Adviesrapport accreditatie. hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd/deeltijd Faculteit voor Natuur & Techniek. Hogeschool Utrecht

Transcriptie

1 Adviesrapport accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd/deeltijd Faculteit voor Natuur & Techniek Hogeschool Utrecht

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd/deeltijd Faculteit voor Natuur & Techniek Hogeschool Utrecht CROHO nr Hobéon Certificering BV Datum: 18 december 2010 Auditteam: W.L.M. Blomen (vz.) ing. S. Bekius dr. M. Spruit K.-L. Kramer Secretaris: mr. Q.J. Bunschoten

4

5 INHOUDSOPGAVE DEEL MANAGEMENT SAMENVATTING Integraal advies Samenvattende beoordeling 2 2. INLEIDING 7 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 9 4. VORIGE ACCREDITATIE ONDERWERPEN EN FACETTEN NVAO-ACCREDITATIEKADER Doelstellingen opleiding 15 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 15 Facet 1.2. Niveau: Bachelor 19 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Programma 22 Facet 2.1. Eisen HBO 22 Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 24 Facet 2.3. Samenhang programma 27 Facet 2.4. Studielast 29 Facet 2.5. Instroom 31 Facet 2.6. Duur 33 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 34 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Inzet van personeel 39 Facet 3.1. Eisen HBO 39 Facet 3.2. Kwantiteit personeel 41 Facet 3.3. Kwaliteit personeel Voorzieningen 46 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 46 Facet 4.2. Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg 51 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 51 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering 53 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten 57 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 57 Facet 6.2. Onderwijsrendement OORDEELSCHEMA BIJLAGEN 65 BIJLAGE Ia Programma en gesprekspartners Generieke audit 67 BIJLAGE Ib Programma en gesprekspartners Opleidingsaudit 69 BIJLAGE II Kwantitatieve gegevens van de opleiding Bedrijfskundige Informatica 73 BIJLAGE IIIa Curricula Vitae en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Generieke audit 75 BIJLAGE IIIb Curricula Vitae en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Opleidingsaudit 77 BIJLAGE IV Werkwijze, beoordelingsprocedure en beslisregels Hobéon 83 BIJLAGE V Bestudeerde documenten 87

6

7 DEEL 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1.1. Integraal advies Hobéon Certificering adviseert de NVAO de hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica verzorgd door Hogeschool Utrecht, Croho nummer in al haar varianten te accrediteren. Dit advies wordt in onderhavig rapport gefundeerd. Algemene gegevens Naam van de instelling: Naam van de opleiding: Varianten van de opleiding: Locatie van de opleidingen: Faculteit Natuur & Techniek, Hogeschool Utrecht hbo bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica voltijd/deeltijd Utrecht Naam VBI: Hobéon Certificering BV Datum visitatie: 6 oktober 2010 Datum visitatie (FNT, generiek): 20 april 2010 Datum adviesrapport 18 december 2010 Beoordelingskader Het bij het onderzoek gehanteerde beoordelingskader is het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003). Beoordeling op faculteits- en opleidingsniveau Op verzoek van de Hogeschool Utrecht heeft Hobéon Certificering beoordelingen uitgevoerd op faculteits- en opleidingsniveau. Op faculteitsniveau is beoordeeld of de FNT de processen beheerst en borgt betreffende: Doelstellingen, Inzet Personeel, Voorzieningen, Interne Kwaliteitszorg en Rendementen. Deze onderwerpen corresponderen deels met de onderwerpen 1, 3, 4, 5 en 6 uit het NVAO accreditatiekader. De uitkomsten van deze generieke audit dienden als basis voor de audits op opleidingsniveau. Bij de opleidingsaudit is beoordeeld hoe de opleiding invulling geeft aan het FNT-beleid en -doelstellingen en zijn het programma, de personeelskwaliteit, opleidingsspecifieke voorzieningen en het gerealiseerd niveau beoordeeld. Samenstelling auditteams Het auditteam op opleidingsniveau bestond uit de volgende personen: de heer W.L.M. Blomen, directeur Hobéon Certificering en lead-auditor, de heer ing. S. Bekius strategisch adviseur informatie voorziening bij de Belastingdienst, de heer dr. M. Spruit universitair docent/onderzoeker Bedrijfsinformatica Universiteit Utrecht, de heer K.-L. Kramer student Bedrijfskundige Informatica aan de Hogeschool Windesheim en de heer mr. Q.J. Bunschoten zelfstandig gevestigd projectmanager en auditor/secretaris. De audit op facultair niveau is uitgevoerd op 20 april Het auditteam bestond uit de volgende personen: Drs. R.B. van der Herberg, voorzitter, partner Hobéon Groep; Prof. ir. J.J.M. Cauberg, Vak/ werkvelddeskundige, Emeritus hoogleraar Bouwfysica en Klimaatontwerp en Directeur Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV; M.E. Cohen, werkvelddeskundige, Architect en oprichter en voormalig directeur/partner van Architectenbureau CEPEZED; B. van der Meer, student Bouwkunde aan De Haagse Hogeschool; H. Bleijs, processecretaris, adviseur Hobéon; Drs. L. Blom-van Veen, secretaris Hobéon, zelfstandig adviseur kwaliteitszorg. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 1

