2 de Werkbijeenkomst Gemeente Den Haag

Transcriptie

1 2 de Werkbijeenkomst Gemeente Den Haag Decentralisatie AWBZ Verslag van de werkbijeenkomst van de Dienst Onderwijs Cultuur en Welzijn Stafgroep Maatschappelijke Ondersteuning 14 maart 2013

2 2

3 Inhoud Welkom 5 Jacobine Geel, dagvoorzitter Opening 7 Karsten Klein, Wethouder Jeugd, Welzijn en Sport, coördinerend wethouder voor de Wmo Presentaties Transities Prof. dr. ir. Jan Rotmans - Zorg voor morgen 9 Fred Beekers - Resto vanharte 15 Samengestelde verslagen workshops A. Preventie & Toegang 1 (AdV) 19 B. Preventie & Toegang 2 (MM) 25 C. Voorzieningen en de rol van vrijwilligers en Mantelzorgers 1 (MS) 31 D. Voorzieningen en de rol van vrijwilligers en Mantelzorgers 2 (EvG) 37 E & F. Resultaatgerichtheid & Verantwoording 1 (EadW & EB) 41 G. Vervoer (SL) 49 Plenaire discussie workshops ronde 1 en 2 57 Jacobine Geel Afsluiting 62 Rabin Baldewsingh, Wethouder Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie. Verantwoordelijk o.a. voor gehandicaptenbeleid, GGZ-beleid, maatschappelijke opvang en verslavingszorg binnen de Wmo. Optreden 65 Funda Müjde Terugblik 66 Onder leiding van Jacobine Geel Bijlage Nieuwsbrief EwmoForum 68 3

4 4

5 Welkomstwoord door de dagvoorzitter Jacobine Geel Jacobine Geel opent de bijeenkomst en heet de aanwezigen welkom bij deze 2e werkconferentie inzake de decentralisatie van de AWBZ.

6 6

7 Opening door Karsten Klein, Wethouder Jeugd, Welzijn en Sport, coördinerend wethouder voor de Wmo Wethouder Karsten Klein verwelkomt de genodigden. Hij constateert dat de decentralisatie een ieders belangstelling en betrokkenheid heeft gegeven de aanwezigheid van velen uit de zorg, welzijn en cliëntenorganisaties. Het gaat de komende periode om drie decentralisaties waarvan decentralisatie AWBZ in budget de meest omvangrijke transitie is en de meest kwetsbaren aangaat. Burgers, uitvoerende organisaties en gemeente staan voor de enorme uitdaging om de decentralisatie van de AWBZ goed vorm te geven. Het is een kans om op lokaal nivo ondersteuning, zelfredzaamheid en participatie dichterbij de burgers te organiseren Dit past ook het best bij de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Zij is er van overtuigd dat op lokaal niveau de verbinding beter kan worden gelegd tussen zorg en welzijn. Dat is een opgave voor burgers, uitvoerende organisatie en de gemeente samen. De gemeente wil de taken ook op verantwoorde wijze oppakken. De wethouder spreekt in date verband zijn zorgen uit over de budgettaire korting die met de decentralisatie gepaard gaat. Dat de gemeente het met minder moeten doen is evident, en dat kan ook, maar de forse kortingen die het kabinet voorstelt brengt de kwaliteit van de ondersteuning in gevaar. Het gaat ten slotte en primair om mensen met een complexe zorgvraag en zware vormen van ondersteuning. Ook de forse bezuiniging op de Huishoudelijke Hulp is zorgelijk. Het is immers de bedoeling dat mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen en de regie op hun leven kunnen behouden. Daar is soms hulp bij nodig bijvoorbeeld in de vorm van Huishoudelijke Hulp. Samen met de G32, G4 en VNG wordt met de landelijke politiek besproken dat de kwaliteit van de ondersteuning en de bezuinigingen in goed balans met elkaar moeten staan. Dat er bezuinigd moet worden is evident. De uitdaging aan burgers, uitvoerende instellingen en gemeente is hoe dan ook dat er met minder geld een kwalitatief goed Haags zorgconcept moet worden ontwikkeld. De rol van de civil society is hierbij van groot belang. De wethouder geeft aan dat hij de afgelopen jaren vele inspirerende werkbezoeken afgelegd. Hij heeft ervaren dat in Den Haag zoveel vrijwilligers mantelzorgers zijn die zich voor hun wijk/buurt of een ander belangeloos inzetten. Wethouder Klein geeft aan oprecht trots te zijn op die kracht die in de Haagse samenleving aanwezig is. De expertgroepen zullen op deze bijeenkomst hun voorlopige bevindingen met de deelnemers van de werkbijeenkomst delen. Hij hecht veel waarde aan de adviezen die de expertgroepen in mei zullen geven. Aansluitend zal dan ook een slotbijeenkomst worden georganiseerd. Wethouder Klein wil in het verdere proces burgers en belangenorganisaties nog meer betrekken bij de uitwerking van de plannen. Hij zal daartoe verdere acties ontwikkelen. Wethouder Klein heeft er alle vertrouwen dat deze 2 e werkbijeenkomst de inspiratie zal leveren om de uitdaging op te pakken. De wethouder wenst de aanwezigen een inspirerende en leerzame bijeenkomst toe. 7

8 8

9 Presentatie Transities Prof. dr.ir. Jan Rotmans, hoogleraar transities en transitie management, Erasmus Universiteit Rotterdam, op 14 maart 2013 Verslag: Hanneke van Staalduinen Alt-Tab Bedrijfsondersteuning Zorg voor Morgen De gezondheidszorg in Nederland kampt met hardnekkige problemen. De kern van de problematiek van de gezondheidszorg kan getypeerd worden in termen van de structuur, cultuur en werkwijze in de zorg. De structuur (hoe de zorg is georganiseerd) is wijdvertakt, met een fijnmazig zorgregime, hiërarchisch, bureaucratisch, technologisch georiënteerd en specialistisch van aard. De cultuur (dominante paradigma) is er één van sterke autonomie, grote autoriteit, dominantie van artsen en specialisten en gezagsgetrouwe medewerkers. De werkwijze is klassiek, aanbodgedreven en klachtgeoriënteerde. Wie dieper graaft in het zorgsysteem ziet dat het zorgsysteem en de mens van elkaar zijn vervreemd. In essentie is de relatie tussen zorgverlener en zorgvrager, die gebaseerd zou moeten zijn op vertrouwen, intimiteit, passie, aandacht en bezieling, verworden tot de relatie tussen een leverancier en cliënt die gekenmerkt wordt door doelmatigheid, efficiency, budgettering en bovenal kosten. De collectieve waarden van het systeem staan haaks op de individuele waarden van de mens. Doelmatigheid versus aandacht en warmte, efficiency versus vertrouwen en geld versus kwaliteit. Al met al kan geconstateerd worden dat het zorgsysteem belangrijker is geworden dan de mens. Dat vandaag belangrijker is dan morgen en dat cijfers belangrijker zijn dan mensen. Dit symboliseert de sluipenderwijs verlopende deconfiture van de gezondheidszorg in Nederland, met zijn knellende dwang tot kostenbeheersing. De curatief gedomineerde zorg heeft overigens tijdenlang goed gefunctioneerd en haar hoogtepunt gekend in de jaren 60-70, maar is sindsdien niet meer fundamenteel veranderd. Wat nodig is, is radicale innovatie in de zorg, een omwenteling, maar wel op evolutionaire wijze. Stap voor stap moet het huidige zorgsysteem afgebroken worden en een nieuw systeem worden opgebouwd op basis van nieuwe waarden als samenredzaamheid, welbevinden, vertrouwen en menslievendheid. Hoe zo n nieuw zorgsysteem er precies uit ziet is nog lang niet duidelijk. Wel vormen zich al de contouren van deze zorg 3.0, die kleinschalig, zoveel mogelijk vanuit de eigen woon- en leefomgeving en zoveel mogelijk de zorgvrager centraal stelt in zijn eigen sociale omgeving vanuit zijn eigen leefwijze. Wat wel gedaan kan worden is starten met radicale innovatie-experimenten, op het gebied van de jeugdzorg, langdurige zorg, ouderenzorg, etc. Tientallen van deze vernieuwende experimenten zijn al gaande, waarbij tal van koplopers zijn betrokken vanuit het hele land. De kunst is zoveel mogelijk te leren van deze experimenten en de meest succesvolle experimenten op te schalen. Het vraagt ook om een hervormingsagenda, die als kompas kan fungeren voor de noodzakelijke 9

