Werkblad beschrijving interventie 4 oktober 2012 Voor goed beschreven

Transcriptie

1 Werkblad beschrijving interventie 4 oktober 2012 Voor goed beschreven Gebruik maximaal 10 pagina s Cursus Vrouw en Gezondheid Zie ook: Contact Centrum Gezond Leven: Projectgroep Erkenningen erkenning@rivm.nl Achtergrondgegevens Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Naam: (Post)adres: Plaats: Tel.: Fax: Website (van de interventie) Monica Overmars Postbus VL s-hertogenbosch m.overmars@ggdhvb.nl Contactpersoon Vul hier de contactpersoon voor de interventie in, wanneer deze afwijkt van de ontwikkelaar of licentiehouder Naam: (Post)adres: Postcode: Plaats: Tel.: Fax:

2 1. Doel van de interventie Wat is het doel van de interventie? Beschrijf de einddoelen en eventuele sub- of voorwaardelijke doelen zo concreet mogelijk en bij voorkeur SMART. Doel van de cursus Vrouw en Gezondheid is om kwetsbare allochtone vrouwen, zoals vluchtelingen en nieuwkomers, te informeren over een aantal gezondheidsgerelateerde onderwerpen, waaronder meisjesbesnijdenis/vrouwelijke Genitale Verminking (vgv). Na afloop van de cursusbijeenkomsten: hebben de vrouwen meer kennis over: het eigen vrouwelijke lichaam/ vrouwelijke anatomie, vrouwelijke gezondheidsklachten (o.a. schimmelinfectie, blaasontsteking, incontinentie, menstruatie, zwangerschap, borst- en baarmoederhalskanker, seksueel overdraagbare aandoeningen) het voorkomen van gezondheidsklachten (door o.a. condoomgebruik, anticonceptie, bevolkingsonderzoeken zoals uitstrijkje en borstonderzoek) nadelige gevolgen van vgv weten de vrouwen waar ze terecht kunnen met vragen over (na-)zorg na vgv weten de vrouwen dat geweld, zowel lichamelijk, maar ook psychisch geweld, zoals dwang (o.a. dwingen tot seks of prostitutie), intimidatie en afpersing in Nederland strafbaar is weten vrouwen dat, indien nodig, ze hulp kunnen vragen bij het Steunpunt Huiselijk Geweld de zorgvoorzieningen in Nederland: Jeugdgezondheidszorg, Sense/Soa spreekuren GGD, huisarts, gynaecoloog, Verloskundige en sociale kaart 2. Doelgroep van de interventie Wat is de doelgroep van de hier beschreven interventie? Geef een zo precies mogelijke beschrijving van relevante kenmerken. Noem ook een eventuele intermediaire doelgroep. Voor wie is de interventie bedoeld? Doelgroep: Kwetsbare vluchtelingen en migranten met name nieuwkomers uit landen waar vgv nog veel voorkomt. Leeftijd varieert van 16 tot 65 jaar. In 28 van de 53 landen in Afrika bestaat de gewoonte o besnijden. Denk daarbij vooral aan: Somalië, Egypte, Eritrea, Ethiopië, Sierra Leone, Soedan, Djibouti, Guinee, Kenia, Liberia, Mali, Mauritanië en Senegal *. Daarnaast zijn gevallen van Vrouwelijke Genitale Verminking/vgv gerapporteerd in de Koerdische regio in Noord-Irak, India, Indonesië, Israël, Maleisië, Verenigde Arabische Emiraten, Jemen, Colombia, Oman, Peru en Sri Lanka. Vrouwen uit deze landen behoren ook tot de doelgroep. De doelgroep is voornamelijk te vinden in/via: - asielzoekerscentra - inburgeringscursus - vluchtelingenwerk - allochtone verenigingen en organisaties - moskee - Internationale schakelklas - wijkgericht gezondheidswerk - gemeente, dienst Arbeidsmarkt en Sociale Zaken (AMSZ) - re-integratiebureaus * Bron: meisjesbesnijdenis.nl/over/feitenencijfers Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 2

3 De intermediaire doelgroep bestaat o.a. uit - Somalische-gezondheidsvoorlichter(s), - vrijwilligers (Somalische-) zelforganisatie(s) Geef aan of de interventie ook geschikt is voor (specifieke) migrantengroepen, en zo ja voor welke. - professionals en vrijwilligers van het vluchtelingenwerk - opbouwwerker(s), sociaal cultureel werker(s) die samenwerken met het vluchtelingenwerk - verloskundigen en huisartsen - jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen 0-23 jaar GGD - manager-, programmabegeleider, woonbegeleiders Centrale Opvang Asielzoekers (COA) - projectleider risicogemeente vgv. (bijvoorbeeld projectleider sociale stijging Somaliërs gemeente Tilburg Toepassing bij migranten Kwetsbare allochtone vrouwen die, vanwege hun culturele achtergrond, niet altijd goed op de hoogte zijn van hun eigen lichaam en gezondheid en niet bekend zijn met de Nederlandse zorgvoorzieningen behoren ook tot de doelgroep. 