandingswarmte van 1,0 L ethaanzuur bedraagt 3 1, 0 1, 05 10 5 6 8,72 10 10 = 15(MJ). 60,05 (Dit is kleiner dan 24 MJ L 1.) berekening van het aantal

Nadere informatie

GC of HPLC, that s the question?!

GC of HPLC, that s the question?! GC of HPLC, that s the question?! door Ir. Nico Vonk Avans+ Breda. Toepassingsgebied van de chromatografische technieken WP HT- GC Monster matrix Mengbaarheid met de mobiele fase (HPLC) Vluchtig (GC,

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands Met de ontwikkeling van de milde electrospray ionisatie techniek aan het eind van de jaren 80, zijn de massaspectrometrische analyse mogelijkheden enorm toegenomen. Tegenwoordig

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25784 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nicolardi, Simone Title: Development of ultrahigh resolution FTICR mass spectrometry

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De snelle ontwikkeling van de moleculaire biologie gedurende de afgelopen decennia heeft geleid tot een sterke stijging van het aantal geneesmiddelen van biotechnologische oorsprong. Veel

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/26892 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Rojas-Chertó, Miquel Title: Towards automated identification of metabolites using

Nadere informatie

Matrix effecten: de achilleshiel van kwantitatieve LC-MS?

Matrix effecten: de achilleshiel van kwantitatieve LC-MS? Matrix effecten: de achilleshiel van kwantitatieve LC-MS? Ing. Klaas Stienstra* en Dr. Erik van Maarseveen* Apotheek Laboratorium, Universitair Medisch Centrum Utrecht *beide sprekers hebben geen belangenverstrengeling

Nadere informatie

Een inleiding tot massaspectrometrie

Een inleiding tot massaspectrometrie Een inleiding tot massaspectrometrie In een korte cursus wordt de basis uitgelegd vanmassaspectroscopie, en de verschillende stappen die ervoor nodig zijn. Enkele leerlingenvragen stimuleren verder nadenken

Nadere informatie

HOGE RESOLUTIE MASSASPECTROMETRIE MET UPLC- QTOF. Erik Olyslager Lab apotheek Gelre ziekenhuizen LCMS gebruikersmiddag Do

HOGE RESOLUTIE MASSASPECTROMETRIE MET UPLC- QTOF. Erik Olyslager Lab apotheek Gelre ziekenhuizen LCMS gebruikersmiddag Do HOGE RESOLUTIE MASSASPECTROMETRIE MET UPLC- QTOF Erik Olyslager Lab apotheek Gelre ziekenhuizen LCMS gebruikersmiddag Do-20-11-2014 WAAROM HRMS IN GELRE Vraag om dopingcontroles uit te voeren bij kamelenraces.

Nadere informatie

Electrospray ionisation FT-ICR mass spectrometry of linear and hyperbranched polymers Koster, S.

Electrospray ionisation FT-ICR mass spectrometry of linear and hyperbranched polymers Koster, S. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Electrospray ionisation FT-ICR mass spectrometry of linear and hyperbranched polymers Koster, S. Link to publication Citation for published version (APA): Koster,

Nadere informatie

Organische screening: Leidraad voor de identificatie van organische verbindingen in water met behulp UHPLC-HRMS

Organische screening: Leidraad voor de identificatie van organische verbindingen in water met behulp UHPLC-HRMS Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Organische screening: Leidraad voor de identificatie van organische verbindingen in water met behulp UHPLC-HRMS Versie februari 2018 WAC/IV/B/021

Nadere informatie

In hoofdstuk 2 worden de verschillende ionisatie technieken (secondaire ionen massa spectrometrie (SIMS) en matrix geassisteerde laser

In hoofdstuk 2 worden de verschillende ionisatie technieken (secondaire ionen massa spectrometrie (SIMS) en matrix geassisteerde laser Een van de grootste uitdagingen voor wetenschappers in de 21 ste eeuw is om te begrijpen hoe verschillende biomoleculaire componenten, zoals RNA, DNA, hormonen, lipiden, suikers en eiwitten, met elkaar

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Chromatografische analyse van kleine metabolieten in biologische matrixen Metabolieten zijn kleine moleculen (doorgaans < 1 kda) die het moleculair fundament van het leven vormen en het resultaat zijn

