Pedagogisch werkplan buitenschoolse opvang Pedagogisch beleid in praktijk op Partou BSO Alexander Flemingstraat 39

Transcriptie

1 Pedagogisch werkplan buitenschoolse opvang Pedagogisch beleid in praktijk op Partou BSO Alexander Flemingstraat 39 1 Copyright 2014, Partou B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Partou.

2 Dit pedagogisch werkplan is bedoeld voor pedagogisch medewerkers en voor de ouders van ons kinderverblijf. Schrijfwijze Voor de leesbaarheid schrijven we hij als het gaat om een kind en zij als het gaat om een pedagogisch medewerker. We schrijven ouders waar het gaat om één of meer ouders of verzorgers. 2 van 28

3 Inhoudsopgave 1 Beleid in praktijk 5 2 De interactieprincipes als leidraad voor ons pedagogisch handelen Initiatieven waarnemen en volgen Initiatieven ontvangen (verbaal en non-verbaal) Benoemen Beurtverdeling Leidinggeven, leiding nemen Ik-benoeming 6 3 Vestiging Groepsindeling Samenwerking tussen de groepen aan het eind van de dag Gebruik ruimtes (open deuren beleid) Samenvoegen van groepen Vierogenprincipe Extra dag(delen) Ruilen van dagen Medische hulp Voertaal Samenwerkingsverbanden Huisregels Contact met scholen Vervoer 10 4 Begeleiding Wennen Daginvulling Maaltijden en tussendoortjes Traktaties Zieke kinderen Medicijnen 12 5 Seksuele ontwikkeling 12 6 Activiteitenaanbod Verschillen tussen jongens en meisjes Vallen en opstaan Meer van hetzelfde Het doen telt Zelfredzaamheid Opbouw activiteiten Verhalen Uitstapjes 16 3 van 28

4 6.9 Buitenspelen Natuur & milieu Creativiteit Gebruik televisie en computer Muziek Huiswerk Vakantieactiviteiten 19 7 Sfeer op de groep Ruimte: indeling en aankleding Bijzondere momenten Belonen en corrigeren Kinderparticipatie Regels en afspraken Pesten Vriendjes 23 8 Oudercontacten Het doel Breng- en haalmomenten Gesprekken Schriftelijke informatie Oudercontact momenten Website Oudercommissie Exitenquête Exitgesprek 25 9 Borging van de kwaliteit Personeel en opleiding Ondersteuning op de groep door andere volwassenen Werkinstructies/protocollen Niet tevreden? Vertel 't ons Observatie welbevinden en ontwikkeling van het kind Analyse van de pedagogische kwaliteit Veiligheid en gezondheid Deskundigheidsbevordering 28 4 van 28

5 1 Beleid in praktijk Het algemeen pedagogisch beleid van Partou vormt het uitgangspunt voor de manier waarop wij dagelijks met de kinderen omgaan. Op basis hiervan stellen we in samenspraak met de oudercommissie dit pedagogisch werkplan samen. Hierin laten we zien hoe wij, de pedagogisch medewerkers, het algemeen pedagogisch beleid van Partou in praktijk brengen op onze vestiging. Wij stellen de behoefte van het kind steeds centraal. Jaarlijks kijken we opnieuw samen met de oudercommissie naar dit werkplan en passen het waar nodig aan. Dat doen we ook bij wijziging van het algemeen pedagogisch beleid. 2 De interactieprincipes als leidraad voor ons pedagogisch handelen Zoals in ons Algemeen pedagogisch beleidsplan beschreven, gaan we uit van vier pedagogische basisdoelen voor de opvoeding. Wij zorgen ervoor dat kinderen zich emotioneel veilig voelen (1), geven ze de gelegenheid zich persoonlijk (2) en sociaal (3) te ontwikkelen en om zich de normen en waarden van onze samenleving eigen te maken (4). Om deze doelen te verwezenlijken en zo goed mogelijk aan te sluiten bij zowel de individuele ontwikkeling en belevingswereld van een kind als bij het groepsproces, passen we de methodiek van de interactieprincipes toe. Deze zes principes draaien om de initiatieven die kinderen nemen. We beschrijven ze hieronder. 2.1 Initiatieven waarnemen en volgen Het kind neemt van nature initiatieven om zich te ontwikkelen en om contact met anderen te krijgen. Het daadwerkelijk waarnemen van deze initiatieven is van groot belang om in contact met elkaar te komen. Je kunt immers alleen reageren op wat je hoort en ziet. Door heel gericht te kijken en te luisteren naar kinderen, kunnen we deze initiatieven waarnemen en volgen. Overigens hebben jonge kinderen meer tijd nodig om opgedane indrukken te verwerken en hierop te reageren dan oudere kinderen. 2.2 Initiatieven ontvangen (verbaal en non-verbaal) Ingaan op een initiatief (ontvangen), ondersteunt de ontwikkeling van een kind. We laten een kind door middel van een ontvangstbevestiging merken dat we belangstelling hebben voor de initiatieven die het neemt. Een ontvangstbevestiging kan zijn: je toewenden, oogcontact maken, op vriendelijke toon verbaal reageren, vriendelijke gezichtsuitdrukking, vriendelijke houding, meedoen, jaknikken, ja zeggen, herhalen wat een kind zegt. Zo n positieve ontvangst stelt een kind gerust; het merkt dat de volwassene hem begrijpt en voelt zich dan gezien, bevestigd en emotioneel veilig. En een kind dat zich emotioneel veilig voelt, durft meer initiatieven te nemen en kan zo zijn persoonlijke en sociale competentie verder ontwikkelen. 2.3 Benoemen Benoemen wil zeggen: taal geven aan ons eigen handelen en aan datgene wat we zien bij de kinderen. Door te benoemen wat we horen of zien, krijgen we contact met het kind. Daarnaast ondersteunt het benoemen de taalontwikkeling (persoonlijke competentie) van kinderen. Benoemen is verwoorden van eigen initiatieven, initiatieven van een kind, gebeurtenissen in de omgeving, alles wat er te zien is. 5 van 28