3. Aanpak van de interventie Beschrijf de opzet van de interventie. Denk aan de gebruikelijke duur, indien van toepassing de frequentie en intensiteit van de contacten, de volgorde van de onderdelen, handelingen of stappen en de setting waarin de interventie wordt uitgevoerd. 3.1 Opzet van de interventie De cursus bestaat uit minimaal vier bijeenkomsten van ca. 3 uur en kan bestaan uit diverse modulen: 1. Anatomie van de vrouw en vrouwenklachten door gezondheidsvoorlichter/ Voorlichter Eigen Taal en Cultuur 2. Bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker en borstkanker in Nederland door gezondheidsvoorlichter/vetc 3. Seksueel overdraagbare aandoeningen inclusief voorlichting over anticonceptie door sociaal verpleegkundige Soa/Sense 4. Vgv door een getrainde sleutelpersoon (bv. Somalische gezondheidsvoorlichter/ VETC'er via de GGD of een getrainde sleutelpersoon via FSAN 5. Preventie Huiselijk Geweld door een medewerker van het locale/regionale SHG 6. Uitleg werkwijze Jeugdgezondheidszorg door sociaal verpleegkundige JGZ 7. Uitleg werkwijze zorgvoorzieningen in Nederland (o.a. werkwijze huisarts, gynaecoloog, verloskundige) door gezondheidsvoorlichter of sociaal verpleegkundige Soa/Sense van de GGD. De bijeenkomsten vinden één- of tweewekelijks plaats. Dit kan zijn op een locatie van het vluchtelingenwerk, het asielzoekerscentrum, een wijkgebouw, een gezondheidscentrum of een ruimte bij maatschappelijk werk. De bijeenkomsten worden gegeven door goed opgeleide professionals of vrijwilligers. Wat gebeurt er concreet De groep bestaat uit minimaal 10 personen. De deelnemende vrouwen krijgen na afloop een certificaat. 3.2 Inhoud van de interventie Module 1. Anatomie van de vrouw en vrouwenklachten Federatie Somalische Associaties Nederland: fsan.nl Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 3

4 bij de uitvoering? Beschrijf hoe de onderdelen van de interventie worden ingevuld of uitgevoerd, zo nodig met enkele typerende voorbeelden. door gezondheidsvoorlichter/vetc Een gezondheidsvoorlichter/vetc geeft aan de hand van de reader Vrouwenklachten van het NIGZ basisinformatie over een aantal vrouwenklachten. Deelnemers met specifieke medische vragen worden doorverwezen naar een huisarts of specialist. Aan de hand van de voorlichtingsmap kunnen verschillende onderwerpen worden behandeld: - herkennen van klachten - onderzoeken (welke onderzoeken kun je verwachten?) - behandelingen (curettage en baarmoederverwijdering) - klachten als gevolg van verzakking (verzakking van de blaas, baarmoeder, anus) - klachten door gezwellen (goedaardige en kwaadaardige gezwellen in baarmoeder en borst) - klachten door infecties (blaasontsteking, vaginale infecties) Het is niet de bedoeling al deze onderwerpen bij een groep te behandelen en de vrouwen te overvoeren met informatie. De voorlichtster maakt zelf een keuze of zal vraaggericht onderwerpen wel of niet behandelen. Doel: - door meer informatie te geven over verschillende vrouwenziekten/-klachten weten allochtone vrouwen welke vrouwenklachten zich kunnen voordoen - allochtone vrouwen stimuleren op tijd naar de huisarts te gaan bij klachten - allochtone vrouwen weten welke behandeling (of onderzoek) ze bij de huisarts kunnen verwachten Aan vrouwen die weinig weten over hun eigen lichaam en over oorzaken van ziekten in het algemeen zal alleen de meest concrete en praktische informatie over vrouwenklachten worden gegeven. Zonodig wordt extra tijd besteed om te laten zien over welke organen het gaat, waar de organen in het lichaam zitten en hoe ze normaal functioneren. Het is belangrijk ook aandacht te besteden aan oplossingen voor vrouwenklachten. Vrouwen die lang in een land hebben gewoond waar weinig medische voorzieningen beschikbaar zijn, zijn mogelijk gewend aan