8 1.2. Samenvattende beoordeling De Hogeschool Utrecht is een hogeschool met een sterk generieke aansturing op facultair- en instituutsniveau. Bij de opleiding Bedrijfskundige Informatica is deze aansturing waarneembaar. In het rapport zijn daarom naast opleidingsspecifieke passages ook passages op faculteits- en instituutsniveau opgenomen. Hobéon Certificering baseert het advies tot accreditatie van de opleiding Bedrijfskundige Informatica op de volgende overwegingen: Algemeen beeld Sinds 2006 heeft de Hogeschool Utrecht al haar opleidingen in het ICT domein (Informatica, Technische Informatica en Bedrijfskundige Informatica) ondergebracht in het Instituut voor ICT. Tijdens de audit is gebleken dat het Instituut voor ICT een hecht verband vormt en dat de samenhang tussen de opleidingen groot is. Het Instituut maakt deel uit van de Faculteit Natuur & Techniek (FNT). De faculteit wil graag een Utrechtse Ingenieur afleveren. Dat is een ondernemende teamworker en een integraal denker, die vakkennis toepast op unieke problemen, vindingrijk is en nieuwe kennis ontwikkelt en reflectief lerend vermogen heeft. Op dit ogenblik vindt een vernieuwing plaats van de curricula van de opleidingen binnen het Instituut voor ICT. Bij dit proces maken alle opleidingen binnen het Instituut gebruik van het nieuwe model van het HBO-I (2009). Sinds 2009 is voor alle voltijdstudenten in het eerste semester van het eerste jaar een gemeenschappelijk onderwijsprogramma ingevoerd dat is gericht op de keuze van een passende studie. De opleiding Bedrijfskundige Informatica wordt aangeboden in voltijd en deeltijd. Centraal in het profiel van beginnend bedrijfskundig informaticus staan competenties die betrekking hebben op de rol van de ICT adviseur die in staat is om, met behulp van ICT, creatieve en innovatieve oplossingen te bedenken voor bedrijfsvraagstukken. De opleiding stoelt op drie pijlers: bedrijfskunde, informatica en een professionele ontwikkeling in consultancy. Het curriculum van de opleiding is volledig thematisch georganiseerd waarbij steeds een beroepsproduct centraal staat. De opleiding maakt sinds 2006 deel uit van het Instituut voor ICT. Voorheen maakte de opleiding deel uit van de Faculteit Economie en Management. In dit kader zijn in 2007 Bedrijfskundige Informatica en Information Engineering ten opzichte van elkaar opnieuw gepositioneerd. Bij de deeltijdvariant Bedrijfskundige Informatica worden de eerste twee jaren aangeboden op de Faculteit Economie en Management als onderdeel van de Parttime Management Opleiding. Onderwerp Doelstellingen opleiding: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De beroeps- en opleidingsprofielen inclusief de niveaus zijn voor alle opleidingen van het Instituut voor ICT beschreven aan de hand van het nieuwe model van het HBO-I (2009). Deze profielen zijn daarmee gebaseerd op landelijk vastgestelde en door de beroepspraktijk gevalideerde beschrijvingen van domein- en opleidingscompetenties en sluiten duidelijk aan op de eisen die door de vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. Er is een goede focus op de behoeftes en eisen in het domein en de contacten met externen in de regio worden daarbij optimaal benut. Deze kwalificaties vertaalt het Instituut op een systematische manier naar een profiel voor de eigen opleiding. Over de Utrechtse inkleuring en het programma onderhoudt het Instituut een levendige relatie met de Beroepenveldcommissie. De eindkwalificaties van de opleiding (beroepscompetenties en algemene competenties) bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben, en wel met een bereik en diepgang die het bachelorniveau rechtvaardigen. De specifieke beroepscompetenties zijn voorzien van een duidelijke, internationaal geaccepteerde niveaubeschrijving en prestatieindicatoren. In het geactualiseerde onderwijsdocument van Bedrijfskundige Informatica wordt voor alle onderwijsonderdelen een duidelijke relatie gelegd met de te verwerven (algemene en specifieke) competenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 2

