Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige

Transcriptie

1 Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige

2 Wat is botontkalking?

3 Definitie osteoporose Een systemische aandoening van het skelet die wordt gekarakteriseerd door een lage botmassa en verlies van de microarchitectuur van het bot, met als gevolg een toegenomen risico op fracturen. Normaal Osteoporose

4 Normaal en osteoporotisch bot

5 Hoe werkt bot?

6 Botombouw A. Rustfase B. Afbraak C. Afbraak voltooid 1. aflijningscellen 2. botweefsel 3. osteoclast 4. lacuna van Howship 5. osteoblasten 6. nieuw botweefsel D. Vorming (herstel) E. Ombouw voltooid

7 Botombouw en botverlies

8 Botmassa piekbotmassa menopauze Leeftijd (jaren)

9 Wat zijn de gevolgen van botontkalking?

10 Belangrijke fractuurplaatsen POLS WERVEL HEUP

11

12

13

14 Fractuurrisco Het cumulatieve risico van een persoon van 50 jaar (met normale levensverwachting om tijdens de rest van zijn leven een osteoporotische fractuur te krijgen

15 Osteoporose mensen in NL hebben osteoporose jaarlijks mensen boven 55 jr botbreuk: heup pols/onderarm wervel andere 1 op 4 vrouwen boven 55 jr 1 op 12 mannen boven 55 jr -

16 - Iedere 35 minuten in Nederland heup # - Iedere 6 minuten # bij 55-plusser Osteoporose

17 Waarom is het belangrijk mensen met verhoogd risico op botontkalking op te sporen?

18 GEVOLGEN VAN OSTEgevOPggeOROTISCHEFRACTUREN Ziekenhuisopname Langdurige pijn Moeilijk ter been; stok en rollator nodig Verslechtering algemene conditie Minder zelfstandig, afhankelijk van hulp Bedlegerig; verpleeghuis Angst voor een volgende fractuur Depressie KWALITEIT VAN LEVEN GAAT ACHTERUIT

19 Effect van fracturen op mortaliteit (1999) Tijdens ziekenhuisopname wegens heupfractuur overleed: 6,5% van de vrouwen en 11,1% van de mannen

20 Wat weten we nu van fracturen? veel fracturen op basis van osteoporosis grote morbiditeit en mortaliteit van fracturen hoge kosten (heup )

21 Hoe kunnen we mensen met verhoogd risico op botontkalking opsporen?

22 Risicofactoren leeftijd geslacht erfelijke factoren (osteoporose in de familie) vroege menopause laag lichaamsgewicht medicijngebruik o.a. corticosteroiden ziekten zoals reumatoïde artritis (bij)schildklierlijden en diabetes bedlegerigheid roken overmatig alcoholgebruik

23 Risicofactor doorgemaakte fractuur > 50 jaar wervelfractuur

24 Fracturen Bij 80% van alle mogelijk osteoporotische fracturen wordt geen nader onderzoek naar osteoporose verricht en vindt geen behandeling plaats!

25 Doel osteoporose fractuur polikliniek Het identificeren van patiënten met een verhoogd risico op een 2e osteoporotische # Deze patiënten informeren over OP en behandeling aanbieden Huisartsen adviseren over behandelingen

26 Opsporing Vragenlijst, anamnese - vooral gericht op risicofactoren Lichamelijk onderzoek gericht op waarneembare afwijkingen, zoals: - lengteverlies - kyfose Aanvullend onderzoek, o.a. - DEXA (Botdichtheidsmeting, BMD meting) - Röntgen - Laboratoriumonderzoek

27 Wat is een BMD-meting?

28 DEXA: dual energy X-ray absorptiometry (1)

29

30

31

32

33 Klinische definitie van osteoporose Botdichtheid wordt uitgedrukt in T-score: De T-score is de afwijking in standaarddeviaties (SD) van de gemeten botmassa ten opzichte van de piekbotmassa van gezonde 30-jarige vrouwen. SD Normaal > -1,0 Osteopenie -1,0 tot -2,5 Osteoporose < -2,5 Ernstige osteoporose < -2,5 met fractuur

34 Wat kunnen we aan botontkalking doen?

35 Leefregels en dieetadviezen voldoende calcium en vitamine D goede voeding en in beweging blijven niet roken weinig alcohol

36 Botaanmaak It takes two to tango Calcium Vitamine D3

37 Calcium

38 Vitamine D3

39 Niet-medicamenteus: valpreventie Oorzaken van vallen wegnemen: Omgevingsgebonden factoren, zoals: - losse kleedjes - drempels - gladde vloeren - obstakels Individueel gebonden oorzaken: - visusstoornissen - onvoldoende spierkracht - coördinatie en balans - medicatie

40 Medicamenteus: bisfosfonaten Bisfosfonaten: - hechten aan bot en remmen botafbraak zowel voor voorkómen als voor behandeling - inname advies belangrijk wegens lage biologische beschikbaarheid - afname kans op fracturen Denosumab (Prolia) Strontiumranelaat (Protelos) Teriparatide (Forsteo) 3. Tweede herziene richtlijn osteoporose, CBO, 2002

41 Percutane Vertebroplastiek percutane cementvulling aangedane wervellichaam doel: pijnbestrijding

42 MRI scan L1 L2 L1 L1 L1 L3 L2 L2 L2 L3 L3 L3 X-LWK T1 STIR vertebro L1/L2 fractuur ook L3 op MRI L1/L3 oedeem blijvend pijnvrij L2 niet!!

43 Ik dank u voor uw aandacht!