Nadere informatie

In 10 jaar van HPLC naar LC-MS/MS met een snelle toxscreen op een Thermo triple quadrupole. Annelies Egas UMC Utrecht

In 10 jaar van HPLC naar LC-MS/MS met een snelle toxscreen op een Thermo triple quadrupole. Annelies Egas UMC Utrecht In 10 jaar van HPLC naar LC-MS/MS met een snelle toxscreen op een Thermo triple quadrupole Annelies Egas UMC Utrecht Ontwikkeling lab apotheek 2006: eerste Triple Quadrupole LC-MS (TSQ Quantum Access)

Nadere informatie

Analyse van de chemische waterkwaliteit. Annemieke Kolkman Chemische Waterkwaliteit en Gezondheid KWR Watercycle Research Institute

Analyse van de chemische waterkwaliteit. Annemieke Kolkman Chemische Waterkwaliteit en Gezondheid KWR Watercycle Research Institute Analyse van de chemische waterkwaliteit Annemieke Kolkman Chemische Waterkwaliteit en Gezondheid KWR Watercycle Research Institute Chemische (drink)water kwaliteit Chemische analyse van water Organische

Nadere informatie

Ontwikkeling van een HPLC-MS methode voor de bepaling van ceramiden in de huid

Ontwikkeling van een HPLC-MS methode voor de bepaling van ceramiden in de huid Vakgroep Organische Chemie Onderzoeksgroep Scheidingstechnieken Ontwikkeling van een HPLC-MS methode voor de bepaling van ceramiden in de huid Proefschrift voorgelegd tot het behalen van de graad van Master

Nadere informatie

Massaspectrometrisch onderzoek van trifenyltin verbindingen.

Massaspectrometrisch onderzoek van trifenyltin verbindingen. ministerie van verkeer en waterstaat rijkswaterstaat riza rijksinstituut voor integraal zoetwaterbeheer en afvalwaterbehandeling tel. 03200-70411, fax. 03200-49218 doorkiesnummer 620 Massaspectrometrisch

Nadere informatie

Samenvatting Hoofdstuk 1

Samenvatting Hoofdstuk 1 Massaspectrometrie (MS) is noodzakelijk voor het uitvoeren van proteomics onderzoek. Tegenwoordig zijn de meeste onderzoekers in de life sciences bekend met de massaspectrometrische structuuranalyse van

Nadere informatie

Nieuwe toepassingen van massaspectrometrie. Ido P. Kema Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen

Nieuwe toepassingen van massaspectrometrie. Ido P. Kema Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Nieuwe toepassingen van massaspectrometrie Ido P. Kema Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Wist u dat Principe massaspectrometer Sample + _ Ion Source Mass Analyzer

Nadere informatie

Analysemethoden voor voeding

Analysemethoden voor voeding Analysemethoden voor voeding Recente ontwikkelingen 170 x 240 mm ca. 240 pagina s verschijnt in september 2005 prijs: 34,95 euro ISBN 90 209 6140 3 INHOUD Hoofdstuk 1. Monstervoorbereiding 1.1 Belang van

Nadere informatie

Screening van residuen van bestrijdingsmiddelen door time-of-flight analysatoren (ToF): Mythe of realiteit?

Screening van residuen van bestrijdingsmiddelen door time-of-flight analysatoren (ToF): Mythe of realiteit? Screening van residuen van bestrijdingsmiddelen door time-of-flight analysatoren (ToF): Mythe of realiteit? Laure Joly en Vincent Hanot WIV-ISP, Juliette Wytsmanstraat 14, 15 Brussel Bericht aan de passagiers

Nadere informatie

Schrap wat niet past: Een ionverbinding met grote roosterkrachten heeft een kleine/grote ionstraal en een kleine/grote ionlading.

