Rugpijnklachten op de kinderleeftijd: behandelbare oorzaken opsporen
|
|
- Merel van der Pol
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 klinische lessen Rugpijnklachten op de kinderleeftijd: behandelbare oorzaken opsporen L.M.Haveman, H.W.van Es en M.ten Berge-Kuipers Dames en Heren, Rugpijnklachten komen op kinderleeftijd frequent voor. In de schoolgaande leeftijd heeft 17-50% van de kinderen rugpijnklachten. 1-5 Deze klachten zijn vaak gering en nietspecifiek en nemen toe met de leeftijd en de mate van activiteit. 6 7 In minder dan 2% wordt medische hulp gezocht. 7-9 In de algemene kindergeneeskundige praktijk komt de klacht rugpijn derhalve niet veel voor. Bij een groter percentage dan bij volwassenen heeft de rugpijn een organische oorzaak die, soms direct, behandeling behoeft. 10 Indien een kind zich met rugklachten in het ziekenhuis presenteert, is derhalve zorgvuldig onderzoek vereist. Aan de hand van 3 ziektegeschiedenissen willen wij de verschillende presentaties van rugpijn bij kinderen illustreren. Hierna wordt ingegaan op belangrijke aspecten van anamnese en lichamelijk onderzoek en worden de mogelijkheden van aanvullende diagnostiek besproken. Vervolgens behandelen wij kort de diagnosen van de 3 patiënten. Patiënt A, een jongen van 13 jaar, werd op de polikliniek Kindergeneeskunde gezien wegens rugpijn. Voor astmaklachten gebruikte hij zo nodig salbutamol. Zijn verdere medische voorgeschiedenis was blanco. Rugklachten bestonden sinds 3 maanden, ontstonden vooral na zwaar tillen en inspanning en waren progressief. De pijn bevond zich midden op de rug en straalde niet uit. Er was geen acuut begin aanwijsbaar en hij had geen koorts gehad. Patiënt was door de klachten gestopt met voetballen en beperkte zich in dagelijkse activiteiten. Mictie en defecatie waren onveranderd. Bij lichamelijk onderzoek was er kloppijn op de thoracale wervelkolom en een paravertebrale hypertonie. Er was sprake van een licht versterkte thoracale kyfose, zonder aanwijzingen voor scoliose. Overig lichamelijk onderzoek toonde geen afwijkingen. Er werd laboratoriumdiagnostiek verricht: BSE: 5 mm/1e h; C-reactief proteïne (CRP): < 5 mg/l; Hb: 8,3 mmol/l; leukocyten: 6, /l, met in de differentiatie 34,2% segmentkernigen en 55% lymfocyten; trombocyten: /l; calcium: 2,32 mmol/l; fosfaat: 1,46 mmol/l; St. Antonius Ziekenhuis, afd. Kindergeneeskunde, Nieuwegein. Mw.L.M.Haveman, assistent-geneeskundige in opleiding tot klinisch onderzoeker (thans: Universitair Medisch Centrum Utrecht, locatie Wilhelmina Kinderziekenhuis, afd. Kindergeneeskunde, Huispost KE , Postbus , 3508 AB Utrecht); mw.m.ten Berge-Kuipers, kinderarts. Afd. Radiologie: hr.dr.h.w.van Es, radioloog. Correspondentieadres: mw.l.m.haveman (lhaveman@umcutrecht.nl). alkalisch fosfatase: 156 U/l; lactaatdehydrogenase (LDH): 359 U/l; creatinekinase (CK): 92 U/l (alle waarden niet afwijkend). De röntgenfoto van de wervelkolom liet hoogteverlies zien ter hoogte van Tviii, waardoor een lichte angulaire kyfose was ontstaan. De vervaardigde MRI-opname liet een irregulaire sluitplaat van Tviii zien en een versmalling van tussenwervelruimte Tvi-Tvii (figuur 1). Dit beeld paste qua aspect en leeftijd en geslacht van de patiënt het meest bij de ziekte van Scheuermann (juveniele kyfose). Patiënt werd via de orthopeed verwezen naar de mensendiecktherapeut voor houdingsadvies en oefentherapie en heeft nu al 15 maanden geen verergering van de klachten gemeld. Patiënt B betreft een meisje van ruim 3 jaar met een blanco medische voorgeschiedenis. Zij werd verwezen door de huisarts aangezien zij sinds 2 dagen minder speelde en huilde bij bewegen van de rug. Zij had geen koorts gehad. Bij lichamelijk onderzoek werd een alert, niet-ziek meisje gezien. De temperatuur was 38 C. Bij algemeen intern onderzoek waren er geen afwijkingen. Opvallend was dat patiënte met moeite kon opstaan en haar rug in lordose hield bij het oprapen van voorwerpen. Bij overig neurologisch onderzoek werden geen afwijkingen gevonden. Laboratoriumdiagnostiek liet de volgende waarden zien: CRP 25 mg/ml (referentiewaarde: < 6); BSE: 35 mm/1e h (0-12); leukocyten: 13, /l, met in de differentiatie 22% lymfocyten en 67% segmentkernigen. Met het vermoeden van een spondylodiscitis dan wel osteomyelitis werd patiënte opgenomen op de kinderafdeling. Er werd een botscan vervaardigd die geen afwijkingen liet zien. De rugklachten per sisteerden, waarop na 2 dagen nogmaals bloedonderzoek werd verricht. De CRP-concentratie was gestegen naar 77 mg/l en de BSE naar 54 mm/1e h. Hierop werd een MRIopname vervaardigd, waarop afwijkingen werden gezien ter hoogte van Liv-Lv, passend bij een spondylodiscitis (figuur 2). Aangezien de meest voorkomende verwekker hiervan Staphylococcus aureus betreft, werd patiënte gedurende 2 weken intraveneus behandeld met cefuroxim, gevolgd door 2 weken orale behandeling met flucloxacilline. De bloedkweken van patiënte bleven negatief. Bij poliklinische controle 1 week na ontslag was zij geheel hersteld. Een controlefoto van de wervelkolom 10 weken na opname liet geen afwijkingen zien. Patiënt C, een 6-jarig meisje, werd s avonds op de afdeling Spoedeisende Hulp van ons ziekenhuis gezien. De voorge- Ned Tijdschr Geneeskd februari;152(7) 353