zelfhulp. Materiaal: Tijdens deze bijeenkomst wordt veel gebruik gemaakt van beeldmateriaal, zoals platen met afbeeldingen, behorende bij de reader Vrouwenklachten van het NIGZ. Randvoorwaarde: Er zullen altijd vrouwen zijn die hun klachten niet in de groep willen bespreken. De voorlichter zal na afloop nog even aanwezig zijn, zodat de vrouwen ook de gelegenheid hebben om individueel hun vragen te stellen. De voorlichter heeft dan ook de gelegenheid een vrouw op een goede manier door te verwijzen. Module 2. Bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker (en borstkanker) in Nederland door gezondheidsvoorlichter/vetc Voorlichters van de GGD Hart voor Brabant voeren in opdracht van de Stichting Bevolkingsonderzoek Zuid groepsvoorlichting uit over het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker. De bijeenkomst wordt gegeven aan de hand van het draaiboek Baarmoederhalskanker en bijbehorende PowerPoint met veel foto s en afbeeldingen. Eventueel kan de voorlichter ook enkele materialen meenemen die tijdens het onderzoek worden gebruikt (speculum, borsteltje). Doel: De deelnemers weten na afloop van de voorlichtingsbijeenkomst: - wat het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker inhoudt - wie er een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 4

5 ontvangen - hoe vrouwen kunnen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker; - wanneer deelname niet nodig is of uitgesteld dient te worden; - waarom deelname aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker belangrijk is. De deelnemers hebben na afloop van de voorlichtingsbijeenkomst de intentie om aan het eerstvolgende bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker deel te nemen. De Voorlichter Eigen Taal en Cultuur (VETC) kan de voorlichting in eigen taal geven en de informatie en voorbeelden toespitsen op de eigen cultuur. Materiaal: Powerpointpresentatie met veel foto s en afbeeldingen. Eventueel kan de voorlichter ook enkele materialen meenemen die tijdens het onderzoek worden gebruikt (speculum, borsteltje). Het onderwerp Bevolkingsonderzoek Borstkanker wordt aan de hand van een powerpointpresentatie met veel plaatjes en het plaatmateriaal behorende bij de reader Vrouwenklachten van het NIGZ behandeld. Aangezien landelijk de opkomst bij het bevolkingsonderzoek Borstkanker goed is, wordt hier niet de eerste prioriteit aan gegeven. Module 3. Seksueel overdraagbare aandoeningen inclusief voorlichting over anticonceptie door sociaal verpleegkundige Soa/Sense Voor iedereen die seksueel actief is, is het belangrijk dat zij voldoende op de hoogte zijn hoe zij zich kunnen beschermen tegen soa/hiv en wat hen te doen staat na een mogelijke infectie. Asielzoekers hebben niet als zodanig allemaal een verhoogd risico op soa/hiv. Toch zijn er voldoende argumenten om bestrijding ervan uit te voeren. Door gegevens uit landen van herkomst is bekend dat een deel van de asielzoekers afkomstig is uit gebieden waar soa/hiv aanzienlijk meer voorkomen dan in Nederland. Nederlanders van allochtone afkomst ondervinden op bepaalde gebieden rond seksualiteit meer problemen dan autochtone Nederlanders. Voorbeelden zijn het risico op soa onder Surinaamse en Antilliaanse jongeren, seksueel geweld onder Turkse en Marokkaanse jongens of het aantal tienerzwangerschappen en abortus onder Surinaamse en Antilliaanse meisjes en Afrikaanse en Midden- en Zuid-Amerikaanse vrouwen (bron Seks onder je 25 e en Monitor Seksuele gezondheid 2006). Doel: - allochtone vrouwen weten wat een soa is - weten hoe ze soa kunnen krijgen en voorkomen - weten hoe ze een soa kunnen herkennen - weten dat ze (gratis) kunnen laten testen - weten welke anticonceptiemiddelen er zijn - weten dat er Sense-spreekuren zijn De presentatie bevat veel foto s en afbeeldingen en eventueel neemt de sociaal verpleegkundige anticonceptiemiddelen ter illustratie mee. Bij vrouwen die weinig weten over hun eigen lichaam wordt opnieuw tijd besteed aan de anatomie van de vrouw om te laten zien waar en hoe de anticonceptiemiddelen in het lichaam komen te zitten en hoe ze functioneren. Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 5