6 De pedagogisch medewerker zegt (benoemt) wat ze doet of gaat doen. Door het geven van informatie weet het kind wat er gaat gebeuren; dit schept duidelijkheid en geeft rust. Zo bevordert benoemen ook de emotionele veiligheid. Bij het benoemen kunnen we sfeercommunicatie toepassen: het benoemen van initiatieven, emoties, gebeurtenissen van een kind en dit terugkoppelen naar de hele groep. Hierdoor raken kinderen bij elkaar betrokken en maken we ze sociaal attent op elkaar. Bijvoorbeeld: Marco, ik zie dat je Patrick aan het helpen bent; je bent een kanjer! Door Marco in de groep een compliment te geven, wordt de aandacht op zijn initiatief gevestigd (een compliment wil iedereen immers graag horen). Kinderen zien dat Marco sociaal wenselijk gedrag toont. Zo wordt de ontwikkeling van de sociale competentie gestimuleerd door wenselijk gedrag uit te vergroten. Tegelijkertijd zorgt dit voor overdracht van normen en waarden. 2.4 Beurtverdeling In contact met kinderen is het wisselen van beurten belangrijk, zodat iedereen aan de beurt komt. De betrokkenheid van de kinderen duurt langer, als een kind weet dat het aan de beurt komt. Door andere kinderen bij een gesprek te betrekken, maken we kinderen sociaal attent op elkaar. Door te zorgen voor een goede beurtverdeling helpen we het kind zich te ontwikkelen. We geven het kind de tijd en zorgen voor de ruimte en rust die het nodig heeft om te reageren; dit nodigt hem uit om meer initiatieven te nemen. 2.5 Leidinggeven, leiding nemen Leidinggeven is kindvolgend. We geven het kind de leiding door het te volgen, bijvoorbeeld wanneer het een gewenst initiatief neemt. We moedigen hem aan meer initiatief te nemen door het positief te benoemen. Leiding nemen is kindsturend. We nemen de leiding om een kind bij te sturen, bijvoorbeeld omdat het een ongewenst initiatief neemt. Omdat een kind meer leert van positieve bekrachtiging dan van een negatieve afwijzing, doen we dit op een positieve, respectvolle manier: het ongewenste initiatief wordt op een neutrale manier ontvangen; daarna kiezen we een positieve benadering om het initiatief naar gewenst om te buigen. Een voorbeeld: De nieuwe Donald Duck is binnen. Youri grist hem van de tafel en duikt de leeshoek in. Je ziet de teleurstelling op het gezicht van Patrick (waarnemen / volgen); Patrick ik zie dat jij ook graag de Donald Duck wilde lezen klopt dat? (benoemen en beurtverdeling) Zullen we samen naar Youri lopen om een oplossing te zoeken? (leiding nemen) 2.6 Ik-benoeming In contact met kinderen is het belangrijk dat wij onszelf benoemen als ik (en dus niet met onze naam). Het kind leert zo het verschil tussen ik en jij en dat draagt bij aan de ontwikkeling van het zelfbesef. Bovendien druk je door de ik-vorm uit dat je deel uitmaakt van de groep, in de groep staat. De ik-benoeming ondersteunt het leidinggeven en leiding nemen. 6 van 28

7 3 Vestiging 3.1 Groepsindeling Binnen onze bso worden kinderen opgevangen in basisgroepen met bij de basisgroep horende vaste pedagogisch medewerkers. Basisgroep Leeftijdsindeling Maximaal aantal kinderen Aantal gekwalificeerde pedagogisch medewerkers* Maximaal aantal stagiaires* Groep 1 4 t/m 12 jaar Groep 2 4 t/m 12 jaar * In het hoofdstuk Borging van de kwaliteit staat beschreven welke opleidingen onze medewerkers hebben gevolgd. Deze informatie is ook te vinden op onze website, evenals de meest recente cao kinderopvang waarin alle kwalificatie eisen zijn opgenomen. Altijd minimaal 2 medewerkers aanwezig op de vestiging Indien er kinderen aanwezig zijn, zijn er te allen tijde minimaal 2 medewerkers van Partou op onze vestiging aanwezig. Er is op onze vestiging dus geen zogenoemde achterwachtregeling. (Een achterwachtregeling is nodig indien een medewerker alleen aanwezig is op een vestiging.) Achterwachtregeling Indien er gezien het aantal kinderen dat aanwezig is, maar één pedagogisch medewerker hoeft te worden ingezet, dan kan deze medewerker bij calamiteiten een beroep doen op de vestigingsmanager die telefonisch bereikbaar is en binnen 15 minuten aanwezig kan zijn op onze vestiging. Haar telefoonnummer is algemeen bekend. Bij langdurige afwezigheid van de manager is er altijd een vervangende manager op wie de pedagogisch medewerkers een beroep kunnen doen. Dienstroosters Wij informeren ouders en kinderen over welke pedagogisch medewerkers er op welke dagen en in welke groep werken, dit word middels een A4 op de deur van de groep aangegeven. Wij werken met de volgende diensten vroeg, midden en laat. Daarnaast kan het voorkomen dat een pedagogisch medewerker een halve dag werkt, in de ochtend of middag. De precieze tijden van deze diensten worden afgestemd op hoeveel kinderen er aanwezig zijn. In de ministeriële regeling is vastgelegd dat er per dag maximaal een half uur van de beroepskracht- kind - ratio mag worden afgeweken, met dien verstande dat ten minste de helft van het aantal beroepskrachten wordt ingezet. Indien per dag tenminste tien aaneengesloten uren buitenschoolse opvang wordt geboden kan de afwijkende inzet ten hoogste drie uren bedragen, met dien verstande dat tenminste de helft van het benodigde aantal beroepskrachten wordt ingezet en de afwijkende inzet niet plaats vindt tussen 9:30 en 12:30 en 15:00 en 16:30. Bij het opstellen van de roosters zorgen wij dat wij aan deze normering voldoen. De GGD controleert hierop. 7 van 28

8 3.2 Samenwerking tussen de groepen aan het eind van de dag Na het eet-en drinkmoment in de basisgroep worden er verschillende activiteiten aangeboden waarop kinderen zelf kunnen. 3.3 Gebruik ruimtes (open deuren beleid) Kinderen in de bso leeftijd worden steeds zelfstandiger. Wij geven ze de vrijheid die ze nodig hebben en aankunnen. Dat geldt ook voor het gebruik van de binnen- en buitenruimte. Wij begeleiden en bewaken dit proces voor ieder kind individueel en voor de groep als geheel. In het lokaal is een plek waar de kinderen om zich kunnen terugtrekken. 3.4 Samenvoegen van groepen Als het aantal kindplaatsen in de basisgroepen niet volledig bezet is worden deze niet volledig bezette groepen samengevoegd. Er is dan altijd voor de kinderen een vaste pedagogisch medewerker aanwezig, en de beroepskracht-kind-ratio blijft volgens de wettelijke richtlijn. Ouders worden over het samenvoegen van de groep van hun kind geïnformeerd door de vestigingsmanager of de pedagogisch medewerkers van de groep. Daarnaast is deze informatie te vinden op een overzicht op de deuren. In vakantieperioden wordt er, als er veel kinderen afwezig zijn, een apart rooster gemaakt voor de betreffende week/weken. Ook bij het opstellen van dit rooster gelden bovenstaande werkwijze en richtlijnen. Indien de kindbezetting hiertoe aanleiding geeft zal de complete basisgroep- indeling (zoals beschreven onder de paragraaf groepsindeling) kritisch bekeken worden en waar nodig worden aangepast. Dit gaat altijd in overleg met de oudercommissie. 3.5 Vierogenprincipe Ondanks dat het vierogenprincipe per 1 juli 2013 alleen wettelijk is vastgelegd voor dagopvang van kinderen van 0 tot 4 jaar hebben we ook voor onze bso een preventief beleid zonder hierbij de spel- en ontwikkelmogelijkheden te beperken. Het vierogenprincipe houdt in dat bij dagopvang van kinderen van 0 tot 4 jaar een beroepskracht of beroepskracht in opleiding de werkzaamheden uitsluitend kan verrichten terwijl zij gezien of gehoord kan worden door een andere volwassene, om zo het risico op misbruik of mishandeling van kinderen te voorkomen. Binnen onze bso s proberen we een zo gevarieerd mogelijk aanbod te realiseren. Kinderen kunnen derhalve in kleinere groepjes deelnemen aan activiteiten. Deze activiteiten worden soms ook door externe workshopaanbieders verzorgd. Ook deze externe workshop aanbieders dienen (net als alle andere Partou medewerkers) voorafgaand aan de start van hun werkzaamheden een VOG te overleggen. Bovendien is er altijd een vaste pedagogisch medewerker van Partou aanwezig bij een door een externe aanbieder verzorgde workshop. Preventie Jaarlijks worden de risico s met betrekking tot misbruik van kinderen op onze vestiging in kaart gebracht aan de hand van een extra inventarisatieformulier behorende bij de risico inventarisatie veiligheid. Eventueel extra te nemen maatregelen met betrekking tot dit onderwerp worden opgenomen in het plan van aanpak en, evenals alle andere onderdelen van de risico-inventarisatie, besproken met het team en de oudercommissie. Daarnaast wordt jaarlijks de meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld en het protocol ongewenste Omgangsvormen c.q. seksuele intimidatie veroorzaakt door werknemers met het team besproken. 8 van 28