9 Drie facetten van onderwerp 1 ( Doelstellingen opleiding ) worden als goed beoordeeld voor deze opleiding, wat een kwalificatie goed voor dit onderwerp rechtvaardigt. Dit wordt als extra aantekening bij het oordeel toegevoegd. Onderwerp Programma: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. Zowel op het niveau van de opleiding als op het niveau van het programma is sprake van gestructureerde en frequente interactie met het werkveld. Iets wat, zo blijkt uit de programmabeschrijving, zichtbaar wordt in de opbouw van de opleiding, in de werkvormen en in de inhoud. De opleiding heeft in de eindkwalificaties en de opzet van het programma het HBO-I model (2009) verwerkt. Bij de beschrijving van de modules is een expliciete verwijzing naar de HBO-I en algemene competenties opgenomen. Uit gesprekken met de studenten tijdens de audit blijkt dat de studenten ondertussen een duidelijk verband zien tussen eindkwalificaties en studieprogramma. De verankering van de agility binnen het curriculum is hierbij kenmerkend. Het auditteam beoordeelt de samenhang in het onderwijsprogramma van de voltijdopleiding als voldoende. Het Instituut voor ICT heeft voor de opleidingen een thematische opbouw gekozen die consequent is doorgevoerd. De verticale opbouw van het programma komt terug in de opbouw van de ondersteunende vakmodules. Ook de opbouw in complexiteit van de thema s is herkenbaar. Het auditteam is van mening dat de verticale samenhang binnen het deeltijdprogramma op dit moment onvoldoende is. De overgang tussen de Parttime Management Opleiding en het gedeelte binnen het Instituut voor ICT is te groot. De opleiding heeft hiervoor op verzoek van het auditteam een adequaat verbeterplan opgesteld dat op voortvarende wijze de problemen aanpakt. De opleiding heeft op basis van systematische evaluaties de factoren in beeld die een mogelijke belemmering vormen voor de studievoortgang en heeft een systeem om studenten te ondersteunen bij studievertraging. Kenmerkend is dat de opleiding ook een Honours programma kent waarmee excellerende studenten hun opleiding kunnen verdiepen. Er is een afgewogen pakket maatregelen om de aansluiting op de vooropleiding te realiseren. Het Instituut heeft daartoe onder meer goede afspraken gemaakt met mbo-instellingen over verkorte trajecten. Het auditteam was ook onder de indruk van het feit dat de opleiding met alle studenten een intakegesprek houdt. De onderwijsvisie leren is werken en werken is leren is uitgewerkt in een competentiegerichte opzet van het curriculum. Het didactisch concept is consequent uitgewerkt in een thematische benadering van het programma. De opleiding brengt hierdoor integratie van theorie en praktijk tot stand. Bij de deeltijdopleiding is sprake van verschillende onderwijsmodellen binnen de opleiding waardoor zich een breuk in de werkvormen voordoet. Studenten geven aan dat zij meer eigen keuzes willen kunnen maken binnen het principe van projectmatig werken. Zo verhoudt de rigide aanpak van Prince2 zich minder goed tot opdrachten op het vlak van Bedrijfskundige Informatica. Het toetsbeleid is helder beschreven. Procedures en methoden zijn in overeenstemming met de leerdoelen en de onderwijsvisie. Invoering van het toetsbeleid heeft ertoe geleid dat de afhankelijkheid van individuele docenten bij de toetsing verminderd is. Ook zijn docenten geschoold in het omgaan met assessments. Het beschreven beleid functioneert in de praktijk redelijk. Onderwerp Inzet van Personeel: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. Het personeelsbeleid van het Instituut voor ICT draagt ertoe bij dat de docenten van de opleiding Bedrijfskundige Informatica een adequate kennis van de beroepspraktijk hebben. Bij de selectie van nieuwe docenten is recente werkervaring een vereiste en het Instituut maakt dit ook waar. Het Instituut kent daarom een mooie mix van docenten die al langer bij het onderwijs betrokken zijn en collega s met recente praktijkervaring. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 3