10 omwenteling binnen de zorg. Vanuit een wenkend toekomstperspectief voor de zorg 3.0, die mensgericht is, economisch volhoudbaar en maatschappelijk ingebed. De noodzakelijke omwenteling van de zorg is een zaak van de lange adem en zal decennia vergen: dit kan niet via een blauwdrukaanpak worden georganiseerd, maar wel door systematisch en gericht te zoeken, leren en te experimenteren. Voor de mens zelf, voor hun kinderen en diens kinderen. De heer Rotmans stelt dat we niet leven in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken. Dit is een kantelperiode: een periode waarin heel veel tegelijk verandert, zo n periode is zeldzaam in de geschiedenis. Eind 19e eeuw was er bijvoorbeeld het moderniseringsproces van het fundament van Nederland: onderwijs, kiesrecht, zorg en sociale opbouw. In een kantelperiode kan chaos, instabiliteit en turbulentie ontstaan maar is er ook dé kans om het anders te doen. De heer Rotmans noemt hierbij voorbeelden van veranderingen: Paradigma, van reductionistisch naar holistisch Organiseren, van centraal naar decentraal Sturen, van topdown, naar bottom-up Bij een paradigma wisseling spelen een aantal aspecten, zoals: In het oude wereldbeeld: exploitatiemodel, economisch rendement, lineaire processen, waarde ontlenen, zelfredzaam. In het nieuwe wereldbeeld coöperatiemodel, maatschappelijk rendement, kringlopen, waarde creëren, samenredzaam. Bij een structuur wisseling spelen de aspecten: Oude structuur verticaal, hiërarchisch, topdown, centraal, zuilen. Nieuwe structuur horizontaal, netwerken, bottom-up, decentraal, gemeenschappen. Bij een sturingswisseling ziet men het verschil tussen oude sturing en nieuwe sturing. Oude sturing mono-actor sturing, controle beheersing, zekerheid, simplexiteit, regisseren. Nieuwe sturing netwerksturing, adaptief, anticipatief, onzekerheid, complexiteit, faciliteren. Grafische weergave: Transitie naar duurzame samenleving Opbouw van duurzame samenleving Voorontwikkelingsfase 25 jaar Oud Paradigma Oude Instituties Kantelperiode Doorontwikkelingsfase 25 jaar Nieuw Paradigma Nieuwe Instituties Oude Sturing Nieuwe Sturing 10

11 De heer Rotmans noemt als voorbeeld de transitie van roken naar niet-roken: in 1958: rookt 90% van volwassen mannen in 2012: rookt 27% van volwassen mannen (10% van jongeren) in 1950: verband tussen roken en longkanker (Doll), steeds explicietere waarschuwingen, reclame steeds verder teruggedrongen in 1990: rookverbod in vliegtuigen, daarna in openbaar vervoer in 2004: rookvrije werkplek in 2008: horeca rookvrij Deze transitie duurde twee generaties, was vooral een cultuuromslag, begon bij de elite en werd later een volksbeweging. Het beleid hiervoor volgde later maar was wel belangrijk. De samenleving kantelt van verticaal naar horizontaal, van centraal naar decentraal en van topdown naar bottom-up. Voor wat betreft de transitie in de langdurende zorg noemt hij het persistente probleem in de gezondheidzorg. De kenmerken van het zorgsysteem zijn: Structuur specialisatie, bureaucratisch, technologisch wijdvertakt, fijnmazig zorgregime, hiërarchisch. Cultuur sterke autonomie, grote autoriteit, rationeel, dominantie artsen, gezagsgetrouw. Werkwijze aanbodgedreven, klachtgeoriënteerd, klassiek. Persistentie problematiek De symptomen: stijgende kosten, professional als productiemachine, verstarde zorgaanbieders, beheerszieke structuren, overgespecialiseerde, gefragmenteerde zorg, standaardisatie versus individualisering, gesloten sector, afvalputje van de maatschappij. De dieperliggende mechanismen zijn: angst, wantrouwen, mens als behandelbaar object, controle en beheersing, mechanisering, financiële afrekenbaarheid. Persistente probleem in langdurende zorg: Systeem wisselwerking met Mens Beklemmend Dociel, cliënt Controle, beheersing Beperkte ruimte Efficiency, doelmatigheid Neemt geen ruimte Regelzucht Geen keuze vrijheid Enkele perverse effecten van marktwerking: omzetmaximalisatie, winstuitkeringen, fusiedrang, bureaucratie, forse toename bv s, stijging topinkomens en productiequota. Bij dit persistente probleem speelt ook het feit dat mens en systeem zijn vervreemd van elkaar. Er zijn verbroken verbindingen tussen: lichaam en geest management en werkvloer financiering en inhoud gezondheid en welzijn, arbeid, sport zorgverlener en verzorgende. 40% van medewerkers overweegt de zorg te verlaten! Het kernprobleem in de zorg typeert zich met twee waarden: Systeemwaarden Menswaarden Doelmatigheid Aandacht/tijd Efficiency Vertrouwen Controle, beheersing Ruimte 11