2 wervellichaam Tvi tussenwervelruimte wervellichaam Tviii figuur 1. Sagittale T 2 -gewogen opname van de thoracale wervelkolom van patiënt A. Het wervellichaam Tviii heeft een irregulaire sluitplaat. De tussenwervelruimte Tvi-Tvii is versmald. Deze bevindingen passen bij de ziekte van Scheuermann. schiedenis was blanco. s Avonds was zij wakker geworden met pijn in het linker been en de onderrug. Er was geen voorgaand trauma of koorts en zij was niet recent in het buitenland geweest. De anamnese van de verschillende tractussen leverde geen bijzonderheden op. Moeder was afkomstig van Curaçao, vader uit Nigeria. Bij lichamelijk onderzoek werd een niet-ziek, huilerig meisje gezien met een temperatuur van 37 C. Algemeen intern en neurologisch onderzoek was niet afwijkend. Bij onderzoek van de wervelkolom werd een normale stand gezien, er was geen kloppijn op de wervels. Het urinesediment was schoon. Onder het vermoeden van myalgie mocht patiënte met pijnstilling naar huis. De volgende dag meldde patiënte zich met toenemende pijn in rug en benen. Bloedonderzoek liet de volgende waarden zien: Hb: 6,0 mmol/l (7,4-8,7); mean corpuscular volume (MCV): 68 fl (82-98); reticulocyten /l (5-75); trombocyten: /l ( ); leukocyten: 10, /l met 81% segmentkernigen, 8,4% lymfocyten, 10,3% eosinofielen en < 4,0% staafkernigen. Microscopisch werden schietschijfcellen gezien, geen sikkelcellen. Andere laboratoriumwaarden waren: BSE: 27 mm/1e h; CRP: 100 mg/l; LDH: 2768 U/l (0-220); CK: 71 U/l (0-175); nier- en leverfuncties waren niet afwijkend. In verband met de lage Hb-, de hoge LDH-waarde en de aanwezigheid van schietschijfcellen werd aan een hemoglobinopathie gedacht. Om tevens een lokale afwijking in de wervelkolom uit te sluiten werd een MRI-scan verricht. Deze liet diffuse afwijkingen zien in de lumbale wervelkolom (figuur 3). Een echo van de bovenbuik toonde een lichte hepatosplenomegalie. Op een thoraxröntgenfoto waren geen afwijkingen te zien. Uit Hb-chromatografie en Hb-elektroforese bleek sprake te zijn van een combinatie van HbS en HbC. 11 Hierop werd de diagnose sikkelcelanemie met hemoglobinopathie C gesteld. De pijnklachten van patiënte konden derhalve worden verklaard door een botcrisis in de wervelkolom. Er werd gestart met hyperhydratie en foliumzuur, waarna binnen enkele dagen de rugpijn nagenoeg was verdwenen en patiënte in goede klinische conditie naar huis kon worden ontslagen. 354 Ned Tijdschr Geneeskd februari;152(7)
3 facetgewricht Liv-Lv blaas wervellichaam Lv figuur 2. Sagittale short T 1 inversion recovery (STIR)-opname van de lumbale wervelkolom van patiënt B. Deze methode heeft een hoge sensitiviteit voor de detectie van oedeem. Rond het facetgewricht Liv-Lv is het signaal verhoogd, hetgeen past bij spondylodiscitis. De beschreven ziektegeschiedenissen illustreren de verschillende presentaties van rugpijn bij kinderen. Aangezien bij kinderen vaker dan bij volwassenen een onderliggende oorzaak wordt gevonden die behandeling behoeft, zijn bij hen een goede anamnese en volledig lichamelijk onderzoek belangrijk en is het laagdrempelig verrichten van aanvullende diagnostiek gerechtvaardigd. Anamnese. In de anamnese moet aandacht worden geschonken aan het ontstaan van klachten, locatie, frequentie, duur en intensiteit van symptomen. Elk kind dat activiteiten moet onderbreken ten gevolge van rugpijn verdient grondig onderzoek. Bij adolescenten die intensief sporten komen regelmatig stressfracturen en overbelastingssyndromen voor. In deze groep komt een relatief hoge incidentie van spondylolyse voor. 11 Om neurologische oorzaken op het spoor te komen moet worden gevraagd naar evenwicht, coördinatie, uitstraling, en naar veranderingen in mictie- of defecatiepatroon. Indien kinderen s nachts wakker worden van de rugpijn dient een infectieuze oorzaak, neoplasma of inflammatoire aandoening te worden overwogen. Als het kind nachtelijke pijn heeft en de klachten verminderen na inname van acetylsalicylzuur of NSAID s, moet aan een osteoïd osteoom, een osteoblastoom of een inflammatoire aandoening worden gedacht Als de klachten niet verbeteren met medicatie en rust, is onmiddellijk aanvullend onderzoek vereist. Andere redenen om direct verder onderzoek te verrichten zijn bijkomende problemen zoals gewichtsverlies, koorts of neurologische klachten. Ook is een goede familieanamnese van belang. Lichamelijk onderzoek. Naast het algemeen intern onderzoek dient het lichamelijk onderzoek inspectie, palpatie en percussie van wervelkolom en rugmusculatuur te omvatten. Huidafwijkingen zoals café-au-laitvlekken, dermale cysten of plukjes haar op de rug kunnen wijzen op afwijkingen van de wervelkolom of een tumor. Palpatie kan duidelijk maken of de pijn de paravertebrale musculatuur betreft of de processi spinosi. Percussie kan onderscheid maken tussen flankpijn (vaak van renale oorsprong) of pijn vanuit de wervelkolom. 12 De bewegelijkheid van de wervelkolom moet worden onderzocht, waarbij vooroverbuigen een scoliose Ned Tijdschr Geneeskd februari;152(7) 355
4 Li Liii Liv Lv verhoogd signaal in wervellichamen Röntgenfoto s van de wervelkolom kunnen bij acute rugpijnklachten nuttig zijn om een fractuur, een tumor of een infectie van de wervelkolom aan te tonen. Anteroposterieure en laterale opnamen kunnen deformiteiten laten zien zoals scoliose, lordose, kyfose, spondylolyse en spondylolisthesis. Bij vermoeden van spondylolyse en spondylolisthesis kunnen aanvullend driekwart- en flexie-extensiefoto s worden gemaakt. 15 Als röntgenopnamen niet afwijkend zijn en pijnklachten persisteren, kan een botscan worden overwogen. Een botscan is in hoge mate sensitief voor infecties en tumoren en is vooral zinvol als de symptomen sinds 7-10 dagen bestaan. 12 Met een MRI-opname kan men discusaandoeningen en afwijkingen in het ruggenmerg aantonen en de relatie tussen neurale structuren en vertebrale elementen zichtbaar maken. 13 Mogelijke oorzakelijke aandoeningen. Als kinderen zich presenteren met rugpijn, kunnen wij differentiaaldiagnostisch de volgende hoofdgroepen onderscheiden: mechanische oorzaken (aandoeningen van het spier- en skeletstelsel), infectieuze oorzaken, neoplastische oorzaken, inflammafiguur 3. Sagittale short T 1 inversion recovery (STIR)-opname van de lumbale wervelkolom van patiënt C, met een pathologisch verhoogd signaal van de wervellichamen Li, Liii, Liv en Lv. Bij deze patiënte leidde sikkelcelanemie tot een botcrisis in de lumbale wervels. aan het licht kan brengen. Bij een thoracale scoliose bestaat er dan een gibbus. Indien scoliose aanwezig is, moet gekeken worden of deze houdingsafhankelijk is en verdwijnt na correctie van een beenlengteverschil. Een beenlengteverschil kan op zich ook een oorzaak zijn van rugklachten. Bij de ziekte van Scheuermann geeft de patiënt vaak pijn aan bij vooroverbuigen, terwijl bij spondylolyse hyperextensie pijnlijk is. Bij observeren van het looppatroon moet men letten op afwijkingen zoals ataxie, een antalgisch looppatroon (waarbij het been aan de aangedane zijde zo kort mogelijk wordt belast) of een trendelenburggang (doorzakken van bekken naar aangedane zijde). Tevens is volledig neurologisch onderzoek vereist. De proef van Lasègue kan worden gebruikt om radiculaire pijn op het spoor te komen. 14 Aanvullende diagnostiek. Afhankelijk van de presentatie van de klachten moet worden bepaald of er laboratoriumdiagnostiek of radiologisch aanvullend onderzoek wordt verricht. Om infectie of inflammatoire aandoeningen uit te sluiten bepaalt men een volledig bloedbeeld met differentiatie van de leukocyten, de bezinking, CRP en eventueel een bloedkweek. 356 Ned Tijdschr Geneeskd februari;152(7)