10 De toebedeelde formatieruimte voor onderwijs is gebaseerd op een docent:studentratio van 1:26. De feitelijke ratio bedraagt wegens onderuitputting 1:27,9. Hoewel het Instituut voor ICT onderbezetting kent in de onderwijsformatie constateert het auditteam dat het nog lukt om binnen het Instituut en de opleiding Bedrijfskundige Informatica met de beschikbare formatie alle (onderwijs)taken uit te voeren. Het auditteam is van mening dat de geconstateerde onderuitputting in combinatie met de lopende projecten voor onderwijsontwikkeling een zware wissel trekken op het onderwijzend personeel. De druk op het personeel is hoog, maar het management heeft dat op het netvlies en neemt maatregelen om hierin op korte termijn verandering te brengen. Uit de CV s van de docenten blijkt dat het docentenbestand van het Instituut voor ICT in overwegende mate voldoende geschoold is om de discipline op hbo-niveau te verzorgen. Ook hanteert het Instituut een actief scholingsbeleid. Zo zijn er afspraken gemaakt om in de komende jaren tien docenten een masterdiploma te laten behalen. Organisatorisch heeft het Instituut een nieuwe structuur ingevoerd die in de praktijk goed blijkt te functioneren. Onderwerp Voorzieningen: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief, zij het dat er aspecten zijn verbetering behoeven. In het algemeen kan worden gesteld dat de opleiding Bedrijfskundige Informatica voldoende voorzieningen ter beschikking heeft voor het totale palet aan werkvormen. Deze voorzieningen zijn up-to-date en over het algemeen toereikend waar het de algemene ICT-infrastructuur betreft. De kwaliteit van de ICT infrastructuur is het laatste jaar vooruitgegaan. De stabiliteit en de gebruikersvriendelijkheid daarvan laten nog te wensen over. Ook zijn er nog te weinig stopcontacten voor de laptops van studenten. Het auditteam is van mening dat het Instituut beter rekening moet houden met de deeltijdstudenten waar het de openingstijden betreft. In beginsel is het systeem van studiebegeleiding en informatievoorziening qua structuur voldoende, maar er zijn wel aspecten die nadrukkelijk verbetering behoeven voor de opleiding BI. Het Instituut heeft de studiebegeleiding georganiseerd op een wijze die niet optimaal aansluit bij de doelgroep studenten Bedrijfskundige Informatica. Studenten zijn hierover ronduit ontevreden. Bij de deeltijdstudenten is sprake van een duidelijke overgang tussen de begeleiding in de eerste twee jaren en die in de laatste fase bij het Instituut voor ICT. Op verzoek van het auditteam heeft de opleiding hiervoor een adequaat verbeterplan opgesteld. Ook de informatievoorziening biedt een wisselend beeld: op cursusniveau wel adequaat, maar op opleidingsniveau valt er nog het nodige te verbeteren. Het auditteam ondersteunt het voorstel van de studenten om door middel van een business case verbetervoorstellen voor het Sharepoint-systeem te genereren. Onderwerp Interne Kwaliteitszorg: voldoende Het oordeel van het auditteam over alle facetten van dit onderwerp is positief. De faculteit FNT en het Instituut voor ICT hanteren een systematiek waarbij periodiek evaluaties plaats vinden op basis van toetsbare streefdoelen. De uitkomsten vormen de basis voor analyses. Het kwaliteitsproces is recentelijk aangepast omdat uit evaluatie bleek dat studenten het gebruik van evaluatieresultaten en het reageren op klachten en problemen onvoldoende scoorden. Het management betrekt de uitkomsten van evaluaties weloverwogen bij het opstellen van jaarplannen en het prioriteren van maatregelen. Studenten zijn meer te spreken over verbetermaatregelen die op docent- en cursusniveau liggen dan over de verbetermaatregelen die op instituutsniveau liggen. Uit de Management Review en de gesprekken tijdens de audit blijkt dat het management stappen heeft gezet om de betrokkenheid van studenten bij het verbeteren van het onderwijs te vergroten. De eerste uitkomsten ten aanzien van de betrokkenheid van studenten zijn bemoedigend daar waar het de inhoud en de uitvoering van het onderwijs betreft. De betrokkenheid van alumni is nog niet echt uitgewerkt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 4

11 Onderwerp Resultaten: voldoende Het oordeel van het auditteam over beide facetten van dit onderwerp is positief. De opleiding borgt het bachelorniveau van de afgestudeerden op voldoende wijze. Het niveau van de afgestudeerden wordt door het werkveld inderdaad als bachelorniveau gekwalificeerd. Dat betekent dat de opleiding er in is geslaagd haar opleiding zodanig in te richten dat zij de doelstellingen (eindkwalificaties) realiseert. Eigen onderzoek van het auditteam bevestigt dat beeld. De opleiding heeft op verzoek van het auditteam een verbeterplan gepresenteerd met adequate maatregelen om de methodische component in de opleiding te versterken en het afstudeerprotocol aan te scherpen. Alles in overweging nemend kwalificeert het auditteam het gerealiseerde eindniveau als voldoende. Het Instituut meet het gerealiseerd rendement en hanteert streefcijfers. Het Instituut analyseert het gerealiseerde rendement en heeft een plan opgesteld om tot rendementsverbetering te komen. Dit plan werpt de eerste vruchten af. Overigens beschouwt het auditteam het gerealiseerd onderwijsrendement als redelijk. Het rendement van de deeltijdvariant blijft achter. Dit is verklaarbaar vanuit het overstappen van studenten binnen de Parttime Management Opleiding. In het licht van de verbeteracties die het Instituut nu doorvoert, beoordeelt het auditteam dit facet als voldoende. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 5

