K. Smid W. Kooistra H. Voss M. Hacking F. vd Meulen Aard voorstel: Strategisch > Politiek gevoelig Regelgeving Risico s:

Transcriptie

1 Onderwerp: Mandatering uitvoering aanvullende bijstand voor 65+ ers met onvolledige AOW aan Sociale Verzekeringsbank (SVB) Voorgesteld besluit: 1. per 1 januari 2009 de uitvoering van de aanvullende bijstand Wwb voor mensen met een onvolledige AOW te mandateren aan de Sociale Verzekeringsbank. 2. de uitvoeringskosten voor 2009 á , die aan deze mandatering zijn verbonden, ten laste te brengen van kostenplaats (onvoorzien incidenteel Hoogeveen Werkt). 3. de lijst 2M (externen) van het Besluit mandaat, volmacht en machtiging (BMVM) daartoe te wijzigen. Genomen besluit (met datum): Parafen met datum Afdelingsmanager Concernstaf Financial control Juridisch control HRM-officer ICT-officer Datum : 27 november 2008 Afdeling : Mens en Werk Rapporteur : Jaap Gernaat Telefoon : Besluit en stukken openbaar? Ja Zo ja : via persuurtje en/of persbericht Zo nee, waarom niet? Programma: Hoogeveen Werkt Programmabestuurder: K. Smid Overleg gevoerd met: Naam: K. Smid W. Kooistra H. Voss M. Hacking F. vd Meulen Aard voorstel: Strategisch > Politiek gevoelig Regelgeving Risico s: Financieel risico Juridisch risico ICT-risico HRM-risico Ander risico, nl. Behandelen in raad Documentnaam: bijstand SVB2 Gegevens DIV Akkoord: Ja Nee Hoog Laag Geen Ja CV aanvullende Nee Gerelateerd Corsa documentnr: Archief Opmerkingen college akkoord bespreken Opmerkingen Burgemeester Weth. WvdZ Weth. AB Weth. KS Weth. APJ Secretaris

2 Onderwerp Mandatering uitvoering aanvullende bijstand voor 65+ ers met onvolledige AOW aan Sociale Verzekeringsbank (SVB) Voorgesteld besluit 1. per 1 januari 2009 de uitvoering van de aanvullende bijstand Wwb voor mensen met een onvolledige AOW te mandateren aan de Sociale Verzekeringsbank. 2. de uitvoeringskosten voor 2009 á , die aan deze mandatering zijn verbonden, ten laste te brengen van kostenplaats (onvoorzien incidenteel Hoogeveen Werkt). 3. de lijst 2M (externen) van het Besluit mandaat, volmacht en machtiging (BMVM) daartoe te wijzigen. Beoogd resultaat - Optimaliseren van de dienstverlening aan ouderen in een kwetsbare inkomenspositie. - Actief benaderen door de SVB van AOW-gerechtigden met een onvolledige AOW en hierdoor het niet-gebruik tegengaan. Inleiding In juli van dit jaar heeft de ministerraad ingestemd met het voorstel van staatssecretaris Aboutaleb om de uitvoering van de aanvullende bijstand voor mensen met een onvolledige AOW te mandateren aan de SVB. Deze aanvullende bijstand maakt deel uit van de Wet werk en bijstand (Wwb). Gelet op het noodzakelijke wettraject en een zorgvuldige overdracht naar de SVB wordt gestreefd naar inwerkingtreding per 1 januari Per die datum zal de aanvullende bijstand voor mensen met een onvolledige AOW dus wettelijk moeten worden overgedragen naar de SVB. Recent onderzoek door het Verwey-Jonker Instituut toont aan dat er een groeiende groep 65-plussers met een onvolledige AOW is. Onvolledige AOW ontstaan veelal door een verblijf in het buitenland in de periode dat men in Nederland AOW op zou bouwen. Voor ieder jaar buiten Nederland krijgt iemand 2 procent minder AOW. Een onvolledige AOW komt daarom vaak voor bij allochtonen. Mensen met een onvolledige AOW hebben recht op aanvullende bijstand. Het rapport Verborgen armoede over de inkomenspositie van 65-plussers met een onvolledige AOW uit 2007 laat zien dat veel ouderen de gang naar Sociale Zaken niet weten te maken. Dit kan zijn door onbekendheid met de verschillende regelingen. Maar ook is er voor veel ouderen een drempel om zich te melden bij de gemeente. Dat kan te maken hebben met schaamte, met de rompslomp van contact met verschillende instellingen en/of met de hoeveelheid papierwerk. Duidelijk is in ieder geval dat niet alle AOW'ers die recht hebben op aanvullende bijstand daarvan profiteren. Zo'n 20 miljoen euro blijft landelijk jaarlijks op de plank liggen. Aangezien de gemeente geen inzage heeft in de samenstelling van de groep ouderen met een onvolledige AOW, worden veel ouderen niet bereikt en bestaat er naar alle waarschijnlijkheid een behoorlijke groep niet-gebruikers. Het kabinet wil dit zogenoemde niet-gebruik tegengaan door de uitbetaling van de AOW en de aanvullende bijstand in één hand te leggen: die van de SVB. Gemeenten kunnen de uitvoering van de aanvullende Pagina 2 van 7