12 Regelzucht Kosten/baten Keuzevrijheid kwaliteit Er is sprake van een verbroken verbinding. De relatie tussen zorgverlener en zorgvrager (vertrouwen, intimiteit, passie, aandacht, bezieling) is verworden tot een relatie tussen leverancier en cliënt (kosten, doelmatigheid, budget, efficiency, afrekening). Het systeem is hierbij belangrijker geworden dan de mens, vandaag is belangrijker dan morgen, cijfers zijn belangrijker dan mensen. De huidige trends zijn decentralisatie, efficiencyslag en financieringsbundeling. Het gevaar hierbij is: dezelfde fouten maken op gemeentelijke schaal met minder geld en mensen. De heer Rotmans is van mening dat het huidige zorgsysteem moet worden afgebroken en een nieuw zorgsysteem moet worden opgebouwd rondom nieuwe waarden als welbevinden, samenredzaamheid, vertrouwen en mensgerichtheid. Systeemvernieuwing is nodig in de langdurende zorg. Transitieprogramma Langdurende zorg 12

13 Hierbij is de visie op de toekomst van de langdurende zorg: mensgericht, economisch volhoudbaar en maatschappelijk ingebed. Bij economisch volhoudbaar spelen de volgende aspecten: zorg is een dienstverlening betaalt voor alle geleverde diensten eigen budget en eigen register maatschappelijke zorgondernemingen gezondheid schept waarde preventie loont stressbehandelaar, mental coach, persoonlijk adviseur specialist onderaannemer van zorgregisseur Kenmerken van maatschappelijk ingebed: creëert een eigen microsysteem om zich heen eigen verbanden gemeenschappen zijn schakel tussen micro- en macrosysteem persoonlijk medisch assistent maatschappelijke zorgondernemingen zorgzaamheid is een levenshouding van iedereen zorg = welzijn = sport = arbeid = leefstijl gezonde samenleving als basis De transitiepaden op weg naar visie: Zelfzorg leren en groeien (onderwijs en opvoeding) versterking (in staat stellen en ondersteunen bij zelfredzaamheid) zorg in naaste (micro-) omgeving (door dierbaren, buddies, etc.) Samenredzaamheid mensen (onder)steunen in sociale verbanden (familie, buren, vrienden, lotgenoten, etc.) nieuwe beroepen (wijkverpleegkundigen 2.0, ervaringsdeskundigen, levensstijl adviseurs) Professionele ruimte professionaliteit en collegialiteit samenwerken (met andere disciplines) Voorbeelden van transitie experimenten: Assertive Community Treatment, Rotterdam Smart Caring Community, Leeuwarden Prinsenhof, Rotterdam Palliatieve zorg, Midden Holland Geriatrisch steunpunt Polderburen, Almere Video netwerken Zorg Wonen en welzijn op Maat Buurtzorg Case manager Dementie, Eindhoven Ketenfinanciering, Noord Holland Noord 13

14 Hieruit blijkt een toenemend besef dat het anders moet. De heer Rotmans noemt hierbij de notitie van het ministerie van VWS: Anders kijken naar langdurige zorg. Kernpunten hierin zijn: AWBZ sluit niet meer aan bij huidige tijd richt zich vooral op wat mensen niet meer kunnen Heroriëntatie van waarden nieuwe waarden: welbevinden, samenredzaamheid, vertrouwen, mensgerichtheid Uitgangspunten positie burger, inclusieve samenleving, de-medicaliseren, ruimte, professional, herijk kwaliteitseisen, bekostig resultaat. De heer Rotmans noemt hierbij de uitgangspunten van Zorg 3.0: mensgericht, menslievend, vanuit eigen kracht, in eigen omgeving, samenredzaam. Voorbeelden van Zorg 3.0 zijn: Buurtzorg: brengt verpleging en verzorging weer bij de mensen, heeft zelfsturende buurtzorgteams (verpleegkundigen, ziekenverzorgenden), levert zorg op maat in de buurt op basis van de behoeften van de zorgvrager, er is sprake van integratie in het netwerk van zorgvrager (gezin, vrienden, buurt) en heeft een platte, horizontale organisatie met nauwelijks managers. Brabantzorg: richt zorg in vanuit de woon- en leefomgeving en vanuit het perspectief van de zorgvrager, heeft dagbesteding en dagelijks activiteiten als basis, levert optimale ondersteuning van zelf- en samenredzaamheid en kent maximale innovatieruimte voor medewerkers. Jeugdzorg: kent een proactieve aanpak (desnoods op straat opzoeken), werkt met een multidisciplinair team (psychiater, verslavingsdeskundige, verpleegkundige en maatschappelijk werker), biedt brede maatschappelijke ondersteuning (scholing, werk zoeken, vinden onderdak, behandeling verslaving, opbouwen sociaal netwerk), hanteert een combinatie van verleiding, dwang en drang, ofwel vinden, boeien, binden. Wat kunt u morgen doen? De heer Rotmans noemt hierbij: start in elke gemeente met experimenten zorg 3.0, Jeugdzorg, ouderenzorg, wijk/buurtzorg. ontwikkel een perspectief voor komende 10 jaar. Hoe ziet zorg 3.0 er uit in uw gemeente of organisatie? faciliterende rol van de overheid. Leggen van verbindingen tussen het veld en de zorgvrager Afsluitende conclusies we leven in een verandering van tijdperken de samenleving bevindt zich op een kantelpunt een ander type langdurende zorg is noodzakelijk dit kan niet in een paar jaar, het kost jaar start met experimenteren en probeer op te schalen Ofwel: al-zoekende-leren en al-lerende-zoeken realiseren. 14

15 Presentatie Transities Fred Beekers, directeur Resto VanHarte Directeur Fred Beekers geeft een uitleg over het principe van Resto VanHarte. Eén op de drie Nederlanders voelt zich eenzaam. Bij gebrek aan dagelijkse sociale netwerken, zoals familie, vrienden of werk, ligt uitsluiting op de loer. Resto VanHarte doorbreekt dit isolement. Door buurtbewoners samen te brengen en hen aan te zetten tot een gezonde en proactieve leefstijl, worden zij uitgedaagd om de regie te nemen over hun leven. Resto VanHarte stelt zich ten doel het terugdringen van het sociale isolement en de sociale uitsluiting van mensen en groepen en het bevorderen van de actieve deelname van geïsoleerde mensen en groepen aan het maatschappelijk verkeer. Hoe werkt Resto VanHarte Resto VanHarte wil het taboe op eenzaamheid doorbreken en het bespreekbaar maken. Naast een ontmoetingsplek in de wijk zorgt Resto VanHarte ook voor een platformfunctie in de wijk, waar maatschappelijke spelers uit de wijk zich aan elkaar en aan de wijkbewoners presenteren. Tevens stimuleert Resto VanHarte de samenredzaamheid van bewoners. Resto VanHarte is een organisatie in Nederland die buurtrestaurants opzet met een plusprogramma. Gasten kunnen niet alleen andere wijkbewoners leren kennen, ze kunnen bijvoorbeeld ook een cursus financiële administratie volgen, deelnemen aan een thema-avond over gezonde voeding of meepraten over verbeteringen in de wijk. Inzet hierbij is om mensen weerbaarder te maken en zo een eventueel isolement te doorbreken. Dit doet Resto VanHarte samen met instanties in de wijk, werkzaam op gebied van zorg, welzijn, onderwijs, werkgelegenheid, cultuur en sport. Hiermee biedt Resto VanHarte haar gasten en vrijwilligers ondersteuning in het verbeteren van hun persoonlijke omstandigheden en het benutten van hun kansen tot actieve deelname aan het maatschappelijk leven. Vrijwilligers zijn de drijvende kracht achter Resto VanHarte. Zij werken samen met een klein team van professionals. De Resto s zijn leerwerkplekken voor jongeren, herintredende werknemers, reclassanten en maatschappelijk stagiairs uit Nederland en andere landen. Resto VanHarte biedt inspiratie tot zelfontplooiing en vergroot de kans op een actieve rol in de samenleving en de mogelijkheid om zinvol en leerzaam werk te doen waarvoor ze erkenning krijgen. Geschiedenis Stichting VanHarte, gevestigd in Amsterdam, is opgericht in 2004 door enkele grondleggers van Artsen zonder Grenzen en een aantal betrokken ondernemers en kunstenaars, die in hun eigen omgeving veel sociaal isolement signaleerden. Dit werd onderbouwd door wetenschappelijke inzichten, onder meer van dr. Anja Machielse, die is gespecialiseerd in onderzoek naar sociaal isolement en andere vormen van sociale kwetsbaarheid. In 2005 opende in Den Haag het eerste Resto haar deuren. Hier kreeg de Resto VanHarte-formule vorm die nog steeds succesvol is. 15