6 Module 4. Meisjesbesnijdenis/VGV door sleutelpersoon getraind door Pharos Deze bijeenkomst bespreekt een VETC, die getraind is door Pharos in het onderwerp vgv, de volgende thema s die bij het onderwerp vgv thuishoren: - wat is vgv - welke vormen van besnijden zijn er - wat zijn de eventuele klachten en complicaties - waar komt het voor (wat zijn de risicolanden) - cultuurgebonden en niet religiegebonden - beleid en wetgeving in Nederland - waar kan je terecht - mogelijkheid hersteloperatie - preventie van meisjesbesnijdenis Hierbij wordt gebruik gemaakt van materialen van meisjesbesnijdenis.nl/focalpoint en GGD kennisnet zoals: - film: My Sis Will Be Safe - filmfragment waarin de op een na hoogste Egyptische moslimgeestelijke elke relatie tussen meisjesbesnijdenis/vgv en de islam weerlegt - informatiekaart Vormen van meisjesbesnijdenis - informatiekaart Risicolanden meisjesbesnijdenis - Focal point meisjesbesnijdenis brochure: Verklaring tegen meisjesbesnijdenis ggdkennisnet.nl/thema/jgz-thema-s/publicaties/publicatie/ Mijn ouders zeggen nee tegen vgv ggdkennisnet.nl/?file=6560&m= &module=file&action=download De nadruk ligt over het algemeen op de afwezigheid van religieuze overwegingen om Vgv in stand te houden en op de wetgeving in Nederland. Ook de lichamelijke gevolgen en complicaties bij vgv zijn een belangrijk onderwerp, zoals besnijdenis en zwangerschap/ bevalling en mogelijkheden voor nazorg in de regio: gynaecologische en psychologische hulp. Doel van de bijeenkomst: - voorkomen van vgv bij meisjes die nog niet besneden zijn - aanbieden van (na-)zorg aan besneden vrouwen die klachten hebben Tijdens bijeenkomsten valt op dat de aanwezige vrouwen vgv in een breder kader willen plaatsen van vrouwenrechten en empowerment. Randvoorwaarden: Het creëren van een vertrouwde omgeving is erg belangrijk om een beladen onderwerp als vgv te bespreken. Dit kan door o.a. het afspelen van (Somalische) muziek, koekjes bij de koffie etc. Er zullen altijd vrouwen zijn die hun klachten niet in de groep willen bespreken. De voorlichter zal na afloop nog even aanwezig zijn, zodat de vrouwen ook de gelegenheid hebben om individueel vragen te stellen. De voorlichter heeft dan ook de gelegenheid een vrouw op een goede manier door te verwijzen voor (na-)zorg. In het geval van doorverwijzing, zie je dat de VETC ook nog vaak in een later tijdstip wordt geraadpleegd. Het is dus erg prettig als de VETC die deze voorlichting verzorgt ook, na afloop van de cursus, in beeld blijft bij de buitenlandse vrouwen. Module 5. Preventie Huiselijk Geweld Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 6

7 door een maatschappelijk werker van het lokale Steunpunt Huiselijk Geweld shginfo.nl/steunpunten Huiselijk geweld komt voor in alle lagen van de bevolking en binnen alle culturen in de Nederlandse samenleving. Vormen van huiselijk geweld die onderscheiden worden, zijn o.a. (ex)partnergeweld, kindermishandeling, eergerelateerd geweld en huwelijksdwang. Vanwege hun maatschappelijk kwetsbare positie lopen asielzoekers, vluchtelingen en nieuwkomers in Nederland risico slachtoffer te worden van gendergerelateerd geweld. Soms is dat huiselijk geweld en soms seksuele intimidatie of gedwongen prostitutie. Slachtoffers van huiselijk geweld zijn vaak vrouwen en kinderen. Vrouwen en kinderen zijn extra kwetsbaar. De drempel om in Nederland hulp te zoeken of aangifte te doen na een geweldservaring is voor slachtoffers vaak hoog. Culturele aspecten en sociale normen spelen daarin een rol. Ook de onzekerheid over het wel of niet blijven in Nederland maakt de drempel om aangifte te doen bij de politie extra hoog. Bovendien zijn velen niet op de hoogte van hun rechten en van de manier waarop de politie en hulpverlening in Nederland werken. In deze bijeenkomst wordt aandacht besteed aan: - wat is huiselijk geweld (lichamelijk, seksueel, geestelijk) - hoe vaak komt het