Hoe negen miljard mensen voeden? Vera Dua

Transcriptie

1 Hoe negen miljard mensen voeden? Vera Dua

2 groeiende wereldbevolking

3 stad - platteland

4 HONGER VOEDSELPRIJZEN MILIEU-IMPACT INVLOED KLIMAAT- PROBLEEM BIJDRAGE KLIMAAT- PROBLEEM Landbouw en voedselsysteem in crisis CONSUMPTIEPATRONEN IMPACT BIODIVERSITEIT ECOSYSTEEMDIENSTEN VOEDSELAFVAL

5 Wereldbevolking = 7 miljard HONGER 925 miljoen mensen lijden honger= 16% (< 1$/day) 50% kleine boeren 75% op platteland 60% vrouwen 1 miljard mensen hidden hunger FAO: The world currently produces enough food for everybody, but many people do not have access to it

6 Absolute en relatieve ondervoeding ,6 13, Mio % Millenniumdoelen: in 2015 halvering % t.o.v. 1990

7 Volatiliteit voedselprijzen

8 Undernourished people Pastoral, fishers, forest dependent 10 % Rural landless 20 % 20 % Urban poor 50 % Smallholder farmers

9 OVERCONSUMPTIE WHO: 1 miljard mensen met nieuwe ziektes door overconsumptie (diabetes, hart- en vaatziektes, obesitas)

10

11 totale impact voedselsysteem op klimaatprobleem: 44% à 57%. (Grain, 2011)

12 woestijnvorming - overstromingen verzilting - opbrengstwijziging UNDP: extra 600 miljoen mensen hongerrisico door gevolgen klimaatverandering op landbouwsysteem

13 Voedselsysteem in crisis: waterverbruik en bodemdegradatie 67% waterverbruik door landbouw 1,8 miljard mensen met waterschaarste 38% landbouwbodems gedegradeerd

14 Voedselsysteem in crisis: milieu-impact externe inputs Glyfosaat in Zuid-Amerika Dode zone door algenbloei Golf van Mexico

15 Voedselsysteem in crisis: biodiversiteit - ecosysteemdiensten ONTBOSSING -13 miljoen ha/jaar vooral in Brazilië, Indonesië en Afrika -16 miljoen ha/jaar miljoen ha/jaar China, India, VS Beperkt EU

16

17 VERSCHRALING AGRO-BIODIVERSITEIT Bron: FAO maïs tarwe rijst Rijst: oorspr variëteiten - introductie IR8 hybriden (+ ggo s): minder eigen zaad = afhankelijkheid boeren

18 massaal verlies voedsel 30 à 40% voedsel wereldwijd gaat verloren = 1,3 miljard ton laag-inkomen-landen = bij producent (6-11 kg/j) geen stockage, geen transport, ziektes, geen lokale markt, verkeerde gewaskeuze ontwikkelde landen = bij consument ( kg/j) versheidscriteria, vorm- en smaakvereisten, wegwerpcultuur

19 Onevenwichtige consumptiepatronen gem. vleesconsumptie: 37,5 kg/jaar/capita Voor 1 kg dierlijk eiwit is 6 kg plantaardig eiwit nodig en 50 x meer water

20 Prognoses vleesproductie door stijgende welvaart (Aiking) jaar wereldbevolking vleesproductie (miljard) (miljard kg) , , ,1 465

21 76% van alle landbouwgrond wordt gebruikt voor veeteelt weiland + veevoeders 44% graangewassen wordt gebruikt als veevoeder = calorieënverlies dat overeenstemt met voedselbehoefte voor 3,5 miljard mensen (UNEP)

22 UITDAGING Tegen 2050 de ganse wereldbevolking op een duurzame en rechtvaardige manier voorzien van voldoende, gezond en betaalbaar voedsel en boeren een leefbaar inkomen garanderen

23 Zal er genoeg voedsel zijn in 2050??? 4,5 miljard ha landbouwgrond 9 miljard mensen in 2050 per ha voedsel voor 2 mensen nodig

24 Tarwe Europa: 25 mensen/ha Sorghum Sahel: 2 mensen/ha Mixed farming SE-Azia: 50 mensen/ha

25 HONGER VOEDSELPRIJZEN MILIEU-IMPACT INVLOED KLIMAAT- PROBLEEM BIJDRAGE KLIMAAT- PROBLEEM OPLOSSING? CONSUMPTIEPATRONEN IMPACT BIODIVERSITEIT ECOSYSTEEMDIENSTEN VOEDSELAFVAL

26 HOE? ALBERT EINSTEIN The problems that exist in the world today cannot be solved by the level of thinking that created them

27 Productivity narrative meer industriële landbouw meer efficiëntie nieuwe technologie o.a. ggo s meer handel MOGELIJKE SCENARIO S (SCAR,2011) Sufficiency narrative duurzame intensivering agro-ecologie koolstofarm andere consumptie minder vlees eten MORE WITH LESS LESS IS MORE

28 transitie in het landbouw- en voedselsysteem productie voedselhandel consumptie