Schrap wat niet past: Een ionverbinding met grote roosterkrachten heeft een kleine/grote ionstraal en een kleine/grote ionlading. Welke soort ionverbinding is slecht oplosbaar in water? Schrap wat niet past: Een ionverbinding met grote roosterkrachten heeft een kleine/grote ionstraal en een kleine/grote ionlading. Zijn ionverbindingen

Nadere informatie

Analytical and Statistical Approaches in the Characterization of Synthetic Polymers I. Dimzon

Analytical and Statistical Approaches in the Characterization of Synthetic Polymers I. Dimzon Analytical and Statistical Approaches in the Characterization of Synthetic Polymers I. Dimzon Analytical and Statistical Approaches in the Characterization of Synthetic Polymers by Ian Ken Dimzon Samenvatting

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De afgelopen tien jaar is de belangstelling voor de levenswetenschappen sterk toegenomen en zijn de onderzoeksactiviteiten in dit veelomvattende gebied enorm gegroeid. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

Samenvatting Curriculum Vitae

Samenvatting Curriculum Vitae Curriculum Vitae Samenvatting Het is slechts vijftig jaar geleden dat de wetenschappers Watson en Crick, mede door kennis van het werk van Franklin, de structuur van DNA wisten te herleiden, en daarmee

Nadere informatie

Veranderende analysemethoden voor TDM (geneesmiddelconcentraties in humane matrices) en klinische en forensische toxicologie

Veranderende analysemethoden voor TDM (geneesmiddelconcentraties in humane matrices) en klinische en forensische toxicologie LAB-Analyse Analyse 30 oktober 2008, De Kuip Rotterdam Veranderende analysemethoden voor TDM (geneesmiddelconcentraties in humane matrices) en klinische en forensische toxicologie Implementatie van de

Nadere informatie

6. Oplossingen - Concentratie

6. Oplossingen - Concentratie 6. Oplossingen - Concentratie 1. Opgeloste stof Oplosmiddel Oplossing Een oplossing is een homogeen mengsel (oplossing) van een vloeistof (oplosmiddel of solvent) en een (of meer) andere stoffen (opgeloste

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot I

Eindexamen vwo scheikunde pilot I Duurzame productie van waterstof uit afvalwater 1 maximumscore 4 C 6 H 12 O 6 + 4 H 2 O 4 H 2 + 2 CH 3 COO + 2 HCO 3 + 4 H + molverhouding CH 3 COO : HCO 3 = 1 : 1 en C balans juist 1 coëfficiënt voor

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door K. 1077 woorden 22 maart 2016 6,1 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Impact 3 vwo Scheikunde hoofdstuk 1 + 2 Paragraaf 1: Stoffen bijv. Glas en hout,

Nadere informatie

Proef toets Massaspectrometrie Structuuranalyse

Proef toets Massaspectrometrie Structuuranalyse Proef toets Massaspectrometrie Structuuranalyse 1. Hieronder ziet u de 70 ev EI massaspectra van een onbekende verbinding. Exacte massabepaling geeft aan dat het gaat om C 9 H 9 FO. 123 95 75 152 69 Welke

Nadere informatie

Bio-farmaceutische bepaling van geneesmiddelen Deel IIc, vervolg

Bio-farmaceutische bepaling van geneesmiddelen Deel IIc, vervolg Bio-farmaceutische bepaling van geneesmiddelen Deel IIc, vervolg H. Lingeman Afdeling Analytische Chemie en Toegepaste Spectroscopie Vrije Universiteit De Boelelaan 1083, 1081 HV Amsterdam Vervolg 2.8

Nadere informatie

TECHNIEKBLAD 17. Zeoliet adsorptie

TECHNIEKBLAD 17. Zeoliet adsorptie 89 TECHNIEKBLAD 17 Zeoliet adsorptie Synoniemen, afkortingen en/of procesnamen n.v.t. Verwijderde componenten - KWS - Solventen - NH 3 Principeschema 90 Procesbeschrijving Zeoliet is een aluminiumsilicaat

Nadere informatie

Lab Genetische Endocriene en Metabole Ziekten. Opwerken buis bloed / isolatie granulocyten

Lab Genetische Endocriene en Metabole Ziekten. Opwerken buis bloed / isolatie granulocyten Lab Genetische Endocriene en Metabole Ziekten (Klein beetje) biochemie Opwerken buis bloed / isolatie granulocyten Meting cystine (eigenlijk: cysteine) Hoe kunnen we elkaar vinden Vragen Gespecialiseerd

Nadere informatie

Oefenopgaven ANALYSETECHNIEKEN

Oefenopgaven ANALYSETECHNIEKEN Oefenopgaven ANALYSETECHNIEKEN vwo Massaspectrometrie en IR-spectrometrie OPGAVE 1 MTBE is een stof die aan benzine wordt toegevoegd voor een betere verbranding (de klopvastheid wordt vergroot). Door middel

