Pedagogisch werkplan buitenschoolse opvang Pedagogisch beleid in praktijk op Partou BSO Moerasvaren

Transcriptie

1 Pedagogisch werkplan buitenschoolse opvang Pedagogisch beleid in praktijk op Copyright 2014, Partou B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Partou.

2 Partou, Dit pedagogisch werkplan is bedoeld voor pedagogisch medewerkers en voor de ouders van ons kinderverblijf. Schrijfwijze Voor de leesbaarheid schrijven we hij als het gaat om een kind en zij als het gaat om een pedagogisch medewerker. We schrijven ouders waar het gaat om één of meer ouders of verzorgers. Handtekening regiomanager: Handtekening manager... Handtekening voorzitter oudercommissie.. 2 van 26

3 Inhoudsopgave 1 Beleid in praktijk 5 2 De interactieprincipes als leidraad voor ons pedagogisch handelen Initiatieven waarnemen en volgen Initiatieven ontvangen (verbaal en non-verbaal) Benoemen Beurtverdeling Leidinggeven, leiding nemen Ik-benoeming 6 3 Vestiging Groepsindeling Samenwerking tussen de groepen aan het eind van de dag Gebruik ruimtes (open deuren beleid) Samenvoegen van groepen Vierogenprincipe Toegangsbeveiliging Extra dag(delen) Ruilen van dagen Medische hulp Voertaal Samenwerkingsverbanden Huisregels Contact met scholen Vervoer 11 4 Begeleiding Wennen Daginvulling Maaltijden en tussendoortjes Traktaties Zieke kinderen Medicijnen 13 5 Seksuele ontwikkeling 13 6 Activiteitenaanbod Verschillen tussen jongens en meisjes Vallen en opstaan Meer van hetzelfde Het doen telt Zelfredzaamheid Opbouw activiteiten Verhalen Uitstapjes 16 3 van 26

4 6.9 Buitenspelen Natuur & milieu Creativiteit Gebruik televisie en computer Muziek Vakantieactiviteiten 18 7 Sfeer op de groep Ruimte: indeling en aankleding Bijzondere momenten Belonen en corrigeren Kinderparticipatie Regels en afspraken Pesten Vriendjes 21 8 Oudercontacten Het doel Breng- en haalmomenten Gesprekken Schriftelijke informatie Oudercontact momenten Website Oudercommissie Exit enquête 23 9 Borging van de kwaliteit Personeel en opleiding Ondersteuning op de groep door andere volwassenen Werkinstructies/protocollen Niet tevreden? Vertel 't ons Observatie welbevinden en ontwikkeling van het kind Analyse van de pedagogische kwaliteit Veiligheid en gezondheid Deskundigheidsbevordering 26 4 van 26

5 1 Beleid in praktijk Het algemeen pedagogisch beleid van Partou vormt het uitgangspunt voor de manier waarop wij dagelijks met de kinderen omgaan. Op basis hiervan stellen we in samenspraak met de oudercommissie dit pedagogisch werkplan samen. Hierin laten we zien hoe wij, de pedagogisch medewerkers, het algemeen pedagogisch beleid van Partou in praktijk brengen op onze vestiging. Wij stellen de behoefte van het kind steeds centraal. Jaarlijks kijken we opnieuw samen met de oudercommissie naar dit werkplan en passen het waar nodig aan. Dat doen we ook bij wijziging van het algemeen pedagogisch beleid. 2 De interactieprincipes als leidraad voor ons pedagogisch handelen Zoals in ons Algemeen pedagogisch beleidsplan beschreven, gaan we uit van vier pedagogische basisdoelen voor de opvoeding. Wij zorgen ervoor dat kinderen zich emotioneel veilig voelen (1), geven ze de gelegenheid zich persoonlijk (2) en sociaal (3) te ontwikkelen en om zich de normen en waarden van onze samenleving eigen te maken (4). Om deze doelen te verwezenlijken en zo goed mogelijk aan te sluiten bij zowel de individuele ontwikkeling en belevingswereld van een kind als bij het groepsproces, passen we de methodiek van de interactieprincipes toe. Deze zes principes draaien om de initiatieven die kinderen nemen. We beschrijven ze hieronder. 2.1 Initiatieven waarnemen en volgen Het kind neemt van nature initiatieven om zich te ontwikkelen en om contact met anderen te krijgen. Het daadwerkelijk waarnemen van deze initiatieven is van groot belang om in contact met elkaar te komen. Je kunt immers alleen reageren op wat je hoort en ziet. Door heel gericht te kijken en te luisteren naar kinderen, kunnen we deze initiatieven waarnemen en volgen. Overigens hebben jonge kinderen meer tijd nodig om opgedane indrukken te verwerken en hierop te reageren dan oudere kinderen. 2.2 Initiatieven ontvangen (verbaal en non-verbaal) Ingaan op een initiatief (ontvangen), ondersteunt de ontwikkeling van een kind. We laten een kind door middel van een ontvangstbevestiging merken dat we belangstelling hebben voor de initiatieven die het neemt. Een ontvangstbevestiging kan zijn: je toewenden, oogcontact maken, op vriendelijke toon verbaal reageren, vriendelijke gezichtsuitdrukking, vriendelijke houding, meedoen, jaknikken, ja zeggen, herhalen wat een kind zegt. Zo n positieve ontvangst stelt een kind gerust; het merkt dat de volwassene hem begrijpt en voelt zich dan gezien, bevestigd en emotioneel veilig. En een kind dat zich emotioneel veilig voelt, durft meer initiatieven te nemen en kan zo zijn persoonlijke en sociale competentie verder ontwikkelen. 2.3 Benoemen Benoemen wil zeggen: taal geven aan ons eigen handelen en aan datgene wat we zien bij de kinderen. Door te benoemen wat we horen of zien, krijgen we contact met het kind. Daarnaast ondersteunt het benoemen de 5 van 26