9 3.6 Extra dag(delen) Indien ouders dit wensen dan kan er een verzoek tot het afnemen van een extra dag(deel) worden ingediend. Indien het gaat om incidenteel een dag extra, dan kan dit rechtstreeks aan de pedagogisch medewerkers van de groep worden gevraagd. Als het gaat om structureel een extra dag dan kan dit worden aangevraagd via de website of de klantenservice. Indien ouders dit wensen kan er eventueel ook een extra dag(deel) worden afgenomen op één andere basisgroep (eventueel ook van een andere vestiging) dan de eigen basisgroep, indien er op de eigen basisgroep geen plaats is. Ouders dienen hiervoor wel vooraf schriftelijk toestemming te verlenen. 3.7 Ruilen van dagen Alle vestigingen van Partou hebben dezelfde mogelijkheden voor het ruilen van opvangdagen. Ouders die op vaste dagen opvang afnemen, kunnen een opvangdag omruilen. Hiervoor kunnen ouders vooraf (een schriftelijke) afspraak maken met de groepsleiding of de vestigingsmanager. Ruilen is mogelijk twee weken vóór tot twee maanden na de opvangdag dat uw kind er niet is. 3.8 Medische hulp Er zijn altijd één of meerdere medewerkers aanwezig, die opgeleid zijn tot bedrijfshulpverlener (BHV-er). De BHV-er volgt elk jaar een herhalingstraining. Eenmaal per zes weken vindt er een BHV-overleg plaats, waarop de brandoefeningen en de voorzieningen worden besproken. Ook komt de BHV-koffer ter sprake. Als er eventuele ongelukjes of calamiteiten zijn voorgevallen worden deze ook geëvalueerd. De dichtstbijzijnde EHBO-post is het Kennemer Gasthuis locatie Zuid. Met Kleine Maatjes, een verpleegkundig dagverblijf dat in ons pand is gevestigd hebben we verpleegkundig personeel en materiaal in huis. Daarnaast heeft een aantal pedagogisch medewerkers een speciaal kinder-ehbo diploma. De kinder-ehbo cursus wordt elke 2 jaar herhaald. Indien consultatie door een arts voor een kind nodig is dan nemen we contact op met de ouders. Alleen in uitzonderlijke gevallen (bijvoorbeeld als we ouders onverhoopt niet kunnen bereiken) beslist de vestigingsmanager om contact op te nemen met de huisarts van het kind. De gegevens van de huisarts staan vermeld op het kindgegevensformulier. Soms kan het noodzakelijk zijn om direct medische hulp in te roepen. In die gevallen gaan wij naar de dichtstbijzijnde EHBO-post of bellen we 112. Uiteraard bellen wij de ouders dan zo snel mogelijk. De dichtstbijzijnde EHBO-post is het Kennemer Gasthuis locatie Zuid. 3.9 Voertaal In ons kindercentrum is de voertaal Nederlands. Het beheersen van de Nederlandse taal is de eerste stap naar een succesvolle (school)loopbaan. In onze kinderverblijven wordt door alle beroepskrachten en beroepskrachten in opleiding Nederlands gesproken en wordt een zo omvangrijk mogelijk en goed taalaanbod gerealiseerd. In sommige gevallen passen we ons waar mogelijk aan de communicatie van de ouders en/of verzorgers aan Samenwerkingsverbanden Wij hebben een samenwerkingsverband met onder andere de Waddenschool en de Don Bosco school. Deze samenwerking willen we in de toekomst verder uitbreiden Huisregels Jaarlijks wordt er inventarisatie gemaakt van de risico s op het gebied van veiligheid en gezondheid. Uit deze inventarisatie ontstaan huisregels voor ouders/verzorgers en de pedagogisch medewerkers. De risico inventarisatie kan ingezien worden op het kantoor, het actieplan en het verslag liggen ter inzage in het folder rek in de entree. Ook krijgen de ouders de huisregels direct mee na het intakegesprek. 9 van 28

10 3.12 Contact met scholen Het contact tussen de basisschool en de buitenschoolse opvang vindt voornamelijk tijdens het halen en brengen van het kind plaats. Wanneer een kind voor de eerste keer wordt gehaald of gebracht, overhandigt de pedagogisch medewerker een formulier aan de leerkracht waarop staat: Om welk kind het gaat Welke dagen het kind komt Gegevens van de buitenschoolse opvang Waar we te bereiken zijn Welke informatie Partou BSO Alexander Flemingstraat nodig heeft van school Wie het kind komt halen of brengen Aan het begin van ieder schooljaar wordt het formulier (FO 06 schoolformulier) meegegeven aan de nieuwe leerkracht van de groep. De pedagogisch medewerker maakt met het kind afspraken waar het kind staat als hij wordt gehaald. De scholen hebben vaste regels voor de ouders en de pedagogisch medewerker houdt zich daaraan tenzij de situatie om iets anders vraagt. Bijvoorbeeld als meerdere kinderen uit verschillende groepen worden gehaald dan is het overzichtelijker om een vast punt binnen de school af te spreken. De overdracht tussen de leerkracht en de pedagogisch medewerker gaat over hoe de dag is verlopen en eventuele brieven, nieuwsbrief of schoolkrant worden overhandigd. De pedagogisch medewerker zorgt dat de ouder deze informatie krijgt. Wanneer de leerkracht van de basisschool zich zorgen maakt over een kind dan wordt dit besproken met de ouder en kan de ouder er voor kiezen om de buitenschoolse opvang in te lichten. Maakt een pedagogisch medewerker zich zorgen om een kind dan zal zij het bespreekbaar maken bij de ouder en haar zorgen delen Vervoer De manager zal tijdens een intakegesprek aan de ouder uitleggen hoe het kind wordt gehaald en welke afspraken worden gemaakt met de basisschool. De pedagogisch medewerker maakt kennis met de leerkracht van de basisschool en overhandigt het schoolformulier. Op dit formulier is aangegeven op welke dagen het kind wordt gehaald door de pedagogisch medewerker en waar de pedagogisch medewerker het kind haalt. 4 Begeleiding 4.1 Wennen Voordat een kind naar de bso komt, nodigen we hem samen met de ouders uit in de groepsruimte, om alvast kennis te komen maken met de pedagogisch medewerker en de andere kinderen. Toch kan de eerste dag op een bso nog een grote overgang zijn voor een kind. Daarom spreken we tijdens de kennismaking met ouders en kind af of er behoefte is aan een wenperiode. Als de beroepskracht-kind-ratio dit toelaat kan een kind komen wennen voor de officiële plaatsingsdatum. 4.2 Daginvulling Het programma op de bso verloopt in een ritme met dagelijks terugkerende eet- en drinkmomenten en activiteiten voor de kinderen. Zo weten de kinderen wat er gaat gebeuren en kunnen ze hier op anticiperen. Dat geeft hen een gevoel van emotionele veiligheid. Oudere kinderen hebben behoefte aan meer vrijheid. Wij zorgen ervoor dat de mate van vrijheid aansluit bij de behoeften van het kind. Waar nodig, overleggen wij met de ouders en stemmen ons handelen hierop af. De daginvulling van de groep 4-12 jaar ziet er globaal als volgt uit: Voorschoolse opvang ( uur) - Kinderen worden gebracht - Vrij spelen - Kinderen worden door de pedagogisch medewerker naar school gebracht 10 van 28