3 bijstand voor ouderen nu al vrijwillig aan de SVB overhevelen. De SVB voert op dit moment immers al de verstrekking van de AOW uit. Zij heeft dus inzage in de hoogte van de AOW van alle 65-plussers. Dit maakt het eenvoudig om mensen met een onvolledige AOW te wijzen op de mogelijkheid van aanvullende bijstand. Bovendien is het voor de mensen duidelijker dat ze zowel de AOW als de aanvullende AOW op hetzelfde moment en van dezelfde instantie ontvangen. Verder kan de gemeente via de SVB mensen attenderen op andere gemeentelijke minimaregelingen, waar men voor in aanmerking kan komen. Tenslotte is het voor sommige mensen een prettiger idee aanvullende bijstand te ontvangen van de SVB dan van de gemeente. In 2006 is de SVB samen met 8 gemeenten een pilot gestart rond de aanvullende bijstand. De resultaten waren erg positief en in januari 2007 konden andere geïnteresseerde gemeenten aanhaken bij de pilot. Uit een onderzoek van de Inspectie Werk en Inkomen (IWI) blijkt dat de mandatering van de uitvoering van aanvullende bijstand de positieve resultaten oplevert, die vantevoren ook waren beoogt. Uit dit onderzoek komt naar voren dat ouderen de bijstandsverstrekking door de SVB als klantvriendelijk ervaren. Ook wenden ouderen zich liever tot het pensioenloket van de SVB dan tot het bijstandsloket. De drempel is lager en voor het basisinkomen tot het minimumniveau ontstaat één loket. Op dit moment hebben ongeveer 130 gemeenten de uitvoering van de aanvullende bijstand al naar de SVB overgeheveld. Gemeenten die niet mandateren geven aan dat zij bang zijn dat ouderen voor wat betreft de overige minimaregelingen uit het zicht van gemeenten verdwijnen. Uit het IWI onderzoek blijkt echter dat in die gemeenten waar gemandateerd is, gemeenten de in de keten beschikbare informatie benutten, waardoor niet alleen het gebruik van de Wwb voor 65- plussers toeneemt, maar tegelijk ook het gebruik van minimaregelingen is toegenomen. Voorgesteld wordt om de uitvoering van de aanvullende bijstand in de gemeente Hoogeveen, vooruitlopend op de landelijke regelgeving, met ingang van 1 januari 2009 te mandateren aan de SVB. In de gemeente Hoogeveen maken op dit moment 51 mensen gebruik van aanvullende bijstand, vanwege een onvolledige AOW. Door de aanvullende bijstand over te hevelen naar de SVB kan de afdeling Sociale Zaken zich richten op haar kerntaken in het kader van de Wwb. Bovendien wordt de dienstverlening aan de inwoners van de gemeente verbeterd. Dit past in het beleid van de gemeente om de dienstverlening aan haar inwoners op een hoger peil te brengen. Daarnaast is de verwachting dat het niet-gebruik van de aanvullende bijstand zal afnemen. In de gemeenten waar de SVB momenteel de aanvullende bijstand voor mensen met een onvolledige AOW al uitvoert is gemiddeld een toename van 10% van het bestand waargenomen. Een neveneffect kan verder zijn, dat ook het niet-gebruik van andere minimaregelingen verder teruggebracht wordt. Dit betekent dat de vermindering in de administratieve last die mandatering aan de SVB veroorzaakt, naar alle waarschijnlijkheid wordt gecompenseerd door een toename in het aantal aanvragen met betrekking tot het minimabeleid. Per saldo zal de administratieve last voor de afdeling Sociale Zaken naar verwachting dus gelijk blijven. Pagina 3 van 7