voor - wat zijn de gevolgen (voor kinderen) - welke hulpverlening is er Doel: - duidelijk maken dat huiselijk geweld In Nederland niet als normaal wordt beschouwd/strafbaar is - duidelijk maken dat in Nederland iedereen recht heeft op bescherming, ook als ze nog geen verblijfsvergunning hebben. - hulp kan worden gevraagd via diverse manieren, o.a. via steunpunt Huiselijk Geweld Materiaal: Geweld is niet gewoon. Ken uw recht Zoek hulp bevat een dvd met een serie voorlichtingsfilms over gendergerelateerd geweld, bedoeld voor: asielzoekers in asielzoekerscentra, vluchtelingen en mensen zonder wettig verblijf. Ook voor nieuwkomers die als arbeidsmigrant of in het kader van gezinshereniging of gezinsvorming naar Nederland kwamen, zijn de films relevant. Zij informeren over vormen van gendergerelateerd geweld, wet- en regelgeving en hulpmogelijkheden. De beelden geven aanleiding tot discussie en stimuleren weerbaarheid. Het uiteindelijke doel van de voorlichting is preventie van gendergerelateerd geweld en het stimuleren van slachtoffers om hulp te zoeken. Pharos en MOVISIE hebben op grond van de voorbereidende gesprekken gekozen voor een voorlichtingsfilm omdat mensen na aankomst in Nederland overspoeld worden met (schriftelijke) informatie en met nieuwe indrukken. Informatie blijft op dat moment niet altijd goed in het geheugen hangen. Een voorlichtingsfilm in combinatie met toegankelijke praktische informatie heeft meer effect. De boodschap komt met beeldmateriaal beter over en raakt eerder aan de ervaringen en gevoelens van de kijker. Bovendien bereikt een voorlichtingsfilm een brede doelgroep. De dvd bevat een zestal non-verbale films die elk ongeveer twee-drie minuten duren. Elke film bevat eerst een scène (geacteerd) en daarna een animatie. De scène is bij uitstek geschikt als uitgangspunt voor een discussie, het animatie deel is normatief en geschikt om wet- en regelgeving uit te leggen. Het is aan te bevelen om de dvd na het geacteerde deel even stil te zetten voor discussie. Om pas na de discussie het animatie deel te tonen en de wet- en regelgeving aan bod te laten komen. Voor ieder thema zijn in deze handleiding een aantal handvatten gegeven. De volgorde van de thema s en/of de films is niet relevant. Het is ook mogelijk om maar één van de thema s te bespreken. Module 6. Uitleg werkwijze Jeugdgezondheidszorg door sociaal verpleegkundige JGZ/GGD Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 7

8 De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) draagt al meer dan honderd jaar bij aan de gezondheid van alle kinderen in Nederland. JGZ is preventieve gezondheidszorg gericht op groei en ontwikkeling van het kind ter voorkoming van gezondheidsbedreigingen. De JGZ volgt de lichamelijke, psychische, sociale en cognitieve ontwikkeling van kinderen en geeft informatie aan ouders en kinderen over een gezonde ontwikkeling van het kind op al deze gebieden. Daarnaast signaleert de JGZ (dreigende) stoornissen en zorgt voor adequate behandeling en doorverwijzing. Jeugdgezondheidszorg wordt actief, systematisch en gratis aangeboden aan alle kinderen in Nederland van 0 tot 19 jaar. Dus ook aan kinderen van asielzoekers en nieuwkomers. De meeste activiteiten worden aangeboden op het consultatiebureau, op school of bij de GGD. In deze bijeenkomst wordt behandeld: Wat is Jeugdgezondheidszorg? Wat doet Jeugdgezondheidszorg/ wanneer komt een kind in aanraking met JGZ? Wat kan JGZ nog meer voor u doen? Doel: - weten dat er Jeugdgezondheidszorg is - weten welke onderzoeken JGZ standaard uitvoert bij kinderen (dus welke onderzoek het kind krijgt) - weten dat ze met vragen terecht kunnen bij de JGZ/GGD en bij de Centra voor Jeugd en Gezin De bijeenkomst wordt verzorgd door een sociaal verpleegkundige van JGZ/GGD. Module 7. Uitleg werkwijze zorgvoorzieningen in Nederland (o.a. huisarts, gynaecoloog, verloskundige) door gezondheidsvoorlichter of sociaal verpleegkundige Soa/Sense 4. Materialen en links Welke materialen zijn er en waar zijn deze verkrijgbaar? Noem