5 toire aandoeningen en een groep met overige aandoeningen (tabel). Op de kinderleeftijd zijn aandoeningen van het spier- en skeletstelsel de meest voorkomende oorzaken van rugpijn. De tweede oorzaak is de ziekte van Scheuermann Ook bij patiënt A bleek deze ziekte de oorzaak van zijn klachten. De ziekte van Scheuermann wordt gekenmerkt door een vormafwijking van de thoracale wervels met een verkromming van de rug als gevolg. Deze ziekte begint meestal in de puberteit, neemt toe in de adolescentie en verdwijnt als het skelet is uitgegroeid. De prevalentie wordt geschat op 1-8% van de populatie, even hoog bij meisjes als bij jongens. 16 De etiologie is onbekend. Mogelijke oorzaken zijn overmatige mechanische belasting van de niet-volgroeide wervelkolom, avasculaire necrose en juveniele osteoporose. 17 Bij de helft van de kinderen treedt de rugpijn op aan het einde van een actieve dag; zij hebben tevens lokale gevoeligheid van de betrokken processi spinosi en gespannen, korte hamstrings. Op een röntgenfoto zijn kenmerkende afwijkingen te zien. 16 Conservatieve behandeling is meestal afdoende. 17 Patiënt B had een bewegingsbeperking die bleek te berusten op een infectie van de wervelkolom. De meest voorkomende infecties van de wervelkolom op kinderleeftijd zijn discitis, spondylodiscitis en osteomyelitis. Bij discitis is alleen de tussenwervelschijf ontstoken, terwijl bij spondylodiscitis ook de beide aangrenzende wervellichamen in het infectieuze proces zijn betrokken. De symptomen van deze infecties bestaan vaak uit lage rugpijn, pijn aan de benen, soms samengaand met algemene malaise, prikkelbaarheid en buikpijn Kinderen jonger dan 3 jaar presenteren zich meestal met aspecifieke symptomen, zoals niet willen lopen of zitten. 20 De helft van de kinderen heeft koorts, een leukocytose met linksverschuiving en een verhoogde bezinking. De bloedkweken zijn vaak negatief De MRI-scan is het belangrijkste diagnostische hulpmiddel waarop een vernauwing van de intervertebrale ruimte te zien is, al dan niet met afwijkingen van de wervellichamen. De meeste kinderen reageren goed op bedrust en immobilisatie. Antibiotica beïnvloeden de prognose niet, maar kunnen worden overwogen als immobilisatie onvoldoende verbetering geeft of als systemische tekenen van infectie blijven bestaan. Bij osteomyelitis is er vaak destructie van het bot. Osteomyelitis verschilt in een aantal opzichten van discitis of spondylodiscitis: ze ontstaat acuter, treedt op bij oudere kinderen en gaat vaker gepaard met hoge koorts en septische verschijnselen. Ook treedt vaker neurologische uitval op en is de uitslag van bloedkweken vaker positief, waarbij meestal een S. aureus wordt gekweekt. Ook bij osteomyelitis is de MRI het meest aangewezen diagnostische hulpmiddel De behandeling gebeurt primair met antibiotica. Met de toename van de allochtone bevolkingsgroepen in Nederland moet steeds vaker sikkelcelziekte als oorzaak Oorzaken van rugpijn bij kinderen mechanische oorzaken (aandoeningen van het spier- en skeletstelsel) houdingsproblemen niet-specifieke spierpijn, onder andere ten gevolge van overbelasting discusaandoeningen hernia nuclei pulposi degeneratie calcificatie aangeboren of verworven afwijkingen van de wervelkolom spondylolyse/spondylolisthesis ziekte van Scheuermann scoliose ideopathische juveniele osteoporose stressfractuur sacro-iliacale gewricht congenitale afwezigheid pedikel fractuur van processus spinosus infectieuze oorzaken discitis spondylodiscitis osteomyelitis tuberculose (ziekte van Pott) abces epiduraal paraspinaal sacro-iliitis virale myalgieën neoplastische oorzaken vertebrale wervelkolom osteoïd osteoom, osteoblastoom aneurysmale botcyste langerhanscelhistiocytose leukemie, lymfoom ewingsarcoom metastasen ruggenmerg meningeale en epidurale tumoren spier rabdomyosarcoom overig neurofibromen vasculaire malformaties inflammatoire oorzaken spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew) arthritis psoriatica artritis bij inflammatoire darmziekten ziekte van Reiter overige oorzaken sikkelcelcrisis syringomyelie ontstekingen van organen cholecystitis endocarditis pyelonefritis pneumonie pancreatitis psychosomatische en chronische pijnsyndromen Ned Tijdschr Geneeskd februari;152(7) 357
6 voor rugpijnklachten worden overwogen. Patiënten kunnen zich presenteren met botpijnen die het gevolg zijn van een vaso-occlusie door lokale sikkeling van erytrocyten, de botcrisis. Bij kinderen blijkt de wervelkolom na de knie de meest voorkomende locatie van een botcrisis te zijn. Infecties, koorts, dehydratie, hypoxie, koude, oververmoeidheid, inspanning of acidose kunnen een crisis uitlokken. Bij lichamelijk onderzoek zijn vaak nauwelijks afwijkingen te vinden. 25 Met beeldvormend onderzoek kan men in de acute fase niet differentiëren tussen osteomyelitis en een botcrisis De behandeling van een botcrisis bestaat uit hyperhydratie, pijnstilling en eventueel toedienen van een anxiolyticum. Dames en Heren, rugpijn is bij kinderen vaker dan bij volwassenen het gevolg van een behandelbare, organische afwijking. Daarom is uitgebreid onderzoek gerechtvaardigd als een kind zich met rugpijn presenteert. Alarmsymptomen in de anamnese zijn een leeftijd jonger dan 4 jaar, nachtelijke klachten, functiebeperking, klachten die langer dan een week bestaan en toenemen in intensiteit, systemische kenmerken en neurologische klachten. Naast een volledig lichamelijk onderzoek moet aanvullende diagnostiek in de vorm van bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek worden overwogen. De diagnose niet-specifieke of mechanische rugpijn kan pas worden gesteld als organische afwijkingen zijn uitgesloten. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 13 september 2007 Literatuur 1 Watson KD, Papageorgiou AC, Jones GT, Taylor S, Symmons DP, Silman AJ, et al. Low back pain in schoolchildren: the role of mechanical and psychosocial factors. Arch Dis Child. 2003;88: Balagué F, Skovron ML, Nordin M, Dutoit G, Pol LR, Waldburger M. Low back pain in schoolchildren. A study of familial and psychological factors. Spine. 1995;20: Salminen JJ, Pentti J, Terho P. Low back pain and disability in 14-yearold schoolchildren. Acta Paediatr. 1992;81: Taimela S, Kujala UM, Salminen JJ, Viljanen T. The prevalence of low back pain among children and adolescents. A nationwide, cohortbased questionnaire survey in Finland. Spine. 1997;22: Troussier B, Davoine P, de Gaudemaris R, Fauconnier J, Phelip X. Back pain in school children. A study among 1178 pupils. Scand J Rehabil Med. 1994;26: Burton AK, Clarke RD, McClune TD, Tillotson KM. The natural history of low back pain in adolescents. Spine. 1996;21: Watson KD, Papageorgiou AC, Jones GT, Taylor S, Symmons DP, Silman AJ, et al. Low back pain in schoolchildren: occurrence and characteristics. Pain. 2002;97: Olsen TL, Anderson RL, Dearwater SR, Kriska AM, Cauley JA, Aaron DJ, et al. The epidemiology of low back pain in an adolescent population. Am J Public Health. 1992;82: Turner PG, Green JH, Galasko CS. Back pain in childhood. Spine. 1989;14: Selbst SM, Lavelle JM, Soyupak SK, Markowitz RI. Back pain in children who present to the emergency department. Clin Pediatr (Phila). 1999;38: Giordano PC, Harteveld CL. Preventie van erfelijke hemoglobinopathieën in Nederland. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150: Micheli LJ, Wood R. Back pain in young athletes. Significant differences from adults in causes and patterns. Arch Pediatr Adolesc Med. 1995;149: Payne 3rd WK, Ogilvie JW. Back pain in children and adolescents. Pediatr Clin North Am. 1996;43: King HA. Back pain in children. Orthop Clin North Am. 1999;30: , ix. 14 Deyo RA, Rainville J, Kent DL. What can the history and physical examination tell us about low back pain? JAMA. 1992;268: Bodner RJ, Heyman S, Drummond DS, Gregg JR. The use of single photon emission computed tomography (SPECT) in the diagnosis of low-back pain in young patients. Spine. 1988;13: Tribus CB. Scheuermann s kyphosis in adolescents and adults: diagnosis and management. J Am Acad Orthop Surg. 1998;6: Wenger DR, Frick SL. Scheuermann kyphosis. Spine. 1999;24: Cushing AH. Diskitis in children. Clin Infect Dis. 1993;17: Stambough JL. Discitis. The spine. Vol 1. 4th ed. Philadelphia: Saunders; p Henten DM van, Pruijs JE, Scheurer CD. (Spondylo)discitis bij 3 kinderen; differentiaaldiagnose en behandeling. Ned Tijdschr Geneeskd. 2001;145: Fernandez M, Carrol CL, Baker CJ. Discitis and vertebral osteomyelitis in children: an 18-year review. Pediatrics. 2000;105: Wenger DR, Bobechko WP, Gilday DL. The spectrum of intervertebral disc-space infection in children. Bone Joint Surg Am. 1978;60: Mahboubi S, Morris MC. Imaging of spinal infections in children. Radiol Clin North Am. 2001;39: Kothari NA, Pelchovitz DJ, Meyer JS. Imaging of musculoskeletal infections. Radiol Clin North Am. 2001;39: Roger E, Letts M. Sickle cell disease of the spine in children. Can J Surg. 1999;42: Khoury NJ, Hourani MH, Arabi MM, Abi-Fakher F, Haddad MC. Imaging of back pain in children and adolescents. Curr Probl Diagn Radiol. 2006;35: Juliana AE, Muskiet FD. Salmonella-osteomyelitis bij een patiëntje met sikkelcelanemie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2004;148: Abstract Complaints of back pain in childhood: find curable causes. Three children, a 13-year-old boy and a 3-year-old and 6-year-old girl, were presented to the hospital with back pain, caused by Scheuermann s disease, spondylodiscitis and sickle cell disease, respectively. The boy with Scheuermann s disease received exercise therapy, the spondylodiscitis was treated with antibiotic therapy and the girl with sickle cell disease was given hyperhydration and folic acid. Although back pain is a common problem in children and teenagers, it is infrequently reported in the clinic. In contrast to back pain in adults, the same complaint in childhood is more often caused by a serious disorder which should be treated. Various causes of back pain in children can be distinguished: mechanical problems, infections of the lumbar spine, neoplasia, inflammation, and other causes, such as sickle cell disease. A child or adolescent presenting to the clinic with complaints of back pain deserves a careful detailed evaluation of the history, appropriate physical examination and additional investigation. Alarm symptoms are an increase in back pain, age below 4 years, pain during the night, restriction in function, systemic complaints or neurological deficits. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152: Ned Tijdschr Geneeskd februari;152(7)
Rugklachten bij turnen. Esther Schoots, sportarts 13 oktober 2010
Rugklachten bij turnen Esther Schoots, sportarts 13 oktober 2010 www.smautrecht.nl www.estherschoots.nl Wat gaan we doen: Rugbelasting bij turnen Turnen en rugklachten: epidemiologie Aandoeningen van de
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. De kinderrug: meer dan zomaar een wervelbrug. Wat is krom, wat is recht? Wat doet pijn? Wat is krom en pijnlijk
Dia 1 De kinderrug: meer dan zomaar een wervelbrug Dr Kristof Fabry UZA- ZNA paola kinderziekenhuis Antwerpen Dia 2 Wat is krom, wat is recht? Wat doet pijn? Wat is krom en pijnlijk Dia 3 Posturale problemen
Nadere informatieC. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C
C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn... 1
Nadere informatieC. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C 10 C
C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C 1 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn...