6 taalontwikkeling (persoonlijke competentie) van kinderen. Benoemen is verwoorden van eigen initiatieven, initiatieven van een kind, gebeurtenissen in de omgeving, alles wat er te zien is. De pedagogisch medewerker zegt (benoemt) wat ze doet of gaat doen. Door het geven van informatie weet het kind wat er gaat gebeuren; dit schept duidelijkheid en geeft rust. Zo bevordert benoemen ook de emotionele veiligheid. Bij het benoemen kunnen we sfeercommunicatie toepassen: het benoemen van initiatieven, emoties, gebeurtenissen van een kind en dit terugkoppelen naar de hele groep. Hierdoor raken kinderen bij elkaar betrokken en maken we ze sociaal attent op elkaar. Bijvoorbeeld: Marco, ik zie dat je Patrick aan het helpen bent; je bent een kanjer! Door Marco in de groep een compliment te geven, wordt de aandacht op zijn initiatief gevestigd (een compliment wil iedereen immers graag horen). Kinderen zien dat Marco sociaal wenselijk gedrag toont. Zo wordt de ontwikkeling van de sociale competentie gestimuleerd door wenselijk gedrag uit te vergroten. Tegelijkertijd zorgt dit voor overdracht van normen en waarden. 2.4 Beurtverdeling In contact met kinderen is het wisselen van beurten belangrijk, zodat iedereen aan de beurt komt. De betrokkenheid van de kinderen duurt langer, als een kind weet dat het aan de beurt komt. Door andere kinderen bij een gesprek te betrekken, maken we kinderen sociaal attent op elkaar. Door te zorgen voor een goede beurtverdeling helpen we het kind zich te ontwikkelen. We geven het kind de tijd en zorgen voor de ruimte en rust die het nodig heeft om te reageren; dit nodigt hem uit om meer initiatieven te nemen. 2.5 Leidinggeven, leiding nemen Leidinggeven is kindvolgend. We geven het kind de leiding door het te volgen, bijvoorbeeld wanneer het een gewenst initiatief neemt. We moedigen hem aan meer initiatief te nemen door het positief te benoemen. Leiding nemen is kindsturend. We nemen de leiding om een kind bij te sturen, bijvoorbeeld omdat het een ongewenst initiatief neemt. Omdat een kind meer leert van positieve bekrachtiging dan van een negatieve afwijzing, doen we dit op een positieve, respectvolle manier: het ongewenste initiatief wordt op een neutrale manier ontvangen; daarna kiezen we een positieve benadering om het initiatief naar gewenst om te buigen. Een voorbeeld: De nieuwe Donald Duck is binnen. Youri grist hem van de tafel en duikt de leeshoek in. Je ziet de teleurstelling op het gezicht van Patrick (waarnemen / volgen); Patrick ik zie dat jij ook graag de Donald Duck wilde lezen klopt dat? (benoemen en beurtverdeling) Zullen we samen naar Youri lopen om een oplossing te zoeken? (leiding nemen) 2.6 Ik-benoeming In contact met kinderen is het belangrijk dat wij onszelf benoemen als ik (en dus niet met onze naam). Het kind leert zo het verschil tussen ik en jij en dat draagt bij aan de ontwikkeling van het zelfbesef. Bovendien druk je door de ik-vorm uit dat je deel uitmaakt van de groep, in de groep staat. De ik-benoeming ondersteunt het leidinggeven en leiding nemen. 6 van 26

7 3 Vestiging 3.1 Groepsindeling Binnen onze bso worden kinderen opgevangen in basisgroepen met bij de basisgroep horende vaste pedagogisch medewerkers. Basisgroep Leeftijdsindeling Maximaal aantal kinderen Aantal gekwalificeerde pedagogisch medewerkers* Maximaal aantal stagiaires* Kabouters 4-6/7 jaar (groep 1,2) Welpen 4-6/7 jaar (groep 1,2) 10 1 Boswachters 4-6/7 jaar (groep ,3,4) Verkenners 6-8 jaar (groep 3,4,5) Spoorzoekers 6-8 jaar (groep 4,5,6) 20 2 Hunters 8-12 jaar (groep ,6,7,8) Kabouters 4-6/7 jaar (groep 1,2) 20 2 * In het hoofdstuk Borging van de kwaliteit staat beschreven welke opleidingen onze medewerkers hebben gevolgd. Deze informatie is ook te vinden op onze website, evenals de meest recente cao kinderopvang waarin alle kwalificatie eisen zijn opgenomen. Achterwachtregeling Indien er gezien het aantal kinderen dat aanwezig is, maar één pedagogisch medewerker hoeft te worden ingezet, dan kan deze medewerker bij calamiteiten een beroep doen op de BSO vestiging die in hetzelfde pand zit en het andere deel van het kinderverblijf op hetzelfde perceel, is er altijd een collega direct in de buurt. Bij langdurige afwezigheid van de manager is er altijd een vervangende manager op wie de pedagogisch medewerkers een beroep kunnen doen. Dienstroosters Wij informeren ouders en kinderen over welke pedagogisch medewerkers er op welke dagen en in welke groep werken. Deze informatie is te vinden bij de mededelingen op de groepsdeur en op het white board op de groep. Wij werken met de volgende diensten: in de reguliere weken van de bso werken wij met vaste diensten (14:00-18:00 uur, 14:30 17:30 uur en/of 14:00 18:15 uur).tijdens vakanties is er opvang voor de gehele dag. Dan zien de diensten er als volgt uit: 7:30 16:30 uur (vroege dienst) of 9:00 18:30 uur (late dienst). De precieze tijden van deze diensten worden afgestemd op hoeveel kinderen er aanwezig zijn. In de ministeriële regeling is vastgelegd dat er per dag maximaal een half uur van de beroepskracht- kind - ratio mag worden afgeweken, met dien verstande dat ten minste de helft van het aantal beroepskrachten wordt ingezet. Indien per dag tenminste tien aaneengesloten uren buitenschoolse opvang wordt geboden kan de afwijkende inzet ten hoogste drie uren bedragen, met dien verstande dat tenminste de helft van het benodigde aantal beroepskrachten wordt ingezet en de afwijkende inzet niet plaats vindt tussen 9:30 en 7 van 26