Nadere informatie

Geschikt voor grote monsteraantallen

Geschikt voor grote monsteraantallen ELISA (mg eiwit/kg) immunologische test PCR Flowcytometrische methoden (niet het eiwit zelf maar het DNA wordt gedetecteerd, moleculairbiologische test), DNA kwantitatieve analytische methode Specifieke

Nadere informatie

Dilute & Shoot bij analyse van residuen van bestrijdingsmiddelen met LC-MSMS (QQQ)

Dilute & Shoot bij analyse van residuen van bestrijdingsmiddelen met LC-MSMS (QQQ) Groen Agro Control Dilute & Shoot bij analyse van residuen van bestrijdingsmiddelen met LC-MSMS (QQQ) Hassan El Khallabi Groen Agro Control 5 oktober 2016 Inhoud Introductie Matrix effecten in LC-ESI-QQQ

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19049 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19049 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19049 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lindenburg, Petrus Wilhelmus Title: New electromigration-driven enrichment techniques

Nadere informatie

10.1 Gaschromatografie van geurstoffen dragergas detector hromatogram retentietijd oppervlakte

10.1 Gaschromatografie van geurstoffen dragergas detector hromatogram retentietijd oppervlakte 10.1 Gaschromatografie van geurstoffen Bij gaschromatografie verdeelt een stof zich over een mobiele fase, de gasstroom en een stationaire fase, de stof die stilstaat en waar het gas langs stroomt. Door

Nadere informatie

Mens erger je niet: chemistry edition

Mens erger je niet: chemistry edition Mens erger je niet: chemistry edition Behandelde leerstof: Het spel gaat over het thema: gedrag van stoffen in water. Inhoud: Het spel Mens erger je niet: chemistry edition bevat: - 1 spelbord - 1 dobbelsteen

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde II

Eindexamen vwo scheikunde II Selectieve opname koolstofdioxide 1 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven: rechts van de pijl H + 1 juiste coëfficiënten 1 Indien in een overigens juiste vergelijking H 2 is

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Voor allen die altijd met veel belangstelling (of geduld) luisterden naar de verhalen over mijn avonturen op het lab, maar wie ik in veel gevallen een goede uitleg over wat ik

Nadere informatie

Membrane Interface Probe

Membrane Interface Probe Membrane Interface Probe Met de Membrane Interface Probe (MIP) worden verontreinigingen met vluchtinge (gehalogeneerde) organische verbindingen (VOC s) gescreend. De combinatie van de standaard sondeerconus

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde vwo II

Eindexamen scheikunde vwo II Beoordelingsmodel aarverzorging maximumscore 3 Een juist antwoord kan er als volgt uitzien: N 2 2 2 N N 2 2 S de peptidebindingen juist getekend de zijketens juist getekend het begin van de structuurformule

Nadere informatie

5 Water, het begrip ph

5 Water, het begrip ph 5 Water, het begrip ph 5.1 Water Waterstofchloride is een sterk zuur, het reageert als volgt met water: HCI(g) + H 2 0(I) Cl (aq) + H 3 O + (aq) z b Hierbij reageert water als base. Ammoniak is een zwakke

Nadere informatie

4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat

4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat a. bij de hydrolyse van ATP warmte vrijkomt b. de hydrolyse van ATP de entropie doet toenemen c. ATP sterk bindt aan het substraat van enzymen d. ATP thermodynamisch

Nadere informatie

Acetonitril versus Methanol als eluens in een LC-APCI-MS/MS systeem

Acetonitril versus Methanol als eluens in een LC-APCI-MS/MS systeem Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA) Acetonitril versus Methanol als eluens in een LC-APCI-MS/MS systeem Werkdocument 98.081 X Afstudeerscriptie

Nadere informatie

Extra oefenopgaven. Inleiding Scheikunde voor anesthesiemedewerkers en operatie-assistenten assistenten i.o. voorjaar 2008