11 Korte middagen - Kinderen worden gebracht of gehaald - Cracker/rijstwafel rauwkost en fruit eten en limonade drinken - Activiteit - Koekje eten en limonade drinken naar behoefte - Kinderen worden gehaald Lange middagen - Kinderen worden gebracht of gehaald - Broodmaaltijd - Activiteit - Cracker/rijstwafel en rauwkost en fruit eten en limonade drinken - Activiteit - Eten en limonade drinken - Kinderen worden gehaald Vakantieweken en marge dagen - Brengen van kinderen - Fruit eten en limonade drinken - Activiteit - Broodmaaltijd - Activiteit - Cracker/rijstwafel eten en limonade drinken - Activiteit - Rauwkost eten en limonade drinken - Kinderen worden gehaald We verzoeken ouders om rond uur binnen te zijn. We sluiten om uur. Dat geeft de pedagogisch medewerker de ruimte om hun rustig een overdracht van de dag te geven. Tijdens de lange middagen is de eerste school op woensdag om uur en op vrijdag om uur uit. Voor de tweede school is dat respectievelijk om uur en uur. Wij gaan lunchen als alle kinderen binnen zijn. De kinderen die eerder binnen zijn helpen met tafel dekken. Op vrijdagmiddag wordt een aantal kinderen na de broodmaaltijd en activiteit opgehaald omdat zij op vrijdagmiddag naar school gaan. In de vakantieweken en marge dagen zal de dagindeling eerder of later beginnen. Dit hangt nauw samen met de activiteiten die worden georganiseerd of de inbreng van de kinderen. 4.3 Maaltijden en tussendoortjes Eten en drinken met kinderen is een ontspannen, sociale activiteit. Bij warm weer en lichamelijke inspanning letten we er extra op dat ze voldoende drinken. Bij het samenstellen van de maaltijden en de tussendoortjes die wij aanbieden, hanteren we de richtlijnen van het Voedingscentrum en volgen wij de hygiënecode voor kleine instellingen. Hebben ouders bepaalde voedingswensen voor hun kind, vanwege een dieet of om culturele of religieuze reden, dan houden we daar rekening mee. 11 van 28

12 4.4 Traktaties Bij vieringen mogen kinderen trakteren. Het trakteren is door de wetgeving gebonden aan een aantal richtlijnen. In de Warenwet staan instructies die instellingen, dus ook ons kinderverblijf, moeten volgen omdat ze de plicht hebben kinderen veilig voedsel verstrekken en moeten voorkomen dat die van door ons gegeven voedsel ziek worden. Ook moet onze medewerker aan de Keuringsdienst van Waren, als die ons komt bezoeken, kunnen laten zien dat zij de instructies naleven. Wanneer kinderen trakteren op het kinderverblijf valt dit ook onder deze warenwet. Dit betekent dat wij geen zelf gebakken traktaties of producten die uit de koeling komen aan de kinderen mogen uitreiken. Ook mogen wij geen worst/kaas of fruitspiesjes uitdelen. Wij kunnen namelijk niet aantonen dat het proces bewaakt is en dat de traktaties volgens de juiste richtlijnen zijn gemaakt. Wij vragen u dan ook om dit soort traktaties niet meer mee te geven aan uw kind. 4.5 Zieke kinderen Een ziek kind voelt zich thuis het prettigst; wij kunnen de zieke veelal niet de extra zorg en aandacht geven die het nodig heeft. Als een kind zich duidelijk niet lekker voelt of verhoging lijkt te hebben, nemen we contact op met de ouders om te overleggen. Op een enkele uitzondering na, kan een kind met een besmettelijke ziekte gewoon op de bso komen. Om te bepalen bij welke ziekte en hoe lang een kind eventueel beter thuis kan blijven, houden wij ons aan de richtlijnen van de GGD. Wij vinden het belangrijk te weten óf en om welke besmettelijke ziekte het gaat vanwege onze meldingsplicht aan de GGD. Bovendien kunnen wij dan de andere ouders van het kinderverblijf op de hoogte stellen; vooral voor zwangeren is dit van belang. Als kinderen op onze bso een besmettelijke ziekte hebben (of als er hoofdluis heerst), dan vermelden wij dat op een gele poster op de voordeur. Voor meer informatie kunnen ouders terecht bij de manager van ons kinderverblijf. 4.6 Medicijnen Ouders kunnen aan ons vragen om hun kind bepaalde geneesmiddelen toe te dienen. Dit kunnen geneesmiddelen zijn die door de huisarts of specialist zijn voorgeschreven en dus 'op recept' en op naam van het kind zijn verkregen. Daarnaast geld dit ook voor (homeopathische) zelfzorgmiddelen, die niet 'op recept' verkregen zijn, bij apotheker en drogist. Wij kunnen alleen aan dit verzoek voldoen als het middel in de originele verpakking met originele (geen kopie) bijsluiter wordt aangeleverd óf als op het middel of op de verpakking staat aangegeven hoe het middel moet worden toegediend. Bovendien vragen we van ouders om een verklaring medicijntoediening in te vullen. Paracetamol en overige koortsverlagende zelf zorg middelen vormen hierop een uitzondering. Koorts is een natuurlijke reactie van het lichaam ten aanzien van een virus/infectie. Door het gebruik van paracetamol wordt deze reactie onderdrukt. Bovendien kan door het gebruik van paracetamol een allergische reactie optreden (huiduitslag, galbulten). Derhalve zijn wij terughoudend met het toedienen van paracetamol om de koorts te onderdrukken. Paracetamol op de bso wordt bovendien alleen toegediend als het kind al twee keer eerder elders paracetamol heeft gehad zodat uitgesloten is dat het kind een allergische reactie krijgt. Ouders dienen, net als bij de overige medicijnen, de paracetamol zelf mee te nemen en een verklaring medicijntoediening in te vullen. 5 Seksuele ontwikkeling Peuters en kleuters kunnen heel nieuwsgierig zijn naar hun lijfje en dat van anderen. Ze worden zich bewust van de lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes. ' Doktertje' spelen en vader & moedertje zijn favoriet in de peuter- en kleuterleeftijd. Deze spelletjes zijn een normaal onderdeel van de seksuele 12 van 28