8 12:30 en 15:00 en 16:30. Bij het opstellen van de roosters zorgen wij dat wij aan deze normering voldoen. De GGD controleert hierop. 3.2 Samenwerking tussen de groepen aan het eind van de dag Aan het einde van de dag worden de groepen samengevoegd. De ruimtes boven worden afgesloten en de pedagogisch medewerkers en de kinderen komen naar de ruimte beneden. Op dat moment gaat er ook een pedagogisch medewerker naar huis i.v.m. de kindaantallen. Op woensdag en vrijdag worden de groepen welpen, kabouters, boswachters, en verkenners, spoorzoekers, hunters structureel samen gevoegd. Tijdens de vakanties wordt er vaak gekozen om de groepen samen te voegen. Dit heeft te maken met een niet volledige bezetting van de kinderen. De kinderen worden beneden (kabouters en welpen 111, boswachters verkenners 109 en hunters en spoorzoekers 107) opgevangen. De activiteiten worden wel verdeeld over de verschillende ruimtes, zodat kinderen nog wel hun vertrouwde omgeving hebben. 3.3 Gebruik ruimtes (open deuren beleid) Kinderen in de bso- leeftijd worden steeds zelfstandiger. Wij geven ze de vrijheid die ze nodig hebben en aankunnen. Dat geldt ook voor het gebruik van de binnen- en buitenruimte. Wij begeleiden en bewaken dit proces voor ieder kind individueel en voor de groep als geheel. Bij Partou Moerasvaren hebben we verschillende ruimtes tot onze beschikking. Op de begane grond van de drie BSO huizen (nr. 107,109,111) hebben we de groepsruimtes (standaardruimte Kabouters, Boswachters en Hunters) met eigen keuken en op de eerste etage van nr. 107 de groepsruimte van de Verkenners en op zolder bij nr. 105 de 9+ kamer voor de spoorzoekers en hunters. In de huizen zijn ook een Natuur en Techniek ruimte, twee ateliers, een bouwhoek en een poppenhoek, een beweeg/dansruimte en een multimediaruimte. Daarnaast kunnen we ook gebruik maken van de buitenruimte aan de voor- en achterzijde. Kinderen krijgen de vrijheid om zelf te kiezen wat ze willen doen, daarnaast worden er dagelijks verschillende activiteiten georganiseerd. We motiveren de kinderen om aan deze activiteiten deel te nemen, ze zijn echter niet verplicht om mee te doen. Naarmate kinderen ouder worden kunnen zij zelfstandiger spelen met minder toezicht. We bekijken per individu en groep samenstelling of de kinderen hier aan toe zijn. 3.4 Samenvoegen van groepen Als het aantal kindplaatsen in de basisgroepen niet volledig bezet is worden deze niet volledig bezette groepen samengevoegd. Er is dan altijd voor de kinderen een vaste pedagogisch medewerker aanwezig, en de beroepskracht-kind-ratio blijft volgens de wettelijke richtlijn. Ouders worden over het samenvoegen van de groep van hun kind geïnformeerd door de vestigingsmanager of de pedagogisch medewerkers van de groep. In vakantieperioden wordt er, als er veel kinderen afwezig zijn, een apart rooster gemaakt voor de betreffende week/weken. Ook bij het opstellen van dit rooster gelden bovenstaande werkwijze en richtlijnen. Indien de kindbezetting hiertoe aanleiding geeft zal de complete basisgroep- indeling (zoals beschreven onder de paragraaf groepsindeling) kritisch bekeken worden en waar nodig worden aangepast. Dit gaat altijd in overleg met de oudercommissie. 3.5 Vierogenprincipe Ondanks dat het vierogenprincipe per 1 juli 2013 alleen wettelijk is vastgelegd voor dagopvang van kinderen van 0 tot 4 jaar hebben we ook voor onze bso een preventief beleid zonder hierbij de spel- en ontwikkelmogelijkheden te beperken. Het vierogenprincipe houdt in dat bij dagopvang van kinderen van 0 tot 4 jaar een beroepskracht of beroepskracht in opleiding de werkzaamheden uitsluitend kan verrichten terwijl 8 van 26

9 zij gezien of gehoord kan worden door een andere volwassene, om zo het risico op misbruik of mishandeling van kinderen te voorkomen. Binnen onze bso s proberen we een zo gevarieerd mogelijk aanbod te realiseren. Kinderen kunnen derhalve in kleinere groepjes deelnemen aan activiteiten. Deze activiteiten worden soms ook door externe workshopaanbieders verzorgd. Ook deze externe workshop aanbieders dienen (net als alle andere Partou medewerkers) voorafgaand aan de start van hun werkzaamheden een VOG te overleggen. Bovendien is er altijd een vaste pedagogisch medewerker van Partou aanwezig bij een door een externe aanbieder verzorgde workshop. Preventie Jaarlijks worden de risico s met betrekking tot misbruik van kinderen op onze vestiging in kaart gebracht aan de hand van een extra inventarisatieformulier behorende bij de risico inventarisatie veiligheid. Eventueel extra te nemen maatregelen met betrekking tot dit onderwerp worden opgenomen in het plan van aanpak en, evenals alle andere onderdelen van de risico-inventarisatie, besproken met het team en de oudercommissie. Daarnaast wordt jaarlijks de meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld en het protocol ongewenste Omgangsvormen c.q. seksuele intimidatie veroorzaakt door werknemers met het team besproken. 3.6 Toegangsbeveiliging De voordeuren van de huizen zijn altijd gesloten en voorzien van een deurcode. Ouders krijgen deze, periodiek wijzigende, code via een persoonlijke brief. 3.7 Extra dag(delen) Indien ouders dit wensen dan kan er een verzoek tot het afnemen van een extra dag(deel) worden ingediend. Indien het gaat om incidenteel een dag extra, dan kan dit rechtstreeks aan de pedagogisch medewerkers van de groep worden gevraagd. Als het gaat om structureel een extra dag dan kan dit worden aangevraagd via de website of de klantenservice. Indien ouders dit wensen kan er eventueel ook een extra dag(deel) worden afgenomen op één andere basisgroep (eventueel ook van een andere vestiging) dan de eigen basisgroep, indien er op de eigen basisgroep geen plaats is. Ouders dienen hiervoor wel vooraf schriftelijk toestemming te verlenen. 3.8 Ruilen van dagen Alle vestigingen van Partou hebben dezelfde mogelijkheden voor het ruilen van opvangdagen. Ouders die op vaste dagen opvang afnemen, kunnen een opvangdag omruilen. Hiervoor kunnen ouders vooraf (een schriftelijke) afspraak maken met de groepsleiding of de vestigingsmanager. Ruilen is mogelijk twee weken vóór tot twee maanden na de opvangdag dat uw kind er niet is. 3.9 Medische hulp Er zijn altijd één of meerdere medewerkers aanwezig, die opgeleid zijn tot bedrijfshulpverlener (BHV). De BHV- er volgt elk jaar een herhalingstraining. Bij de foto s van de pedagogisch medewerkers op de gang is aangegeven of zij BHV-er zijn. Daarnaast hebben een aantal pedagogisch medewerkers een speciaal kinder- EHBO diploma. De kinder-ehbo cursus wordt elke 2 jaar herhaald. Indien consultatie door een arts voor een kind nodig is dan nemen we contact op met de ouders. Alleen in uitzonderlijke gevallen (bijvoorbeeld als we ouders onverhoopt niet kunnen bereiken) beslist de vestigingsmanager om contact op te nemen met de huisarts van het kind. De gegevens van de huisarts staan vermeld op het kindgegevensformulier. Soms kan het noodzakelijk zijn om direct medische hulp in te roepen. 9 van 26