4 Juridische basis Artikel 7 lid 5 van de Wwb biedt het College de mogelijkheid om de uitvoering van back office activiteiten uit te besteden aan derden. Dit artikel bepaalt voorts dat het College de beoordeling van het recht op bijstand en het vaststellen van de rechten en plichten van de belanghebbende kan mandateren aan een zelfstandig bestuursorgaan. De SVB is een bestuursorgaan in de zin van artikel 1:1 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het mandaat is bestuursrechterlijk geregeld in artikel 10:1 en verder van de Awb. De mandaatverlening doet geen afbreuk aan de (financiële) verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de aanvullende bijstand van het College. Het College blijft verplicht zich tegenover het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) te verantwoorden over de uitvoering van de (aanvullende) Wwb. Mandatering De uitvoering van de bijstand voor personen van 65 jaar en ouder door de SVB vereist op grond van artikel 7 lid 5 Wwb een mandaatsbesluit van het College. Het mandaat strekt zich uit over het gehele proces: communicatie en voorlichting aan (potentiële) rechthebbenden, bevordering en verwerking van de aanvraag, het uitbetalen van de uitkeringen, klachtafhandeling, de controle op naleving van de aan de bijstand verbonden verplichtingen, het verwerken van mutaties, de afhandeling van bezwaarschriften, de vertegenwoordiging van de gemeente in (hoger) beroepsprocedures en in cassatie en tot slot het formuleren en vaststellen van beleidsregels. De afhandeling van bezwaarschriften door de SVB vereist een ondermandaat. Een bevoegdheid tot het verlenen van ondermandaat (binnen het bestuursorgaan) moet expliciet worden geregeld. Dit geldt ook voor het formuleren en vaststellen van beleidsregels. Over de wijze waarop het proces wordt vormgegeven, alsmede de formulering en vaststelling van de beleidsregels vindt vanzelfsprekend plaats in overleg met de vertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten, zowel vóór als tijdens het project. Mede ten behoeve van de regeling van het mandaat hebben de SVB en de deelnemende gemeenten wederzijdse afspraken over de rechten en plichten vast gelegd in een uitvoeringsregeling. Uitvoeringsregeling Gelet op het unieke en ingrijpende karakter van het project is ten behoeve van SVB Wwb 65+ een uitvoeringsregeling opgesteld. Deze uitvoeringsregeling onderstreept enerzijds de bijzonderheid van het samenwerkingsverband tussen de deelnemende gemeenten en SVB en sluit anderzijds zoveel mogelijk uit dat partijen tussentijds voor onvoorziene omstandigheden komen te staan. Ten behoeve van de regeling van het mandaat is een besluit van het College vereist. Hiervoor is een concepttekst met toelichting beschikbaar. De uitvoeringsregeling bevat onder andere bepalingen over de gegevensuitwisseling, de financiering en de monitoring. De uitvoeringsregeling bevat ook afspraken over de volgende thema s: frequentie en tijdstippen van evaluatie en overleg, verantwoording en rapportage, wijze van uitwisseling, procedure probleemafhandeling, klachten, procedure bezwaar en beroep, overzicht met contactpersonen en beveiligingsaspecten. Pagina 4 van 7

5 Argumenten 1. Uitvoering van de aanvullende bijstand voor 65+ ers met een onvolledige AOW is voor gemeenten een puur administratieve aangelegenheid en is geen kerntaak voor gemeenten. Deze groep hoeft vanuit de Wwb immers niet meer naar werk of maatschappelijke participatie toegeleid te worden. 2. Door de uitvoering van de aanvullende bijstand voor 65+ ers met een onvolledige AOW over te dragen aan de SVB kan de dienstverlening aan de betreffende inwoners verbeterd worden en het niet-gebruik bij deze regeling terug worden gedrongen. Kanttekeningen Na de overheveling liggen AOW en aanvullende bijstand in één hand bij de SVB. Ouderen blijven wel voor bijzondere bijstand en het specifieke gemeentelijke minimabeleid aangewezen op de gemeente. In de keten moet daarom waarborgen gelegd worden voor blijvende samenwerking, in het bijzonder voor de informatie-uitwisseling tussen gemeenten en SVB. Dit kan door de SVB via het Inlichtingenbureau alle gemeenten te laten informeren over hun inwoners met aanvullende bijstand. Aandachtspunt hierbij is de privacyregelgeving. Zo behouden gemeenten zicht op de doelgroep voor hun armoedebeleid. En burgers met aanvullende bijstand hoeven niet nog eens dezelfde gegevens te verstrekken voor een aanvraag bij de gemeente. Mandatering van de uitvoering van de aanvullende bijstand aan de SVB brengt wel kosten met zich mee. In de praktijk van de huidige uitvoering bij de afdeling Sociale Zaken zijn er nauwelijks kosten mee gemoeid, terwijl de SVB uitvoeringskosten in rekening brengt. Het verhogen van de klantvriendelijkheid brengt dus extra kosten met zich mee. Maar omdat de staatssecretaris inzet op de mandatering van de uitvoering van de aanvullende bijstand voor mensen met een onvolledige AOW per 1 januari 2010, zullen deze kosten vanaf die datum sowieso gemaakt worden door gemeenten. Onduidelijk is nog of er vanuit het Rijk compensatie komt voor deze uitvoeringskosten. De Wwb voorziet niet in een delegatiemogelijkheid van de bezwaar- en beroepsprocedure van het ene bestuursorgaan (gemeente) naar het andere (SVB). Volgens de jurisprudentie moet de mandaatgever invloed houden op de concrete besluiten van de gemandateerde, die tenslotte in naam van de mandaatgever worden genomen (artikel 10:1 Awb) en waarvoor de mandaatgever verantwoordelijk blijft (artikel 10:12 Awb). Toch stelt de SVB voor deze procedures in het totaalpakket over te nemen van de gemeenten. In de praktijk voert zij dit ook al uit, door middel van een ondermandaat. En in de praktijk doet zij dit al voor 130 gemeenten. De SVB heeft in de pilot-fase van het project rond mandatering van de aanvullende bijstand voor mensen met onvolledige AOW advies gevraagd bij de Rijksuniversiteit Groningen over deze kwestie. Professor Damen van de RuG stelt in zijn advies dat jurisprudentie een mandaat niet in de weg staat. De verwachting is verder dat in 2010, wanneer het wettelijk verplicht is om de aanvullende bijstand over te dragen aan de SVB, dit juridische gat gedicht zal worden. Voorgesteld wordt daarom om, ondanks deze juridische onduidelijkheid, toch over te gaan tot mandatering aan de SVB, met inbegrip van de bezwaar- en beroepsprocedure. Pagina 5 van 7