ten minste de Nederlandse handleiding. Noem ook eventuele links naar relevante websites, rapporten of andere relevante bestanden. Vermeld eventueel ook of er voorzieningen zijn voor migranten en zo ja welke. Materialen: Tijdens deze bijeenkomsten wordt veel gebruik gemaakt van beeldmateriaal, zoals platen met afbeeldingen, behorende bij de reader Vrouwenklachten van het NIGZ. Er wordt gewerkt met Powerpointpresentaties met veel foto s en afbeeldingen. Eventueel worden materialen meegenomen, die tijdens het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker en soa-onderzoek worden gebruikt. Bijvoorbeeld anticonceptiemiddelen, speculum en/of borsteltje. Bij de module meisjesbesnijdenis/vgv wordt gebruik gemaakt van materialen van Pharos en GGD kennisnet, zoals: - film: My Sis Will Be Safe: meisjesbesnijdenis.nl/focalpoint/materiaal/49/882 - filmfragment waarin de op een na hoogste Egyptische moslimgeestelijke elke relatie tussen meisjesbesnijdenis en de islam weerlegt: meisjesbesnijdenis.nl/focalpoint/materiaal/49 filmfragment M-mufti abbas.wmv - documentaire De engel komt terug (De engel komt terug: een documentaire over vrouwenbesnijdenis in Somalië / res. Z.S. Naleie, J. Persson. - Utrecht : Fatusch productions, min.; Nederlands ondertiteld), - film: Een belangrijke beslissing, voorlichtingsfilm over meisjesbesnijdenis. GGD Nederland november Deze film is onderdeel van het draaiboek VGV en Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 8

9 ondersteunt bij het opgang brengen van het gesprek met de doelgroep op de AZC s. - informatiekaart Vormen van meisjesbesnijdenis - informatiekaart Risicolanden meisjesbesnijdenis - Focal point brochure meisjesbesnijdenis brochure - Verklaring tegen meisjesbesnijdenis: ggdkennisnet.nl - Mijn ouders zeggen nee tegen vgv: ggdkennisnet.nl Ten aanzien van Huiselijk geweld wordt de dvd Geweld is niet gewoon. Ken uw recht Zoek hulp, een serie voorlichtingsfilms over gendergerelateerd geweld, gebruikt. Overig: Achtergrondinformatie voor (JGZ-)professionals: vgv.ggd.nl E-learning vgv voor verloskundigen, huisartsen en jeugdartsen: 5. Onderbouwing werkzaamheid Geef hier een aanzet tot onderbouwing van de werkzaamheid. Op welke principes is de interventie gebaseerd? Waarom denkt u dat deze interventie effect zal hebben? De informatie is wel van belang, maar is niet van invloed op de beoordeling voor goed beschreven. Vrouwelijke genitale verminking (vgv) is een ernstig fysieke vorm van schending van de rechten van het kind en van vrouwen (artikel 24 lid 3 internationaal verdrag van de rechten van het kind). Het is een zeer zware en ingrijpende vorm van kindermishandeling. Het heeft vaak veel schadelijke gevolgen voor de lichamelijke, psychische en seksuele gezondheid en welzijn van jonge meisjes en vrouwen. De preventieve aanpak van vgv heeft vier pijlers: - Uitvoering van het gespreksprotocol VGV door de Jeugdgezondheidszorg (JGZ), zowel binnen de GGD en als bij andere zorgorganisaties (consultatiebureaus); - Gezondheidsvoorlichting (GVO) asielzoekers in het kader van de Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) door de GGD en Ketensamenwerking; - Voorlichting door migrantenzelforganisaties aan hun eigen gemeenschap. In de voorlichting aan de doelgroepen is het de kunst om aangrijpingspunten te vinden om het over meisjesbesnijdenis/vgv te hebben. Met de deur in huis vallen is meestal niet de weg, het is de verpakking die kansen biedt om er in alle openheid over te praten. Er wordt gezocht naar koppeling van vgv aan relevante thema s zoals gezondheid, opvoedingsvraagstukken, inburgering, interculturalisatie, geloof, seksualiteit en intimiteit en empowerment van vrouwen. Door het onderwerp onder te brengen in een bredere context van gezondheid kan het onderwerp onder de aandacht gebracht worden van diverse groepen kwetsbare allochtone vrouwen. De GGD Hart voor Brabant heeft daarom het onderwerp vgv, maar ook huiselijk geweld, ondergebracht in een bredere cursus Vrouw en gezondheid. 6. Randvoorwaarden uitvoering en kwaliteitsbewaking Welke eisen zijn er t.a.v. opleiding, training, certificering, licenties en/of supervisie van 6.1 Eisen ten aanzien van opleiding De uitvoerende professionals zijn allemaal geschoolde beroepskrachten in dienst bij de GGD of bij het lokale steunpunt Huiselijk Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 9