10 In die gevallen gaan wij naar de dichtstbijzijnde EHBO-post of bellen we 112. Uiteraard bellen wij de ouders dan zo snel mogelijk. Dichtstbijzijnde Spoed Eisende Hulp (SEH) post is: Antonius Ziekenhuis Soestwetering AZ Utrecht Voertaal In ons kindercentrum is de voertaal Nederlands. Het beheersen van de Nederlandse taal is de eerste stap naar een succesvolle (school)loopbaan. In onze kinderverblijven wordt door alle beroepskrachten en beroepskrachten in opleiding Nederlands gesproken en wordt een zo omvangrijk mogelijk en goed taalaanbod gerealiseerd Samenwerkingsverbanden We werken nauw samen met de Brede School Weide Wereld. Dit is een verband waarin de directies van alle basisscholen van Vleuterweide aanwezig zijn. Daarnaast neemt ook een groot aantal bso s uit Vleuterweide, welzijnsinstantie Welzaam én kindercentrum de Ster deel aan dit verband. Alle organisaties werken samen aan activiteiten en programma s vanuit het idee dat we elkaar aanvullen en versterken om uiteindelijk de talentontwikkeling van kinderen vorm te geven en hun ontwikkelingskansen hierdoor te vergroten. In de praktijk betekent dit dat elke 6 weken een kernteamoverleg is en daarnaast is een drietal werkgroepen die samenwerkt aan één visie omtrent de doorgaande lijn (goede overdracht en communicatie tussen dagverblijven, school en bso s, talentontwikkeling en de Vreedzame wijk Vleuterweide). De wijk Vleuterweide, waar Partou Moerasvaren ligt wil een Vreedzame Wijk zijn. De Vreedzame Wijk komt voort uit De Vreedzame School. Scholen en partners in Vleuterweide proberen er samen aan te werken dat kinderen zich kunnen ontwikkelen tot democratische burgers, waarbij participatie en sociale verbondenheid belangrijk zijn. Kinderen leren op een positieve en zorgzame manier met elkaar om te gaan en conflicten constructief op te lossen. Wij werken aan een positief sociaal klimaat door de kinderen allemaal persoonlijk te verwelkomen, door aandacht te besteden aan het kennismaken met elkaar, door kinderen complimenten te geven en ook te stimuleren elkaar complimenten te geven, door regels en afspraken samen te maken en te benoemen en door aandacht te besteden aan het oplossen van conflicten met behulp van een stappenplan. Kinderen mogen meedenken en meebeslissen over afspraken en activiteiten. Het doel is kinderen te betrekken bij hun omgeving en de participatie en gemeenschapszin te bevorderen. Om de hoek van BSO Moerasvaren ligt de bouwspeeltuin de Albatros. Het afgesloten deel valt onder het beheer van de gemeente (UFO). Wij zijn in het bezit van de sleutel zodat wij ook het afgesloten deel kunnen openen van de speeltuin en het honk. Op vrijdagmiddag verzorgen wij een activiteit voor de kinderen van BSO Moerasvaren én de buurt Huisregels De huisregels voor pedagogisch medewerkers liggen op de groepen (leidsterskast). Daarnaast zijn er huisregels voor ouders, deze worden uitgereikt bij de intake, als onderdeel in het informatieboekje voor ouders. 10 van 26

11 3.13 Contact met scholen Het contact met alle scholen in Vleuterweide is zeer goed. Dit komt mede door een kernteamoverleg, waarin managers en directie van scholen en bso s plaatsnemen. Dit overleg vindt minimaal 6 x per jaar plaats en hierin komen onderwerpen als het verbeteren van de communicatie tussen scholen en naschoolse opvang, veiligheid tijdens het brengen en halen van de kinderen, de Vreedzame wijk en het organiseren van, gezamenlijke activiteiten aan de orde. Op ons verblijf is een lijst beschikbaar met de contactgegevens van alle scholen, dependances en aangesloten bso s. Op deze manier kunnen scholen in geval van bijvoorbeeld een calamiteit snel worden benaderd Vervoer Kinderen worden grotendeels lopend en per bolderkar van school gehaald door onze pedagogisch medewerkers. Er zijn wel kinderen die zelfstandig naar school mogen lopen of fietsen. Van deze kinderen is een afsprakenformulier ofwel zelfstandigheidscontract op de groep aanwezig. 4 Begeleiding 4.1 Wennen Voordat een kind naar de bso komt, nodigen we hem samen met de ouders uit in de groepsruimte, om alvast kennis te komen maken met de pedagogisch medewerker en de andere kinderen. Toch kan de eerste dag op een bso nog een grote overgang zijn voor een kind. Daarom spreken we tijdens de kennismaking met ouders en kind af of er behoefte is aan een wenperiode. Als de beroepskracht-kind-ratio dit toelaat kan een kind komen wennen voor de officiële plaatsingsdatum. Wanneer kinderen helemaal nieuw zijn, wordt er eerst een intake gesprek gepland en kan het kind komen wennen op zijn nieuwe groep. 4.2 Daginvulling Het programma op de bso verloopt in een ritme met dagelijks terugkerende eet- en drinkmomenten en activiteiten voor de kinderen. Zo weten de kinderen wat er gaat gebeuren en kunnen ze hier op anticiperen. Dat geeft hen een gevoel van emotionele veiligheid. Oudere kinderen hebben behoefte aan meer vrijheid. Wij zorgen ervoor dat de mate van vrijheid aansluit bij de behoeften van het kind. Waar nodig, overleggen wij met de ouders en stemmen ons handelen hierop af. ± tot uur Kinderen worden van school gehaald, verzamelen bij de Bouwspeeltuin en gaan lopend naar Partou Moerasvaren. ± tot uur Kinderen komen binnen. Ze hangen hun jassen op, bergen hun tassen op in de luizenzakken en gaan eventueel eerst naar de wc en handen wassen. Daarna gezamenlijk aan tafel zitten om fruit en crackers te eten met aanmaaklimonade. ± tot uur Activiteiten/vrij spelen/workshops/buiten spelen. ± tot uur Groep en activiteitenruimtes opruimen. ± tot uur Groente eten. ± tot sluit Vrij spelen (binnen of buiten). Kinderen worden gehaald. 11 van 26

12 Lange middag woensdag en vrijdag: ± tot uur Kinderen worden van school gehaald en gaan lopend naar Partou Moerasvaren. ± tot uur Kinderen komen binnen. Ze hangen hun jassen op, bergen hun tassen op in de luizenzakken en gaan eventueel eerst naar de wc en handen wassen. ± tot uur De kinderen gaan aan hun eigen stamtafel zitten en gaan gezamenlijk lunchen. ± tot uur Activiteit/vrij spelen/workshop/buiten spelen. ± tot uur De kinderen die later uit school zijn worden door 1 of 2 pedagogisch medewerkers opgehaald. ± tot uur Kinderen komen binnen. Ze hangen hun jassen op, bergen hun tassen op in de luizenzakken en gaan eerst naar de wc en handen wassen. Daarna gezamenlijk aan tafel zitten om fruit of verschillende gezonde koek te eten met aanmaaklimonade. ± tot uur Aansluiting bovenbouwkinderen bij activiteit/vrij spelen/workshop/ buitenspelen. ± tot uur Activiteiten/vrij spelen/workshops/buiten spelen. ± tot uur Groep en activiteitenruimtes opruimen. ± tot sluit Vrij spelen (binnen of buiten). Kinderen worden gehaald. Vakantie- of studiedag: vanaf 7.30 uur Kinderen komen binnen en mogen spelen in de ruimtes die open zijn. ± 9.30 tot uur De kinderen gaan aan hun eigen stamtafel zitten en gaan gezamenlijk gezonde koek eten met aanmaaklimonade. ± tot uur Activiteiten/vrij spelen/buiten spelen. ± uur Gezamenlijk opruimen. ± uur De kinderen gaan aan hun eigen stamtafel zitten en gaan gezamenlijk lunchen. ± tot uur Gezamenlijk de tafel opruimen. ± tot uur Activiteit/vrij spelen/buiten spelen. ± uur Gezamenlijk opruimen. ± tot uur De kinderen gaan aan hun eigen tafel zitten en fruit eten met aanmaaklimonade. ± tot uur Activiteit/vrij spelen/buiten spelen. ± tot uur Groep opruimen. ± tot sluit Activiteit/vrij spelen/buitenspelen. Kinderen worden opgehaald. 4.3 Maaltijden en tussendoortjes Eten en drinken met kinderen is een ontspannen, sociale activiteit. Bij warm weer en lichamelijke inspanning letten we er extra op dat ze voldoende drinken. Bij het samenstellen van de maaltijden en de tussendoortjes die wij aanbieden, hanteren we de richtlijnen van het Voedingscentrum en volgen wij de hygiënecode voor kleine instellingen. Hebben ouders bepaalde voedingswensen voor hun kind, vanwege een dieet of om culturele of religieuze reden, dan houden we daar rekening mee. Daarnaast vinden wij het bij Partou Moerasvaren ook belangrijk dat er verantwoord gegeten wordt. Kinderen kunnen dan ook vaak kiezen bij een tussendoortje uit fruit, komkommer, worteltjes, tomaat of paprika. 12 van 26