Extra oefenopgaven. Inleiding Scheikunde voor anesthesiemedewerkers en operatie-assistenten assistenten i.o. voorjaar 2008 Extra oefenopgaven Inleiding Scheikunde voor anesthesiemedewerkers en operatie-assistenten assistenten i.o. voorjaar 2008 1. Geef van de volgende stoffen de chemische formule; geef ook aan tot welke categorie

Nadere informatie

Cursus HPLC. Deel 1. Cursus HPLC 1

Cursus HPLC. Deel 1. Cursus HPLC 1 Cursus HPLC Deel 1 Cursus HPLC 1 Inleiding HPLC FPLC CE GLC = High Performance Liquid Chromatografie = Fast Proteine Liquid Chromatografie = Capillaire Electroforese (scheiding van componenten m.b.v. spanningsverschil)

Nadere informatie

Organic Chemistry. 5 th Edition Paula Yurkanis Bruice. Chapter 8. Substitution Reactions of Alkyl Halides

Organic Chemistry. 5 th Edition Paula Yurkanis Bruice. Chapter 8. Substitution Reactions of Alkyl Halides Organic Chemistry 5 th Edition Paula Yurkanis Bruice Chapter 8 Substitution Reactions of Alkyl Halides Substitutie en eliminatie reacties Het atoom of de groep die wordt vervangen (gesubstitueerd) of geëlimineerd

Nadere informatie

oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1.

oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1. Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1. Elektrisch veld In de vacuüm gepompte beeldbuis van een TV staan twee evenwijdige vlakke metalen platen

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot II

Eindexamen vwo scheikunde pilot II Selectieve opname koolstofdioxide 1 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven: rechts van de pijl H + 1 juiste coëfficiënten 1 Indien in een overigens juiste vergelijking H 2 is

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting In dit proefschrift worden de ontwikkeling en validatie van LC-MS/MS methoden voor de kwantitatieve bioanalyse van cytostatica beschreven. Het bepalen van deze klasse van geneesmiddelen in

Nadere informatie

Blauwalgen & genomics

Blauwalgen & genomics Workshop Blauwalgen & genomics, Amersfoort, 2010 Blauwalgen & genomics CSI in het waterbeheer Ron van der Oost CSI Overzicht Genomics Blauwalgen: traditionele analyses Alternatieven met genomics? Discussiepunten

Nadere informatie

Methoden voor de bepaling van elementen

Methoden voor de bepaling van elementen Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Versie maart 2013 WAC/III/B De volgende analysemethoden kunnen gebruikt worden voor het bepalen van elementen in water. Voor de conservering

Nadere informatie

1 De bouw van stoffen

1 De bouw van stoffen Inhoud 1 De bouw van stoffen 1 eigenschappen van stoffen 13 Mengsels en zuivere stoffen 13 D Oplossingen 15 Zuivere stoffen herkennen 15 Scheiding van mengsels 17 2 de opbouw van de materie 19 Moleculen

Nadere informatie

KOMETEN EN HET ONTSTAAN VAN LEVEN

KOMETEN EN HET ONTSTAAN VAN LEVEN KOMETEN EN HET ONTSTAAN VAN LEVEN Van het laboratorium tot Hawaii en Antarctica Vincent Kofman Hidde Jense, Inge Loes ten Kate en Harold Linnartz OVERZICHT Kometen Wat zijn kometen? Onderzoek naar kometen

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde compex vwo 2010 - I

Eindexamen natuurkunde compex vwo 2010 - I - + Eindexamen natuurkunde compex vwo 2010 - I Opgave 1 Massaspectrometer Lood in ertsen uit mijnen bestaat voornamelijk uit de isotopen lood-206, lood-207 en lood-208. De herkomst van lood in loden voorwerpen

Nadere informatie

Module 7 Analyse technieken Antwoorden

Module 7 Analyse technieken Antwoorden 1 Dunne laag chromatografie 1 Verschil in aanhechtingsvermogen (aan de stationaire fase) én oplosbaarheid (in de mobiele fase). 2 Kleinste Rf = 0 en grootste Rf = 1. 3 De stationaire fase is het gebruikte

Nadere informatie

7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss

7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss 7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss Berekening van electrische flux Alleen de component van het veld loodrecht op het oppervlak draagt bij aan de netto flux. We definieren de electrische

Nadere informatie

GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert

GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert Samenvatting Deeltjes Detectie in Hoge Energie Fysica De positie waar de botsing heeft plaatsgevonden in een versneller