16 Landelijk netwerk van Resto s Momenteel zijn dertig Resto-locaties operationeel, verspreid over Nederland. Nieuwe vestigingen zijn in ontwikkeling, men streeft naar een landelijk netwerk. Bij het realiseren van een nieuw Resto doorloopt Resto VanHarte een vast vijfstappenplan. Plusprogramma Resto s Voor en na de driegangen maaltijd of tussen de gangen door wordt tijd ingeruimd voor het plusprogramma. Dit is bedoeld om gasten te ondersteunen in het verbeteren van hun persoonlijke omstandigheden en het benutten van hun kansen tot actieve deelname aan het maatschappelijk leven. Resto VanHarte wil hiermee het volgende bereiken: In het plusprogramma van Resto VanHarte staat ontmoetingcentraal. Contact met anderen is de eerste stap naar sociale activering. Resto VanHarte creëert perspectief op werk en scholing door werkervaringsplekken en maatschappelijke stages aan te bieden voor jong en oud. Hierbij wordt intensief samengewerkt met instanties zoals UWV WERKbedrijf, vrijwilligerscentrales, reclassering en diverse opleidingsinstituten. De Resto s realiseren voor ieder een werkervarings- of stageplek op maat, die aansluit op het te volgen traject. Resto VanHarte biedt in dit traject praktijkbegeleiding. Resto VanHarte stimuleert een gezonde levensstijl door het bereiden van gezonde en verse driegangen maaltijden voor een lage prijs. Ook informeren de Resto s hun gasten over het belang van gezond eten. Hierbij maken ze gebruik van de programma s van GGD Nederland en het Voedingscentrum. Huisartsen en diëtisten geven in de Resto s voorlichting. Resto VanHarte stimuleert lichaamsbeweging. Onder meer door samen te werken met de Achmea Health Centers, het Leger des Heils (Life Goalsprogramma) en Big Move. Ook haken de Resto s aan bij het aanbod van lokale sportverenigingen en organiseren ze (hard)loop- en fietsgroepen. Resto VanHarte helpt haar gasten hun leven (weer) op orde te krijgen door de mogelijkheid te bieden om mee te doen, bijvoorbeeld als vrijwilliger in de keuken of de bediening, waardoor zij vaak ook weer actief worden in hun wijk. Resto VanHarte stimuleert financiële zelfredzaamheid. Hierbij wordt aangehaakt bij de ondersteuning van het Landelijk Steunpunt Samenredzaamheid vanuit de sociale infrastructuur rondom het Resto bevordert de eigen kracht van Restogasten.Vanuit het aanwezige sociale kapitaal in een wijk én onder de Restogasten zelf kan men op informele wijze kennis, ideeën, middelen en diensten delen en zodoende netwerken met elkaar verbinden. Bezoekers worden gestimuleerd hun buren of anderen uit de wijk mee te nemen naar het Resto en de Restomanager organiseert thema avonden, waarbij spelenderwijs bezoekers die iets te bieden hebben gekoppeld worden aan de bezoekers die diensten of middelen kunnen gebruiken. Dit alles zo in nauwe samenwerking met de netwerkpartners in de wijk, niet vrijblijvend maar resultaatgericht. 16

17 Resto VanHarte als ontmoetingsplek Resto VanHarte wil mensen in sociaal isolement helpen hun kansen op sociale herintegratie te vergroten. Ze moeten weer het gevoel krijgen dat ze erbij horen en zo weer actief gaan deelnemen aan het maatschappelijke verkeer. Uitgangspunt is dat eten veel meer is dan het tot zich nemen van voedsel. De activiteiten van het Resto zijn enerzijds gericht op individualiteit en anderzijds op het groepsgebeuren. Eigen regie (zelf reserveren), eigenwaarde (zelf betalen), individuele erkenning (zelf bepalen) en groepselementen (ergens bijhoren, mens zijn onder mensen) zijn belangrijke pluspunten van de Resto s. Individuen kunnen in samenspel met de omgeving tot nieuwe inzichten komen. De aanpak van Resto VanHarte sluit aan bij wat sociaal wetenschappers aanmerken als de meest effectieve interventies in de strijd tegen sociaal isolement: het winnen van het vertrouwen van sociaal geïsoleerden door het gastheerschap en een persoonlijke benadering van de mensen; het versterken van de autonomie van de betrokkenen door het bieden van een strategie en middelen waarmee mensen een keuze kunnen maken die past bij hun persoonlijke mogelijkheden en competenties; het faciliteren van mentorschap door samen te werken met organisaties die mentorschap bieden en met het Resto een vertrouwde ontmoetingsplek bieden; sociaal isolement breed signaleren door samenwerking met alle partijen op de lokale sociale kaart. Toegankelijk De VanHarte Resto s zijn in principe toegankelijk voor iedereen en waarborgen op deze wijze het open karakter. De Resto s houden rekening met minima, zij kunnen de maaltijd voor een gereduceerde prijs kopen. Bij inschrijving moeten minima kunnen aantonen over onvoldoende middelen van bestaan te beschikken, bijvoorbeeld door het tonen van een stadspas. Dit is een moeilijk en belangrijk moment en wordt gezien als het begin van herintegratie in de samenleving. In het geval van vervoersproblemen om naar het Resto VanHarte te komen werkt Resto VanHarte samen met de lokale vervoerders op het gebied van ouderen- en gehandicaptenvervoer. Brede bewustwording Resto VanHarte streeft naar een brede bewustwording van het probleem van eenzaamheid en sociale uitsluiting. Dit doet ze door onder politici en media aandacht, bewustwording en maatschappelijke betrokkenheid te creëren voor het voorkomen van sociale uitsluiting en het doorbreken van het taboe rond eenzaamheid. Tevens door mensen, maatschappelijke organisaties en bedrijven te mobiliseren tot activiteiten die bijdragen tot verbetering van de situatie. Het gaat er om dat de samenleving in contact komt met de doelgroep. 17