13 4.4 Traktaties Bij vieringen mogen kinderen trakteren. We hebben geen anti snoepbeleid, wel vragen we aan de ouders een verantwoorde traktatie mee te nemen die past bij de leeftijd van de kinderen. Overigens wordt op de bso eerst overlegd met het kind of hij wil dat er aandacht besteed wordt aan zijn verjaardag, omdat niet alle kinderen dit als prettig ervaren. 4.5 Zieke kinderen Een ziek kind voelt zich thuis het prettigst; wij kunnen de zieke veelal niet de extra zorg en aandacht geven die het nodig heeft. Als een kind zich duidelijk niet lekker voelt of verhoging lijkt te hebben, nemen we contact op met de ouders om te overleggen. Op een enkele uitzondering na, kan een kind met een besmettelijke ziekte gewoon op de bso komen. Om te bepalen bij welke ziekte en hoe lang een kind eventueel beter thuis kan blijven, houden wij ons aan de richtlijnen van de GGD. Wij vinden het belangrijk te weten óf en om welke besmettelijke ziekte het gaat vanwege onze meldingsplicht aan de GGD. Bovendien kunnen wij dan de andere ouders van het kinderverblijf op de hoogte stellen; vooral voor zwangeren is dit van belang. Als kinderen op onze bso een besmettelijke ziekte hebben (of als er hoofdluis heerst), dan vermelden wij dit door een gele kaart van de GGD, op de groepsdeuren te hangen. Op deze kaarten staan informatie over de desbetreffende ziekte. Voor meer informatie kunnen ouders terecht bij de manager van ons kinderverblijf. 4.6 Medicijnen Ouders kunnen aan ons vragen om hun kind bepaalde geneesmiddelen toe te dienen. Dit kunnen geneesmiddelen zijn die door de huisarts of specialist zijn voorgeschreven en dus 'op recept' en op naam van het kind zijn verkregen. Daarnaast geld dit ook voor (homeopathische) zelfzorgmiddelen, die niet 'op recept' verkregen zijn, bij apotheker en drogist. Wij kunnen alleen aan dit verzoek voldoen als het middel in de originele verpakking met originele (geen kopie) bijsluiter wordt aangeleverd óf als op het middel of op de verpakking staat aangegeven hoe het middel moet worden toegediend. Bovendien vragen we van ouders om een verklaring medicijntoediening in te vullen. Paracetamol en overige koortsverlagende zelf zorg middelen vormen hierop een uitzondering. Koorts is een natuurlijke reactie van het lichaam ten aanzien van een virus/infectie. Door het gebruik van paracetamol wordt deze reactie onderdrukt. Bovendien kan door het gebruik van paracetamol een allergische reactie optreden (huiduitslag, galbulten). Derhalve zijn wij terughoudend met het toedienen van paracetamol om de koorts te onderdrukken. Paracetamol op de bso wordt bovendien alleen toegediend als het kind al twee keer eerder elders paracetamol heeft gehad zodat uitgesloten is dat het kind een allergische reactie krijgt. Ouders dienen, net als bij de overige medicijnen, de paracetamol zelf mee te nemen en een verklaring medicijntoediening in te vullen. 5 Seksuele ontwikkeling Peuters en kleuters kunnen heel nieuwsgierig zijn naar hun lijfje en dat van anderen. Ze worden zich bewust van de lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes. ' Doktertje' spelen en vader & moedertje zijn favoriet in de peuter- en kleuterleeftijd. Deze spelletjes zijn een normaal onderdeel van de seksuele ontwikkeling. We verbieden het niet, maar kunnen er wel regels aan stellen en begrenzen. Bijvoorbeeld dat we voorzichtig met elkaar moeten zijn, en dat kinderen nee mogen zeggen als ze iets niet prettig vinden. Ook zijn we er alert op dat er niets in lichaamsopeningen (mond, oor, neus, vagina, billen) wordt gestopt. Wij 13 van 26