13 ontwikkeling. We verbieden het niet, maar kunnen er wel regels aan stellen en begrenzen. Bijvoorbeeld dat we voorzichtig met elkaar moeten zijn, en dat kinderen nee mogen zeggen als ze iets niet prettig vinden. Ook zijn we er alert op dat er niets in lichaamsopeningen (mond, oor, neus, vagina, billen) wordt gestopt. Wij hebben hierin een observerende taak, zodat weten wat er bij de kinderen speelt. Kleuters willen alles weten. Dit geldt ook voor seksualiteit. Zwangerschap en geboorte hebben voor kleuters nog geen relatie met seksualiteit. We vinden het wel belangrijk om op hun vragen in te gaan. Dit doen we dan ook zo veel mogelijk. Vanaf een jaar of 6 lijken kinderen minder interesse te hebben voor seksualiteit. Ze stellen minder vragen en tonen minder openlijke belangstelling voor elkaars lichaam. De ontwikkeling gaat wel gewoon door; er gebeurt nu veel meer buiten het gezichtsveld van de volwassenen. Schaamte begint een rol te spelen. De eerste verliefdheden ontstaan. Die kunnen heftige gevoelens teweegbrengen zonder dat daar seksuele gevoelens aan gekoppeld hoeven te worden. We vinden het belangrijk om open over seksualiteit te praten met kinderen, kinderen serieus te nemen en ze duidelijk antwoord op hun vragen te geven. Daarnaast willen we kinderen mee geven dat het belangrijk is om eigen grenzen aan te geven en rekening te houden met grenzen van andere kinderen. Vanaf een jaar of 8 worden de gevoelens van verliefdheid intenser. De gevoelens van verliefdheid en lichamelijk contact worden nu ook meer aan elkaar gekoppeld. De verliefden zoeken elkaars aanwezigheid op en gaan bijvoorbeeld tegen elkaar aanzitten of lopen hand in hand. De seksuele voorkeur wordt met voorzichtige stappen verkend, hoewel dit een lang proces is. In deze leeftijdsfase worden vaak grapjes over homo s gemaakt. Wij accepteren dit niet, maar gaan hierover in gesprek. Positieve ervaringen als kind zijn belangrijk om later als volwassene seks op een positieve manier te kunnen beleven. Vaak wordt gedacht dat het geven van informatie over seksualiteit kinderen aanzet tot seksueel gedrag. Uit onderzoek is bekend dat juist kinderen die goed zijn voorgelicht over het algemeen op een latere leeftijd een seksuele relatie aangaan, dan kinderen die hierover weinig weten. Soms kunnen lichamelijke(- seksuele) spelletjes tussen kinderen te ver gaan. Hierbij wordt over de grenzen van een kind heen gegaan. We spreken van seksueel grensoverschrijdend gedrag als er sprake is van dwang, manipulatie, seksuele handelingen die pijn doen en of wanneer er sprake is van een groot leeftijdsverschil, Zie hiervoor protocol seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen. Het verschil tussen jongens en meisjes wordt duidelijker. Kinderen willen privacy, zeker tijdens de gang naar het toilet. Op de bso zijn aparte toiletten voor jongens en voor meisjes. Op het toilet voor de meisjes staat een afvalemmertje voor meisjes die al menstrueren. In een kast bewaart de pedagogisch medewerker maandverband en kan dat aanbieden als het nodig mocht zijn. Oudste kinderen mogen in overleg met de pedagogisch medewerker op het personeelstoilet daar zij soms meer behoefte hebben aan privacy. Seksualiteit is een onderwerp waar over op de buitenschoolse opvang wordt gesproken. Geslachtdelen worden interessant, af en toe wordt een schuine mop verteld en het voortplantingsverhaal heeft veel belangstelling. Want hoe komt die baby nu in mama s buik? In de groep staan boeken die het voortplantingsverhaal verduidelijken en kinderen kunnen deze inkijken alleen of met de pedagogisch medewerker. De geslachtdelen worden piemel/penis genoemd of plasser/vagina. Na hun achtste jaar beginnen kinderen de eerste verschijnselen te vertonen van de puberteit. Gevoelens van verliefdheid beginnen een steeds grotere rol te spelen en lichamelijk contact wordt meer gekoppeld aan verliefdheid. De gevoelens die kinderen hebben kunnen verwarrend zijn. Belangrijk is dan om na te gaan wat het kind normaal vindt of niet. We maken geen foto s of film opnamen van blote kinderen. 13 van 28

14 6 Activiteitenaanbod Bij onze buitenschoolse opvang staan plezier en lekker bezig zijn als vrijetijdsbesteding voorop. Met een breed aanbod van activiteiten en materialen dagen we de kinderen uit om te ontspannen door zich in te spannen en zo allerlei vaardigheden te ontwikkelen. Spelenderwijs, op vrijwillige basis en met groot plezier doen ze allerlei ervaringen op en komen sociale vaardigheden, cognitieve en motorische vaardigheden, fantasie en creativiteit aan bod. De kinderen kunnen zelf het initiatief nemen en daarnaast kiezen uit allerhande activiteiten die we ze aanbieden. 6.1 Verschillen tussen jongens en meisjes We spelen in op de verschillende interesses en behoeften die jongens en meisjes kunnen hebben. Die verschillen hebben deels te maken met de ontwikkeling van de hersenen. De linker hersenhelft ontwikkelt zich langzamer dan de rechter. En door de invloed van het mannelijke hormoon testosteron, verloopt dat proces bij jongens langzamer. Daarom hebben zij meer behoefte aan grof motorische bewegingen, waarbij ze letterlijk de ruimte nodig hebben. Ze kunnen al snel hun interesse verliezen bij activiteiten die een beroep doen op hun fijne motoriek. De ontwikkeling van de fijne motoriek verloopt bij meisjes sneller; daarom zal hun spanningsboog bij dergelijke activiteiten groter zijn dan bij jongens. Om dezelfde reden uiten jongens zich veelal fysieker en stoeien daarom graag met elkaar. We kijken naar het individuele kind en sluiten aan op zijn/haar behoefte ongeacht of het een jongen of een meisje is. Ieder kind krijgt de ruimte die het nodig heeft. 6.2 Vallen en opstaan Wij geven kinderen de ruimte situaties te oefenen en ervarend te leren. Dit gebeurt soms letterlijk met vallen en opstaan. Kinderen leren zo risico s in te schatten. Spelen zonder risico kan niet, uiteraard begeleiden wij de kinderen hierin. Onze pedagogisch medewerkers sluiten aan bij wat het kind bezighoudt. Wij stimuleren nieuwsgierigheid. Elk kind heeft een neus voor ontdekkingen; in een eigen tempo en met eigen vragen. Vallen en opstaan horen daar dan natuurlijk ook bij. Door oefenen en herhalen iets onder de knie krijgen en daar trots op zijn: dat is iets wat wij hen willen leren! Zo hebben de kinderen ook een positief zelfbeeld en laten ze vol zelfvertrouwen zien wat ze in zich hebben op alle terreinen van hun ontwikkeling, zowel sport en spel als muziek, creatieve vorming, beweging en taal. 6.3 Meer van hetzelfde Kinderen willen soms gedurende langere tijd achter elkaar met dezelfde activiteit bezig zijn. Bijvoorbeeld de hele week met kapla of met dinosaurussen spelen. Zo vergroten ze hun concentratie en verdiepen met fantasie hun spel. Alle ervaringen krijgen de tijd om in de hersenen te worden opgeslagen. We geven kinderen die langere tijd met een zelfde activiteit bezig willen zijn daarvoor de gelegenheid en tijd. 6.4 Het doen telt Voor alle kinderen geldt dat het eindresultaat van hun activiteit niet belangrijk is, maar de weg ernaar toe. Die weg bestaat uit uitproberen en ervaringen opdoen. Zo is het bijvoorbeeld een enorme ervaring als een kind zelfstandig aan de hand van een recept cakejes bakt. Dat vergroot zijn zelfvertrouwen en zelfstandigheid. 14 van 28