Nadere informatie

Analytical techniques and formulation strategies for the therapeutic protein alkaline phosphatase Eriksson, Hans Jonas Christian

Analytical techniques and formulation strategies for the therapeutic protein alkaline phosphatase Eriksson, Hans Jonas Christian University of Groningen Analytical techniques and formulation strategies for the therapeutic protein alkaline phosphatase Eriksson, Hans Jonas Christian IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's

Nadere informatie

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 19 Gaschromatografie bladzijde 1

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 19 Gaschromatografie bladzijde 1 Hoofdstuk 19 Gaschromatografie bladzijde 1 Opgave 1 a Welke voordelen heeft een capillaire kolom ten opzichte van een gepakte kolom? Veel betere scheiding: hoger schotelgetal b Welk nadeel is aan een capillaire

Nadere informatie

The aqueous stability of bupropion door O Byrne et al.

The aqueous stability of bupropion door O Byrne et al. 1 The aqueous stability of bupropion door O Byrne et al. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis Patrick Aeschlimann Vrije Universiteit Brussel 19 mei 2015 2 Inleiding Wellbutrin R Bupropion

Nadere informatie

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE

NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE NATINALE SHEIKUNDELYMPIADE PGAVEN VRRNDE 2 (de week van) woensdag 20 april 2005 Deze voorronde bestaat uit 25 vragen verdeeld over 6 opgaven De maximumscore voor dit werk bedraagt 100 punten De voorronde

Nadere informatie

Methoden voor de bepaling van elementen

Methoden voor de bepaling van elementen Compendium voor analyse van water februari 2012 Pagina 1 van 8 WAC/III/B De volgende analysemethoden kunnen gebruikt worden voor het bepalen van elementen in water. Voor de conservering en behandeling

Nadere informatie

FLOWINJECTEE-ANALYSE VAN ENKELE FLUORESCERENDE WITMAKERS M.B.V. ELECTROSPRAY-IONISATIE EN TANDEM-MASSASPECTROMETRIE.

FLOWINJECTEE-ANALYSE VAN ENKELE FLUORESCERENDE WITMAKERS M.B.V. ELECTROSPRAY-IONISATIE EN TANDEM-MASSASPECTROMETRIE. RlJKSWATERSTAAT Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA) FLOWINJECTEE-ANALYSE VAN ENKELE FLUORESCERENDE WITMAKERS M.B.V. ELECTROSPRAY-IONISATIE EN TANDEM-MASSASPECTROMETRIE.

Nadere informatie

Proteomics. Waarom DNA alleen niet genoeg is

Proteomics. Waarom DNA alleen niet genoeg is Proteomics Waarom DNA alleen niet genoeg is Reinout Raijmakers Netherlands Proteomics Centre Universiteit Utrecht, Biomolecular Mass Spectrometry and Proteomics Group Van DNA naar organisme Eiwitten zijn

Nadere informatie

Dextromethorfan en Dextrorfan in urine m.b.v. Triple Quad LC/MS. Henk Trumpie Laboratorium Apotheek Haagse Ziekenhuizen

Dextromethorfan en Dextrorfan in urine m.b.v. Triple Quad LC/MS. Henk Trumpie Laboratorium Apotheek Haagse Ziekenhuizen Dextromethorfan en Dextrorfan in urine m.b.v. Triple Quad LC/MS. Henk Trumpie Laboratorium Apotheek Haagse Ziekenhuizen Inleiding In het kader van verslavingszorg, workplace testing, medische keuringen

Nadere informatie

Interscience. Innovatie Update. Stand 2B047

Interscience. Innovatie Update. Stand 2B047 Interscience Innovatie Update Analytisch Advies Apparatuur Instrumentmakerij Applicaties Accessoires Detachering Opleidingen Onderhoud en Service tel: 076 5411800 www.interscience.nl Frank Koudijs Een

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde 1 vwo 2003-II

Eindexamen scheikunde 1 vwo 2003-II 4 Antwoordmodel Etheen 1 Het juiste antwoord kan als volgt zijn weergegeven: 2 H 2 H 2 H 2 H 2 H H H H H H H H + 2H 2 2 H + H H H H H H H 2 voor de pijl 1 formule van glucose en het overgebleven fragment

