Voet en enkel / Heup. 1. Statiek en gang

Transcriptie

1 Voet en enkel / Heup 1. Statiek en gang Staanfase Zwaaifase Normale gang: staanfase 60% - zwaaifase 40% Antalgische gang: staanfase verkort Lopen: dubbele steun afwezig (toe off < 50%) Snelheid ~toe off (topspurters: toe off 22-23%) Uitlijning OL o Mechanische lijn: centrum heupkop centrum knie centrum enkel Als in elkaars verlengde goede gewichtsverdeling over beide ledematen o Kan abnormaal zijn: vb meniscus weg Valgus: krachtwerking komt lat. van de knie versterkt weer het valguseffect (slijtage lat. comp. knie, med. bandstructuren verder uitrekken) Ook effect op enkel en heup: been relatief korter scheefstand bekken scheefstand rug Varus Krachtwerking komt med. van de knie versterkt weer het varuseffect Cfr. Valgus o Meten van varus/valgus via Mechanische lijn Lijn door femur en lijn door tibia (normale hoek: man 5, vrouw 7 ) o Groeiend kind Varus (neonatus-6mnd) valgus (2-4j) normaal (7j) 4-5j: valgus + toe-in (beetje endorotatie) steunas komt een beetje naar binnen 1

2 2. Enkel- en voetpathologie a) Planovalgus voet (platvoet) Med. voetboog raakt de grond Abnormale belasting enkel (compressie lateraal elongatie mediaal) Voorvoet draait naar buiten = HALLUX VALGUS Soepele of Rigiede platvoet o Soepel: corrigeerbaar met steunzool, via actieve spierspanning ( op tenen staan m. peroneus longus/brevis + tibialis posterior + flexor digitorum contraheren) o Platvoet: inklemming m. peroneus longus/brevis Tibialis anterior beter te zien o Rigiede (=osseuze anomalie): niet corrigeerbaar door teenstand 2

3 b) Cavus voet (holvoet) Hoge med. voetboog grotere druk op metatarsalen,... door minder steunpunten stretchpijn thv fascia plantaris steunzolen dragen om fascia plantaris te ontlasten c) Hallux valgus Vooral bij platvoet, of dames die te smalle schoenen dragen blijvende deformatie BUNION = zwelling = metatarsaalkop die naar buiten staat huid op die plaats wordt dunner en dunner kan perforeren risico op infectie osteomyelitis o Bredere schoenen o Steunzolen hallux valgus verdwijnt weer o Heelkunde: stuk metatarsaalkop afzagen (bunion) weg + teen doorzagen en rechtzetten d) Hallux rigidus Arthrotische hallux (alslijten kraakbeen) met pijnlijke dorsiflexie (door osteofytvorming) moeilijker stappen, want tenen moeten in hyperflexie knn Vnml bij mannen (zeker na veel sport vb: voetbal) o CS infiltraties, maar mechanisch probleem blijft je moet er vroeg bij zijn o Heelkunde: wegnemen dorsale osteofyten Cave: je moet veel weefsel wegnemen stabiliteit in de hallux e) Hamerteen Hyperextensie MT-P gewricht en hyperflexie PIP erosie huid door voortdurend tegen schoen Cave: diepe infectie Mstl digiti II Freq probleem bij diabetici heelkunde (PIP fusie), enkel als probleem van ulceraties (geen preventie!) 3

4 f) Morton neurinoom Neurinoom van interdigitale zenuw Prox. van de web (= plaats waar tenen uit voet komen) Mstl 3 e -4 e teen (soms 2 e -3 e ) o CS infiltraties: max 4/jaar, max om de 4-5 weken (want katabool effect) o Heelkunde g) Achilles tendinopathie Verkorte gastro-soleus Primair of na slecht geheelde scheur (door bevloeiing) Vaak 2-3 cm boven calcaneaire insertie Graad 1 tot 4 (cfr. patellapees) K.O.: pijn + verdikking (knobbelvorming = irreversiebel) RX + echo o Anti-infl. therapie + rel. rust o Hielophoging: 1 cm spanning in achillespees Cave: bij niet stretchen, verkort de achillespees nog meer chronisch stretchen o Brace/ taping, evtl gips o Bij falen: chirurgie (knobbels wegsnijden) o Stretchen gastrosoleus! Excentrische oefentherapie! (zie Peers) Soleus stretch: knie plooien + dorsie flexie voet M.O. : Hoe weten welke spier verkort is? Soleus? Gastrocnemius? Knie plooien + kijken naar dorsieflexie voet (maat voor soleus) Knie in extensie + kijken naar dorsieflexie voet (maat voor gastrocnemius) 4