10 de uitvoerend werkers? Beschrijf deze randvoorwaarden voor de toepassing. Is er voor de overdracht of implementatie een handleiding of protocol? Zijn er eerdere ervaringen waaruit blijkt dat de interventie overdraagbaar is? Geweld. Te denken valt aan: Voorlichter(s) Eigen Taal en Cultuur, sociaal verpleegkundigen en maatschappelijk werkers. Het onderdeel vgv wordt verzorgd door een voorlichter uit de kerngroep voorlichters meisjesbesnijdenis. Deze kerngroep is getraind door GGD Nederland in samenwerking met FSAN. 6.2 Eisen ten aanzien van overdracht en implementatie De cursus is beschreven in een document, inclusief de verwijzing naar de gebruikte materialen. Sinds 1 januari 2007 bestaat de wettelijke plicht tot het afleggen van een inburgeringsexamen. Een inburgeringscursus is een onderwijspakket, bedoeld voor nieuwe immigranten van buiten de Europese Unie die verplicht zijn in te burgeren. De lesstof bevat onder andere de taal en andere sociale, economische en juridische vaardigheden van het land waar men zich wil vestigen. Gemeenten zijn verplicht bepaalde groepen allochtonen een inburgeringscursus aan te bieden. De data van de cursus Vrouw en Gezondheid voor allochtone vrouwen moeten worden afgestemd met de data van de inburgeringscursus of de nieuwkomers moeten, indien zij de inburgeringscursus volgen, in staat worden gesteld om deel te nemen aan de cursus Vrouw en Gezondheid. Dit gebeurt in overleg met de betreffende docent en het vluchtelingenwerk. Eventueel kan de cursus (gedeeltelijk) in de eigen taal worden gegeven, als de vrouwen de Nederlandse taal nog niet voldoende beheersen. De samenstelling van de groep is een belangrijke randvoorwaarde. In sommige culturen zijn vrouwen niet gewend om over (vrouwen) klachten te praten in het bijzijn van mannen. Hier moet bij de samenstelling van de groep rekening mee worden gehouden. Het creëren van een vertrouwde omgeving is erg belangrijk om een beladen onderwerp als vgv te bespreken. Dit kan door o.a. het afspelen van (Somalische) muziek, koekjes bij de koffie. Er zullen altijd vrouwen zijn die hun klachten niet in de groep willen bespreken. De voorlichter zal na afloop nog even aanwezig zijn, zodat de vrouwen ook de gelegenheid hebben om individueel hun vragen te stellen. De voorlichter heeft dan ook de gelegenheid een vrouw op een goede manier door te verwijzen. In het geval van doorverwijzing, zie je dat de sleutelfiguur ook nog vaak in een later tijdstip wordt geraadpleegd. Het is dus erg prettig als de VETC die deze voorlichting verzorgt ook in beeld is bij de buitenlandse vrouwen na afloop van de cursus Vrouw en Gezondheid. Hoe wordt de kwaliteit van de interventie beoordeeld en bewaakt? Denk bijvoorbeeld aan registratie van activiteiten en resultaten. Wat zijn de kosten voor de uitvoering? Noem zo mogelijk 6.3 Eisen ten aanzien van kwaliteitsbewaking - De kwaliteitsbewaking wordt gegarandeerd door de uitvoerder in samenwerking met de projectleider/gvo functionaris.van de GGD. Bijvoorbeeld door bespreking van een vooraf vastgesteld evaluatieformulier. 6.4 Kosten van de interventie Totaal 30 uur á 74,70 per VETC voor vier bijeenkomsten (2012) inclusief 10 uur voor communicatie, werving en nazorg. Federatie Somalische Associaties Nederland. De folder van de kerngroep voorlichters meisjesbesnijdenis staat op: pharos.nl/documents/doc/folder_kerngroep_voorlichters.pdf Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 10