14 hebben hierin een observerende taak, zodat weten wat er bij de kinderen speelt. Kleuters willen alles weten. Dit geldt ook voor seksualiteit. Zwangerschap en geboorte hebben voor kleuters nog geen relatie met seksualiteit. We vinden het wel belangrijk om op hun vragen in te gaan. Dit doen we dan ook zo veel mogelijk. Vanaf een jaar of 6 lijken kinderen minder interesse te hebben voor seksualiteit. Ze stellen minder vragen en tonen minder openlijke belangstelling voor elkaars lichaam. De ontwikkeling gaat wel gewoon door; er gebeurt nu veel meer buiten het gezichtsveld van de volwassenen. Schaamte begint een rol te spelen. De eerste verliefdheden ontstaan. Die kunnen heftige gevoelens teweegbrengen zonder dat daar seksuele gevoelens aan gekoppeld hoeven te worden. We vinden het belangrijk om open over seksualiteit te praten met kinderen, kinderen serieus te nemen en ze duidelijk antwoord op hun vragen te geven. Daarnaast willen we kinderen mee geven dat het belangrijk is om eigen grenzen aan te geven en rekening te houden met grenzen van andere kinderen. Vanaf een jaar of 8 worden de gevoelens van verliefdheid intenser. De gevoelens van verliefdheid en lichamelijk contact worden nu ook meer aan elkaar gekoppeld. De verliefden zoeken elkaars aanwezigheid op en gaan bijvoorbeeld tegen elkaar aanzitten of lopen hand in hand. De seksuele voorkeur wordt met voorzichtige stappen verkend, hoewel dit een lang proces is. In deze leeftijdsfase worden vaak grapjes over homo s gemaakt. Wij accepteren dit niet, maar gaan hierover in gesprek. We maken geen foto s of film opnamen van blote kinderen. We benoemen de geslachtsdelen van de jongens als piemel en bij de meisjes als vagina. 6 Activiteitenaanbod Bij onze buitenschoolse opvang staan plezier en lekker bezig zijn als vrijetijdsbesteding voorop. Met een breed aanbod van activiteiten en materialen dagen we de kinderen uit om te ontspannen door zich in te spannen en zo allerlei vaardigheden te ontwikkelen. Spelenderwijs, op vrijwillige basis en met groot plezier doen ze allerlei ervaringen op en komen sociale vaardigheden, cognitieve en motorische vaardigheden, fantasie en creativiteit aan bod. De kinderen kunnen zelf het initiatief nemen en daarnaast kiezen uit allerhande activiteiten die we ze aanbieden. 6.1 Verschillen tussen jongens en meisjes We spelen in op de verschillende interesses en behoeften die jongens en meisjes kunnen hebben. Die verschillen hebben deels te maken met de ontwikkeling van de hersenen. De linker hersenhelft ontwikkelt zich langzamer dan de rechter. En door de invloed van het mannelijke hormoon testosteron, verloopt dat proces bij jongens langzamer. Daarom hebben zij meer behoefte aan grof motorische bewegingen, waarbij ze letterlijk de ruimte nodig hebben. Ze kunnen al snel hun interesse verliezen bij activiteiten die een beroep doen op hun fijne motoriek. De ontwikkeling van de fijne motoriek verloopt bij meisjes sneller; daarom zal hun spanningsboog bij dergelijke activiteiten groter zijn dan bij jongens. Om dezelfde reden uiten jongens zich veelal fysieker en stoeien daarom graag met elkaar. We kijken naar het individuele kind en sluiten aan op zijn/haar behoefte ongeacht of het een jongen of een meisje is. Ieder kind krijgt de ruimte die het nodig heeft. 6.2 Vallen en opstaan Wij geven kinderen de ruimte situaties te oefenen en ervarend te leren. Dit gebeurt soms letterlijk met vallen en opstaan. Kinderen leren zo risico s in te schatten. Spelen zonder risico kan niet, uiteraard begeleiden wij de kinderen hierin. Wij stimuleren kinderen om altijd voorzichtig te zijn in wat zij doen. 14 van 26

15 6.3 Meer van hetzelfde Kinderen willen soms gedurende langere tijd achter elkaar met dezelfde activiteit bezig zijn. Bijvoorbeeld de hele week met kapla of met dinosaurussen spelen. Zo vergroten ze hun concentratie en verdiepen met fantasie hun spel. Alle ervaringen krijgen de tijd om in de hersenen te worden opgeslagen. We geven kinderen die langere tijd met een zelfde activiteit bezig willen zijn daarvoor de gelegenheid en tijd. 6.4 Het doen telt Voor alle kinderen geldt dat het eindresultaat van hun activiteit niet belangrijk is, maar de weg ernaar toe. Die weg bestaat uit uitproberen en ervaringen opdoen. Zo is het bijvoorbeeld een enorme ervaring als een kind zelfstandig aan de hand van een recept cakejes bakt. Dat vergroot zijn zelfvertrouwen en zelfstandigheid. 6.5 Zelfredzaamheid Binnen de buitenschoolse opvang zijn zelfstandigheid en zelfredzaamheid sleutelwoorden. De kinderen krijgen, aansluitend bij hun leeftijd, meer vrijheden. Vanaf achtjarige leeftijd kan een zelfstandigheidcontract worden afgesloten. Dit contract wordt tussen locatiemanager, ouder en kind gesloten. Aan de hand hiervan kan het kind zelfstandig een aantal (handige) activiteiten ondernemen zoals van de buitenschoolse opvang naar school en terug lopen. Of een boodschap doen, bij een vriendje of gewoon buiten spelen. De afspraken die met ouders en kind gemaakt kunnen worden zijn afhankelijk van de vestiging en haar omgeving. Uiteraard wordt dit contract afgesloten op het moment dat het kind er ook echt aan toe is. Bij BSO Moerasvaren stimuleren we kinderen om zelfstandig dingen op te lossen. Hierbij kunt u denken aan het aan- en uittrekken van schoenen, maar ook het oplossen van conflicten. We stimuleren de zelfredzaamheid door niet direct een oplossing aan te reiken of dingen uit handen te nemen. We gaan met de kinderen in gesprek, of ondersteunen door middel van het aangeven van stapjes in het proces. Bijvoorbeeld Pietje komt uit school en moet zijn jas ophangen en zijn tas weg leggen. De pedagogisch medewerker ondersteunt Pietje door aan te geven: laten we eerst je tas ophangen. Wanneer dat gedaan is doe je je jas uit en de jas in de zak. Pietje wordt positief gestimuleerd en krijgt een compliment voor hetgeen wat hij heeft gedaan. Bij de oudere kinderen is het belangrijk dat je met de kinderen in gesprek gaat en hen zelf het conflict op laat lossen. Dit gebeurt door goed te luisteren naar de ander en door beide partijen in te laten zien wat de eigen rol in het geheel kan zijn. 6.6 Opbouw activiteiten Het activiteitenaanbod werken we uit volgens drie pijlers: Vrije activiteiten Kinderen kunnen op eigen initiatief, zelfstandig aan de slag met het aanwezige spel of creatief materiaal, dat op de bso aanwezig. Het zij alleen of samen in een groepje. Het spelmateriaal is uitdagend en toegespitst op de leeftijdsgroep. Om het samen spelen te stimuleren, hebben we veel spelmateriaal dat hiertoe uitnodigt. Open activiteiten Wij bieden activiteiten aan. Het kind kiest of het hieraan deelneemt, of iets anders gaat doen. Het aanbod is flexibel en biedt kinderen de ruimte om zelf met initiatieven te komen voor activiteiten of met een eigen inbreng te hebben in de aanpak. Het kan daarom gebeuren dat een door ons voorbereide open activiteit een andere wending krijgt en uiteindelijk wordt afgesloten met bijvoorbeeld een heel ander spel. 15 van 26