Nadere informatieFrequent optredende nek- en rugklachten bij een 23-jarige hockeyster
13 Frequent optredende nek- en rugklachten bij een 3-jarige hockeyster Koos van Nugteren K. van Nugteren, D. Winkel (Red.), Onderzoek en behandeling van de thorax, DOI 10.1007/978-90-368-0489-9_, 013 Bohn
Nadere informatieMevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.
Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?
Nadere informatieRugpoli in Enschede. Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant
Rugpoli in Enschede Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant Stellingen Bij een langer bestaand LRS is een MRI van de LWK aangewezen Ik (huisarts) verwijs nu zelf voor een MRI
Nadere informatieJuveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA) Versie 2016 1. WAT IS JUVENIELE SPONDYLARTROPATHIE/ENTHESITIS GERELATEERDE ARTRITIS
Nadere informatieFase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen.
Stroomdiagram Liespijn Onderstaand stroomdiagram kan worden gebruikt voor het diagnostisch proces, bij patiënten met liespijn. Hierbij wordt de nadruk gelegd op artrogene problematiek. Niet atrogene aandoeningen
Nadere informatieMevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.
Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?
Nadere informatieRode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie
Rode Vlaggen Cursus Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm
Nadere informatieEen zuigeling met een infectie
Een zuigeling met een infectie Katja Heitink-Pollé, kinderarts, hematoloog-oncoloog WKZ en Flevoziekenhuis Masja de Haas Sanquin Casus Meisje van 6 maanden oud 3e kind van Surinaamse ouders Reden van komst:
Nadere informatieIs de behandeling van lage rugklachten door middel van tractie evidence based? Dr Peter Verspeelt Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015
Is de behandeling van lage rugklachten door middel van tractie evidence based? Dr Peter Verspeelt Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015 Wat is de invloed van tractie op een lumbale
Nadere informatieLage rugklachten achtergronden casusschetsen voor begeleider/presentator
Lage rugklachten achtergronden casusschetsen voor begeleider/presentator Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd Hoogeveen september 2009 1 Casusschets
Nadere informatieScoliose Kromming van de wervelkolom
Scoliose Kromming van de wervelkolom De orthopeed heeft een scoliose vastgesteld bij uw zoon of dochter. In deze brochure vindt u informatie over de oorzaken en de behandeling van deze aandoening. Leest
Nadere informatiePijnsyndromen van de ledematen
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Pijnsyndromen van de ledematen Versie 2016 title PIJNSYNDROMEN VAN DE LEDEMATEN 10. Osteochondrose (synoniemen: osteonecrose, avasculaire necrose) 10.1 Wat
Nadere informatieJuveniele Spondylartropathie/Enthesitis Gerelateerde Artritis (SPA-ERA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Juveniele Spondylartropathie/Enthesitis Gerelateerde Artritis (SPA-ERA) Versie 2016 1. WAT IS JUVENIELE SPONDYLARTROPATHIE/ENTHESITIS GERELATEERDE ARTRITIS
Nadere informatieEen casus met een staartje
Een casus met een staartje Tatjana Van Der Heggen ASO pediatrie UZ Gent / Groene Hart Ziekenhuis Gouda 9 januari 2017 Meisje, 14 jaar Presentatie 2 dagen acute urineretentie 2x gesondeerd in huisartsenwachtpost
Nadere informatieradiologie achtergronden casusschetsen voor begeleider/presentator
radiologie achtergronden casusschetsen voor begeleider/presentator Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd 1 CASUSSCHETSEN RADIOLOGIE Casus 1: 40 jr
Nadere informatieOntstekingsparameters in de huisartspraktijk. Warffum 2012
Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk Warffum 2012 Onderwerpen CRP, bezinking of beide CRP bij acuut hoesten CRP sneltest voor andere indicaties? CRP, bezinking of beide? Indicaties - infectie/ontsteking
Nadere informatieLUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM
INTERLINE LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM maart 2017 Inleiding Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat uit: Huisartsen: Annemiek Meutstege Martin Olieman Bonne Rik Wesseler
Nadere informatieProf. Dr. P.F. de Vries Robbé arts, Klinisch Redeneren, Medische Informatiekunde UMCN Dr. J.H.M. van der Straaten arts, UMCN
Casus 23N Fase A Titel Door de rug gegaan. Onderwerp Lage rugpijn Inhoudsdeskundige Prof. Dr. P.F. de Vries Robbé arts, Klinisch Redeneren, Medische Informatiekunde UMCN Dr. J.H.M. van der Straaten arts,
Nadere informatieAllemaal Beestjes. Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017
Allemaal Beestjes Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017 Voorgeschiedenis Vrouw, 68 jaar Diabetes type 2 (1995), hypertensie (2010), chronische nierinsuffiëntie (2012) Presentatie op de SEH In de nacht
Nadere informatieChronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Chronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO) Versie 2016 1. WAT IS CNO/CRMO?
Nadere informatie(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar)
Koorts bij kinderen van 0 tot 1 maand (0-28 dagen) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (jonger dan 1 maand) met koorts, verdacht van een
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM
TRANSMURAAL PROTOCOL LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM WERKAFSPRAKEN Anamnese en onderzoek: Radiculair syndroom (1) Stop Kracht < graad 4: Mictiestoornissen (2) Binnen 1 dag verwijzen naar neuroloog Uitvalsverschijnselen
Nadere informatieRugklachten en rughernia
Rugklachten en rughernia Inleiding Als er over rugklachten gesproken wordt, hebben we het in feite over een grote groep van kwalen en ziekten die maar één ding gemeenschappelijk hebben: pijn zit in of
Nadere informatieBehandeling van scoliose
ORTHOPEDIE Behandeling van scoliose BEHANDELING Behandeling van scoliose Als we de ruggengraat recht van voren of van achteren bekijken, horen de wervels een rechte lijn te vormen. Als dat niet zo is,
Nadere informatieChronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider
17 2 Chronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider Jef Michielsen Introductie Deze casus toont het kenmerkende verhaal van een patiënt die al jaren
Nadere informatieBetreft: kinderen (1 tot 3 maanden) met koorts, verdacht van een infectie, met uitsluiting van de gehospitaliseerde neonaat.