12 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 6

13 2. INLEIDING Beoordeling op faculteits- en opleidingsniveau Op verzoek van de Hogeschool Utrecht heeft Hobéon Certificering beoordelingen uitgevoerd op faculteits- en opleidingsniveau. Op faculteitsniveau is beoordeeld of de FNT de processen beheerst en borgt betreffende: Doelstellingen, Inzet Personeel, Voorzieningen, Interne Kwaliteitszorg en Rendementen. Deze onderwerpen corresponderen deels met de onderwerpen 1, 3, 4, 5 en 6 uit het NVAO accreditatiekader. De generieke audit op faculteitsniveau is uitgevoerd voorafgaand aan de audits van de afzonderlijke opleidingen van de faculteit en diende als basis hiervoor. Bij de opleidingsaudit is beoordeeld hoe de opleiding invulling geeft aan het FNT-beleid en doelstellingen. Daarnaast zijn het programma, de personeelskwaliteit, de opleidingsspecifieke voorzieningen en het gerealiseerd niveau beoordeeld. Het bereik van de generieke audit strekt zich uit over de opleidingen die in 2011 geaccrediteerd worden, te weten: Built Environment-opleidingen; ICT-opleidingen; AOT (Algemene Operationele Techniek) en Applied Science-opleidingen. In de rapporten van deze opleidingen zijn bevindingen en overwegingen opgenomen, ontleend aan de generieke en de opleidingsaudit. Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de Hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, verzorgd door Hogeschool Utrecht, Croho nummer De opleiding wordt aangeboden in de varianten voltijd en deeltijd. Als basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering dienden twee Management Reviews (een op generiek- en een op opleidingsniveau) en de bijbehorende onderliggende documenten. Bij het onderzoek is het beoordelingskader Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003) gehanteerd. Auditteams De opleidingsspecifieke audit heeft plaatsgevonden op 6 oktober Het programma van de audit is opgenomen in Bijlage I. Het auditteam werd gevormd door W.L.M. Blomen (vz.), ing. S. Bekius, dr. M. Spruit, K.L. Kramer en mr. Q.J. Bunschoten als secretaris. De in dit team aanwezige expertise is in onderstaand schema zichtbaar. voorzitter W.L.M. Blomen, directeur Hobéon werkvelddeskundige ing. S. Bekius, strategisch adviseur informatievoorziening Belastingdienst vakdeskundige dr. M. Spruit, universitair docent Informatiekunde Universiteit Utrecht student K.-L. Kramer, student Bedrijfskundige Informatica Hogeschool Windesheim secretaris mr. Q.J. Bunschoten, zelfstandig projectmanager en auditor/secretaris werkveld vak / discipline X X onderwijs X X X X X X kwaliteitszorg /audit X X studentperspectief X Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 7

14 De audit op facultair niveau heeft plaatsgevonden op 20 april Zie voor programma Bijlage I.) Het auditteam bestond uit de volgende personen: Drs. R.B. van der Herberg, voorzitter, partner Hobéon Groep; Prof. ir. J.J.M. Cauberg, Vak/ werkvelddeskundige, Emeritus hoogleraar Bouwfysica en Klimaatontwerp en Directeur Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV; M.E. Cohen, werkvelddeskundige, Architect en oprichter en voormalig directeur/partner van Architectenbureau CEPEZED; B. van der Meer, student Bouwkunde aan De Haagse Hogeschool; H. Bleijs, processecretaris, adviseur Hobéon; Drs. L. Blom-van Veen, secretaris Hobéon, zelfstandig adviseur kwaliteitszorg. Voor Curricula Vitae zie Bijlage III. De in dit team aanwezige expertise is in onderstaand schema zichtbaar. voorzitter drs. R.B. van der Herberg, senioradviseur/partner Hobéon vak/ werkvelddeskundige prof. ir. J.J.M. Cauberg, Emeritus hoogleraar Bouwfysica en Klimaatontwerp en Directeur Cauberg- Huygen Raadgevende Ingenieurs BV werkvelddeskundige M.E. Cohen, Architect en oprichter en voormalig directeur/partner van Architectenbureau CEPEZED student B. van der Meer, derdejaars student Bouwkunde aan De Haagse Hogeschool secretaris drs. L. Blom-van Veen, zelfstandig adviseur kwaliteitszorg werkveld vak / discipline onderwijs x x x x x x x kwaliteitszorg /audit x x studentperspectief x Hobéon Certificering beoordeelt zoveel mogelijk facetten en onderwerpen uit het NVAObeoordelingskader, op een zo hoog mogelijk aggregatieniveau. Specifieke aspecten die per cluster, opleiding en/of opleidingsvariant afzonderlijk en zelfstandig zijn beschreven, worden telkens op dat niveau beoordeeld. Door de gemeenschappelijke aspecten slechts eenmaal te beoordelen, op het niveau waarop ze worden aangestuurd en geborgd, wordt de accreditatielast voor de daaronder liggende niveaus beperkt. Alle opleidingen van het Instituut voor ICT zijn tijdens één audit beoordeeld. Generieke aspecten op faculteitsniveau zijn gedurende een audit in april 2010 beoordeeld. Voorzitter en secretaris hebben de complete audit uitgevoerd. Voor iedere opleiding zijn opleidingsspecifieke deskundigen en een student van de betreffende opleiding geselecteerd. Het panel heeft instituutsbrede gesprekken gevoerd met het management en faculteitsdirectie en met de Beroepenveldcommissie, College van Toezicht en betrokken lectoren. Opleidingsspecifiek heeft het panel gesproken met teamleiders, coördinatoren, studieadviseurs, docenten en studenten. In de rapportage is de opleiding als basis gehanteerd, maar daar waar relevant zijn facetten op instituutsniveau dan wel faculteitsniveau beoordeeld. Per opleiding is een aparte rapportage opgesteld. De opleidingen zijn allen gebaseerd op de domeinbeschrijving HBO-I (2009). Iedere opleiding kent een eigen opleidingsprofiel. Het programma kent qua structuur en opzet grote overeenkomsten tussen de respectievelijke opleidingen. Het toetsbeleid is instituutsbreed uitgewerkt. Het personeel is op basis van aanwezige competenties instituutsbreed inzetbaar. Voorzieningen zijn grotendeels op instituutsniveau ingevuld. De kwaliteitszorg is op faculteitsniveau vormgegeven. Het Instituut voor ICT kent een College van Toezicht op instituutsniveau. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 8