15 6.5 Zelfredzaamheid Binnen de buitenschoolse opvang zijn zelfstandigheid en zelfredzaamheid sleutelwoorden. De kinderen krijgen, aansluitend bij hun leeftijd, meer vrijheden. Vanaf achtjarige leeftijd kan een zelfstandigheidcontract worden afgesloten. Dit contract wordt tussen locatiemanager, ouder en kind gesloten. Aan de hand hiervan kan het kind zelfstandig een aantal (handige) activiteiten ondernemen zoals van de buitenschoolse opvang naar school en terug lopen. Of een boodschap doen, bij een vriendje of gewoon buiten spelen. De afspraken die met ouders en kind gemaakt kunnen worden zijn afhankelijk van de vestiging en haar omgeving. Uiteraard wordt dit contract afgesloten op het moment dat het kind er ook echt aan toe is. Door middel van kind vergaderingen en overleggen over de vakantie activiteiten stimuleren we de zelfstandigheid van de kinderen. Daarbij worden ze betrokken bij de gang van zaken op de opvang. Op de groep hebben wij formulieren waarin afgesproken wordt of de kinderen wel of niet zelfstandig naar buiten mogen gaan, door het invullen van dit formulier geeft een ouder wel of geen toestemming. Wij bieden veel verschillende activiteiten aan om zo veel mogelijk bij de verschillende interesses van de kinderen aan te sluiten. Tot slot stimuleren wij de kinderen elkaar te helpen, dit vormt een band tussen de kinderen en daarnaast stimuleert het de kinderen om te leren samenwerken. 6.6 Opbouw activiteiten Het activiteitenaanbod werken we uit volgens drie pijlers: Vrije activiteiten Kinderen kunnen op eigen initiatief, zelfstandig aan de slag met het aanwezige spel of creatief materiaal, dat op de bso aanwezig. Het zij alleen of samen in een groepje. Het spelmateriaal is uitdagend en toegespitst op de leeftijdsgroep. Om het samen spelen te stimuleren, hebben we veel spelmateriaal dat hiertoe uitnodigt. Open activiteiten Wij bieden activiteiten aan. Het kind kiest of het hieraan deelneemt, of iets anders gaat doen. Het aanbod is flexibel en biedt kinderen de ruimte om zelf met initiatieven te komen voor activiteiten of met een eigen inbreng te hebben in de aanpak. Het kan daarom gebeuren dat een door ons voorbereide open activiteit een andere wending krijgt en uiteindelijk wordt afgesloten met bijvoorbeeld een heel ander spel. Extra georganiseerde activiteiten Kinderen kunnen zich inschrijven voor workshops en cursussen van interne en externe specialisten (trainers, instructeurs of pedagogisch medewerkers) die af en toe worden aangeboden. Ze kunnen zo kennis maken met allerhande activiteiten en ontdekken waar hun talenten liggen. Inschrijven voor deze activiteiten is niet verplicht; we leggen daarvoor het initiatief bij de kinderen. Als kinderen zich eenmaal hebben ingeschreven stimuleren we hen wel om ook daadwerkelijk deel te nemen en de workshops compleet af te ronden. Uit ervaring weten wij, dat het voor de jongste leeftijdsgroep moeilijk is om in te schatten wat het meedoen aan een cursus betekend. Voor deze leeftijd bieden wij workshops aan, die in een dagdeel afgerond zijn. Ook bieden wij per week een groepsactiviteit aan, waarbij de kinderen per dag kunnen aansluiten. (zien doen nodigt vaak uit om mee te doen). Op deze leeftijd herhalen zij een techniek, die zij leuk vinden graag wekenlang. Hiervoor houden wij de materialen op de groep, zodat de kinderen dit zelfstandig kunnen gaan doen. De oudste leeftijdsgroep krijgt de gelegenheid om mee te denken in het vaststellen van het activiteitenprogramma. Dit kan vanuit boeken, werkkaarten of door op onderzoek uit te gaan op internet. Kinderen worden betrokken bij de aanschaf van materialen en de uitvoering. Hierdoor ervaren zij het proces van het begin (brainstormen) tot het eind resultaat. Op de groep worden intekenlijsten opgehangen waarop de kinderen in overleg met hun ouder hun deelname aan een workshop kunnen aangeven. 15 van 28

16 De medewerkers bedenken een activiteitenprogramma waarmee zij een afwisselend programma aanbieden met activiteiten van motorische, creatieve of cognitieve aard en afwisseling bieden tussen team- en individuele activiteiten. 6.7 Verhalen Luisteren naar een verhaal, benoemen waar het over gaat en wat je ervan vindt, stimuleert de taalontwikkeling; de woordenschat wordt groter. Voorlezen is ook vaak een groepsactiviteit; kinderen en pedagogisch medewerkers nemen de beurt en luisteren naar elkaar. Kinderen kunnen ook zelf een boek lezen; dat prikkelt niet alleen hun fantasie, maar kan ook een fijn rustmoment zijn. Bij de jongste kinderen komt het voorlezen regelmatig aan bod door de vraag en interesse van de kinderen zelf. Het creëert een mooi rustmoment of ondersteunt een thema. De oudste leeftijdsgroep leest het liefste zelf. Hiervoor zijn verschillende boeken en tijdschriften aanwezig. 6.8 Uitstapjes We maken onder andere uitstapjes tijdens de vakanties. Dat vergroot de wereld van de kinderen; ze doen zo weer nieuwe ervaringen op. Tijdens uitstapjes gelden de veiligheidsvoorwaarden zoals beschreven in het kwaliteitshandboek. Tijdens de schoolweken gaat het om korte uitstapjes in de buurt, maar in de vakantieweken is er tijd om er echt op uit te gaan. Wij bieden voor de verschillende leeftijdsgroepen uitjes aan. Wij bezoeken musea, speeltuinen, sportieve activiteiten, natuur enz. 6.9 Buitenspelen Buitenspelen doen we zoveel mogelijk iedere dag. Daar hebben kinderen letterlijk de ruimte voor grof motorische bewegingen en kunnen ze zich uitleven: klimmen en klauteren, rennen en fietsen. Buiten worden ook activiteiten aangeboden als sport en spel en onderzoeken van de natuur. De buitenruimte van onze locatie bestaat uit twee speelplaatsen. De buitenruimte voor de kleuters waar een zandbak staat. De oudere kinderen maken gebruik van de grotere speelplaats met voetbaldoeltjes en een klimrek. De jongste kinderen spelen hier onder toezicht. Kinderen vanaf groep 5 mogen na afstemming met de ouders en het invullen van een zelfstandigheidsformulier door de ouder zonder direct toezicht buiten spelen Natuur & milieu Kinderen krijgen hun normen en waarden overgedragen door hun directe verzorgers. Wij hebben dus een voorbeeldfunctie, ook ten aanzien van het milieu. Vooral de kennismaking met de natuur staat voorop, zodat kinderen deze leren waarderen. De pedagogisch medewerkers zullen de kinderen hiertoe bewust bij de natuur betrekken. De aandacht voor het milieu zal vanuit dit standpunt op een speelse manier en vanuit een voorbeeldfunctie worden meegenomen. Voorbeelden om kinderen bij de natuur te betrekken: Aandacht voor de seizoenen, bijvoorbeeld door de aankleding van het lokaal, door creatieve activiteiten. Buiten spelen in alle jaargetijden. Werken met plantjes en zaadjes. Het maken van een kindertuin. Aandacht voor diverse diersoorten, door voorlezen en bezoek kinderboerderij. Bewust omgaan met dieren als slakken en lieveheersbeestjes. 16 van 28