16 Extra georganiseerde activiteiten Kinderen kunnen zich inschrijven voor workshops en cursussen van interne en externe specialisten (trainers, instructeurs of pedagogisch medewerkers) die af en toe worden aangeboden. Ze kunnen zo kennis maken met allerhande activiteiten en ontdekken waar hun talenten liggen. Inschrijven voor deze activiteiten is niet verplicht; we leggen daarvoor het initiatief bij de kinderen. Als kinderen zich eenmaal hebben ingeschreven stimuleren we hen wel om ook daadwerkelijk deel te nemen en de workshops compleet af te ronden. Bovenop het standaard activiteitenaanbod bieden wij activiteiten aan in het kader van natuur en techniek. Deze activiteiten kunnen variëren van proefjes in het lab, tot timmer- en zaagactiviteiten. Of we gaan erop uit de natuur in om kikkervisjes te vangen, onderzoek te doen naar diertjes die leven onder stenen of in het bos, etc. Om te beoordelen welke activiteiten de kinderen leuk vinden, bespreken wij samen met de kinderen maandelijks de achterliggende periode (en in het bijzonder de activiteiten/workshops) en inventariseren wat zij graag zouden willen doen in de komende tijd. Naast open activiteiten bieden we ook gestructureerde activiteiten, workshops. In deze workshops zit een opbouw en een afbouw. We vragen dan ook, wanneer een kind is ingeschreven, volledig deel te nemen aan deze workshop. Daarnaast beschikt Partou over een database met bedrijven die een workshop verzorgen op de locatie. Aan deze workshops zijn geen extra kosten verbonden. 6.7 Verhalen Luisteren naar een verhaal, benoemen waar het over gaat en wat je ervan vindt, stimuleert de taalontwikkeling; de woordenschat wordt groter. Voorlezen is ook vaak een groepsactiviteit; kinderen en pedagogisch medewerkers nemen de beurt en luisteren naar elkaar. Kinderen kunnen ook zelf een boek lezen; dat prikkelt niet alleen hun fantasie, maar kan ook een fijn rustmoment zijn. Onze voorleescoaches zijn getraind om het voorlezen blijvend onder de aandacht te brengen en collega s te inspireren met activiteiten rondom (voor)lezen en leuke boeken. We hebben voor iedere doelgroep boeken en tijdschriften in huis. Deze zijn uiteraard afgestemd op de leeftijden van de kinderen en stamgroepen. Hierin laten we ons adviseren door de voorleescoaches. Daarnaast wordt de bibliotheek met regelmaat bezocht en lezen de grotere kinderen bij gelegenheid (Kinderboekenweek en nationale voorleesdagen) voor bij het kinderdagverblijf. 6.8 Uitstapjes We maken onder andere uitstapjes tijdens de vakanties. Dat vergroot de wereld van de kinderen; ze doen zo weer nieuwe ervaringen op. Tijdens uitstapjes gelden de veiligheidsvoorwaarden zoals beschreven in het kwaliteitshandboek. Op de bso worden kleine en grote uitstapjes georganiseerd. Bij een klein uitstapje kunt u denken aan het gaan naar een speeltuintje, op zoek gaan naar diertjes in de natuur of het bezoek aan een bijgelegen tuincentrum. Grote uitstapjes worden vooral op studie- en vakantiedagen gemaakt. Hierbij kunt u denken aan het gaan naar een museum, een bezoek aan een binnenspeeltuin, bioscoop of naar het theater. Wanneer er een groot uitstapje wordt gemaakt, wordt u geïnformeerd over de planning en overige bijzonderheden (bijv. aangepaste kleding meenemen) van het uitje. 6.9 Buitenspelen Buitenspelen doen we zoveel mogelijk iedere dag. Daar hebben kinderen letterlijk de ruimte voor grof motorische bewegingen en kunnen ze zich uitleven: klimmen en klauteren, rennen en fietsen. Buiten worden ook activiteiten aangeboden als sport en spel en onderzoeken van de natuur. 16 van 26

17 Bij BSO Moerasvaren hebben we een ruim buitenspeelterrein, daarnaast de Bouwspeeltuin waar wij ook gebruik van mogen maken. Uiteraard zijn er huisregels over het buitenspelen. Deze zijn te vinden in de huisregels van BSO Moerasvaren Natuur & milieu Kinderen krijgen hun normen en waarden overgedragen door hun directe verzorgers. Wij hebben dus een voorbeeldfunctie, ook ten aanzien van het milieu. Vooral de kennismaking met de natuur staat voorop, zodat kinderen deze leren waarderen. De pedagogisch medewerkers zullen de kinderen hiertoe bewust bij de natuur betrekken. De aandacht voor het milieu zal vanuit dit standpunt op een speelse manier en vanuit een voorbeeldfunctie worden meegenomen. Voorbeelden om kinderen bij de natuur te betrekken: Aandacht voor de seizoenen, bijvoorbeeld door de aankleding van het lokaal, door creatieve activiteiten. Buiten spelen in alle jaargetijden. Werken met plantjes en zaadjes. Het maken van een kindertuin. Aandacht voor diverse diersoorten, door voorlezen en bezoek kinderboerderij. Bewust omgaan met dieren als slakken en lieveheersbeestjes. Voorbeelden om kinderen bij het milieu te betrekken: Mee laten helpen bij het opruimen van papier/glas op het kinderverblijf in de daarvoor bestemde bakken. Geen afval op straat (laten) gooien. Zuinig leren omgaan met water bij het handen wassen. Kosteloos materiaal gebruiken. (Teken)papier optimaal gebruiken. BSO Moerasvaren is omgeven door tuinen, waarin de natuur volop terug te vinden is. Ook hebben we de natuur naar binnen gehaald, door op sommige groepen aquaria te plaatsen. Buiten voor huisnummer 107 en 109 zijn echte moestuinen gemaakt, waar zowel bloemen, groenten en aardbeienplantjes zijn geplant door de kinderen en medewerkers. Omdat we een bso zijn met een natuur- en techniekaccent, worden er ook activiteiten op dit gebied verzorgd. Hiervoor is een aantal medewerkers opgeleid en is er een aandacht functionaris natuur en techniek, die erop toeziet dat activiteiten op dit gebied worden gedaan. Ook buiten de groep om wordt door het team aan het milieu gedacht naast het feit dat afval zoveel mogelijk wordt gescheiden. Voor Partou Moerasvaren betreft dit luiers, papier en glas. Er zijn bij BSO Moerasvaren vrijwel alleen spaarlampen in gebruik en is zoveel mogelijk energiezuinige apparatuur aangeschaft. Daarnaast gebruiken we zoveel mogelijk navulverpakkingen, of wordt verpakkingsmateriaal gebruikt om mee te knutselen. En eten wordt met beleid ingekocht en zo min mogelijk verspild (of meegegeven voor de kinderboerderij in de buurt of de boerderijbeesten van de medewerkers thuis) Creativiteit We geven ruim baan aan de creativiteit van kinderen door bij elke activiteit de inbreng van kinderen een grote rol te laten spelen. We stimuleren hun creatieve proces door activiteiten aan te bieden die niet van te voren zijn ingevuld of waar niet aan de hand van een voorbeeld wordt toegewerkt naar een bepaald eindresultaat. Spelenderwijs en in gesprek met kinderen komt er iets tot stand. Het gaat niet om het eindresultaat maar om het proces. We maken gebruik van de eigen creatieve oplossingen die kinderen hebben, zowel in het spel als tijdens een knutselactiviteit. We geven kinderen de ruimte allerhande materiaal op hun eigen wijze te gebruiken. Zo 17 van 26