5 h) Haglund exostose Post. calcaneaire uitstulping drukt op dist. achillespees Mstl + achillespees tendinitis of retrocalc. bursitis K.O.: lokale drukpijn (AP-insertie) RX, echo, NMR o Anti-Infl. therapie + rel. rust o GEEN infiltratie o Evtl gips o Hielophoging o Als gefaald operatieve resectie (stuk boven calcaneus wegnemen) Gebeurt meer dan bij AP i) Sever s disease Tractie apophysitis calcaneum (cfr. Osgood-Schlatter: bij kinderen, want hebben zwakkere botten) o Rust + stretch o Zachte hielophoging j) Os trigonum Accessoir botje post. van talus Inklemming bij diepe plant. flexie RX + botscan o Anti-infl. therapie + rel. rust o CS infiltraties o Als gefaald: operatieve resectie k) Fasciitis plantaris (hielspoor) calcaneaire origo plantaire fascia pijn bij belasting / lokale druk RX (hielspoor) o anti-infl. therapie + rel. rust o CS infiltratie o evtl gips o stretch-steunzolen / viscoheel o nachtsplint o zz operatieve release (beperkte resultaten) 5

6 3. Heuppathologie a) Coxarthrose Achtergrondinfo o Heup = kogelgewricht o Veel spieren rond de heupkop: vnml gluteus spieren (bij zieke heupkop inhibitie gluteï spieren (zorgen voor abductie heup)) o Trendelenburg teken: op 1 been staan Als gezond: contractie gluteusspieren bekken kantelt omhoog a/d kant van het opgetrokken been Als aangetast: zakken van bekken a/d kant v/h opgetrokken been Afslijten kraakbeen thv heupgewricht (smallere gewrichtsspleet op RX) 1 e tekenen: endo- en exorotatie nemen af Risicofactoren: o Obesitas o Avasculaire necrose (AVN) (zie verder) o Fractuur o Congenitale of juveniele pathologie: bol past niet meer precies in de kom Vb. Coxa plana (platte heup): kop rond, maar plat o Heupprothese als niets meer helpt met of zonder vervanging acetabulum, met of zonder cement; indien zonder cement hydroxyapatiet coating, dit groeit i/h bot minder vlug loskomen Complicaties: Loskomen prothese Slijtage plastiek tss bol en kom Vreemd lichaam infecties prothese moet verwijderd worden! (deze infecties = low-grade, dwz: geen etter, geen inflam., hebben gewoon pijn in hun prothese = lichte contaminatie prothese) Infectie gewoon gewricht: zeer ziek, CRP, hoge koorts, purulent b) Avasculaire necrose (AVN) Vnml thv de heup te zien tgv specifieke bevloeiing femurkop: meeste via circumflexa, beetje via lig teres 6

7 Ischemie thv eindarteries van gewricht bot wordt spongieus en zakt in Risicofactoren: o Fractuur o CS (zeker syst CS obstructio kleine BV) o Immunosuppressiva o Alcohol abusus o Sickle cell o Irradiatie o Idiopathisch DD: plotse pijn in de heup (door ischemie) coxarthrose = geleidelijk aan Diagnose: RX, NMR o Forrage = boring vanuit zijkant femur regeneratieproces in gang zetten ( effect als bij fractuur) Niet altijd mogelijk. Indien ingezakt, niet meer mogelijk o THP (totale heupprothese) (er is een nieuwe soort: resurfacing heupprothese : enkel 2-3 mm glijlaag vervangen, je kan terug voetballen met deze heup, enkel toepasbaar als arthrose nog niet uitgebreid) c) Labrum letsel Bij jongere/actiever pt Labrum = overgang kraakbeen kapsel (ftie: verder uitbreiden vh gewricht) Scheur labrum = pijnlijk, je voelt ± een klik in de heup arthroscopische labrumplastie d) Trochanter bursitis Bij oudere pt Trochanter major bursa, frictie bursitis ITB Diepe post. capsulaire pijn niet aanwezig Vaak bij telkens op de zij liggen Diagnose (= klinisch): lokale pijn, geen zwelling o Anti-infl. Fysio o NSAF o CS injecties 7