17 Voorbeelden om kinderen bij het milieu te betrekken: Mee laten helpen bij het opruimen van papier/glas op het kinderverblijf in de daarvoor bestemde bakken. Geen afval op straat (laten) gooien. Zuinig leren omgaan met water bij het handen wassen. Kosteloos materiaal gebruiken. (Teken)papier optimaal gebruiken Creativiteit We geven ruim baan aan de creativiteit van kinderen door bij elke activiteit de inbreng van kinderen een grote rol te laten spelen. We stimuleren hun creatieve proces door activiteiten aan te bieden die niet van te voren zijn ingevuld of waar niet aan de hand van een voorbeeld wordt toegewerkt naar een bepaald eindresultaat. Spelenderwijs en in gesprek met kinderen komt er iets tot stand. Het gaat niet om het eindresultaat maar om het proces. We maken gebruik van de eigen creatieve oplossingen die kinderen hebben, zowel in het spel als tijdens een knutselactiviteit. We geven kinderen de ruimte allerhande materiaal op hun eigen wijze te gebruiken. Zo wordt het materiaal optimaal onderzocht. Wij voegen hoogstens een element toe aan de activiteit, maar schrijven niets voor en laten kinderen bepalen wat ze met het materiaal doen Gebruik televisie en computer Kinderen komen al heel jong in aanraking met televisie en computer. Partou gaat daar zorgvuldig mee om en heeft een multimedia wijzer ontwikkeld. Wilt u meer hierover weten vraag naar de folder multimedia bij Partou. De kinderen van de bso mogen gebruik maken van de computer. Ze spelen op de computer kindvriendelijke spelletjes, hier onder verstaan wij computerspelletjes die aangeven voor welke leeftijd het spelletje geschikt is. Het kind mag maximaal een half uur per dag aan de computer zitten. Op een lijst houden de pedagogisch medewerkers bij wie er heeft gespeeld en hoe lang. Er wordt alleen of samen gespeeld. Op een korte middag is de computer vanaf uur beschikbaar; op een lange dag in principe ook na uur, mits het regent. De computer is aangesloten op het internet, zodat de kinderen iets kunnen opzoeken of een spelletje spelen. De toegang tot alle sites is vrij, er zijn echter wel strikte regels over het gebruik afgesproken. Dit om kinderen te leren omgaan met de gevaren die het internet met zich meebrengt. Periodiek wordt het onderwerp met de kinderen besproken en worden de gevaren en effecten van het gebruik van internet uitgediept. Ontwikkelingsdoelen bij computergebruik: Emotionele veiligheid - Rust en plezier bieden. - Voor een kind kan het wel eens prettig zijn om zich terug te kunnen trekken. De ruimte van de bso is ingedeeld in verschillende hoeken, waar het kind rustig alleen kan spelen. Persoonlijke competentie - Actief luisteren en kijken aanbieden. - Educatieve film en/of programma s - Op internet kan veel informatie opgezocht worden. Voor een leergierig kind is internet een ondersteuning. Sociale competentie - Wachten op je beurt om een spelletje op de computer te spelen. - Samen televisie kijken. Waarden en normen - Kind kijkt tv of doet wat anders, maar stoort niet het kind dat wel tv wil kijken. De rol en houding van de pedagogisch medewerker - De pedagogisch medewerker kijkt tijdens het tv kijken mee en bespreekt indien nodig met de kinderen de wat er gebeurt op de tv/dvd. Ook worden er individuele vragen gesteld aan de kinderen. 17 van 28

18 - De pedagogisch medewerker ziet toe dat de kinderen geboeid blijven. Indien dit niet het geval is wordt de tv uitgezet, of niet geboeide kinderen wordt wat anders aangeboden. - De pedagogisch medewerker houdt de kijkwijzer normen in de gaten. - De pedagogisch medewerker kiest dvd s en computerspelletjes in overleg met de kinderen en bepaalt welke film of spelletje wel of niet geschikt is Muziek Op de bso blijft het vooral bij luisteren naar radio of cd-speler. De kinderen maken gebruik van muziek bij voorstellingen zoals playbackshows of karaoke. Het blijft vrijblijvend omdat de muzikale vorming meer plaats vindt op de basisschool. Belangrijk is het wel dat het wordt aangeboden. Daarbij wordt bewegen op muziek gestimuleerd Huiswerk De oudere kinderen van Partou BSO Alexander Fleminglaan bieden we de mogelijkheid om daar hun huiswerk te maken, eventueel met gebruik van de computer. We overleggen met hen waar ze dat willen doen. Het ene kind kiest de groepsruimte, een ander kind geeft de voorkeur aan een rustige omgeving. Of het huiswerk op de bso wordt gemaakt of thuis wordt afgesproken met het kind en de ouders. Ontwikkelingsdoelen bij huiswerk maken Emotionele veiligheid Een kind moet zich veilig kunnen voelen om zijn huiswerk te maken op de groep. Sommige kinderen vinden dat niet prettig, wanneer zij iets niets goed onder de knie hebben, waarvoor ze zich dan schamen. Persoonlijke competentie Huiswerk maken op de bso stimuleert het kind tot zelfstandigheid; hij leert plannen. Sociale competentie De groep leert rekening te houden met het kind dat huiswerk door hem niet te storen. Lukt het het kind toch niet zich te concentreren, dan wijst de pedagogisch medewerker een ruimte aan waar hij kind rustig kan werken. Waarden en normen Door het kind te laten kiezen of hij thuis of op de buitenschoolse opvang zijn huiswerk maakt, voelt hij zich gerespecteerd in zijn keuze. De rol en houding van de pedagogisch medewerker De pedagogisch medewerker begeleidt en controleert het kind tijdens het maken van het huiswerk. Zij kan een afwachtende houding aannemen en het kind zelf om hulp laten vragen. Zij kan ook vragen of het kind hulp nodig heeft. De pedagogisch medewerker houdt goed in de gaten dat de groep geen storende factor is en het kind zich kan concentreren. 18 van 28