18 wordt het materiaal optimaal onderzocht. Wij voegen hoogstens een element toe aan de activiteit, maar schrijven niets voor en laten kinderen bepalen wat ze met het materiaal doen Gebruik televisie en computer Kinderen komen al heel jong in aanraking met televisie en computer. Partou gaat daar zorgvuldig mee om en heeft een multimedia wijzer ontwikkeld. Wilt u meer hierover weten vraag naar de folder multimedia bij Partou. De televisie wordt zelden gebruikt. Wanneer aan het eind van de dag de kinderen wat moe zijn wordt er af en toe een tekenfilm opgezet. Daarnaast gebruiken we tv tijdens activiteiten, bijvoorbeeld om een natuurfilm te laten zien Muziek Bij BSO Moerasvaren draaien we regelmatig muziek. Omdat de kinderen er om vragen, maar ook op initiatief van de pedagogisch medewerker. Er wordt dan gedanst of er worden muziek instrumenten gebruikt om zelf ook muziek te maken. Aanvullend op deze activiteiten worden ook regelmatig muziekworkshops georganiseerd Vakantieactiviteiten Tijdens de vakantiedagen worden elke dag speciale activiteiten georganiseerd. Dit kunnen specifieke knutselactiviteiten, speurtochten, sportieve activiteiten, toneelactiviteiten of uitstapjes zijn. Het activiteitenaanbod in de vakantie is zo breed mogelijk, met als doel aan te sluiten bij de interesses en kwaliteiten van ieder kind. Kinderen kunnen kiezen uit de activiteiten die de betreffende dag worden aangeboden. Vaak zijn de activiteiten opgebouwd rondom de seizoenen of thema s. De pedagogisch medewerker heeft eerst gepolst bij de kinderen welke activiteiten ze willen doen rondom het betreffende seizoen/thema. Dit wordt bijvoorbeeld ook besproken met de kinderen op de bso 6-12 jaar. Ruim van te voren worden voorbereidingen met betrekking tot de activiteiten door de pedagogisch medewerkers getroffen. Vervolgens wordt het vakantieprogramma per naar de ouders verstuurd. 7 Sfeer op de groep Sfeer is belangrijk op de groep. Een goede sfeer draagt bij aan het gevoel van emotionele veiligheid. Dat is een belangrijke voorwaarde voor kinderen om zich te kunnen ontwikkelen. In dit hoofdstuk worden de aspecten beschreven die van invloed zijn op de sfeer. 7.1 Ruimte: indeling en aankleding Bij de indeling van de bso is rekening gehouden met de verschillende leeftijdscategorieën. Dit geldt voor de inrichting en meubilair maar ook voor het spel aanbod. Daarbij wordt rekening gehouden met het accent natuur en techniek die wij als bso hebben. Het spelmateriaal is uitdagend, fantasierijk en past bij het ontwikkelingsniveau van de kinderen. Wij dragen waar mogelijk samen met de kinderen, verantwoordelijkheid voor de verzorging, uitstraling en aankleding van de groep. We leren kinderen om op te ruimen waarmee ze gespeeld hebben. Hiermee stimuleren wij de zelfstandigheid, participatie, het groepsgevoel en het verantwoordelijkheidsgevoel. Bovendien blijven ruimtes zo overzichtelijk en voorkomen we dat kinderen overprikkeld raken. Een 18 van 26

19 overprikkeld kind komt moeilijker tot spel, omdat er steeds iets nieuws is wat zijn aandacht vraagt. We vinden geconcentreerd spelen belangrijk, omdat spelen de manier is waarop kinderen leren. Door het uitdagende spelmateriaal, het gevoel van herkenning en de veiligheid van de vaste (stam)groepsruimte stellen we kinderen in staat zich op allerlei gebieden te ontwikkelen. 7.2 Bijzondere momenten Aan bepaalde gebeurtenissen in het leven van het kind besteden we bijzondere aandacht. We vieren verjaardagen en nemen afscheid van een kind dat overgaat naar een volgende groep. We besteden ook aandacht aan feesten en feestdagen vanuit de culturele achtergrond van de kinderen op onze groep. Een bijzonder moment kan ook een verdrietige gebeurtenis zijn, zoals het overlijden van een opa of oma. We besteden hier aandacht aan, afgestemd op de behoefte van het betreffende kind en de andere kinderen in de groep. Elk feestje kent zijn eigen, vaste rituelen, die ervoor zorgen dat de kinderen weten wat er komen gaat. Zo ervaren ze een gevoel van zekerheid en veiligheid. We vinden het ook belangrijk om bijzondere aandacht te besteden aan het afscheidsfeestje; het kind kan een periode afsluiten en aan een nieuw avontuur beginnen. Hij neemt afscheid van de oude groep, van de groepsgenootjes en de pedagogisch medewerkers en van gebruiken en gewoonten. Ook voor de achterblijvers is afscheid nemen belangrijk. Zij missen immers een groepsgenootje. Door steeds dezelfde rituelen terug te laten komen, worden kinderen gesteund en begeleid in het zetten van de volgende stap. De betrokkenheid van de kinderen onderling speelt bij de bijzondere momenten een belangrijke rol. Samenwerken, rekening houden met elkaar en respect hebben voor anderen zijn allemaal aspecten van betrokkenheid die aan bod komen. Vanuit die betrokkenheid besteden we bijvoorbeeld ook speciale aandacht aan een kind dat een broertje of zusje heeft gekregen, of een kind dat er niet bij kan zijn omdat hij ziek is. Sensitiviteit is een belangrijke attitude van pedagogisch medewerkers. Wij stellen ons sensitief op en maken vanuit betrokkenheid de kinderen sociaal attent op elkaar. We hebben aandacht voor het individuele kind en voor de groep. Wij herkennen en benoemen emoties en zorgen voor een ontspannen en vrolijke sfeer. Bij BSO Moerasvaren besteden wij aandacht aan verjaardagen, als het kind aan heeft gegeven dit zelf te willen. Het kind mag uitdelen (dit is echter niet verplicht!) en er wordt voor het kind gezongen. Daarnaast besteden we aandacht aan het afscheid, wanneer een kind BSO Moerasvaren verlaat. We bespreken het afscheid in de groep en halen herinneringen op. Sinterklaas Met Sinterklaas worden allerlei knutselactiviteiten aangeboden aan de kinderen. De kinderen mogen helpen met het versieren van de stamgroep en de kinderen mogen één keer hun schoen zetten. Als de kinderen dit willen, zingen we Sinterklaasliedjes en kunnen we Sinterklaasverhalen voorlezen. Zo kan met de kinderen over het Sinterklaasjournaal gesproken worden. Verder wordt rond 5 december Sinterklaas gevierd. De kinderen krijgen cadeautjes óf een groepscadeau van Partou Moerasvaren en er wordt stilgestaan bij de betekenis van Sinterklaas: Sinterklaas vindt het fijn om te geven, het is een gezellig samenzijn en hoe ga je om met het ontvangen van een cadeautje (gevoel van dankbaarheid)? Alle kinderen zijn welkom bij de sinterklaas viering. Dus ook de kinderen die normaal niet op de dag van de viering aanwezig zijn. Kerst Tussen Sinterklaas en het begin van de kerstperiode houden we altijd een week rust. De kinderen zijn dan vaak nog erg onder de indruk van Sinterklaas om gelijk al weer met kerst te beginnen. De Sinterklaasspullen worden opgeruimd en een week later komt pas de kerstversiering uit de kast. 19 van 26