6 Aanpak De uitvoering van de bijstand door de SVB strekt zich uit over het hele proces: - het verstrekken van informatie aan- en het aanmoedigen van gebruik van het recht op bijstand en verwante voorzieningen door- inwoners met een onvolledige AOWuitkering - het beoordelen en verwerken van aanvragen inclusief de uitvraag van gegevens - de uitbetaling van uitkeringen - het verwerken van mutaties - de controle op de naleving van verplichtingen - het indien nodig opleggen van sancties en het terugvorderen van te veel betaalde uitkeringen - het beslissen op een bezwaarschrift en het vertegenwoordigen van de gemeente in (hoger) beroepsprocedures en in cassatie en het vaststellen van beleidsregels. Wanneer het college conform het voorstel heeft besloten, moet de gemeentelijke afstemmingsverordening aangepast worden. Dit omdat de SVB zijn eigen maatregelenregime heeft, dat van toepassing wordt op de mensen die onder het mandaat vallen. Deze aanpassing moet door de raad worden gedaan. Hiervoor is een raadsvoorstel bijgevoegd. Kosten, baten en dekking (kostensoort en kostenplaats) De SVB is wettelijk verplicht de kosten voor de uitvoering van het project door te belasten bij de deelnemende gemeente. De SVB mag de kosten niet voorfinancieren en moet de werkelijke kosten bij de gemeente in rekening brengen. Dat betekent dat achteraf een nacalculatie moet plaats vinden. De SVB verplicht zich echter tot een nauwgezette en periodieke verantwoording over de door haar gemaakte kosten en de kostenontwikkeling. De prijzen die de SVB momenteel hanteert zijn 200,00 per cliënt per jaar en 1.000,00 vast recht per jaar. Dit betekent bij 51 cliënten: 51 x 200, ,00 = ,00 per jaar. Naast de uitvoeringskosten zijn er ook kosten verbonden aan de eenmalige conversie van gegevens. Dit kunnen wij niet zelf en dus moet dat door Planconsult gedaan worden. Planconsult heeft hiervoor een offerte opgesteld, waarbij de kosten 3.570,- bedragen. Op dit moment is het moeilijk in te schatten wat de formatieve en financiële consequenties zijn voor de afdeling Sociale Zaken. Er wordt slechts in geringe mate bespaard op nieuwe aanvragen. De cliënten blijven echter gewoon in onze administratie voorkomen. Voorgesteld wordt deze kosten voor 2009 ten laste te brengen van kostenplaats (onvoorzien incidenteel Hoogeveen Werkt). Monitoring en evaluatie Aan het eind van het jaar 2009 zal samen met de SVB worden bekeken of de verwachte toename in het aantal mensen in de gemeente Hoogeveen dat gebruik maakt van aanvullende bijstand vanwege een onvolledige AOW daadwerkelijk is gerealiseerd. Ook zal een koppeling worden gemaakt met het gebruik van de gemeentelijke minimaregelingen door deze groep. Pagina 6 van 7

7 Communicatie De Stichting Cliëntenraad Sociale Zekerheid Hoogeveen zal van dit besluit op de hoogte worden gebracht. Bijlagen - de Uitvoeringsregeling 2008 inzake de uitvoering van de WWB voor 65-plussers behorende bij de Regeling mandaatverstrekking, machtiging en volmachtverlening aan de Sociale Verzekeringsbank. - Bijlage bij voorstel tot wijziging van het Besluit mandaat, volmacht en machtiging. Pagina 7 van 7