18 18

19 A. Workshop preventie en toegang De bedoeling van de Wmo is ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en de regie houden over hun eigen leven. Een preventieve aanpak draagt bij aan het versterken van de eigen kracht van burgers, zodat zij zeggenschap houden over hun eigen hulpvraag en leven. De volgende vragen zijn daarbij van belang: wat is de meest effectieve en efficiënte organisatie van de toegang tot de begeleiding? Welke methodieken dienen ingezet te worden vanwege een bewezen preventieve werking, zodat behoefte aan zwaardere vormen van ondersteuning kan worden voorkomen? Voorzitter Sprekers Verslag Kees Stob Diana Stielstra, Saskia van Oostrom Annie de Vries-Loman (Alt-Tab bedrijfsondersteuning) Belangrijke uitgangspunten Uitgaan van de mens die zorg of ondersteuning nodig heeft op wat voor manier dan ook. Bouwen aan een systeem waarbij de versnippering zoveel mogelijk wordt opgeheven in ieder geval naar de mensen toe die zorg of ondersteuning nodig hebben. Zorg en ondersteuning weer dichtbij de mensen organiseren. Op een schaalniveau waar het er toe doet en men zoveel mogelijk de kracht van mensen en het systeem kan aanspreken. Dit heeft geleid tot zeven principes. Als men deze principes toepast, gaat er daadwerkelijk een transitie plaatsvinden. De komende tijd worden die principes toegepast in een stadsdeel van Den Haag om te kijken of deze ook werkelijk uitgewerkt kunnen worden. Van alle principes zijn werkkaders gemaakt. Dat is de tweede fase waar de expertgroep zich in gaat verdiepen. Vandaag worden de principes besproken en wordt een overview gegeven van de belangrijkste uitgangspunten en werkkaders die daaruit volgen. De expertgroep nodigt de deelnemers uit om te reflecteren en feedback te geven, waarmee de expertgroep in de vervolgfase verder kan. a. Methode van zorgvraagverkenning Eerste principe: uitgaan van de eigen kracht van de mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben. Dit is het allerbelangrijkste uitgangspunt. Men moet kijken naar wat de kracht is van de mensen en hun systeem daaromheen. Uitgegaan moet worden van de leefwereld van de cliënt; wat zijn de levensdoelen. Er wordt breder gekeken dan alleen de kwetsbaarheid sec, het totale plaatje wordt overzien. Wat is de situatie van iemand, in wat voor een systeem zit hij en wat is de sociale leefomgeving. Dat bepaalt de zelfredzaamheid van de cliënt. De mens centraal en integraal kijken naar de kracht van de mens. De grootste groep die zorg en ondersteuning nodig heeft in Den Haag kan zichzelf prima redden. Als de toegang slim geregeld wordt in Den Haag, excellente toegang met goede digitale ondersteuning en een goed onderscheid, dan is het grootste deel van de doelgroep al gecoverd. Dan is er een risicogroep die wat minder zelfredzaam is maar zich nog prima kan handhaven maar waarvan niet wenselijk is dat deze gaat afglijden of kwetsbaar wordt. Bij deze groep moet gebruik gemaakt worden van eigen kracht en preventief informeren. Wijzen op 19

20 mogelijkheden die er zijn om zorg en ondersteuning te krijgen. Deze groep moet gekoppeld worden aan ervaringsdeskundigen, hiermee is 80% - 90% van de clientèle bediend. De energie moet vooral gericht worden op de kwetsbare groep 10%-20% van de maatschappij. Bijvoorbeeld ouderen die een combinatie van problemen hebben, multi-probleem gezinnen of volwassenen met een combinatie van problemen op geestelijk gezondheid of financieel vlak. Hier wordt in Den Haag al veel aan gedaan. Voor de volwassenen groep is er de Werktafel. Voor gezinnen, Centrum Jeugd en Gezin en voor de ouderen Centrum voor Ouderen. Den Haag op Maat en er is een systeem van case management in de stad waarbij gekeken wordt hoe er dichtbij de cliënt integrale oplossingen neergezet kunnen worden. Op maatschappelijk vlak zijn er al veel experimenten. De kunst is de goede dingen uit die experimenten te halen om daar vervolgens een toekomst mee te bouwen en druk op te bouwen om tot die transformatie te komen. In de expertgroep die dit onderwerp behandelt is goed gekeken naar deze aanpakken en geprobeerd daarvan goede voeding te krijgen. Hoe gaat men hier in de toekomst mee om en aan welke eisen moet de toekomstige Preventie en Toegang voldoen. Het derde uitgangspunt is preventief werken en zorgen dat men er snel bij is. Er is een doelgroep van kwetsbare burgers in Den Haag. Men kan zitten wachten totdat ze aan een loket ergens verschijnen maar men kan ook zorgen dat men er eerder bij is. Er zijn twee manieren onderzocht: Objectieve manier, waarbij er een aantal kenmerken is van een groep burgers die hoog-urige zorg vragen. Als er sprake blijkt van grote mate van kwetsbaarheid, dan kan er zorgvraagverkenning volgen en kan men via een keukentafelgesprek tot een goede maatwerk aanpak komen. Subjectieve benadering, waarbij men meer afgaat op signalen van een huisarts, de thuiszorg, signalen in het netwerk van iemand bijvoorbeeld de kerk, buurtorganisatie. Dit betreft een niet-pluis-gevoel. Men moet hier op af en met die burger in gesprek. Er is een voorbeeld uit de Centrum Voor Ouderen pilot in Den Haag. Een App waarmee gemeld kan worden of er bij een huisarts of in de thuiszorg iets aan de hand is waardoor er diverse alarmbellen afgaan. Eigen kracht en kwetsbaarheid: Er zijn veel methodieken om de eigen kracht en kwetsbaarheid in kaart te brengen. Een methode is de analyse methodiek die veel in Den Haag wordt gebruikt. De zelfredzaamheidmatrix is om te bepalen in welke mate iemand zelfredzaam is. 20

21 The Tilburg Frailty Meetlat, speciaal ontwikkeld voor ouderen. Dit is een self assessment tool om eigen kracht te ontwikkelen op basis van wat wil ik in mijn leven. Men krijgt advies en mogelijkheden om de eigen kracht te ontwikkelen. Schaalniveau van toegang Vierde uitgangspunt van de expertgroep hoort bij schaalniveau van de Toegang. Hoe organiseert men de Toegang en Preventie. Dat moet op wijkniveau gedaan worden. Via de huisarts of via contact met thuiszorg. Toegang en ondersteuning dichtbij de cliënt en met mensen die snel kunnen schakelen en kunnen zorgen dat men de zorg en ondersteuning krijgt die men nodig heeft. Daarbij is het belangrijk zo veel mogelijk aan te sluiten bij wat er al aan initiatieven is. Een sluitend netwerk is daarbij van belang. Partijen moeten van elkaar weten welke kwetsbare cliënten er zijn. Er moet worden samengewerkt om die cliënt te helpen. Er worden drie ringen onderscheiden. 21

