Chronische bekkenpijn oorzaken en aanpak. Sanne Nooteboom, huisarts Doreth Teunissen, kaderhuisarts uro-gynaecologie

Transcriptie

1

2 Chronische bekkenpijn oorzaken en aanpak Sanne Nooteboom, huisarts Doreth Teunissen, kaderhuisarts uro-gynaecologie

3 Doel Deelnemers zijn in staat om: te exploreren o.a. door de belangrijkste alarmsymptomen te herkennen een differentiaal diagnose op te stellen te informeren o.a. door Uitleg vicieuze cirkel Biopsychologische uitleg een beleid te maken 4

4 Casus Truus van de Wetering - 38 jaar, gehuwd, 2 kinderen van 6 en 8 jaar - al langer onverklaarbare pijn in de onderbuik Videofragment Truus Herkent u zo n patiënt? 5

5 Definitie chronische bekkenpijn Intermitterende of constante pijn in de onderbuik of het kleine bekken Tenminste 6 maanden Niet alleen optredend tijdens menstruatie, coïtus of tijdens zwangerschap (specifieke oorzaken) 6

6 Exploreren Vervolg casus Truus Stel dat u wist dat Truus met deze klacht op uw spreekuur terug zou komen en u had een dubbel consult voor haar gereserveerd. Wat wilt u in elk geval in dit consult aan bod laten komen (met welke dd)? (bespreek dit in groepjes van twee, 3 minuten) 7

7 Exploreren Vervolg casus Truus Vervolg videofragmenthttps:// u.be Vraag altijd naar de beleving van de patiënt en sluit hier bij aan. (SCEGS) 8

8 Exploreren Anamnese chronische bekkenpijn EXPLOREREN Alarmsymptomen snel in kaart brengen Denk in 5 domeinen Laat patiënte aan het woord (SCEGS) (Aansluiten bij zijn/haar ideeën geeft beter herstel!) 9

9 Exploreren Alarmsymptomen bij chronische bekkenpijn Bloedverlies anaal (of blaas zonder uwi) Darmklachten nieuw ontstaan na 50 ste jaar Voor het eerst pijn post-menopauzaal Volkomen onregelmatige (hevige) menses Post-coïtaal bloedverlies Excessief gewichtsverlies Suïcidegedachten 10

10 Exploreren Vijf domeinen gerelateerd aan chronische bekkenpijn 11

11 Exploreren Differentiaal diagnostiek 5 domeinen Gynaecologisch Urologisch Gastro-intestinaal Bewegingsapparaat (bekkenbodem) (voorgeschiedenis) van seksueel misbruik, of besnijdenis

12 Exploreren Klachtpatronen gerelateerd aan chronische bekkenpijn gynaecologisch Voorbeelden van specifieke oorzaken: Endometriosis Adhesies Ovariumcysten PID soms ook sluimerend (soa)

13 Exploreren Klachtpatronen gerelateerd aan chronische bekkenpijn gastro-intestinaal Chronische bekkenpijn gaat in 50% samen met IBS Criteria (zie ook NHG-standaard) tenminste 12 weken continu of intermitterende pijn of zeurend gevoel buik met tenminste 2 van de volgende symptomen Pijn treedt op vóór defaecatie Pijn wordt minder na defaecatie Een wisselend ontlastingpatroon Vrouwen:mannen = 3:1 14

14 Exploreren Klachtpatronen gerelateerd aan chronische bekkenpijn urologisch Chronische bekkenpijn gaat in 38-84% samen met klachten van een interstitiële cystitis (pijnlijk blaassyndroom) Criteria Urgency en frequente mictie / nycturie (en chronische buikpijn) Suprapubische pijn heeft vaak een relatie met blaasvulling Geen bacterieel infect / geen maligne cellen Vrouw / man: 5:1 15

15 Exploreren Vaker chronische bekkenpijn en IBS en interstitiële cystitis / pijnlijk blaassyndroom SAMEN! 16

16 Chronische bekkenpijn gaat vaak samen met een te gespannen bekkenbodem Exploreren Klachtpatronen gerelateerd aan chronische bekkenpijn myogeen Overactieve bekkenbodem Urgency en frequente mictie Pijn perineum Dyspareunie Obstipatie 17