15 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING Faculteit Natuur & Techniek De Faculteit Natuur & Techniek (FNT) is met (januari 2010) bachelorstudenten één van de zes faculteiten van de Hogeschool Utrecht (HU). De faculteit bestaat uit vier instituten: IGO (Instituut voor Gebouwde Omgeving), ILC (Institute for Life Sciences & Chemistry), ICT en Engineering. De instituten beslaan vier bachelordomeinen die verder onderverdeeld zijn in clusters van opleidingen. De vier bachelordomeinen zijn: gebouwde omgeving (bachelor of Built Environment), life sciences & chemistry (bachelor of Applied Science), ICT (bachelor of ICT) en industrie (bachelor of Engineering). Naast de genoemde instituten zijn er de academie waarin de masteropleidingen zijn ondergebracht, het facultaire Kenniscentrum Technologie & Innovatie en het Centrum voor Natuur & Techniek voor het commercieel cursusaanbod. Het onderwijs vindt voornamelijk in Utrecht op drie locaties plaats. 25% van de studenten van FNT doen de studie in deeltijd of duaal. De faculteit geeft aan door maatwerk in te spelen op deze (voornamelijk) volwassenen met enkele jaren werkervaring. Utrechtse Ingenieur De ingenieur die de FNT wil afleveren is een ondernemende teamworker en een integraal denker, die vakkennis toepast op unieke problemen, vindingrijk is en nieuwe kennis ontwikkelt en reflectief lerend vermogen heeft. Het begrip Utrechtse Ingenieur is door de FNT als streefbeeld ingegeven door de permanente dialoog met het werkveld. Daar wordt dit beeld herkend en (ambitieus maar) valide bevonden. FNT is wel van mening dat het concept Utrechtse Ingenieur nog inhoudelijk versterkt kan worden. Aandacht voor vernieuwing Op facultair niveau is er sprake van een vijftal strategische ontwikkelingen (Ketens; Leren=Werken en Werken=Leren; Onderzoek; Partnerships; en Masters en Promovendi) die in de opleidingen hun uitwerking krijgen in een flink aantal vernieuwingstrajecten. FNT heeft strategisch beleid ontwikkeld, dat onder de naam Ontplooiing op heldere wijze richting geeft aan hoe de faculteit de geformuleerde strategische doelen gaat realiseren. Men streeft hierbij naar een cultuur waarin men gezamenlijk de projecten draagt en met elkaar de tijd neemt om hieraan te werken. Zie verder facet 1.1. Eén van de meest belangrijke projecten is het programma Leren=Werken en Werken=Leren (L=W=L). Dit programma is in 2006 ontwikkeld omdat de FNT, naar eigen zeggen, een duidelijke onderwijsvisie ontbeerde. In L=W=L zijn de diverse trajecten die op het gebied van competentiegericht onderwijs binnen de FNT liepen opgepakt en gestructureerd onder één noemer. De faculteit probeert doelbewust voorbeelden van Best Practices te benutten of te laten benutten. De mogelijkheden om binnen de FNT nog dwarsverbanden te benutten zijn nog niet uitgeput. L=W=L zal in de toekomst in innoverende en structurerende zin in het curriculum verder geoperationaliseerd worden. De wisselwerking tussen het kenniscentrum en het onderwijs krijgt in een aantal activiteiten gestalte. Binnen het facultaire Kenniscentrum Technologie & Innovatie legt het thema People, process and technology de verbinding tussen de verschillende lectoraten. Dit betekent dat elk lectoraat aantoonbaar gericht is op het samenspel van mens/maatschappij, processen, en technologie, terwijl maatschappelijke thema s als duurzaamheid, gezondheid, leefomgeving en veiligheid prominent in het onderzoeksprogramma aanwezig zijn. Een goed voorbeeld van samenwerking tussen lectoraten en FNT is de ontwikkeling van de methodiek ontwerpprojecten waarin praktijk, competentieontwikkeling en ontwikkeling van nieuwe kennis centraal staan. Zie verder facet 1.1. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht, 1.0 9