Koorts bij kinderen van 1 tot 3 maanden (28 dagen tot en met 12 weken) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (1 tot 3 maanden) met koorts,
Nadere informatieWat is een hernia. Bouw van de wervelkolom. Onderstaande afspraken zijn voor u gemaakt op: locatie Delfzicht/locatie Lucas. Polikliniek neurologie:
Herniastraat Onderstaande afspraken zijn voor u gemaakt op: locatie Delfzicht/locatie Lucas MRI-onderzoek: Polikliniek neurologie: Route Neuroloog: datum Tijd. datum Tijd Telefoon: 088-066 1000 Wat is
Nadere informatiePercutane vertebroplastiek
Percutane vertebroplastiek Inleiding Patiënten die wervelbreuken hebben ten gevolge van osteoporose, hebben vaak veel last van rugpijn. In enkele gevallen is er ook sprake van neurologische uitval. Vroeger
Nadere informatieHernia. Neurologie. alle aandacht
Hernia Neurologie alle aandacht Hernia Een hernia is een ander woord voor een uitstulping. Een uitstulping van de tussenwervelschijf wordt ook wel een Hernia Nuclei Pulposi (HNP) genoemd. De tussenwervelschijf
Nadere informatieMetastasen in de wervelkolom
Metastasen in de wervelkolom (uitzaaiingen in de wervelkolom) Orthopedie alle aandacht Metastasen in de wervelkolom (uitzaaiing) Wat zijn metastasen? Metastasen zijn uitzaaiingen van een bij patiënt en
Nadere informatie15 Rugklachten. 1 Inleiding
DC 15 Rugklachten 1 Inleiding Rugklachten komen veel voor. Men schat dat meer dan 3 miljoen mensen van 25 jaar of ouder langdurige klachten aan rug of nek hebben. 80 tot 90% van alle mensen heeft in zijn
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieHernia. Neurologie. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Hernia Neurologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Hernia Een hernia is een ander woord voor een uitstulping. Een uitstulping van de tussenwervelschijf wordt ook wel een Hernia Nuclei Pulposi (HNP) genoemd. De
Nadere informatieCRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie. Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014
CRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014 INLEIDING 50% van alle gewrichtsluxaties op de SEH 95-97% anterieure luxatie 65% van de ziekenhuizen hebben een protocol
Nadere informatieBuikwandpijnsyndroom Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt.
ACNES Wat is ACNES? ACNES is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen last hebben van hevige buikpijnklachten aan een kant van de buik als gevolg van afknelling van een zenuwtakje in de huid van
Nadere informatieNIET-SPECIFIEKE LAGERUGPIJN BIJ KINDEREN EN ADOLESCENTEN Overzicht van de literatuur
Tijdschr. voor Geneeskunde, 57, nr. 6, 2001 OVERZICHTEN NIET-SPECIFIEKE LAGERUGPIJN BIJ KINDEREN EN ADOLESCENTEN Overzicht van de literatuur P. VAN SEYMORTIER 1, D. UYTTENDAELE 2, 3 Inleiding Vroeger ging
Nadere informatieTrombocytose. Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014
Trombocytose Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014 Casus 1 Vrouw, 25 jaar Laboratoriumonderzoek hemoglobine 11,2 g/dl 11,0-14,4 hematocriet 0,341
Nadere informatieLumbaal radiculair syndroom ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE Lumbaal radiculair syndroom Inleiding maart 2017 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Epidurale lipomatose
Epidurale lipomatose Wat is een epidurale lipomatose? Epidurale lipomatose is een ophoping van vet in het wervelkanaal. Hoe wordt epidurale lipomatose ook wel genoemd? Epidurale lipomatose wordt ook wel
Nadere informatieInterventionele pijntherapie, een nuttige tussenstap?
Interventionele pijntherapie, een nuttige tussenstap? Dr. Veerle Dirckx mariaziekenhuis.be Mensen zorgen voor mensen Interventionele pijntherapie, een nuttige tussenstap? Radiculair pijnsyndroom Symptomen
Nadere informatieEen obees jongetje met liespijn. Filip Vanhoenacker - Radiologie Roel Vanderwegen - Urgentiegeneeskunde
Een obees jongetje met liespijn Filip Vanhoenacker - Radiologie Roel Vanderwegen - Urgentiegeneeskunde Kliniek 13-jarige jongetje liespijn rechts stijfheid re heup manken obees Beeldvorming: echografie
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieINTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III CASUSSCHETSEN
INTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III Okt 2003 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Jongedame van 19 jaar Bij paardrijden gevallen, een uur geleden. Mank lopend, pijn rechter bil. Het lijkt een contusie, geen
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Sprengel schouder. www.kinderneurologie.eu
Sprengel schouder Wat is een Sprengel schouder? Een Sprengel schouder is een aanlegstoornis van het schouderblad die te klein is en anders tegen het lichaam ligt dan gebruikelijk waardoor problemen met
Nadere informatieSpine Unit 2.0 Management van lumboischialgie op spoedgevallen
Spine Unit 2.0 Management van lumboischialgie op spoedgevallen Dr. Pascal Vanelderen, MD, PhD Kritieke Diensten Multidisciplinair Pijn Centrum Ziekenhuis Oost-Limburg 600 500 Aantal spoedbezoeken 1023
Nadere informatieAPPENDIX C: Patiënteninformatie over uitzaaiingen in de wervelkolom.
3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 APPENDIX C: Patiënteninformatie over uitzaaiingen in de wervelkolom. Inleiding Kwaadaardige gezwellen
Nadere informatie10.00-10.40 state of the art SPA dr I.E. van der Horst (30 min spreektijd)
Aan: Opleiders Inwendige Geneeskunde Regio Amsterdam II Geachte collegae, Op 27 juni is de ROIG over reumatologie gepland. Bij deze ontvangt u het programma. Het is de bedoeling dat een AIOS uit het genoemde
Nadere informatie(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar)
Koorts bij kinderen > 3 maanden ( > 12 weken oud) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (vanaf 3 maanden) met koorts, verdacht van een infectie.