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo

Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting door een scholier 1193 woorden 30 oktober 2012 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Scheikunde

Nadere informatie

Bepaling van glyfosaat en AMPA in water met LC-MS

Bepaling van glyfosaat en AMPA in water met LC-MS Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Bepaling van glyfosaat en AMPA in water met LC-MS Versie januari 2012 WAC/IV/A/029 Inhoud INHOUD 1 Toepassingsgebied 3 2 Principe 3 3 Apparatuur

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 580 woorden 27 januari 2014 5,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Rep Hfst. 2 Water is bijzonder, dat komt door

Nadere informatie

De kwantitatieve bepaling van op actieve kool geadsorbeerde glycolethers met GC-MS

De kwantitatieve bepaling van op actieve kool geadsorbeerde glycolethers met GC-MS Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van lucht De kwantitatieve bepaling van op actieve kool geadsorbeerde glycolethers met GC-MS Versie maart 2012 LUC/IV/003 INHOUD Inhoud 1 Toepassingsgebied

Nadere informatie

Alleen de metalen zullen de stroom geleiden omdat deze vrije elektronen hebben, dit zijn dus alleen kalium en tin.

Alleen de metalen zullen de stroom geleiden omdat deze vrije elektronen hebben, dit zijn dus alleen kalium en tin. Alleen de metalen zullen de stroom geleiden omdat deze vrije elektronen hebben, dit zijn dus alleen kalium en tin. De metalen en de zouten zullen in gesmolten toestand stroom geleiden, de metalen hebben

Nadere informatie

ExxonMobil. Analyser Wensen. Arno van Adrichem

ExxonMobil. Analyser Wensen. Arno van Adrichem Wensen Arno van Adrichem Opbouw Presentatie Waarom gebruiken we analysers Categorieën van analysers Validatie en calibratie Data acquisitie Data analyse Waarom gebruiken we analysers? Veiligheid, Gezondheid

Nadere informatie

Voorkennistoets De Bewegende Aarde Voorkennis voor het basisdeel H1, H2, H3

Voorkennistoets De Bewegende Aarde Voorkennis voor het basisdeel H1, H2, H3 Voorkennistoets De Bewegende Aarde Voorkennis voor het basisdeel H1, H2, H3 A. wiskunde Differentiëren en primitieve bepalen W1. Wat is de afgeleide van 3x 2? a. 3x b. 6x c. x 3 d. 3x 2 e. x 2 W2. Wat

Nadere informatie

Uitwerkingen Basischemie laboratoriumonderwijs hoofdstuk 11

Uitwerkingen Basischemie laboratoriumonderwijs hoofdstuk 11 Uitwerkingen Basischemie laboratoriumonderwijs hoofdstuk 11 Opgave 11.1 Definitie Definitie van een molecuul Een molecuul is het kleinste deeltje van een moleculaire stof dat nog alle chemische eigenschappen

Nadere informatie

Maandag 29 oktober 2012, 9-11 uur, Educatorium, Zaal Beta

Maandag 29 oktober 2012, 9-11 uur, Educatorium, Zaal Beta Toets Spectroscopie Maandag 29 oktober 2012, 9-11 uur, Educatorium, Zaal Beta Lees dit eerst! Graag op alle papieren die je inlevert je naam en studentnummer vermelden. Je mag bij het oplossen van de vragen

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Hendriks, G. (2009). Theoretical models in bioanalytical method development s.n.

Citation for published version (APA): Hendriks, G. (2009). Theoretical models in bioanalytical method development s.n. University of Groningen Theoretical models in bioanalytical method development Hendriks, Geert IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

Nadere informatie

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 11 Fluorimetrie bladzijde 1

Uitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 11 Fluorimetrie bladzijde 1 Hoofdstuk 11 Fluorimetrie bladzijde 1 Opgave 1 Welke van de in afbeelding 11.7 getoonde moleculen zullen vermoedelijk fluoresceren en welke niet? Het zijn vooral moleculen met weinig vrije draaibaarheid,

Nadere informatie

Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater

Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater Leendert Vergeynst, Herman Van Langenhove, Kristof Demeestere EnVOC ENVIRONMENTAL ORGANIC CHEMISTRY & TECHNOLOGY RESEARCH GROUP ENVOC Vakgroep duurzame