11 kosten voor licentie, materiaal, trainingen, kwaliteitsbewaking, Vermeld het jaartal waarvoor de prijzen gelden. Noem ook de tijdinvestering van betrokken professionals (uitvoering en coördinatie). Totaal 5 uur á 85,00 voor de sociaal verpleegkundige Soa/Sense Totaal 5 uur á 85,00 voor de inzet van de JGZ-verpleegkundige Totaal 5 uur á (85,00?) voor de maatschappelijk werker van het Steunpunt Huiselijk Geweld Totaal 5 uur á x voor een coördinator Overige kosten: Zonodig kosten kinderopvang Zonodig huur groepsruimte. Bijvoorbeeld in een wijkcentrum of gezondheidscentrum. Toelichting: Per bijeenkomst voor elke medewerker uitgaan van gemiddeld 5 uur voor voorbereiding, reistijd en uitvoering. 7. Onderzoek naar de uitvoering van de interventie Is er onderzoek gedaan naar de uitvoering van de interventie? Beschrijf doel, type onderzoek (bijvoorbeeld procesevaluatie, behoefteanalyse, nul-meting, haalbaarheidonderzoek, tevredenheidmeting etc.), methode en relevante uitkomsten. Geef aan wat het bereik is, de succes- en faalfactoren en waardering door de doelgroep. Geef ook aan hoe de interventie, indien noodzakelijk, wordt aangepast. Er heeft een procesevaluatie plaats gevonden naar aanleiding van de cursus Vrouw en Gezondheid voor de doelgroep Koerdische vrouwen te Tilburg. Methodebeschrijving van de cursus: - er is gewerkt met groepsgesprekken. Trainer en deelnemers hebben aan het eind van elke bijeenkomst geëvalueerd in de vorm van een groepsgesprek. Succesfactoren: - werving via huisbezoeken - het vertonen van een film met ervaringsverhalen van meisjes en vrouwen die besneden zijn opent de discussie over vgv - de cursus biedt een kans om ook andere interventies te bespreken, bijvoorbeeld opvoedingsondersteuning. - vrouwen activeren om andere vrouwen te bereiken met informatie over de cursus. - samengestelde groep is waardevol. Het bespreken van het onderwerp vgv is bij de Somalische vrouwen minder een taboe in vergelijking met de Koerdische vrouwengroep Faalfactoren - locatie is van groot belang voor het bereiken van de doelgroep. - Locatie GGD is ongeschikt voor de doelgroep. - Zorg voor baby s vooraf afspreken met de verantwoordelijke contactpersoon van de doelgroep. Aanpassingen na de evaluatie: - De interventie vindt plaats in een asielzoekerscentrum, gezondheidscentrum, wijkcentrum of bij het vluchtelingenwerk. - Bij het organiseren van de cursus Vrouw en Gezondheid informeert de voorlichter standaard naar mogelijkheden van kinderopvang. 8. Toelichting op de naam van de interventie Is de naam van de interventie helder? Noem de herkomst of diepere betekenis. Is de interventie bekend onder een andere naam? Noem de naam van de buitenlandse versie van de interventie. De naam van de interventie is helder. De informatie is wel van be- Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 11

12 lang, maar is niet van invloed op de beoordeling voor goed beschreven. 9. Uitvoering (uitvoerende en of ondersteunende organisaties en partners) Waar, door welk soort organisaties en op welke schaal wordt de interventie toegepast? Beschrijf op welke locatie de interventie wordt uitgevoerd. Noem eventueel lokale en/of regionale varianten. Noem eventueel ook samenwerkingspartners in de uitvoering. De interventie maakt deel uit van diverse voorlichtingsprogramma s van GGD Hart voor Brabant. Bijvoorbeeld: Voorlichting aan risicogroepen voor Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) is geborgd binnen het werkgebied van GGD HvB. Voorlichting aan risicogroepen voor VGV binnen het preventieprogramma voor de Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) Vrouw en Gezondheid wordt ook aangeboden in het kader van het Wijkgezondheidswerk (WGW)Tilburg en WGW s-hertogenbosch. De cursus is sinds keer georganiseerd. Totaal zijn er 100 vrouwen bereikt. 10. Overeenkomsten met andere interventies Zijn er soortgelijke interventies? Noem relevante en in het oog springende overeenkomsten en /of verschillen; beperk dit tot sterk vergelijkbare interventies. De informatie is wel van belang, maar is niet van invloed op de beoordeling voor goed beschreven. Aangehaalde literatuur Beschrijf de eventueel in dit document aangehaalde literatuur volgens APA-normen. Werkblad goed beschreven Centrum Gezond Leven 12