17 Exploreren Klachtpatronen gerelateerd aan chronische bekkenpijn trauma (seksueel misbruik/besneden) Een verleden van seksueel misbruik of besnijdenis bij vrouwen gaat vaak gepaard met chronische bekkenpijn Zou u in dit geval vragen naar seksueel misbruik in de voorgeschiedenis? 1 op de 3 patiënten (seksueel) misbruik! * 18 *Chen LP et al. Sexual abuse and lifetime diagnosis of psychiatric disorders: systematic review and meta-analysis. Mayo Clin Proc. 2010;85:

18 Exploreren Laat de patiënt aan het woord SCEGS Somatisch: o.a. de 5 domeinen Cognities: ideeën bij de patiënt Emotioneel: gevoelens van de patiënt Gedrag: gedrag van de patiënt Sociaal: invloed op omgeving

19 Vervolg casus Exploreren Truus heeft gelukkig geen alarmsymptomen. Er zijn ook geen pijnklachten die samenhangen met de menstruatie of defaecatie. Ze moet wel vaak plassen en heeft wat branderige pijn met plassen. Urine is normaal. Er is ook geen reden om aan een SOA te denken. U laat de verklaring van een geraakte zenuw bij de laatste partus even rusten, het lijkt u niet zo waarschijnlijk. Eigenlijk kan Truus niet zo heel goed aangeven op welke momenten de pijn wel veel meer of minder wordt. Ze vertelt u dat ze soms toch wel slecht slaapt en dat ze door alle pijn er ook niet vrolijker van wordt. Haar sociale leven lijdt er ook onder. Ze wil vooral weten waar de pijn vandaan komt en of de pijn niet steeds erger zal worden. U weet dat seksueel misbruik of geweld vaker bij chronische buikpijn voorkomt. U heeft hier al naar gevraagd maar Truus blijkt geen verleden te hebben van misbruik of geweld. 20

20 Exploreren Vervolg casus Wat is uw beleid mbt Truus? (bespreek in tweetallen, 3 min) 21

21 Verdere aanpak Exploreren EXPLOREREN Al gedaan: alarmsymptomen, de 5 domeinen en SCEGS Nog doen Opnieuw urine doen en altijd uitgebreid lichamelijk onderzoek Dagboek om relatie 4-8 weken op te schrijven 22

22 Verdere aanpak Informeren INFORMEREN Wat leverde anamnese, LO, (aanvullend onderzoek) en dagboek op Welk domein nadruk SCEGS 23

23 Verdere aanpak Informeren INFORMEREN Denk aan: Positief verklaren (wat is het NIET) Biopsychosociaal model ipv psychosomatisch (wat is hel WEL) Belemmerende factoren Uitleg vicieuze cirkel en hoe te doorbreken? 24

24 Informeren Voorbeelden vicieuze cirkels Vaak plassen Blaas gaat nog sneller een prikkel geven Preventief plassen voordat men weg gaat Frequent presenteren van lichamelijk onverklaarbare klachten Aandacht gericht op lichaam Klachten relateren aan een somatische ziekte Angst voor ziekte

25 Beleid Verdere aanpak BELEID Adviseren Tijdcontigent plan Activeren Controleren voorgang plan en opnieuw exploreren bij stagnatie of verandering

26 Diagnostisch stroomdiagram bekkenpijn * - Laat patiënt vertellen ( angsten, seksueel misbruik) - Alarmsymptomen? - Lichamelijk onderzoek -Recente partner wisseling? - PID? - Zorgen over SOA? SOA Kweek Abnormale bevindingen anamnese of lichamelijk onderzoek ja Echo of verwijzen nee Gynaecologisch Relatie cyclus, vulva? Urologische Relatie mictie? Gastro-intestinaal Relatie defecatie, anus? Bewegingsapparaat Perineum, bekkenbodem Seksueel misbruik, besnijdenis *The Initial Management of Chronic Pelvic Pain. Guideline No. 41. April Royal College of Obestricans and gynaecologists.

27 Kernboodschappen chronische bekkenpijn EXPLOREER: Alarmsymptomen 5 domeinen SCEGS Denk aan seksueel misbruik/geweld (30-50%) INFORMEER MAAK BELEID 28

28 Maak beleid Chronische bekkenpijn Dank u wel voor uw aandacht!