Nadere informatie

Verband tussen aantal mol en de massa symbool naam eenheid voorbeeld

Verband tussen aantal mol en de massa symbool naam eenheid voorbeeld Naam : Klas: Datum: Rekenen in de chemie Informatie over de massa van 1 deeltje A a A r M a M r u (1 atoom) Relatieve (1 atoom) molecuulmassa (1 molecule) Relatieve (1 molecule) referentiemassa (1 proton)

Nadere informatie

σ = 1 λ 3,00 μm is: 3,00 x 10-4 cm σ = 1 cm / 3,00 x 10-4 cm= 3,33 10 3 cm -1

σ = 1 λ 3,00 μm is: 3,00 x 10-4 cm σ = 1 cm / 3,00 x 10-4 cm= 3,33 10 3 cm -1 Hoofdstuk 7 Analytische spectrometrie bladzijde 1 Opgave 1 Oranje en groen licht vallen op een prisma (onder dezelfde hoek en in dezelfde richting). Welke kleur wordt het sterkst gebroken? Hoe korter de

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting De spectroscopie en de chemie van interstellaire ijs analogen Het onderzoek dat in dit proefschrift wordt beschreven richt zich op laboratorium experimenten die astrochemische processen nabootsen onder

Nadere informatie

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden Vraag 1 Welke van volgende formules stemt overeen met magnesiumchloriet? MgCl Mg(ClO 2 ) 2 Mg(ClO 3 ) 2 Mg3(ClO 3 ) 2 Optie A: Hier is wat kennis over het periodiek systeem der elementen

Nadere informatie

Studiedag : Ionenanalyse. Woensdag 24 november 2004 Hotel Serwir Koningin Astridlaan Sint-Niklaas

Studiedag : Ionenanalyse. Woensdag 24 november 2004 Hotel Serwir Koningin Astridlaan Sint-Niklaas Studiedag : Ionenanalyse Woensdag 24 november 2004 otel Serwir Koningin Astridlaan 57 9100 Sint-Niklaas Ionenchromatografie Principes en concepten E. Jooken Ion Paar hromatografie Is mogelijk met standaard

Nadere informatie

Verschillen tussen capillaire en gel electroforese. Joke Boonstra Corrie de Kat Angelino Janneke Ruinemans-Koerts Ina Klasen.

Verschillen tussen capillaire en gel electroforese. Joke Boonstra Corrie de Kat Angelino Janneke Ruinemans-Koerts Ina Klasen. Verschillen tussen capillaire en gel electroforese Joke Boonstra Corrie de Kat Angelino Janneke Ruinemans-Koerts Ina Klasen 13 oktober 2009 1 M-Proteïne diagnostiek Technieken Gel electroforese (AGE) Principe

Nadere informatie

De onderste steen boven met. Michel van Strien IFF Tilburg Analytical Services (TAS)

De onderste steen boven met. Michel van Strien IFF Tilburg Analytical Services (TAS) De onderste steen boven met accurate massa QTOF/MS Michel van Strien IFF Tilburg Analytical Services (TAS) IFF International Flavors & Fragrances Inc. Ontwikkeling, productie en verkoop van een zeer breed

Nadere informatie

Detectie van kosmische straling

Detectie van kosmische straling Detectie van kosmische straling muonen? geproduceerd op 15 km hoogte reizen met een snelheid in de buurt van de lichtsnelheid levensduur = 2,2.10-6 s s = 2,2.10-6 s x 3.10 8 m/s = 660 m = 0,6 km Victor

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot 2013-I

Eindexamen vwo scheikunde pilot 2013-I Asbjørn Følling en de ontdekking van PKU 6 maximumscore 2 Voorbeelden van een juist antwoord zijn: Om aan te tonen dat stof X de groenkleuring veroorzaakt: aan urine van gezonde mensen (een kleine hoeveelheid)

Nadere informatie

Elementen; atomen en moleculen

Elementen; atomen en moleculen Elementen; atomen en moleculen In de natuur komen veel stoffen voor die we niet meer kunnen splitsen in andere stoffen. Ze zijn dus te beschouwen als de grondstoffen. Deze stoffen worden elementen genoemd.

Nadere informatie