29 Landbouwgrond gebruiken voor voedsel Uitgangspunt = bijkomende landbouwgrond is maar minimaal aanwezig Biobrandstoffen! Maïs, graan, suikerriet, soja, palmolie Volle tank van een zware auto te vullen met biobrandstof = hoeveelheid graan (250 kg) waarvan een mens één jaar kan leven. VS: 1/4 van de totale maïsoogst voor de productie van bio-ethanol. Veevoeders! import van soja uit Latijns-Amerika voor onze veeteelt: EU import > 40 miljoen ton/jaar (>80% voor veevoeders) eiwittransitie nodig! Land grabbing! Vooral in Afrika 227 miljoen ha = als reserve voor toekomstig voedseltekort

30 boeren als hefboom voor armoedebestrijding en productieverhoging lokale aanpak honger minder plattelandsvlucht creëren lokale markt minder oogstverlies landrechten positie vrouwen = meest effect op BNP = regionale ontwikkeling PRIORITEIT BIJ O.S.

31 Agro-ecologische landbouw SUSTAINABLE INTENSIFICATION

32 Agro-ecologische landbouw VERBREDING LANDBOUWACTIVITEITEN

33 ALGEMENE PRINCIPES AGRO-ECOLOGIE minder afhankelijk externe inputs kennisintensief en arbeidsintensief Geïnspireerd op natuurlijke processen en kringlopen landbouwkundige biodiversiteit in ruimte en tijd integraal nutriëntenmanagement (o.a. door stikstoffixatie - groenbemesters) push-pull strategie tegen parasieten agroforestry: schaduw + bemesting + parasietenbestrijding + veevoeder + water integraal waterbeheer integratie veeteelt in het teeltsysteem: kringloop voedingsstoffen

34 Agroforestry systemen

35 Push and pull -methode

36 Agro-ecologie: economische noodzaak?

37 resultaten op het terrein Olivier De Schutter, Agro-ecology and the Right to Food (2011) Jules Pretty: 286 AE-projecten in 57 arme landen op 37 miljoen ha: gemiddelde productiestijging van 79% UNCTAD/UNEP: database gem.toename oogst AE: +116% (Afrika), +128% (Oost-Afrika) Foresight-report UK: 40 projecten in 20 landen = gem. verdubbeling opbrengst en gunstig effect voor 10,39 miljoen boeren Malawi: agroforestry met stikstoffixerende bomen tot 1 à 3 ton meer opbrengst per ha mais (kunnen geen kunstmest betalen) Onderzoek in Nicaragua: 40% meer bodemtoplaag - 18% minder land-slides / 69% minder erosiegeulen.

38 WERELDHANDEL VOEDSEL De internationale handel in landbouwproducten Ongeveer 11 à 12 % van de wereldproductie Aandeel van de geëxporteerde landbouwproducten: - > 80 % : koffie en cacao - 78 % : palmolie - > 1/3 : thee en sinaasappels - 25 % : granen en soja - 20 % : suiker en tarwe -16 %: wijnen -13 % : maïs - 10 % : vlees, melk en zuivelproducten -6 % : rijst Markten gedomineerd door 8 grote firma s (80 % van de transacties) (J.-P. Charvet, DF 2007, p )

39 Wereldhandel: van neoliberale spelregels naar pro-poor beleid? van alle tijden: van food-surplus naar food-deficit regio s van suited naar not-suited regio s problematisch: grootschalige overschakeling van eigen voedselvoorziening naar cash crops voor export (SAP) en open grenzen voor importproducten problematisch voor kleine boeren: extra gevoelig voor goedkope import (dumping) Self-sufficiency verhogen - gunstig voor lokale economie en tewerkstelling = minder georiënteerd op wereldmarkt marktbeschermende maatregelen toelaten in arme landen maatregelen tegen prijsvolatiliteit en land grabbing

40 Least developed countries (LDCs) have become major net importers of agricultural products (FAO)

41 CONCENTRATIE IN AGROSECTOR 5 bedrijven controleren 75% graanhandel 3 bedrijven controleren 70% handel in palmolie 40 bedrijven controleren >90% van de wereld voedselhandel

42 DE ROL VAN MNO There are only about 40 companies worldwide you have to convince to see a change, advocacy work is not so difficult (Jason Clay, director WWF ) Round tables + certificering????

43 anders consumeren

44 goed voor het milieu = goed voor de gezondheid

45 minder voedselafval kwaliteitscriteria herbekijken (supermarkten) tot 25% weggooi korte keten = minder verlies mentaliteitsverandering consument: voedsel is geen wegwerpproduct (Denemarken)

46 VOORSTEL AIKING Als de consument 30% eiwit consumindert 30% dierlijk eiwit vervangt door plantaardig 30% dierlijk eiwit vervangt door scharrel 30% minder voedsel weggooit (nieuw!) = is dit een enorme winst voor de volksgezondheid, biodiversiteit, klimaat, dierenwelzijn

47 Andere landbouwmodellen urban agriculture Autonome voedselproductie

48 Andere landbouwmodellen Community Supported Agriculture

49 Landschap Politieke druk klimaat biodiversiteit M.D. Publieke opinie 2050 economie landbouw- systeem In crisis TRANSITIE rechtvaardig en duurzaam landbouwsysteem minder vlees korte keten fair trade agro-ecologie streek- producten natuur landbouw biolandbouw agroforestry Niche-innovaties