Nadere informatieDe Rode Knie Infecties in Orthopedie. Dr. A. Schepens Orthopedie Sint-Lucas Gent
De Rode Knie Infecties in Orthopedie Dr. A. Schepens Orthopedie Sint-Lucas Gent Orthopedie AZ Sint-Lucas Telefoon voor huisartsen 09/224 61 01 Take home message 1 Kweekname Punctie Wisser Take home message
Nadere informatieOngedifferentieerde spondylartritis
Ongedifferentieerde spondylartritis Wat is ongedifferentieerde spondylartritis? Spondylartritiden is een groep van chronische ziekten die bij elkaar horen omdat patiënten vaak dezelfde klachten hebben.
Nadere informatieHoe wordt beenpijn ook wel genoemd? Er is geen ander woord voor deze aandoening dan beenpijn of pijn in de benen.
Beenpijn kind Wat is beenpijn? Beenpijn zijn klachten van pijn in de benen zonder dat hiervoor een duidelijke aanleiding (zoals bijvoorbeeld een val op het been) aan te wijzen is. Hoe wordt beenpijn ook
Nadere informatieLAGE RUGKLACHTEN / HERNIA Oorzaak en behandeling, wel of niet opereren?
LAGE RUGKLACHTEN / HERNIA Oorzaak en behandeling, wel of niet opereren? Dokter op dinsdag, 28 februari 2012 Marcel Garssen Neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis Inleiding Er is nog een boel recht te zetten.
Nadere informatieDe reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei
De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek
Nadere informatieHoogenergetisch trauma Wervelletsels kunnen ook voorkomen na val van een paard of van een huishoudtrapje
Gerian Huitema orthopedisch chirurg Komen minder vaak voor dan letsels van het perifere skelet Leiden tot aanzienlijke invaliditeit en de slechtste functionele uitkomsten (Hu et al 1996, Fisher et al 2006).
Nadere informatieRUGPIJN Risicofactoren Oorzaken:
RUGPIJN Lage rugpijn is het meest voorkomende musculoskeletaal probleem wereldwijd: tot 85% van alle mensen heeft er eens last van in de loop van het leven. Bij veel patiënten gaat deze rugpijn over zonder
Nadere informatieProgramma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005
Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005 Programmacommissie: Organisatie: B.A.C. Dijkmans en A.E. Voskuyl P.W.B. Nanayakkara Voordrachten Doel: onderwijs en state of the art Voorzitter B.A.C.
Nadere informatieSamen in de lucht. Het kind met de piepende ademhaling. Guido Bothof, kinderarts i.o.
Samen in de lucht Het kind met de piepende ademhaling Guido Bothof, kinderarts i.o. Wat is een piepende ademhaling? - Ouders gebruiken piepen o.a. om moeite met ademhaling en hoorbare ademhaling aan te
Nadere informatieKennislacunes NHG-Standaard Buikpijn bij kinderen
Kennislacunes Buikpijn bij kinderen Kennislacunes 1. Prevalentie prikkelbare darm syndroom bij kinderen met chronische buikpijn (noot 5, 15). 2. Verschil in prognose van kinderen met prikkelbare darm syndroom
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN
Skeletscintigrafie INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN WAT IS EEN NUCLEAIRE SKELETSCINTIGRAFIE? Skeletscintigrafie of botscan is een beeldvormende techniek waarbij door het inspuiten van een radioactieve produkt
Nadere informatie- incidentele bevinding zonder klachten - weigering van chirurgische behandeling - slechte algehele conditie waardoor chirurgie niet verantwoord is
Auteur Soort studie Aantal patiënten Lee 2013 Qurashi Systematic review 1999-2011 Systematic review 1999-2011 Radiotherapie / Chirurgie (meestal gevolgd door ) 377 Conservatief waaronder Inclusiecriteria
Nadere informatieAcuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis. IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding
Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding Casus Man 70 jaar VG: AF, CABG, mitralisring A/ Sinds 2 dagen dyspneu, misselijk, dorst,
Nadere informatieUitzaaiingen in de wervelkolom
Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen
Nadere informatieChronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF)
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1184 Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u retroperitoneale
Nadere informatieREUMATHOLOOG. Hilde Beulens
REUMATHOLOOG Hilde Beulens Verzamelnaam Er bestaan meer dan 200 reumatische aandoeningen. 1 op de 5 Belgen heeft reumatische klachten. 1 op 1000 kinderen in België lijdt aan kinderreuma. 1/3de van de bevolking
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM
TRANSMURAAL PROTOCOL LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM WERKAFSPRAKEN Anamnese + onderzoek: Radiculair syndroom (1) Stop Kracht < graad 4 (2), Mictiestoornissen binnen 1 dag verwijzen naar neuroloog Uitvalsverschijnselen
Nadere informatieInhoud. Koos van Nugteren. Koos van Nugteren. Koos van Nugteren. Jef Michielsen. Jef Michielsen VII. 1 Inleiding... 1
VII Inhoud 1 Inleiding............................................................................. 1 1.1 Anatomie............................................................................. 2 1.2 Thoracale
Nadere informatieLumbale hernia operatie
6078p ORT.043/1209.CV Zorgcommunicatie www.amphia.nl Lumbale hernia operatie Wervelkolom Orthopedie Inleiding U wordt binnenkort in het Amphia Ziekenhuis verwacht voor een operatie aan de wervelkolom.
Nadere informatieGroepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem. Urticaria = galbulten = netelroos
Groepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem Urticaria = galbulten = netelroos Urticaria Urticaria komen veel voor: ¼ volwassenen heeft het wel eens gehad Kenmerkend zijn snel wisselende kwaddels (bleek) daaromheen
Nadere informatieSyringomyelie. Wat is syringomyelie? Syringomyelie is een verwijding van de centrale holte die normaal door het ruggenmerg loopt.
Syringomyelie Wat is syringomyelie? Syringomyelie is een verwijding van de centrale holte die normaal door het ruggenmerg loopt. Hoe wordt syringomyelie ook wel genoemd? De term syringomyelie is samengesteld
Nadere informatieRug Netwerk Twente Orthopedische chirurgie
Datum: 18-06-2014 Spreker: DFM Pakvis Rug Netwerk Twente Orthopedische chirurgie Rugnetwerk Twente Gezamelijk topzorg leveren aan patienten met klachten op basis van wervelkolom pathologie. Optimale post
Nadere informatieMaligne hematologie. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014
Maligne hematologie Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Leukemie acuut AML (acute myeloïde leukemie) ALL (acute lymfoïde leukemie) chronisch CML (chronische myeloïde
Nadere informatieEBM II: Korte casus 1. Kaat De Groot Laurens Deprost
EBM II: Korte casus 1 Kaat De Groot Laurens Deprost EBM II: Inleiding tot klinisch denken Titularis: Prof. Dr. Nicole Pouliart Tutor: Chelsey Plas 05/12/2014 Inhoud Casus Differentiaaldiagnoses oesofageale
Nadere informatieCHIRURGIE. Vertebroplastiek BEHANDELING
CHIRURGIE Vertebroplastiek BEHANDELING Vertebroplastiek Binnenkort wordt u voor uw rugklachten behandeld in het St. Antonius Ziekenhuis. Uw behandelend arts zal een zogenaamde vertebroplastiek bij u uitvoeren.