19 6.15 Vakantieactiviteiten In de vakantieweken organiseren we verschillende activiteiten variërend van creatieve activiteiten, sportactiviteiten, uitstapjes maken tot vrij spelen. Bij het organiseren houden de pedagogisch medewerkers rekening met de samenstelling van de groep en de interesses van de kinderen. In een kindvergadering wordt besproken wat de kinderen leuk vinden om te doen. Op aanplakbiljetten maken we aan de ouders bekend wat we gaan doen. Elke dag is er een activiteit en elke week minimaal een groot uitstapje (een uitstapje waar vervoer bij nodig is) en een klein uitstapje (een buurtgericht uitstapje). Deze uitstapjes vinden op wisselende dagen plaats zodat ieder kind aan iets mee kan doen. We laten de ouders van tevoren weten wanneer we iets gaan ondernemen waarbij we vroeg moeten vertrekken. Het vervoer activiteit kan zijn met de Partoubus, openbaar vervoer, auto, fiets of wandelend. We houden rekening met de leeftijd en de samenstelling van de groep en vragen toestemming aan de ouders. Ontwikkelingsdoelen van vakantieactiviteiten Emotionele veiligheid - Activiteit sluit aan op de belevingswereld en ontwikkeling van het kind. Persoonlijke competentie - Door verschillende activiteiten komen de verschillende ontwikkelingsgebieden aanbod: motorisch, sociaal, emotioneel, cognitief, zintuiglijk en seksueel. Sociale competentie - Door het betrekken bij het organiseren voelt het kind zich gerespecteerd en wordt hij gemotiveerd om mee te doen. Waarden en normen - Regels naleven die bij de activiteit horen. De rol en houding van de pedagogisch medewerker - Groepsproces in de gaten houden zodat ieder kind zich veilig voelt om aan de activiteit deel te nemen. - Zorgen voor variatie in activiteiten zodat ieder ontwikkelingsgebied aan bod komt en aansluit bij de belevingswereld van het kind. - Observeren, stimuleren en uitdagen van de kinderen. - Drukke en rustige momenten met elkaar afwisselen. 7 Sfeer op de groep Sfeer is belangrijk op de groep. Een goede sfeer draagt bij aan het gevoel van emotionele veiligheid. Dat is een belangrijke voorwaarde voor kinderen om zich te kunnen ontwikkelen. In dit hoofdstuk worden de aspecten beschreven die van invloed zijn op de sfeer. 7.1 Ruimte: indeling en aankleding In onze bso hebben we verschillende hoeken ingericht met spelmateriaal. Bovendien is er in elke groep een hoek met kussens en zachte materialen, waar een kind zich even kan terugtrekken. Zo creëren we een rustige en veilige sfeer. De ruimte is zodanig ingedeeld, dat de kinderen er samen kunnen spelen, maar ook alleen. 19 van 28

20 Wij dragen waar mogelijk samen met de kinderen, verantwoordelijkheid voor de verzorging, uitstraling en aankleding van de groep. We leren kinderen om alles waar ze mee gespeeld hebben op te ruimen. Hiermee stimuleren wij de zelfstandigheid, participatie en het groeps- en verantwoordelijkheidsgevoel. Bovendien blijven ruimtes op deze manier overzichtelijk en voorkomen we dat kinderen overprikkeld raken. Een overprikkeld kind komt moeilijker tot spel, omdat er steeds iets nieuws is wat zijn aandacht vraagt. We vinden geconcentreerd spelen belangrijk, omdat spelen de manier is waarop kinderen leren. Door het uitdagende spelmateriaal, het gevoel van herkenning en de veiligheid van de vaste (stam)groepsruimte stellen we kinderen in staat zich op allerlei gebieden te ontwikkelen. Het spelmateriaal is uitdagend, fantasierijk en past bij het ontwikkelingsniveau van de kinderen. Wij dragen waar mogelijk samen met de kinderen, verantwoordelijkheid voor de verzorging, uitstraling en aankleding van de groep. We leren kinderen om op te ruimen waarmee ze gespeeld hebben. Hiermee stimuleren wij de zelfstandigheid, participatie, het groepsgevoel en het verantwoordelijkheidsgevoel. Bovendien blijven ruimtes zo overzichtelijk en voorkomen we dat kinderen overprikkeld raken. Een overprikkeld kind komt moeilijker tot spel, omdat er steeds iets nieuws is wat zijn aandacht vraagt. We vinden geconcentreerd spelen belangrijk, omdat spelen de manier is waarop kinderen leren. Door het uitdagende spelmateriaal, het gevoel van herkenning en de veiligheid van de vaste (stam)groepsruimte stellen we kinderen in staat zich op allerlei gebieden te ontwikkelen. 7.2 Bijzondere momenten Aan bepaalde gebeurtenissen in het leven van het kind besteden we bijzondere aandacht. We vieren verjaardagen en nemen afscheid van een kind dat overgaat naar een volgende groep. We besteden ook aandacht aan feesten en feestdagen vanuit de culturele achtergrond van de kinderen op onze groep. Een bijzonder moment kan ook een verdrietige gebeurtenis zijn, zoals het overlijden van een opa of oma. We besteden hier aandacht aan, afgestemd op de behoefte van het betreffende kind en de andere kinderen in de groep. Elk feestje kent zijn eigen, vaste rituelen, die ervoor zorgen dat de kinderen weten wat er komen gaat. Zo ervaren ze een gevoel van zekerheid en veiligheid. We vinden het ook belangrijk om bijzondere aandacht te besteden aan het afscheidsfeestje; het kind kan een periode afsluiten en aan een nieuw avontuur beginnen. Hij neemt afscheid van de oude groep, van de groepsgenootjes en de pedagogisch medewerkers en van gebruiken en gewoonten. Ook voor de achterblijvers is afscheid nemen belangrijk. Zij missen immers een groepsgenootje. Door steeds dezelfde rituelen terug te laten komen, worden kinderen gesteund en begeleid in het zetten van de volgende stap. De betrokkenheid van de kinderen onderling speelt bij de bijzondere momenten een belangrijke rol. Samenwerken, rekening houden met elkaar en respect hebben voor anderen zijn allemaal aspecten van betrokkenheid die aan bod komen. Vanuit die betrokkenheid besteden we bijvoorbeeld ook speciale aandacht aan een kind dat een broertje of zusje heeft gekregen, of een kind dat er niet bij kan zijn omdat hij ziek is. Sensitiviteit is een belangrijke attitude van pedagogisch medewerkers. Wij stellen ons sensitief op en maken vanuit betrokkenheid de kinderen sociaal attent op elkaar. We hebben aandacht voor het individuele kind en voor de groep. Wij herkennen en benoemen emoties en zorgen voor een ontspannen en vrolijke sfeer. Wij hechten grote waarde aan de afstemming met ouders bij bijzondere momenten voor het kind. Per gebeurtenis is het mogelijk om hierover afspraken te maken. Bijvoorbeeld over wanneer iets wordt gevierd en of een ouder hierbij aanwezig wil zijn. 7.3 Belonen en corrigeren Wij belonen positief en gewenst gedrag van kinderen zoveel mogelijk met een compliment. Uitgangspunt hierbij is dat een kind meer leert van belonen dan van corrigeren. Wij spreken kinderen aan op hun gedrag, 20 van 28