16 Samenwerking met het werkveld Op faculteitsniveau is het beleid erop gericht dat de aansluiting van de eindkwalificaties van de opleidingen van FNT op het beroepenveld, naast het inzicht van docenten en de ervaringen opgedaan tijdens de begeleiding van stages en afstudeeropdrachten, mede bepaald wordt door samenspraak met het relevante beroepenveld. De Beroepenveldcommissie (BVC) speelt binnen de FNT een belangrijke rol bij de actualisering van het curriculum en de aansluiting op het beroepenveld en komt minimaal eenmaal per jaar bijeen. Daarnaast is er het College van Toezicht (CvT) dat de kwaliteit en het niveau van de afgestudeerden aan de hand van de eindkwalificaties toetst. Het CvT adviseert het clustermanagement over de verbetermaatregelen ten aanzien van de kwaliteit van afgestudeerden. Zie ook facet 1.1. Instituut voor ICT Sinds 2006 heeft de Hogeschool Utrecht al haar opleidingen in het ICT domein ondergebracht in het Instituut voor ICT. Vanaf 2007 worden alle opleidingen aangeboden op de huidige onderwijslocatie Nijenoord 1. Uitzondering is de deeltijd variant Bedrijfskundige Informatica waarvan de eerste twee jaren worden aangeboden op de Faculteit Economie en Management als onderdeel van de Parttime Management Opleiding. Belangrijke veranderingen zijn dat in 2006 een voltijdse variant Systeembeheer is gestart en dat in dat zelfde jaar de studie Hogere Informatica is beëindigd. In 2007 zijn Bedrijfskundige Informatica en Information Engineering ten opzichte van elkaar opnieuw gepositioneerd en is gestart met een gezamenlijke propedeuse voor deze studies. Sinds 2009 is voor alle voltijdstudenten in het eerste semester een gemeenschappelijk onderwijsprogramma ingevoerd dat is gericht op de keuze van een passende studie. In 2009 heeft een interne audit plaats gevonden. Uit deze audit kwamen geen grote risico s naar voren. Op dit ogenblik vindt een vernieuwing plaats van de curricula van de opleidingen binnen het Instituut voor ICT. Bij dit proces maken alle opleidingen binnen het Instituut gebruik van het nieuwe model van het HBO-I (2009) waarin competenties in verband worden gebracht met vakgebieden (ICT- architectuurlagen) en op verschillende niveaus worden beschreven. Hiermee versterkt het Instituut de samenhang tussen onderwijs en beroepscompetenties. Bij de opbouw van het curriculum is gekozen voor het 4C/ID-model als drager van het programma. Voor de deeltijdopleiding Bedrijfskundige Informatica wordt het vergelijkbare competentiegerichte onderwijsmodel action learning gehanteerd. Het cluster ICT kent een structuur waarbij docenten in wisselende blok/semesterteams het onderwijs vormgeven en in vaste domeinteams werken aan hun professionele ontplooiing. Het managementteam kent daarom human resource managers en onderwijsprocesmanagers onder leiding van een clustermanager die verantwoordelijk is voor het Instituut als geheel. Tijdens de audit is gebleken dat het Instituut voor ICT een hecht verband vormt en dat de samenhang tussen de opleidingen groot is. Het auditteam is onder de indruk van het feit dat het Instituut meerdere verandertrajecten tegelijk doorloopt, maar constateert dat dit ook een stevige wissel trekt op het personeel. Het Instituut is betrokken bij drie lectoraten (Architectuur voor Digitale Informatiesystemen, Extended Enterprise Studies en Microsysteemtechnologie). De betrokkenheid is duidelijk waarneembaar, maar het auditteam heeft gemerkt dat de wisselwerking nog verder uitgewerkt moet gaan worden. Opleiding Bedrijfskundige Informatica De opleiding heeft een eigen visie op het vak van bedrijfskundig informaticus en vertaalt deze naar een herkenbaar opleidingsprofiel. Centraal in het profiel van beginnend bedrijfskundig informaticus staan competenties die betrekking hebben op de rol van de ICT adviseur die in staat is om, met behulp van ICT, creatieve en innovatieve oplossingen te bedenken voor bedrijfsvraagstukken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht,