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieDisseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET
Disseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET F.J. van Oost 1, J.J.M. van der Hoeven 2,3, O.S. Hoekstra 3, A.C. Voogd 1,4, J.W.W. Coebergh
Nadere informatieGroeipijn bij kinderen
patiënteninformatie kindergeneeskunde Groeipijn bij kinderen ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be
Nadere informatieInformatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. botcomplicaties.nl
Informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker botcomplicaties.nl Inleiding Deze brochure geeft u informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. Wat zijn botuitzaaiingen
Nadere informatieSikkelcelziekte nader belicht. H. Heijboer, afd. kinderhematologie 2006
Sikkelcelziekte nader belicht H. Heijboer, afd. kinderhematologie 2006 Sikkelcelziekte Wereldwijd meest voorkomende Hb pathie Puntmutatie in het gen op chromosoom 11 dat codeert voor de beta keten Het
Nadere informatieSwitch therapie goed uitgezocht
Switch therapie goed uitgezocht Klachten verbeterend Temperatuur < 37.8, > 8 uur Vitale functies verbeterend, leukocyten dalend Geschikt oraal middel In staat orale medicatie in te nemen Rhew et al, Arch
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie
166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk
Nadere informatieLage rughernia. Neurologische behandeling. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden
Lage rughernia Neurologische behandeling Informatie voor patiënten F0984-1051 februari 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260
Nadere informatieWat is een scoliose? Een scoliose is een verkromming van de ruggengraat waardoor deze naar rechts of naar links buigt.
Scoliose Wat is een scoliose? Een scoliose is een verkromming van de ruggengraat waardoor deze naar rechts of naar links buigt. Hoe wordt een scoliose ook wel genoemd? Scoliose wordt ook wel zijwaartse
Nadere informatieDe wervelkolom en rugklachten (Willem J.van der Ham, Orthopedisch chirurg, Gemini ziekenhuis, Den Helder)
De wervelkolom en rugklachten (Willem J.van der Ham, Orthopedisch chirurg, Gemini ziekenhuis, Den Helder) Problemen en ziekten van de rug komen zeer frequent voor, maar zijn beter te begrijpen als je weet
Nadere informatieRughernia (behandeling door de huisarts)
Rughernia (behandeling door de huisarts) Wat is hernia? Hernia betekent letterlijk breuk. Een hernia nuclei pulposi (kortweg HNP) komt voor in de wervelkolom en bestaat uit een scheur in de achterkant
Nadere informatieUrineweg-infecties bij kinderen. Loes Tanja kinderarts
Urineweg-infecties bij kinderen Loes Tanja kinderarts Wat is een urineweginfectie (UWI)? Een combinatie van klinische leeftijdsgebonden kenmerken en de aanwezigheid van bacteriën in een betrouwbaar afgenomen
Nadere informatiePubers met JIA (Juveniele Idiopatische Artritis) Philomine van Pelt Fellow Kinderreumatologie Wilhelmina Kinderziekenhuis.
Pubers met JIA (Juveniele Idiopatische Artritis) Philomine van Pelt Fellow Kinderreumatologie Wilhelmina Kinderziekenhuis Inleiding Waneer moet u denken aan JIA JIA tijdens de puberteit Internet gebruik
Nadere informatieAdviseren over specialistisch onderzoek: hemoglobinopathieën
Adviseren over specialistisch onderzoek: hemoglobinopathieën PAOKC-cursus Consultverlening Ede, 19 september 2013 dr. Henk J. Adriaansen Klinisch Chemisch & Hematologisch Laboratorium, Gelre Ziekenhuizen,
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn
Nadere informatieChronische bekkenpijn oorzaken en aanpak. Sanne Nooteboom, huisarts Doreth Teunissen, kaderhuisarts uro-gynaecologie
Chronische bekkenpijn oorzaken en aanpak Sanne Nooteboom, huisarts Doreth Teunissen, kaderhuisarts uro-gynaecologie Doel Deelnemers zijn in staat om: te exploreren o.a. door de belangrijkste alarmsymptomen
Nadere informatieOsteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige
Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Wat is botontkalking? Definitie osteoporose Een systemische
Nadere informatiePijn. Wat is pijn 1,2,3? Hoe ontstaat pijn 1,3?
Pijn Wat is pijn 1,2,3? Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme. Pijn geeft aan dat er een mogelijke beschadiging is van een deel van het lichaam. Denk maar eens aan het vastpakken van een te hete
Nadere informatieWat te bespreken. De Eeuw van chronische ziekten. risico ziekten en lifestyle. Trends in obesitas Nederland 1981-2003
De Eeuw van chronische ziekten Wat te bespreken Diabetes type 1 in relatie reumatische klachten Relaties tussen chronische ziekten? Diabetes type 2 in relatie reumatische klachten risico ziekten en lifestyle
Nadere informatieBezinking óf CRP? Bezinking én CRP? Alleen CRP? W.V.Martina / Klin. Chem.
Bezinking óf CRP? Bezinking én CRP? Alleen CRP? W.V.Martina / Klin. Chem. Stelling Ja Nee Bij een verdenking op een infectie vraag ik altijd een bezinking én CRP aan. CRP, bezinking of beide? Aanvragen
Nadere informatieMijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling. Rintveld, Altrecht
Mijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling Rintveld, Altrecht Medisch contact nr 49 In een nieuwe multidisciplinaire richtlijn is afgesproken dat obesitas een chronische ziekte is. Dit heeft niet
Nadere informatieZwangerschap bij een chronische darmziekte
Maag-, Darm- en Leverziekten Zwangerschap bij een chronische darmziekte www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Vruchtbaarheid... 3 Erfelijkheid... 4 Medicijnen... 4 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap...
Nadere informatieAxiale spondyloartritis en de ziekte van Bechterew in de eerste lijn
Axiale spondyloartritis en de ziekte van Bechterew in de eerste lijn Inhoud Klassieke Bechterew Casus Classificatie Vroege stadium van Bechterew Casus Concept axiale spondyloartritis Belang van vroege
Nadere informatie