22 Zorg, welzijn en gemeente. De corporaties en de politie, het middenveld wat wordt betrokken rondom het netwerk van cliënt heen. De belangrijkste ring het netwerk van sociale contacten om cliënt heen. Dat kan de kerk, het buurthuis. Dit zijn onderdelen waarmee men de eigen kracht van de cliënt kan versterken en tegelijkertijd zorg en ondersteuning op maat bieden. De huisarts heeft een speciale rol in de inventarisatie omdat de huisarts het directe aanspreekpunt is voor de cliënt. De huisarts heeft een spin-in-het-web functie in het netwerk. Gezocht wordt bij de uitwerking naar methodieken waarbij de huisarts een steviger rol kan vervullen. Probleem is dat de huisarts weinig tijd heeft voor het maken van plannen van aanpakken van kwetsbare cliënten. Er is weinig vergoeding voor deelname in dit soort netwerken. Belangrijk aandachtspunt is hoe met verzekeraars één en ander goed geregeld kan worden. Uitgangspunt is straks dat er voor een cliënt een plan en een aanspreekpunt is en dat zoveel mogelijk versnippering voor die cliënt wordt opgevangen. b. Preventieve methodieken Zeggenschap bij de cliënt en het mandaat bij het multidisciplinaire team. Zorg dat de cliënt de regie over zijn eigen leven kan nemen en stimuleer de leefbaarheid van cliënt. Er moet één zorgvraagverkenner aan zet zijn die een generalistische blik heeft en die in staat is het totale aanbod te overzien en de Eigen Kracht kan aanboren. Wanneer de vraag complexer is dan moet het mogelijk zijn om door te schakelen naar een multidisciplinair team. Dit is iemand die achter die zorgvraagverkenner zit. De expertgroep vindt het belangrijk dat het multidisciplinair team mandaat heeft en ook de zorgvraagverkenner. Zorgvraagverkenners zijn in dit model erg belangrijk. Dit zijn stevig opgeleide professionals om de zorgvraag goed te kunnen beoordelen. De zorgvraagverkenner kan tot oplossingen komen samen met de cliënt. Soms is het multidisciplinaire team nodig, die komt ook meestal uit met voldoende mandaat. Er moet een mogelijkheid zijn om te escaleren wanneer de zorg uit diverse disciplines niet goed wordt opgepakt. Er is veel ruimte om zelf te regelen wat er nodig is en dat zeker voor de lichtere voorzieningen. Voor de zwaardere voorzieningen moet er een normering zijn. Samen met het multidisciplinair moet de richting bepaald worden. De kwetsbaarheid moet omlaag gebracht worden en de eigen kracht bevorderd. Dit leidt ertoe dat er op een later moment minder ingezet hoeft te worden. De expertgroep vindt het belangrijk dat de functionaris veel mandaat heeft om echt met de cliënt te kijken wat is nodig en waar cliënt nu werkelijk mee geholpen is. Het resultaat moet zijn een preventief ondersteuningsarrangement samen met het netwerk van de cliënt. Investeren aan de voorkant om er snel bij te zijn om een zwaardere vorm van zorg op een later moment te voorkomen. Preventief werken levert geld op (maar wie gaat dat financieren?). 22

23 c. Uitvoerder van toegang De expertgroep heeft drie mogelijkheden onderzocht: private regie bijvoorbeeld een zorgorganisatie, gemeente regie of regie door cliëntenorganisaties. De expertgroep gaat hier in de tweede fase nader vorm aan geven. Belangrijk is de onafhankelijkheid in het belang van de cliënt. Ook is de doorzettingsmacht en het vermogen het netwerk van de drie genoemde ringen goed te organiseren en goed op elkaar af te stemmen belangrijk. De expertgroep heeft twee modellen ontwikkeld met betrekking tot de onafhankelijke integrale toegang die nodig is om de doelgroep goed te kunnen bedienen. Een organisatie per doelgroep voor de kwetsbare burgers, voor volwassenen, jeugd en gezin en ouderen. Of een organisatie voor alle kwetsbare doelgroepen in de wijk. Voor elke doelgroep zijn er gespecialiseerde professionals, vraag is of men dit over één kam kan scheren. De principes zijn bepaald waarlangs de toegang en de preventie slim en beter geregeld kan worden. Dit wordt uitgetest in een stadsdeel in Den Haag. Belangrijk punt is hoe dit financieel en qua volumes gaat uitpakken. Het stadsdeel is nog niet bekend. Vragen, discussiepunten en suggesties van de deelnemers Opleidingen moeten nu al aangepast worden. Is de zorgvraagverkenner alleen het aanspreekpunt? Regie bij de cliëntenorganisaties? Onvoldoende nadruk op regie cliënt. Tegenstrijdigheden in prioriteiten van de inzet. Aan de ene kant neerleggen bij cliënt, vraaggericht en aan de andere kant bepaalt de professional. Bepaalt cliënt of het systeem wat cliënt nodig heeft. Nu al beginnen met opleiden van de hulpverleners. Toekenning hulpmiddelen hangt af van de instelling die financiert. Wat is de rol van de zorgvraagverkenner in relatie tot de wens van de cliënt? Regie van de cliënt en het mandaat botst. Als je uitgaat van de regie is mandaat niet meer nodig. De professionals zijn niet competent genoeg. Stigmatisering en opgelegde hulpvraag. In systeem is het gedrag een contra indicatie. De zorgvraagverkenner is het aanspreekpunt en blijft betrokken. De expertgroep is er nog niet uit waar die zorgvraagverkenning geplaatst moet worden. Wil men onafhankelijk zijn van de cliënt, dan moet men het niet gaan koppelen aan één van de partijen die financiert. In de tweede fase gaat de expertgroep nader onderzoeken hoe dit verder vorm kan worden gegeven. Er moet niet worden uitgegaan van de financiering maar wat voor de persoon noodzakelijk is. De expertgroep doelt op mandaat naar het netwerk en niet alleen naar de cliënt. Het betreft hier slechts een klein deel van de piramide, de kwetsbare groep. Aanvullingen uit workshop 2 (voor zover niet aan de orde geweest in de eerste workshop) Bij de mate van kwetsbaarheid moet niet alleen naar het individu gekeken worden, maar naar het systeem waarin het individu leeft. Hoe beter het systeem werkt hoe minder kwetsbaar men is. Bij een life event kan men ook tijdelijk kwetsbaar zijn. 23