17 Bij het ontwikkelen van beroepsproducten draait het steeds om interdisciplinair denken, teamwork en communicatie. De opleiding heeft een sterke bedrijfskundige inslag en combineert dit met kennis van ICT. Vanwege deze combinatie wordt, naast de ontwikkeling van HBO-I competenties, ook veel belang gehecht aan een stevige kennisbasis en aan niet-technische competenties. Deze profilering van de opleiding Bedrijfskundige Informatica sluit aan bij de kwalificaties van de Utrechtse ingenieur en profileert ze zich ook nadrukkelijk als Utrechtse opleiding. Dit ondanks het feit dat de afgestudeerde van de opleiding Bedrijfskundige Informatica, als opleiding uit het administratief-economische domein, niet gerechtigd is de titel ingenieur te gebruiken. De opleiding wordt door veertien hogescholen in Nederland verzorgd. De opleiding heeft een marktaandeel van 5,8%. In de Keuzegids 2010 krijgt de opleiding een gemiddelde waardering van 46 en neemt daarmee de dertiende positie van veertien beoordeelde opleidingen in. De opleiding maakt sinds 2006 deel uit van het Instituut voor ICT. Voorheen maakte de opleiding deel uit van de Faculteit Economie en Management. Sinds dat jaar is gefaseerd gewerkt aan integratie van de opleiding binnen het Instituut. Bij de interne audit in 2009 zijn geen specifieke risico s voor deze opleiding gesignaleerd. Blauwdruk van het programma De opleiding stoelt op drie pijlers: bedrijfskunde, informatica en een professionele ontwikkeling in consultancy. Het curriculum van de opleiding is volledig thematisch georganiseerd waarbij steeds een beroepsproduct centraal staat. Door deze aanpak maakt de opleiding de samenhang tussen leertaken, beroepsproducten en competenties inzichtelijk. De bacheloropleidingen binnen het Instituut voor ICT kennen een vergelijkbare opzet. De propedeuse is grotendeels gelijk voor alle voltijdopleidingen. De opleidingen kennen een indeling in semesters en blokken. Na het eerste semester maakt de student een definitieve keuze voor opleiding/profiel. Alle opleidingen kennen een stage van 30 EC in het vijfde semester en een afstudeerstage in het achtste semester. De studenten in de deeltijdvariant Bedrijfskundige Informatica volgen de eerste twee jaren een gemeenschappelijk bedrijfskundig programma met andere deeltijdopleidingen binnen de Faculteit Economie en Management. De laatste 2 jaren volgen zij thematische blokken binnen het Instituut voor ICT. Kenmerkende thema s voor de opleiding zijn: Business Intelligence, Business Process Management, Innovation and Change Management en Onderzoek. Studentenpopulatie De opleiding telt in totaal 247 studenten. Hiervan studeren 164 studenten aan de voltijdvariant en 83 aan de deeltijdvariant. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht,

18 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht,

19 4. VORIGE ACCREDITATIE FNT heeft in 2004 naar aanleiding van gehouden audits, accreditaties (2004/2005), ontwikkelingen binnen het onderwijs en het technisch beroepenveld en centraal HU beleid strategisch beleid opgesteld dat binnen de faculteit vorm kreeg onder de naam Ontplooiing. Door middel van het document Beleidsdoelen, sturing en innovatie periode geeft de faculteit een heldere verantwoording van de totstandkoming, de uitvoering en de huidige gang van zaken van het strategisch plan Ontplooiing. De faculteit geeft onder andere door duidelijke tijdslijnen en toewijzing van verantwoordelijken (programmamanagers en stafdienst P&O) op heldere wijze richting aan hoe de vijf geformuleerde strategische doelen gerealiseerd gaan worden in de volgende programma s: 1. Ketens: verbetering van de doorstroom van studenten in de keten, waaronder instroomgroei en rendementsverbetering (einde in de loop van 2011). Zie ook facet 2.5; 2. Leren=Werken en Werken=Leren: expliciteren van een onderwijsvisie gericht op competentieleren, gefundeerd op een stevige kennisbasis (afgerond eind 2009). Zie ook facet 2.7; 3. Onderzoek: het opzetten van toegepast onderzoek middels een onderzoeksagenda, lectoren en een kenniscentrum (afgerond in 2008); 4. Partnerships: het consolideren van werkveldcontacten om de externe oriëntatie te vergroten en daarmee actualiteit in de curricula en het onderzoek te brengen (afgerond in 2007). De verworvenheden zijn inmiddels opgenomen in de andere programma s; 5. Masters en Promovendi: het stimuleren van persoonlijke professionele groei als basis voor collectieve groei (afronding in 2017). Zie ook facet 3.3. In facet 1.1 wordt hierop verder ingegaan. Terugblik op de accreditatie Bedrijfskundige Informatica. In 2005 is de opleiding Bedrijfskundige Informatica van het huidige Instituut voor ICT geaccrediteerd. De opleiding maakte op dat moment deel uit van de Faculteit Economie en Management en daarmee was de organisatorische setting beduidend anders dan de huidige. De kwaliteit van de opleiding is daarbij op alle facetten beoordeeld als voldoende en op facet 1.1. (domeinspecifieke eisen) als goed. Volgens het auditteam had de opleiding een zeer herkenbare Utrechtse profilering, vastgesteld in nauwe samenwerking met het beroepenveld en een duidelijke vertaling van trends in het vakgebied. Met betrekking tot de evaluatie van resultaten (facet 5.1) benoemde het auditteam bij alle opleidingen van het Instituut de eenduidigheid van klachtenindiening en registratie als aandachtspunt. Achtergrond hierbij vormde de observatie dat door opleidingen in sommige specifieke gevallen en situaties door het ontbreken van procedures - naar eigen inzicht werd gehandeld. De aanbeveling van het auditteam had dan ook betrekking op het ontwikkelen van aanvullende procedures, bij voorkeur door de FNT. Dit aandachtspunt is onderkend en de opleiding heeft na de accreditatie verbeterpunten ter hand genomen. Vanaf de start van het Instituut voor ICT in 2007 zijn deze acties in gezamenlijk verband verder uitgewerkt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht,

20 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo-bacheloropleiding Bedrijfskundige Informatica, Hogeschool Utrecht,