24 Elke wijk heeft vaak zijn organisaties en eigen kracht. Dat kan zijn kerk of Moskee die heel actief is. Geadviseerd wordt te bouwen aan verschillende culturen in die wijk. Die kennen de mensen en kunnen helpen door mensen weer sociaal te activeren. Corporatie Eigen Wijzer organiseert projecten als samen eten, stage trajecten, huiswerkbegeleiding. Hiermee moet rekening gehouden worden bij het organiseren van activiteiten. Kijk goed naar wat er in de wijk al is. De huisarts moet een belangrijker rol krijgen en er toe in staat gesteld worden, ook financieel. De huisarts moet betrokken worden bij analyse en diagnose en eventueel doorschakelen naar het management team. Mandaat is regelruimte! Investeren in preventief werken levert besparing op aan de achterkant. Latente vragen aanboren kost inzet, tijd en geld. Men hoopt dat hierdoor escalatie wordt voorkomen. De expertgroep noemt het niet compensatieplicht maar wel dat de juiste zaken voor de cliënt worden geregeld. Toegang wordt op wijkniveau geregeld. Maar de voorzieningen zijn per gemeente geregeld. Vragen, discussiepunten en suggesties van de deelnemers: Toename overbelastte mantelzorgers. Mantelzorger blokkeert soms toegang tot professionele hulp. Dilemma van het systeem is dat je in aanwezigheid van cliënt niet vrij kunt spreken. En wanneer je iets bespreekt zonder dat cliënt aanwezig is praat je over de cliënt. Wat als het systeem en het netwerk rondom cliënt een probleem is. Overbelasting van de huisartsen. Preventief informeren groep niet Westerse cultuur. Deze groep doet vaak een beroep op de huisarts of spoedeisende hulp omdat ze niet bekend zijn de andere zorgverlening. Mandaat goed omschrijven. Regie terugbrengen bij cliënt in plaats cliënt heeft de regie. Verschil AWBZ en Wmo. AWBZ gaat uit van ziektebeeld wat gediagnostiseerd moet worden en Wmo gaat uit van wat je niet meer kunt en hoe kan dit worden gecompenseerd. Compensatieplicht tegenover regie bij cliënt Niet al te rigide over wijkaanpak. Ambulantisering. Expertise zit aan kant van de deelnemers. 24

25 B. Workshop preventie en toegang De bedoeling van de Wmo is ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en de regie houden over hun eigen leven. Een preventieve aanpak draagt bij aan het versterken van de eigen kracht van burgers, zodat zij zeggenschap houden over hun eigen hulpvraag en leven. De volgende vragen zijn daarbij van belang: wat is de meest effectieve en efficiënte organisatie van de toegang tot de begeleiding? Welke methodieken dienen ingezet te worden vanwege een bewezen preventieve werking, zodat behoefte aan zwaardere vormen van ondersteuning kan worden voorkomen? Voorzitters Verslag Herman Eitjes en Saskia Oostrom Margreeth Menkveld (Alt-Tab bedrijfsondersteuning) De expertgroep Preventie en Toegang heeft een aantal vragen gekregen van de gemeente en de gemeente wil graag een advies van de expertgroep. De expertgroep is op dit moment halverwege en in deze workshop wordt de tussenstand toegelicht. Het gaat om een concept hoe de zorg zou kunnen worden ingericht. In vogelvlucht A. Methode van Zorgvraagherkenning 1. Uitgaan van de eigen kracht 2. Focus op kwetsbaren 3. Preventief werken is er snel bij zijn B. Schaalniveau van toegang 4. Sluitend netwerk in de wijk C. Preventieve technieken 5. Zeggenschap bij de cliënt en mandaat bij het multidisciplinaire team 6. Preventieve prikkels om slim te werken D. Uitvoerder van toegang 7. Onafhankelijke integrale toegang Toelichting en discussie 1. Uitgaan van de eigen kracht Het gaat om de mogelijkheden, niet om de beperkingen. De leefwereld, de omgeving is belangrijk. Er wordt toegewerkt naar zelfredzaamheid en samenredzaamheid. Maar niet iedereen heeft eigen kracht, daarin zijn grote verschillen per persoon. 2. Focus op kwetsbaren De populatie bestaat uit een loketvaardige groep, een risicogroep en een kwetsbare groep (10-20%). Mensen kunnen gedurende hun leven in verschillende groepen zitten. In Den Haag bestaat nu al een uitgebreid zorg- en steunsysteem. Dit kan gebruikt worden om de eigen kracht op te zoeken. 25

26 3. Preventief werken is er snel bij zijn Mensen in beeld krijgen kan op een subjectieve en een objectieve manier. Bij objectief wordt gebruik gemaakt van vragenlijsten en statistieken. Subjectief betekent gebruik maken van de sociale infrastructuur. Huisartsen kunnen bijvoorbeeld nagaan wie zij al een tijd niet gezien hebben en contact opnemen met diegene. Sinds kort is er een app die gebruikt kan worden bij het ontdekken van problemen bij cliënten. Medewerkers in de thuiszorg of vrijwilligers kunnen met behulp van die app nagaan of er dreigende problemen zijn. Denk daarbij aan het signaleren van gebrek aan persoonlijke verzorging en hygiëne. Een ander instrument is de zelfredzaamheidsmatrix. Op basis daarvan kan een inschatting gemaakt worden. Deze matrix wordt in de gemeente Den Haag al gebruikt. Daarnaast bestaat de Tilburg Frailty Indicator die gebruikt wordt bij huisbezoeken. De gemeente Almere heeft een Eigenkrachtwijzer op Internet. Opmerkingen en vragen uit de zaal Is een ongevraagd bezoek van de huisarts niet teveel betutteling? Reactie: Het moet voorzichtig gebeuren. In Scheveningen is dit gedaan en dat is goed uitgepakt. De werktafelmethodiek werkt goed: met verschillende professionals en mantel-zorgers een gesprek aangaan rondom een persoon. Het stellen van de diagnose duurt vaak heel lang. Dat zou sneller kunnen en dan kan men ook beter preventief werken. En vaak stopt het proces nadat de diagnose gesteld is. Reactie: Er is niet altijd sprake van een diagnose. Denk aan ouders met opvoedingsproblemen of ouderen. Belangrijk punt is de motivatie van de cliënt. Want signaleren alleen is niet genoeg, er moet ook iets gedaan worden en daar is motivatie voor nodig. Aan de andere kant heeft de cliënt ook recht op zijn eigen ongeluk als ze daarmee anderen niet tot last zijn. De relatie met de cliënt is heel belangrijk. 26

27 De wachtlijsten moeten eerst worden weggewerkt, want anders kan men er niet snel bij zijn en niet snel iets doen. 4. Sluitend netwerk in de wijk Het netwerk rond de cliënt staat centraal en wordt op wijkniveau georganiseerd. Hierbij wordt aangesloten bij bestaande samenwerkingsstructuren en gebruikt gemaakt van centrale loketten. Rondom een cliënt zijn drie ringen. Ring 1 bestaat uit een kernteam met daarin vertegenwoordigers vanuit zorg en welzijn en de gemeente. Ring 2 bestaat uit het middenveld, vrijwilligers. Ring 3 zijn de ad hoc verbanden. Uitgangspunt is één cliënt, één plan en één aanspreekpunt. Opmerkingen uit de zaal Op die manier worden weer allerlei overleggen gecreëerd binnen en tussen de ringen. Wellicht is het beter om alles in de eerste ring te zetten. Reactie: Dat is misschien beter. De expertgroep zal dit verder bekijken. Wat is een sluitend netwerk? Is dat wel mogelijk? Reactie: Het is een illusie om iedereen in alle gevallen te bereiken. Het moet zo sluitend mogelijk en laagdrempelig zijn en in ieder geval niet uitsluitend. In een andere expertgroep wil men juist graag één aanspreekpunt in de wijk. Reactie: Dat is lastig, problemen komen op verschillende plekken naar boven. Is het niet logischer om in de eerste ring familie en buurt te zetten, daaromheen het maatschappelijk middenveld en als derde ring de professionals? Dat sluit meer aan bij het idee van eigen kracht en zelf de regie houden. Wanneer een cliënt een probleem heeft waarbij hij nu bij veel verschillende instanties moet zijn (bijvoorbeeld bij opvoedingsproblemen, schulden, wonen) moet straks over de schotten heen gewerkt kunnen worden. Daar moeten dan ook wel de mogelijkheden voor zijn. Het zou heel mooi zijn wanneer er één domein komt met één wethouder. Sommige instanties weigeren mee te werken en dan wordt het heel moeilijk om integraal te werken. Reactie: Voorwaarde is dat alle organisaties meewerken. Bij alle organisaties moet het uitgangpunt zijn dat de cliënt geholpen wordt. 5. Zeggenschap bij de cliënt en mandaat bij het multidisciplinaire team De regie ligt zo lang mogelijk bij de cliënt. Het team moet een mandaat met handelingsvrijheid hebben en mogelijkheden om op te schalen. Om de hulpvraag van de cliënt duidelijk te krijgen worden zorgvraagverkenners ingezet. Dit kunnen vrijwillige ervaringsdeskundigen zijn, maar ook wijkverpleegkundigen. Vrijwilligers zullen hiervoor scholing krijgen. In ieder geval moet er altijd een instelling achter staan. Vragen en opmerkingen uit de zaal Moet de gemeente alle regels van de huidige AWBZ overnemen? Reactie: Nee, de gemeente heeft de vrijheid om binnen de kaders van de wet een eigen invulling te geven. De Participatiewet zal wel op landelijk niveau worden ingevuld en daar zal de gemeente bij moeten aansluiten. Wellicht is het een idee om tijdelijke crisisteams van ambtenaren te formeren, zodat de ambtenaren kunnen ervaren wat er allemaal speelt en waar het vastloopt. Reactie vanuit de gemeente: Dat gebeurt ook al wel. 27

28 Compassie werkt alleen met lotgenoten als zorgverkenners. Daar hoort wel professionele begeleiding bij. Huisbezoeken worden in het algemeen door professionals gedaan. 6. Preventieve prikkels om slim te werken Doelmatige aanpak door: Prioritering van de inzet van diensten: vrijwillig boven professioneel, collectief boven individueel. Maatwerk en kwaliteit Bij lichte voorzieningen vrijheid in het toekennen van een zorgverkenner Bij zwaardere voorzieningen normering Budget: zorgvuldig uitgeven gedurende het jaar Financiers en uitvoerders dienen samen te werken omdat de kosten van preventieve methodieken bij andere partijen terechtkomen dat de baten. Dit alles moet leiden tot een ondersteuningsarrangement voor de cliënt. De expertgroep wil het nieuwe model uitproberen in één Haagse wijk. Kloppen de aannames wel, hoe werkt het in de praktijk, waar loop je tegenaan? Opmerkingen uit de zaal: Om preventief te kunnen werken is het nodig dat ook zonder officiële diagnose iets gedaan kan worden. Reactie: In het voorstel kun je ook direct actie ondernemen, maar het is wel zinvol om te weten wat er aan de hand is. Het gaat erom wat je kunt bereiken met de cliënt. Een oud systeem moet je eerst afbreken om een nieuw systeem op te kunnen bouwen. Dit plan betekent een nieuwe start. Het is onduidelijk hoe zorgverzekeraars hiermee om zullen gaan. Dat is een aandachtspunt. Het moet duidelijk worden gemaakt dat het uiteindelijk financieel voordeel voor de zorgverzekeraars betekent. 7. Onafhankelijke integrale toegang Er zijn meerdere varianten denkbaar voor de uitvoering: per specifieke doelgroep, bijvoorbeeld Jeugd, Volwassenen en Ouderen integraal centrum voor zorg en welzijn in de wijk De expertgroep gaat dit verder uitwerken, maar een integrale aanpak ligt voor de hand. Vragen en opmerkingen uit de zaal Niet de vorm moet leidend zijn, maar de uitvoering en de kwaliteit. Het is belangrijk wat de gemeente gaat doen. Wanneer er één domein komt voor zorg en welzijn wordt het integrale model makkelijker, ook financieel Wees voorzichtig met doelgroepen en de schotten daartussen. Bij de Jeugdzorg hebben de ouders van de cliënt vaak ook hulp nodig. Bepaalde expertise is specifiek, maar veel is algemeen. 8. Hoe nu verder? De expertgroep wil een proefstadsdeel uitkiezen en daar een gedachte-experiment uitvoeren volgens bovenstaande principes. Hoe kan een integraal team werken? Waar loop je tegenaan? Hoe kun je met mensen omgaan? 28

29 Vragen en opmerkingen uit de zaal Het ziet er complex uit. Is het niet beter om kleine stapjes te zetten in plaats van alles overboord te gooien en opnieuw te beginnen? Er gebeuren nu ook veel goede dingen. Welke problemen wil je het eerst aanpakken? Reactie: Het gaat niet op opnieuw beginnen in de zin dat al het goede wordt losgelaten. Het is een zeer omvangrijke en complexe operatie die echt om een denkomslag vraagt en een heroriëntering op het sociaal domein. Dit vraagt om brede samenwerkingsverbanden e een integrale aanpak. Gaat de keuzevrijheid van de cliënt op deze manier niet verloren? Reactie: Nu zijn er heel veel initiatieven die vaak een eigen leven gaan leiden. In Den Haag zijn dat er 160 op het gebied van zorg en welzijn. Dat kan veel minder, het kan simpeler en overzichtelijker. Maar men is over het algemeen bang om dingen kwijt te raken, omdat het nu goed geregeld is. Hoe gaat men straks om met de verschillende denominaties? Reactie: Het is meestal niet nodig om voor elke denominatie een aparte organisatie hebben. Cultuurgebonden zorg kan ook binnen een bepaalde organisatie aangeboden worden. De voorzitter vraagt de aanwezigen mee te denken. Hij ontvangt graag uitnodigingen voor werkbezoeken en voorbeelden van cases. Ter plekke krijgt de expertgroep een uitnodiging voor een werkbezoek aan de Opvoedpoli. De gemeente wacht op een brief van de staatssecretaris met meer informatie en uitgangspunten. Daarna kunnen verdere stappen worden gezet. 29